Haugen og Dalen bygdeutviklingslag Registreringsrapport

Transkript

1 Nordplan side 2 Haugen og Dalen bygdeutviklingslag Registreringsrapport Innhald: side 1 Hjalma 3 2 Planar som rører området Kommuneplanens arealdel Reguleringsplanen for verftet Fiskeplass 3 3 Generelle registreringar Dagens led/ gjerder og beitesituasjon Mulige tiltak for å betre situasjonen Dagens stiar Moglege tiltak for å betre framkommeleg heita Dagens overvatn situasjon Løysingar på vatn Dagens vegetasjon Tiltak vegetasjon Tilkomst og parkering 7 4 Tiltak som bør gjennomførast 7 5 Skildring av ulike område Område Område Område Område Område Område Område Område Område Visjonar 14

2 Nordplan side 3 - Registreringsrapport 1 Hjalma Elva Hjalma startar i Hjelmelandsdalen, renn under riksveg 15 og endar tilslutt i Eidsfjorden. Det er langs delen sør for riksvegen, på begge sider, det er snakk om å planlegge turområde. Landskapet rundt Hjalma er prega av jordbruk, både beitemark og slåttemark, og har verdifulle kvalitetar for båe menneske og dyr. Gamle kvernhus, kulturlandskap og nærleik til fjøra er kvalitetar ein kan ta vare på og nytte. I tillegg ligg Leikvin, den gamle sorenskrivargarden og tidlegare museum, i kort avstand frå elva. Desse kvalitetane kan ein få fram og bruke ved å lage ein god plan for området som legg vekt på bruk frå ulike interessegruppe. Hjalma er brukt av fiskara, då ho er ei god lakseelv, men området vert sjeldan eller aldri nytta av turgåara slik området er i dag. 2 Planar som rører området 2.1 Kommuneplanens arealdel Kommunen eig eit areal på gnr/bnr 19/3. Dette er i kommuneplanens arealdelen lagt ut som framtidig industriområde. Elles er området rundt Hjalma sett av til LNF- område. 2.2 Reguleringsplanen for verftet (Er ikkje vedtatt) I denne planen er område rundt Leikvin og eit stykke sørover regulert til vern. Det ligg eit regulert friluftsområde i kort avstand frå elva, og eit friareal langs elva, frå brua og ca 100 m nordover. Elles er det industriområde som grensar til det tenkte planområde. 2.3 Fiskeplass Svein Bjørhovde har planar for området på Naustdalsida, nord. Her er tiltenkt eit område for fiske spesielt tilrettelagd for funksjonshemma, gnr/bnr 23/6.

3 Nordplan side 4 - Registreringsrapport 3 Generelle registreringar 3.1 Dagens led/ gjerder og beitesituasjon Fleire stadar langs Hjalma er det satt opp primitive led og gjerder som må overstigast for å komme seg vidare. Nokre av desse er nødvendige for drift av gardane, medan andre kan fjernast utan å få følgjer. Det er eit stort behov å finne ei god løysing på led og gjerder, slik at folk kan ferdast fritt, samtidig som landskapet kan pleiast og haldast ved like av husdyr og hjort på beiting. Gjerder/led som må klatrast over På austsida har det i dag vorte beita langs den nedre del av Hjalma. Dette er eit tiltak som har gitt resultat etter berre eit år, i form av eit ryddigare og lettare terreng å ferdast i. Ein ser då at beiting gjev resultat og at det bør beitast langs heile elvekanten for å halde vegetasjonen nede Mulige tiltak for å betre situasjonen Det er ulike løysingar på beite og led situasjonen. Det som er viktig å legge vekt på er at heile elvebreidda skal vere tilgjengeleg for ferdsel, og at det bør pleiast av beitande hjort og husdyr. Alternativ for led og beite: Det settes opp gjerder langs med Hjalma ( inntil kant av jordet), og ein har berre led ved byrjing og slutt av stien. På vest sida set ein opp led der beita startar. Bøndene som eig området kan bruke området mellom elv og gjerder til felles utmarksbeite, enten til både kyr, hest og sau eller berre sau. (teikning) Det settes opp gjerder langs med Hjalma, samtidig som det settes opp gjerder heilt ned til elvekanten på kryss av dette. Det må då settast opp led, som er enkle å late opp og igjen. I områda langs elva beitar det kyr og sau. (teikning) Gjerde inn kyr og hest, la resten stå opent. Sau kan elles beite fritt i heile område. (teikning)

4 Nordplan side 5 - Registreringsrapport Det kan vere ein fordel at berre sau beitar der det skal leggast turstiar. Store, tunge hovdyr kan gjere fuktige områder gjørmete. Samtidig kan store dyr virke skremmande på enkelte og halde desse unna turstiane. 3.2 Dagens stiar Å gå tur langs Hjalma er i dag ein kombinasjon av lett gange på idyllisk traktorveg og kjemping mot kratt i bratt terreng. Delar av Hjalma kan nytast i slikt terreng (bilde på vestsida) eller ikkje nytast fullt så mykje i slikt terreng Moglege tiltak for å betre framkommeleg heita På austsida er det i den sørlege delen ein god sti i form av ein gamal traktorveg, medan det på Naustdal sida ikkje finnast sti i det heile. Det som trengst er opparbeiding av ein sti som ligg naturleg i terrenget, og så nærme elva som mogleg. Ein god del stadar trengs det å hoggast ein del tre og små- busker for å kunne komme seg fram, særleg ved nordre del av Hjalma. Her er også terrenget mykje meir kupert, og det bør vurderast om ikkje stien skal leggast i kanten av jordet i staden. Det bør stien gjere heilt nord, slik at det ikkje vert ei engsting å sende små barn avgarde aleine. Der det er bratt bør ein sette opp gjerder.

5 Nordplan side 6 - Registreringsrapport 3.3 Dagens overvatn situasjon Enkelte stadar er det mykje vatn langs elva. Dette gjer det vanskeleg å komme seg tørrskodd fram. Dette gjelder spesielt i områda rundt dei gamle kvernhusa, der det tidlegare har gått elvelaup inn i kvernhusa Løysingar på vatn Med grøfter i bakkant av område med mykje vatn, vil vatnet verte leda vekk. Men ein kan også bruke overflatevatnet som eit element, som f.eks. ein dam, kanal osv, som folk kan vere i kontakt med. Ein kan lage små bruer over bekkane, og få spennande element. Område vil då få litt meir parkpreg. Eksempel på bruk av overflatevatn 3.4 Dagens vegetasjon Vegetasjonen langs Hjalma er frodig og består hovudsakeleg av lauvskog som veks fort (or, ask, selje, rogn). Enkelte stadar er det mørk og tett skog, medan andre stadar er det lys og open vegetasjon. I den sørlege delen på vestsida ligg jorda heilt ned i elvebreidda, kun med kantvegetasjon. Der bør det også vere lite vegetasjon, då det er vakker utsikt over Eidsfjorden frå den andre sida og mykje vegetasjon vil sperre delar av utsikta.

6 Nordplan side 7 - Registreringsrapport Open skog som er spennande slik han er Tiltak vegetasjon Det må ryddast der det er uframkommeleg, men så mykje som muleg av vegetasjonen bør stå att. Busker som er for store til at beitedyra tek det, må også fjernast, slik at det ikkje veks og vert dominerande. 3.5 Tilkomst og parkering For at området skal verte nytta bør det opparbeidast parkeringar, gjerne på fleire stadar. Det er gunstig å ha tilkomst og parkering ved museet, då det er nær både fjøre og elv. Med litt opparbeiding av gamle vegen er der allereie god tilkomst. Om det skal tilretteleggast for fiske for handikappa på nordvest sida, bør det vere gode parkeringsmoglegheiter der som også turgåara kan nytte. Tilkomst frå skulen må skje frå nordaust sida. Det er kanskje ikkje så stort behov for parkering her, då ein kan bruke skulen som ligg like ved og heller lage ein samanhengande sti frå skulen og ned til elva. 4 Tiltak som bør gjennomførast Det viktigaste ved Hjalma er å få til ei god beite og led løysing slik at menneske kan ferdast langs elva, og beitande dyr kan halde området ved like. Dei ulike løysingane må vurderast, slik at det vert så bra som mogleg for alle grunneigarane. Leda må vere solide og trygge. For at det skal vere mogleg å komme seg fram må det opparbeidast stiar. Stiane bør leggast mest mogleg på terrenget, og følgje elvekanten. Der det er for bratt (spesielt nordre del), må det vurderast om stien skal leggast i jordekanten. Ved opparbeiding av stien, bør så mykje som mulig av vegetasjon bevarast. Men der vegetasjonen er til hinder for bygging eller ferdsel må det ryddast. Breidda på stien kan variere, men det famnar fleire brukara om stien kan brukast av barnevogner og rullestolar. I første omgang kan den nedre delen av Hjalma (til hengebrua) opparbeidast til denne bruk, då det er flatt og bredt der allereie.

7 Nordplan side 8 - Registreringsrapport Dekke på stien bør vere naturleg, gjerne mørk grus, og gjerne litt hardt så ein får godt feste. Grus vil flyte litt utover ved bruk, og må vedlikehaldas. For å rette på dette kan det brukast naturleg stein som kantstein. Tiltak som for eksempel skilt, maling, rydding osv, kan vere ein del av undervisninga ved skulen. Elevane vil då føle at dei er med på å skape dette område. Der det skal vere bord og benkar bør det settast ut søppel korger for å halde område ryddig og triveleg. Det må også vurderast om det skal settast opp belysning. Ved å gjere det er område meir tilgjengelig også om vinteren. Ei moglegheit er å sette opp lys som det er mogleg å slå av og på for kvar enkelt- ei lysløype. Turstien kan då også brukast til ski når det er snø og til jogging på kvelden. Dette kan ein gjere på heile turstien eller berre delar av den.

8 Nordplan side 9 - Registreringsrapport 5 Skildring av ulike område Når ein går langs Hjalma kjem ein til mange stadar der det er fint å vere. Stadar med fin utsikt, som er lune for vinden, stadar der ein ønske å sette seg ned, male og hente inspirasjon til kvardagen. Desse stadane er merka av på registreringskartet. Under er ei skildring av dei ulike stadane og idear til bruk: Område 1 Eit område med mange kvalitetar. Utsikt mot sjøen, sørvestvendt, nær sjøen, ettermiddag og kveldssol, lite vegetasjon og skjerma med ein bakke i bakkant. Bilde mot nordvest Dette område har mange bruksmoglegheiter. Bakken i bakkant er nesten allereie eit naturleg amfi. Med litt arbeid kan bakken verte eit amfi og ein samlingsstad til bruk som f.eks. klasserom og læringsstad. Her har ein mange moglegheiter og ressursar i både sjø, elv og jordbruk. Læring kan verte mykje meir interessant når ein er i naturen enn når ein lyt sitja inne i eit vanleg klasserom. Dette kan også vere ein fin stad til å slappe av og nyte utsikta Område 2 Rett rundt svingen for område 1, opnar det seg eit nytt område med mange potensiale. Dette ligg vestvendt, er stort og flatt, ligg rett ved dei gode fiskeplassane, har lite vegetasjon, er skjerma i bakkant med bakke og vegetasjon, er lunt og har ein vakker utsikt over Eidsfjorden. Området mot nord, lunt og flatt.

9 Nordplan side 10 - Registreringsrapport Her er det god plass til benkar, bålplass og kanskje eit bygg. Eit overbygg gjev brukara moglegheit til å vere i ly dagar det regnar Område 3 Dette området har eit historisk preg. Her er restane av den gamle hengebrua, gamle kvernhus som skal restaurerast og gamal orskog. Den gamle stien mellom posten og sorenskrivargarden går gjennom området. Området er delvis ganske vått, men dette kan ordnast med grøfting. Gamal skog mot sør Restane etter den gamle hengebrua og ruinane til kvernhusa Når kvernhusa er vorte bygde opp att på ruinane, kan dette verte sentrum for informasjon om kultur og andre historiske moment som heng saman med staden. Området er fullt av rullestein som kan brukast til å sitte på eller brukast til andre ting. Ein kan godt lage ein sti mellom dette området og Leikvin for å utvide den kulturelle opplevelsen. Ein kan bygge opp den gamle hengebrua for å ta vare på den gamle historia. I dette området må det grøftast for å få vekk vatn. Kanskje ein her kan bruke vatnet som eit element, ved for eksempel å lage ein kanal med ei enkel bru over Område 4 Dette er eit område der beiting har gitt resultat. Området er eit vakkert kulturlandskap. Her er det rom for mange aktivitetar då område er stort, flatt og har varierte uttrykk i form av ope rom i bakkant og vegetasjon langs elva.

10 Nordplan side 11 - Registreringsrapport Område med plass til mange aktivitetar Benkar for rolege samtalar og avslapping kan settast innimellom buskene langs med elvekanten. Elles er denne staden vakker i seg sjølv og bør opplevast slik den er. Dei store områda i bakkant kan nyttast til ulike aktivitetar. Dette området eignar seg godt for å la seg inspirere til for eksempel maling Område 5 Her er det i dag tett skog, men ved beiting har det fine kvalitetar. Området er flatt, vender vestover og ein har fin utsikt over til andre sida av elvebreidda der det er flotte berg. Elva er smal her, noko som kanskje gjer det mogleg å krysse henne. Området er flatt og ligg inntil jorde kanten, sett frå andre sida Dette området må beitast og ryddast før det ser bra ut og kan brukast. På denne staden som ligg nærme hus, veg og skule, kan det byggast opp ein leirplass til bruk for overnatting. Dei små kan sjølve vere med på å bygge den opp og halde den ved like. Her er elva svært smal, og det kunne ha vore fint å binde dette området saman med den andre sida ved hjelp av ei lita bru. Det er praktisk med bru: Ein får ei moglegheiter til å krysse brua utan å måtte gå opp til bilvegen, ein kan skape snarvegar for folk som skal over og det vil sannsynlegvis gi ein meir heilskapleg plan for heile området å binde dei to sidene meir saman.

11 Nordplan side 12 - Registreringsrapport Område 6 Dette område har mange spesielle og gode kvalitetar. Her er mange flate berg som stikk ut i elva og ein har moglegheit til å komme i kontakt med elva og vatnet. Det ligg nærme riksvegen, vender mot aust og formiddagsol, ligg lunt inn i skogen og her er restar av eit kvernhus. Berga som ligg heilt ut i elva Dette er ein utmerka plass for opphald på varme dagar. Sidan vatnet er roleg her er dette kanskje ein stad for bading, for den som tør. Om ein knytte dette område saman med område 5, vil det verte eit stort opphaldsrom for ulike aldersgrupper Område 7 Eit opent rom i den elles så tette vegetasjonen. Det er lite og lunt, og ein har fin utsikt over mot den andre sida, nedover elva og opp på fjell toppane. Det er granskog i nærleiken, noko som det ikkje er så mange andre stadar langs elva. Område sett frå sør Ein lun stad som det kan vere fint å sette opp bord og benkar. Ein kan lage ein eldstad der for å varme seg i kalde vinterdagar.

12 Nordplan side 13 - Registreringsrapport Område 8 Dette er eit stort opent rom med ein bakke i bakkant mot vest. Her er lite vegetasjon, men restar av eit steingjerde. Det er flatt, og har eit lett framkommeleg terreng. Fin utsikt oppover elva, og over mot den gamle hengebrua og kvernhusa. Mot bakkane i vest Denne staden er ein fin stad for leik og aktivitetar fordi her er store areal. Om vinteren kan bakkane omformast til fantastiske akebakkar, pga sine bratte bakkar og lange flater før elva Område 9 Området har mange fine kvalitetar. Gamle kvernhus er restaurerte, terrenget er litt kupert og her er staslege gamle tre. Samtidig er det ganske vått, slik at drenering er nødvendig. Skilje mellom mark som vert slått og mark som vert beita går gjennom dette området. Her får ein igjen utsikt utover Eidsfjorden. Restaurerte kvernhus Denne staden hadde vore fin til å bruke til å sette opp informasjon om bruk av, og historia til kvernhusa. Om det er mogleg å bygge opp igjen slik det var, bør det gjerast slik at det er mogleg å sjå og lære korleis det ein gong fungerte.

13 Nordplan side 14 - Registreringsrapport 6 Visjonar Lyd og farge: Lage turstiane om til ein oppleving av lyd og fargar i mange ulike variantar. Får kontrast mellom dei naturlege sanseopplevingane som elvesus og natur, og mellom dei sanseopplevingane ein får av menneskeskapte ting. Ein får fram skilnaden i den naturlege naturen, og det menneskeskapte i naturen. Lyd og farge kan ein få fram ved å lage uroar, henge ting i trea, male steinar og sette ut kunst langs heile Hjalma. Ei slik utsmykking gir mange opplevingar for alle. Ein kan engasjere dei mange kunstnarane i bygda til å lage utsmykkinga, og dermed få eit miljø skapt av innbyggjarane for innbyggjarane. Ettersom så mange i bygda er interessert i kunst, kan ein få dei til området ved å byggje opp enkle pavlijongar som gjer det mogleg å male sjølv når det regnar. Ein kan setje ut fleire små slike tak på ulike område slik at det er mogleg å hente inspirasjon frå ulike stadar. Dette kan også vere noko elevane på skulen kan nytte i høve teikne- og fargeundervisning. Lærestad: i og med at dette området er nærme skulen er det naturleg å tru at elevane kan verte ei av dei største brukargruppene. Ein kan då ha område rundt elva som den andre skulen. På områder (som før nemnd) kan ein ha ulike tema, for eksempel kultur, historie, leirplass, natur, fisk, fugl, dyr og anna. Her kan ein sette opp ulike skilt og anna informasjon som kan brukast både av skule- elevar, og andre som brukar turstiane. I samband med stien kan det settast opp lokale, gamle stadnamn over heile område. Det er mange registrerte stadnamn i dette område som snart vil gå i gløymeboka. Desse kan det vere viktig å ta vare på i eit slikt prosjekt. Skilt kan lagast på dugnad, enten på solide steinar eller på tre (tre mindre haldbart ). Stadnamn gir ofte ein indikasjon av kva området har vorte brukt til før. Raud trå : Gjentekne raude element langs med stien, for eksempel led, steinar, eit og anna raudmala tre.. Kanskje andre fargar, men raudt fordi raudt og grønt er komplementære fargar og framhevar kvarandre.