Vedtak i klagesak som gjeld områdereguleringsplan for Sogndal omsorgssenter - Trudvang - Prestadalen og omkringliggjande område, Sogndal kommune

Transkript

1 Sakshandsamar: Ingvild Slettebø Vår dato Vår referanse Telefon: / E-post: Dykkar dato Dykkar referanse Astrid Resaland Prestadalen Sogndal Geir Kåre Resaland og May Britt Hauge Prestadalen Sogndal Vedtak i klagesak som gjeld områdereguleringsplan for Sogndal omsorgssenter - Trudvang - Prestadalen og omkringliggjande område, Sogndal kommune Vi viser til oversending av sak frå Sogndal kommune, motteke hjå oss 21. juni Saka gjeld klage på områdereguleringsplan for Sogndal omsorgssenter (SOS) Trudvang Prestadalen og omkringliggjande område, som vart godkjend av Sogndal kommunestyre 25. april 2013 i sak 23/13. Forvaltningsutvalet vedtok 20. juni 2013 i sak 42/13 at klagen ikkje vart teken til følgje. Fylkesmannen omgjer vedtaket til Sogndal kommune av 25. april 2013 om godkjenning av områdereguleringsplan for Sogndal omsorgssenter (SOS) Trudvang Prestadalen og omkringliggjande område. Reguleringsplanen vert oppheva. Bakgrunnen for saka Sogndal kommunestyre vedtok 25. april 2013 å godkjenne områdereguleringsplan for SOS Trudvang Prestadalen og omkringliggjande område. Hovudføremålet med områdereguleringa er "å leggje til rette for ei utbygging av Sogndal omsorgssenter (SOS) og Sogndal lokalmedisinske senter", jf. side 4 i planomtale av 16. april I planen er mellom anna det tidlegare friområdet Stitoppen omregulert til byggjeføremål. Stitoppen er eit område på 5-6 dekar som mellom andre grensar til barneskulen Trudvang skule. I kommuneplanen er det ikkje vist arealformål for området, men det er bestemt i føresegner at gjeldande regulering skal vidareførast. Området er regulert til friområde i reguleringsplan for Ulvahaugen, sett i verk Det er omreguleringa av Stitoppen som er tema for klagesaka. Prosessen før vedtakinga av områdereguleringsplanen er sentral i saka. Avgjerande dokument blir difor teke inn og vist til i det følgjande. I notat frå rådmannen til formannskapet av 7. oktober 2011 er det gjort greie for eit utgreiingsarbeid som var gjort i samband med trong for oppgradering/utviding av sjukeheimen: "Eitt av tiltaka i planperioden omhandlar behovet for oppgradering/utviding av sjukeheimen, og ved handsaming av tertialrapporten i juni det same året vart det løyvt kroner til konsulenthjelp til utgreiingsarbeid knytt til moglege utbyggingsalternativ på SOS. I utgreiingsarbeidet vart følgjande alternativ vurderte: 1. Ein ekstra etasje i Skulevegen 7C Hovudkontor Landbruksavdelinga E-post: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Fjellvegen 11, 6800 Førde fmsfpost@fylkesmannen.no Telefon: Postboks 14, 6801 Førde Internett: Telefaks: Telefon: Org.nr Telefaks:

2 2/13 Bygningen er fundamentert for ein 3. etasje, og gjeldande reguleringsplan tillet 3 etasjar. Ein ekstra etasje vil gje 16 nye einingar fordelt på 2 avdelingar 2. Ombygging av sjukeheim i Skulevegen 7 A Sjukeheimen kan byggjast om i samsvar med arealkrava til Husbanken. Løysinga kan gje ein avdelingsstruktur med 3 avdelingar og 8 einingar i kvar avdeling. Løysinga vil gje 9 færre rom enn i dag. Ombygginga er så omfattande at prismessig ligg det opp til å det å byggja nytt. Ved tidlegare utbygging har det vore "snakka om" eit kontorbygg i bakkant/opp mot Prestastien. Det er gjort ei vurdering av om området kan nyttast til omsorgsbustader. Vurderinga er at arealet er for smalt til å få ei god organisering. 3. Tilbygg til omsorgsbustadane i Skulevegen 7 B Løysinga føreset at ein riv fløyen mot aust som inneheld 3 rom. Tilbygget kan gje 2 avdelingar fordelt på 8 einingar i kvar etasje. Løysinga vil auka tilbodet med 13 einingar. Summen av alternativa 1-3 betyr at vi kan auka tilbodet med 20 einingar. 4. Tilbod utanfor Sogndal omsorgssenter Prognosar viser ein sterk auke i tal eldre rundt , og for å møta behovet er det nødvendig å planleggja for ein situasjon som gir rom for å auke tilbodet utover 20 einingar. Situasjonsplanen viste ei løysing som berører Trudvangområdet, og som kan gje inntil 40 einingar. I tillegg til å auka tilbodet om sjukeheimsplassar/omsorgsbustader er det i dette utgreiingsarbeidet peika på behov for areal til ei rekkje fellesfunksjonar, kontor, garderobar, personalrom m.m. Utbyggingsalternativa 1-3 løyser i liten grad desse behova. Alternativet til å byggja ut på omsorgssenteret er å prioritera eit nybygg, alternativ 4, samtidig som ein utviklar arealet i Skulevegen 7 A på ein måte som krev ei mindre omfattande ombygging, t.d. ulike typar fellesareal og skjerma tilbod for mindre grupper. ( ) I 2009 vart det laga enkle skisser for utbyggingsalternativ knytt til SOS som kunne gje auka utbyggingsvolum. Følgjande alternativ vart vurderte: Prestegarden 4-6 bustadeigedomar i tilknyting til SOS Mot Ulvahaugen Prestegarden Det har vore kontakt med Opplysningsvesenets fond når det gjeld prestegarden, og det er lagt fram ønske om å kjøpa eigedommen. Tilbakemeldinga frå Opplysningsvesenets fond er at dei treng eigedommen til tenestetilbod framover, og at dei kjem til å behalda han så langt fram dei kan sjå. Om det på eit seinare tidspunkt skulle bli vurdert annleis, vil eit ev. sal skje i marknaden m.a. fordi dette er ein eigedom med stor verdi som bustadeigedom. I tillegg er prestegardsbygningen freda av Riksantikvaren, og dette er nedfelt i reguleringsplanen. Det er ein krevande prosess å få gjort om eit fredningsvedtak. Denne løysinga vert vurdert som ikkje realistisk å få gjennomført. 4-6 bustadeigedomar

3 3/13 Det har vore gjort vurderingar knytt til 4-6 eigedomar for å få utvidingsareal. Innløysing av eigedomane og riving av bustadene vil ha ein høg kostnad og vera konfliktfylt. Dette alternativet vart såleis lagt til sides. Trudvangområdet Når det gjeld Trudvangområdet, har vi lagt til grunn det vedtaket som kommunestyret gjorde i Strukturgrepet den gongen var å flytta mellomtrinnet til ny skule på Kvåle, dvs at området som Trudvang ligg på, framleis skal nyttast til skuleføremål. I etterkant har vi gjort ei grov kostnadsvurdering av ei løysing der skuleområdet på Trudvang vert nytta til utbygging av SOS, og ny skule vert etablert ein annan stad. Bygningsarealet på Trudvang etter riving av brakke er 4642 m² på den nye delen og 1510m² på murbygningen. Ved å nytte Byggfakta sin totalkostnad, inkl. verknader av nye byggeforskrifter, er kvm pris for nybygg i Sogn og Fjordane i 2011-priser vurdert til kr ,-, jf. Skisseprosjektet for SOS. Dette gjev eit grovt kostnadsoverslag for nye skule på 143 mill. kroner. I tillegg kjem tomtekostnader for dekar på rundt 5 mill. kroner. Vi har ikkje vurdert om delar av bygningsmassen ved Trudvang skule ev. kan byggjast om og nyttast til helse- og omsorgssenter. Sjølve grunnarbeidet vil vera rimelegare på Trudvang-området enn på Stitoppen. Sjølv om vi og tek omsyn til rivingskostnadene, så vil denne skilnaden grovt vurderast til mill kroner. Samla meirkostnad ved å flytta skulen kan svært grovt vurderast til rundt 130 mill. kroner, noko som gjev årlege finanskostnader på om lag 10 mill. kroner. Kommunen har ikkje økonomi til å bere bygging av ny barneskule, riving av Trudvang skule (ev. ombygging av delar av bygningsmassen) og utbygging av SOS. Mot Ulvahaugen Det området som ligg i nærleiken av SOS, og som ikkje er teke i bruk til utbyggingsføremål, er opp mot Ulvahaugen Stitoppen. Å nytta dette området er såleis mindre konfliktfylt enn utbygging i andre retningar. Området har ein krevande topografi og krevande tilkomst. Det er vidare uvisse knytt til dei geologiske tilhøva. Formannskapet vurderte dette området som så aktuelt for dette utbyggingsføremålet at kommunen løyste inn festearealet rundt Stitoppen, samtidig som vi fekk kjøpt Stitoppen, eit areal på vel 6 da i 2010." I saksutgreiing til kommunestyremøte 26. april 2012 vart det vidare greidd ut ei "delt løysing", som gjekk ut på at legesenteret og ambulansetenesta ikkje vart lokalisert ved SOS. Kommunestyret vedtok følgjande i sak 13/12 på møtet 26. april 2012: "Samrøystes vedtak: 1. Kommunestyret ber rådmann arbeide vidare med utbygging av Sogndal omsorgssenter/sogndal lokalmedisinske senter i samsvar med romprogrammet og leggja fram ei sak med investeringsvedtak innan Kommunestyret ber rådmann greie ut verknadene av å lokalisere helsestasjon- og jordmortenesta som del av SOS-utbygginga, ev. som eit byggjetrinn 2. Vedtak med 17 røyster ( ) 3. Før utbygginga vert prosjektert skal det gjennomførast ein arkitektkonkurranse på bakgrunn av romprogrammet (inkl. moglegheiter for 40 plassar i eit byggetrinn II), tilgjengeleg utbyggingsareal (SOS-tomta og Stitoppen), vedteken investeringsramme

4 4/13 og ny reguleringsplan for område. Samlokalisering er ein føresetnad for lokalmedisinske tenester i Sogndal." I framlegg til planprogram av 14. juni 2012 var vurdering av alternativ tema i punkt 4.2: "Det har tidlegare vorte vurdert ulike alternativ for utbygging av helse- og omsorgstilbodet i kommunen. Desse alternativa ligg innafor planområdet for dette reguleringsarbeidet. Det har også blitt vurdert eit alternativ der helsetenestene vert utbygd knytt til dagens Helsesenter, men kommunestyret har konkludert med at vi skal planleggje for ei samla løysing, der m.a. legetenesta og ambulansetenesta vert lokalisert i tilknyting til SOS." Det kom fleire innspel til framlegget til planprogram av 14. juni Når det gjaldt innspela om omreguleringa av Stitoppen, svarte kommunen at nedbygging av friområdet ville bli kompensert med utviding og tilrettelegging av område på Trudvang skule, jf. svar innteke i planomtalen. Konsekvensutgreiinga av 29. oktober 2012 er utarbeidd av Norconsult. Under punkt 2.3 går det fram kva alternativ som skal utgreiast: "Tiltaket som planen opnar for er lokalisert ved Stitoppen, ved Sogndal omsorgssenter. Det er ikkje aktuelt med vurdering av alternativ lokalisering. Planarbeidet er ei oppfølging av vedtak gjort av Sogndal kommunestyre i møtet den 26. april 2012 i sak 0013/12 om å jobbe vidare med Sogndal omsorgssenter/sogndal lokalmedisinske senter. " Under punkt i utgreiinga er Stitoppen-området og Trudvang skule omtala: "1. Ulvahaugen/Stitoppen og Trudvang skule Stitoppen er i gjeldande plan regulert til friområde. Det er ei grøn lunge sentralt i Sogndal sentrum og fungerar som eit leikeområde sommar som vinter, i skuletida og elles. Soltilhøva er gode. Friområdet er delvis samanhengande med skulen sjølv om ikkje skulen vender seg direkte med uteareal mot Stitoppen. Frå Trudvang skule til toppen av Stitoppen og vidare opp mot Rutlinslid går det fleire stiar. Det går også ein snarveg mellom Trudvang skule og Dalavegen. Desse stiane er mykje brukt av elevar til og frå skulen, men også elles som ein del av gangvegsystemet til skulen og Sogndal sentrum. Stitoppen og skulen er to viktige grøntområde nær sentrum. Områda har ulik karakter med svært ulik opparbeidingsgrad. Dei utfyller kvarandre difor på ein slik måte at dei stettar ulike bruksområde. Vi har ikkje konkret informasjon om kor mykje arealet vert nytta, men arealet framstår som eit mykje brukt område til aking og anna leik både sommar og vinter. Skulen nyttar området i undervisningssamanheng ( )." Etter synfaring, eigne observasjonar og munnlege kjelder er Stitoppen vurdert til å vera mykje brukt og eit viktig supplement som aktivitetsområde for skulen. Det er ingen tilsvarande friområde/grøntområde i Sogndal sentrum. På bakgrunn av dette er Stitoppen og Trudvang skule vurdert til å ha stor verdi for nærmiljø og friluftsliv." Omfang og konsekvensar av omreguleringa av Stitoppen er vurdert i punkt 5.2.5: "1. Sogndal omsorgssenter Stitoppen

5 5/13 Utbygging av hellinga opp mot Stitoppen vil truleg ligge der stisystemet frå skulen til bustadområda ligg i dag. Stitoppen er eit mykje brukt friområde. Høgda på bygga verkar ikkje i vesentleg grad inn på vurderinga av omfang i høve nærmiljø og friluftsliv. Her vil utbreiing av bygningskroppen ha større innverknad på omfanget. Legg ein til grunn som antaking eit omfang tilsvarande som skisseprosjektet, vil utbygging i fyrste rekkje legge beslag på arealet i skråninga opp mot det flate partiet. Tiltaket vil i stor grad verke inn på bruksmoglegheitene, og det vil kunne verte ein barriere for ferdsel mellom sentrum/skulen og buområda i nord og vest. Planen vil i stor grad verke inn på attraktiviteten. Ulvehaugen og Stitoppen har som ein grøn vegg og som området sin identitet skapande betyding. Høgda på bygningsmassen og korleis desse vert utforma vil påverke i kva grad området sin identitetsskapande betyding vert påverka. Planen opnar for bygg som vil fullstendig endre ryggen opp mot Stitoppen. Bygg vil vere ein barriere for ferdsel mellom ulike målepunkt samtidig som den grøne ryggen med identitetsskapande verdi vert bygd ned. Området sine bruksmoglegheiter og attraktivitet vert i stor grad påverka. Samla er planen vurdert til å ha eit stort negativt omfang for nærmiljø og friluftsliv. [ ] Konsekvensane av tiltaket varierer. Stitoppen kjem ut med dei mest negative konsekvensane. Parkeringsanlegget vil bygge ned nærmiljø og friluftsområde på Stitoppen, medan bygningsmassen kjem negativt ut for tiltak i ryggen som utgjer Ulvahaugen og Stitoppen, samtidig som sti/ferdselslinjer vert bygd inn eller ned. Andre område/tiltak kjem jamt over ut med ubetydelege eller lite negativ konsekvens." Norconsult har gjeve framlegg til avbøtande tiltak i punkt 5.2.6: "Erstattande gangveg/sti nordover og vestover med nye samband. Sambandet vestover må truleg etablerast som passasje gjennom bygg. Etablere parkeringsanlegget under bakken slik at platået framleis kan nyttast som eit nærmiljøområde. Opparbeide/tilrettelegge nytt uteopphaldsareal t.d. innanfor skuleområdet." I planomtalen av 30. november 2012 punkt 1.2 "Alternativ som har vore vurdert" går det fram følgjande: "Sogndal kommune har tidlegare gjort vurderingar som omhandla alternative utbyggingar for å løyse arealbehovet innafor helse og omsorg. Dette omfatter: Utviding knytt til eksisterande SOS ved ein ekstra etasje i Skulevegen 7C, ombygging av sjukeheim i Skulevegen 7 A, tilbygg til omsorgsbustadene i Skulevegen 7 B. Dette alternativet er vurdert til å gje for liten utbyggingskapasitet (maks 20 einingar). Utviding mot tilgrensande bustadhus (4-6 bustadeigedomar). Innløysing av eigedomane og riving av bustadane vil ha ein høg kostnad og vera konfliktfylt. Dette alternativet vart såleis lagt til sides. Trudvangsområdet, kombinert ved å flytte skuledrifta til anna område. Dette er grovt vurdert til å gje ein meirkostnad på rundt 140 mill. kroner inkl. mva. Kommunestyret har ikkje gått vidare med dette alternativet. Samhandlingsreforma legg stor vekt på samlokalisering, som eit strategisk grep for å utvikla samarbeid og sterke fagmiljø. Det er ynskjeleg å samle helse og omsorgstenestene, noko som er mogleg innafor eksisterande SOS-området, Stitoppen og arealet knytt til

6 6/13 Prestebustaden. Det er lagt vekt på at tiltaket skal liggja sentrumsnært for å styrkja Sogndal som regionsenter." Ungdomsleiaren i Sogndal kommune kom med innspel til planprosessen i notat av 6. februar 2013: "I samband med utbygging av Sogndal omsorgssenter i Sogndal er det viktig for ungdomsleiar å påpeike at dette vert teke omsyn til: Trygg skuleveg for ungane til og frå Trudvang skule. Grønt områder/leikeareal vert bevart eller erstatta i nærområdet til Trudvang skule. Det er viktig at dette vert tenkt på i prosessen vidare for å bevare moglegheita til at ungane kan gå til og frå skulen samt ha fysisk aktivitet i og etter skuletida. Det er viktig med fokus på tryggleik under byggingsperioden for borna til/frå skulen og i skuletida." I udatert saksutgreiing til kommunestyret (som er utarbeidd etter at planframlegget har lege ute til offentleg ettersyn i perioden 6. desember januar 2013) har kommunen kommentert fleire innspel/merknader til planframlegget, mellom andre frå klagarane i denne saka: "Stitoppen er regulert til SOS-utbygginga og det er i dag ikkje klart kor mykje grønt areal som vil liggja att i A2. Vi ser at nedbygging av Stitoppen vil føra til at det vert mindre "friareal" i sentrumskjernen enn det som har vore sidan Stitoppen vart regulert, sist i BT1 og BT2 er striperegulert til "bustad/tenesteyting", og dette området vil gje tilgang til areal som er eigna for leik o.a. for barn og unge. Også prestegardshagen vil vera tilgjengeleg for born og unge." Også innspel/merknader frå Fylkesmannen er kommentert i denne saksutgreiinga: "Når det gjeld barn og unge i planlegginga, er deira interesser ivareteke ved at det er lagd inn eit rekkefølgjekrav om at redusert areal for leik m.v. ved Stitoppen skal erstattast. Barn og unge har hatt høve til å uttale seg, men vi kunne trekt representantar for barn og unge meir aktivt inn i planarbeidet. Når det gjeld avbøtande tiltak, vil det verta lagt føringar i arkitektkonkurransen, der det skal takast omsyn til landskap, friluftsliv og nærmiljø. Som avbøtande tiltak for barn og unge i høve nedbygging av heile eller delar av Stitoppen, ligg det rekkefølgjekrav som skal sikre fullgode erstatningsareal. Dette er tilhøve som vert nærare avklara gjennom arkitektkonkurransen og detaljplanlegginga." I planomtalen av 16. april 2013 er bruken av Stitoppen omtala under punkt 3.1.3: "Friområde: Stitoppen er i dag eit friområde, og er til ein viss grad nytta som leikeområde for born og unge og som snarveg til skule. Borns interesser: I dag nyttar born Stitoppen til leikeaktivitetar. Forutan private hagar, vert Trudvang skule nytta til leik og fritidsaktivtetar. Sentrumsparken gjev også gode leikemoglegheiter. Det er sentrumsnær tilgang på friområdet." Verknadene av planframlegget er omtala under punkt 4.3 i planomtalen:

7 7/13 "Planen legg til rette for nedbygging av friområde på Stitoppen. Området er eit grøntområde i sentrum som samtidig framstår som eit landskapselement som er med på å gje staden identitet. Friområdet vert nytta av skulen i undervisningssamanheng samtidig som det er ein viktig korridor for ferdsel. Gjennom planframlegget vert det lagt til rette for nedbygging av friområde. Avbøtande tiltak er vurdert, m.a. knytt til utviding og tilrettelegging av skuleområdet." Planframlegget er halde opp mot dei rikspolitiske retningslinjene for born og unge i punkt 4.9 i planomtalen: "Verknader for barn og unge er vurdert i konsekvensutgreiinga. Utviding og opparbeiding av uteområdet på Trudvang er peika på som avbøtande tiltak for nedbygging av friområdet på Stitoppen. I anleggsperioden må det gjennomførast tiltak som sikrar ei trygg utbygging ift. barn og unge, og det må vurderast trafikk-tryggingstiltak for å sikre ein trygg skuleveg." Vidare er det gjeve rekkjefølgjekrav i planomtalen 2.3: "a. Før det vert gjeve løyve til gjennomføring av tiltak skal følgjande tiltak vere opparbeidd eller sikra opparbeidd: Tiltak som skal oppfylle rekkjefølgjekravet [ ] OT: Nytt uteopphaldsareal etter reguleringsplan Del av Studentheimen Rutlin Ulvahaugen, vedteken , som erstattar areala på Stitoppen, ved at områda vert utvida og/eller betre tilrettelegging av eksisterande areal for meir intensiv bruk. [ ]" Område rekkjefølgjekravet er knytt til A2 Klagen De er grunneigarar innanfor planområdet, og klaga på vedtaket i brev av 22. mai Etter dykkar syn må kommunestyret sitt vedtak av 25. april 2013 opphevast på grunn av sakshandsamingsfeil. Slik de ser det er Sogndal kommune si handsaming av planprosessen på fleire grunnlag i strid med dei rikspolitiske retningslinjene for å styrkje born og unges interesser i planlegginga (RPR for born og unge). Desse feila må føre til at planvedtaket er ugyldig i medhald av plan- og bygningslova og 12 og forvaltningslova 41. De gjer for det fyrste gjeldande at kommunen har brote RPR for born og unge punkt 4a. Grunngjevinga dykkar er at planprosessen ikkje inneheld ei tilstrekkeleg utgreiing av verknadene av områdereguleringsplanen for born og unge, og de viser særleg til desse punkta: 1) Det er uklart om heile eller delar av Stitoppen vert nedbygd 2) Området "OT" (Trudvang skule) er utvilsamt ikkje tilstrekkeleg til å romme fullgode erstatningsareal slik RPR for born og unge krev. 3) Det er uklart om kommunen meiner at områda "BT1 og BT2" og "prestegardshagen" også skal romme erstatningsareal.

8 8/13 4) Det er ikkje føreteke gode nok vurderingar av omfanget av bruken av Stitoppen i dag og korleis dei ulike bruksområda skal erstattast innan planområdet eller andre stader i Sogndal sentrum. Dernest gjer de gjeldande at kommunen har brote RPR for born og unge punkt 4d ved at kommunen ikkje aktivt har lagt til rette for at born og unge som planen vil få konsekvensar for, skal få høve til å uttale seg. Når det gjeld notatet frå ungdomsleiaren i kommunen må dette både etter innhald og i lys av tidspunktet det er utarbeidd på, likestillast med at representantar for born og unge ikkje er tekne med på råd i det heile. De ønskjer også å få opplyst kva Sogndal kommune har meldt inn til Fylkesmannen med omsyn til den særlege ordninga for å ivareta born og unge sine interesser i planlegginga, jf. plan- og bygningslova 3-3. Dersom slik melding manglar, må det leggjast til grunn at den lovpålagte ordninga ikkje er på plass, noko som i seg sjølv er ein sakshandsamingsfeil som må føre til ugyldig vedtak. Vidare gjer de gjeldande at kommunen har brote RPR punkt 5d ved at det ikkje er skaffa eit fullgodt erstatningsareal til Stitoppen. Det er ikkje mogleg å finne slikt areal innanfor det området som kommunen i planføresegnene har lagt til grunn skal gi rom for erstatningsareal ("OT"). Heller ikkje utanfor planområdet er dette mogleg i Sogndal sentrum, jf. konsekvensutgreiinga. Til sist gjer de gjeldande at kommunen har gjort mangelfulle vurderingar av alternative plasseringar av SOS, og på dette grunnlag har brote føresegnene om konsekvensutgreiing i plan- og bygningslova med tilhøyrande forskrift. Forvaltningsutvalet handsama klagen 20. juni 2013 i sak 42/13. Klagen vart ikkje teken til følgje, og saka vart sendt til Fylkesmannen for endeleg avgjerd. Regelverk Klagerett Av plan- og bygningslova 1-9 går det fram at "[f]orvaltningsloven gjelder med de særlige bestemmelser som er gitt i denne loven". Ein reguleringsplan blir i utgangspunktet rekna som eit enkeltvedtak etter forvaltningslova 2. Enkeltvedtak kan "påklages av en part eller annen med rettslig klageinteresse i saken [ ]", jf. forvaltningslova 28. Ein part er ein "person som en avgjørelse retter seg mot eller som saken ellers direkte gjelder", jf. forvaltningslova 2 første ledd bokstav e. Reguleringsplanar Etter plan- og bygningslova 3-3 er det kommunestyret som er planstyresmakt og som har ansvaret for arbeidet med reguleringsplanar. Det er kommunestyret som etter ei omfattande vurdering av dei ulike omsyna som gjer seg gjeldande innanfor planområdet, avgjer kva areal som skal inngå i planen, og kva desse areala skal nyttast til, jf. plan- og bygningslova Reguleringsplanar vert til etter ein omfattande prosess. Plan- og bygningslova 12-8 til har nærare føresegner om korleis framlegg til reguleringsplanar skal handsamast. Sakshandsamingsreglane skal sikre demokratiske omsyn som medverknad, offentlegheit og samråd med dei planen får følgjer for. Gjennom grundige planprosessar skal kommunen sikre at offentlege og private standpunkt kjem fram, slik at planar for arealdisponeringa vert fastlagde på eit best mogleg grunnlag. I planleggingsprosessen må ulike interesser, fordelar og ulemper vegast mot einannan.

9 9/13 Dersom det vert gjort sakshandsamingsfeil under arbeidet med ein reguleringsplan, vil vedtaket likevel kunne vere gyldig når det er grunn til å rekne med at feilen ikkje kan ha hatt verknad for resultatet, jf. forvaltningslova 41. Prøvinga til Fylkesmannen Fylkesmannen har delegert mynde til å avgjere klager på reguleringsplanar, jf. plan- og bygningslova 1-9 femte ledd og rundskrift T-2/09 frå Miljøverndepartementet. Som klageinstans skal Fylkesmannen sjå til at kommunen under si handsaming av saka har følgt dei lovene, forskriftene og sakshandsamingsreglane som gjeld på området. Fylkesmannen kan under klagehandsaminga prøve alle sider av vedtaket, også dei skjønnsmessige vurderingane som kommunen har gjort, jf. forvaltningslova 34. Ved prøvinga av skjønnet skal klageinstansen leggje vekt på omsynet til det kommunale sjølvstyret. Fylkesmannen si primære oppgåve som klageinstans er å kontrollere at den kommunale sakshandsaminga er i samsvar med regelverket, og at dei omsyna som er lagt vekt på i vurderingane og som ligg til grunn for utfallet, er saklege. Fylkesmannen må også kontrollere at det ikkje er lagt vekt på utanforliggjande omsyn. Vurdering av alternative løysingar Når det gjeld krav til utgreiing og vurdering av alternativ i planprosessen, går det i plan- og bygningslova 4-1 andre ledd fram at planprogrammet "skal gjøre rede for [ ] hvilke alternativer som vil bli vurdert". I førearbeida er det uttalt at planprogrammet skal "avklare hvilke alternativer som skal inngå i utredningsarbeidet", og ein viktig del av arbeidet med konsekvensutgreiinga vil vere å vurdere "relevante og realistiske alternativer", jf. Ot.prp. nr. 32 ( ), side 186. Ettersom det i den aktuelle områdereguleringsplanen er tale om "utlegging av nye områder til utbyggingsformål", vert planen omfatta av forskrift av 26. juni 2009 nr. 855 om konsekvensutgreiingar, jf. 2 første ledd bokstav d. I forskrifta 6 er det stilt opp krav til planprogrammet, og her går det fram at "[r]elevante og realistiske alternativer skal beskrives og det skal framgå hvordan disse er tenkt behandlet i plan- og utredningsarbeidet". Vidare skal det i saksframlegget eller innstillinga til vedtak "redegjøres for hvordan aktuelle alternativer er vurdert". Omsynet til born og unge krav til erstatningsareal ved omregulering FNs barnekonvensjon vart inkorporert i norsk rett gjennom menneskerettslova 2. Av barnekonvensjonen artikkel 3 nr. 1 følgjer det at "barnets beste" skal vere eit grunnleggjande omsyn ved alle handlingar som vedkjem born. Kommunane har dermed plikt til å ta omsyn til barns beste i planlegging etter plan- og bygningslova. At det skal takast omsyn til born og unge i planlegginga er også forankra i føremålsføresegna i plan- og bygningslova, jf. 1-1 femte ledd. Før Fylkesmannen går nærmare inn på regelverket som omhandlar RPR for born og unge, kan det for ordens skuld nemnast at rikspolitiske retningslinjer endra namn til statlege planretningslinjer etter at den nye plan- og bygningslova vart sett i verk. I plan- og bygningslova 6-2 andre ledd går det fram at statlege planretningslinjer "skal" leggjast til grunn ved kommunal planlegging etter plan- og bygningslova. Kommunane har dermed plikt til å følgje instruksjonane i planretningslinjene, jf. Ot.prp. nr. 32 ( ) side 196.

10 10/13 I St. meld. nr. 26 ( ) "Regjeringens miljøpolitikk og rikets miljøtilstand" punkt blir det uttalt at gode nærmiljø for born og unge er kjenneteikna av god tilgang på trygge og varierte område for leik og aktivitetar, utan støy og ureining. Gjennom planlegging skal det leggjast til rette for korte avstandar til gode plassar for leik og fysisk aktivitet. Vidare går det fram at Regjeringa vil handheve RPR for born og unge strengare. Omsynet til born og unge og deira trong for gode og aktivitetsfremjande uteareal skal gjevast avgjerande vekt ved avveging av ulike interesser i planlegginga. I RPR for born og unge punkt 5b heiter det: "I nærmiljøet skal det finnes arealer hvor barn kan utfolde seg og skape sitt eget lekemiljø. Dette forutsetter blant annet at arealene: - er store nok og egner seg for lek og opphold - gir muligheter for ulike typer lek på ulike årstider - kan brukes av ulike aldersgrupper, og gir muligheter for samhandling mellom barn, unge og voksne." Vidare går fylgjande fram av RPR for born og unge punkt 5d: "Ved omdisponering av arealer som i planer er avsatt til fellesareal eller friområde som er i bruk eller er egnet for lek, skal det skaffes fullverdig erstatning. Erstatning skal også skaffes ved utbygging eller omdisponering av uregulert areal som barn bruker som lekeareal, eller dersom omdisponering av areal egnet for lek fører til at de hensyn som er nevnt i punkt b ovenfor, for å møte dagens eller framtidens behov ikke blir oppfylt". I rundskriv T-2/08 "Om barn og planlegging" er det på side 22 gjeve ei rettleiing til føresegna i punkt 5d: "Følgende bør vurderes mht om erstatningsarealet er fullgod erstatning - tilsvarende kvalitet - tilsvarende tilgjengelighet i forhold til avstand - tilsvarende tilgjengelighet i forhold til tilgang fri tilgang/begrenset tilgang - tilsvarende aktivitet mangfoldig aktivitetsutøvelse/organisert lek/uorganisert lek - lek til ulike årstider (vinteraktivitet/sommer/helårs) - atkomst/tilgang/trafikk - størrelse på arealet - ulike brukergrupper/ulike bruksområder/alderstrinn" Fylkesmannen si vurdering Klagerett Fylkesmannen legg til grunn at de er partar i saka etter forvaltningslova 2, slik også kommunen har føresett. Kommunen verkar likevel å vere av det syn at partsstatusen ikkje er tilstrekkeleg for å ha klagerett, og har gjort gjeldande at de ikkje har den naudsynte rettslege interessa i saka. Til dette vil Fylkesmannen understreke at klagerett på enkeltvedtak er ein av verknadane av å ha partsstatus etter forvaltningslova. Det er først der ein klagar ikkje er part i saka, at det blir spørsmål om vedkomande har klagerett på grunnlag av "rettslig klageinteresse" i saka, jf. forvaltningslova 28. De har såleis klagerett. Vidare er det klaga innanfor klagefristen, og vilkåra for å handsame klagen er oppfylte. Vurdering av alternative løysingar

11 11/13 Fylkesmannen vil først ta stilling til om kommunens vurdering av alternative plasseringar for SOS er i strid med plan- og bygningslova 4-1 andre ledd, slik de hevdar. De har vist til at det av alternativ som er nemnde i punkt 1.2 i planomtalen, berre er Trudvang-alternativet som er teke opp i rådmannens notat av 7. oktober 2011, medan de ikkje har funne noko nærare dokumentasjon på dei to andre alternativa. Fylkesmannen vurderer det slik at fleire alternativ er synleggjorde og vurderte av kommunen. I notatet av 7. oktober 2011 har rådmannen i tillegg til å vurdere alternativa Ulvahaugen-Stitoppen og Trudvang, også vurdert alternativ som går på utviding knytt til det eksisterande SOS, utviding mot tilgrensande bustadhus, og for høvet til å kjøpe prestegarden. Vidare har rådmannen gjort greie for ei såkalla "delt løysing" i saksutgreiinga til kommunestyremøtet 26. april På bakgrunn av desse vurderingane avgjorde kommunestyret å gå vidare med alternativet Ulvahaugen-Stitoppen i planprosessen. Fylkesmannen kan ikkje sjå at denne framgangsmåten var i strid med plan- og bygningslova 4-1 eller med forskrifta om konsekvensutgreiingar. Realistiske og relevante alternativ har etter Fylkesmannen sitt syn vore vurderte i tråd med krava i regelverket. Erstatningsareal ved omregulering Neste spørsmål er om Sogndal kommune har brote RPR for born og unge punkt 5d ved omdisponeringa av Stitoppen, det vil seie om Sogndal kommune har skaffa "fullverdig erstatning" for friområdet som går tapt. På bakgrunn av opplysningane i saka legg Fylkesmannen til grunn at området Stitoppen er om lag 5-6 dekar stort, og i stor grad samsvarar med området A2 i reguleringsplanen, som utgjer om lag 5,2 dekar. Ved ei utbygging av SOS på Stitoppen er det uklart kor mykje av friområdet som vil gå tapt, men etter Fylkesmannens syn er det ikkje tvilsamt at utbygginga uansett vil svekkje attraktiviteten av eit eventuelt restareal. Stitoppen står fram som eit godt eigna område for ulike aktivitetar for borna som bur i nærmiljøet og for Trudvang skule. Området vert nytta til aktivitetar og leik året gjennom, og er tilgjengeleg for alle. Trudvang skule brukar området i undervisningssamanheng, og friområdet er delvis samanhengande med skulen. Som det går fram av regelverksorienteringa må kommunen godtgjere at det er skaffa "fullverdig erstatning" når eit leikeområde skal omdisponerast. I planomtalen 2.3 er det gjeve eit rekkjefølgjekrav som etter kommunen sitt syn skal sikre at erstatningsareal for Stitoppen blir opparbeidd eller sikra opparbeidd før det blir gjeve løyve til gjennomføring av tiltak. Som nemnt kjem det der fram at før det vert gjeve løyve til gjennomføring av tiltak, skal det vere sikra «nytt uteopphaldsareal som erstattar areala på Stitoppen, ved at områda vert utvida og/eller betre tilrettelegging av eksisterande areal for meir intensiv bruk». Kommunen har såleis planlagt å erstatte området som går tapt ved utbygging av Stitoppen. Spørsmålet er om det er tilstrekkjeleg med eit slikt generelt og uspesifisert rekkjefølgjekrav, eller om det må stillast strengare krav før ein kan seie at kommunen har godtgjort at det er skaffa "fullverdig erstatning". Det er ikkje avgjort kva område som skal erstatte Stitoppen. Vi veit dermed ikkje kor stort arealet vil vere, kor tilgjengeleg det vil vere, kva aktivitetar som kan utførast der eller korleis det vil sjå ut. Likevel har kommunen i saksdokumenta gjort greie for ein del måtar å erstatte arealet på. Ut frå opplysningane framstår det mest aktuelt å utvide eller tilretteleggje uteområdet på

12 12/13 Trudvang skule. Vidare er det vist til eit leikeområde 300 meter unna Stitoppen som er tilrettelagt med balløkke, leikeapparat og lavvo, og dessutan til at kommunen har kjøpt opp tre tomter rundt Trudvang skule der heile eller delar av tomtene vil bli nytta som uteareal for leik eller liknande. I tillegg har kommunen vist til ei rekkje oppgraderingar av sentrumsnære område for leik og fysisk aktivitet gjennomført siste åra. Fylkesmannen finn at for å sikre born og unges interesser, er det ikkje tilstrekkjeleg med eit generelt rekkjefølgjekrav som i denne saka. Etter Fylkesmannens syn må det i bindande føresegner i planen konkretiserast kva areal som skal tene til erstatning for det omdisponerte arealet slik at det er mogleg å vurdere om området er eller kan bli fullverdig erstatning for det som går tapt. Regelverket legg også stor vekt på omsynet til medverknad for barn og unge i planprosessen. Utan ei konkretisering av erstatningsarealet, vil reell medverknad og påverking vere vanskeleg å få til. Konkretisering av areala vil altså gjere det lettare for born og unge å uttale seg om saka, og dermed sikre ivaretaking av interessene deira i langt større grad enn om spørsmålet blir avgjort etter at reguleringsplanen er vedteken. Dersom det i dag er uklart kor mykje areal av Stitoppen som vil gå med til SOS, vil det vere mogleg i rekkjefølgjeføresegnene å fastsetje tersklar for kva utbyggingssteg på området som skal utløyse definerte erstatningsareal. I konsekvensutgreiinga er det lagt til grunn at Stitoppen og Trudvang skule er område av ulik karakter med svært ulik opparbeidingsgrad, som stettar ulike bruksområde. Etter Fylkesmannens syn framstår det difor som usikkert i kva grad kommunen faktisk vil vere i stand til å erstatte Stitoppen gjennom omarbeiding av uteområdet ved Trudvang skule. Dernest kan Fylkesmannen som eit utgangspunkt ikkje sjå at det er relevant at det etter kommunens syn ligg eit betre eigna friområde ca. 300 meter unna Stitoppen. Det følgjer klart av RPR punkt 5d at eit friområde som blir omdisponert til utbygging, skal erstattast. Det er såleis ikkje tilstrekkeleg å vise til at det allereie eksisterer andre friområde i nærleiken. På andre sida kan oppgradering av eksisterande friområde i nærleiken til ein viss grad tene som erstatningsareal så lenge kvalitetane frå arealet som vert bygd ned, vert erstatta. Vidare er det positivt at kommunen har lagt til rette for andre møtepunkt og område for leik og fysisk aktivitet for born og unge i Sogndal sentrum. Utan noko konkretisering av korleis kommunen ser føre seg at dette er meint å vere erstatningsareal av same kvalitetar som Stitoppen, er det likevel vanskeleg å leggje avgjerande vekt på desse. På denne bakgrunn kan Fylkesmannen ikkje sjå at kommunen har godtgjort i planen at det vil bli sikra "fullverdig erstatning" for nedbygginga av Stitoppen etter RPR for born og unge punkt 5d. Ved å ikkje oppfylle kravet om "fullverdig erstatning" i RPR for born og unge punkt 5d har kommunen brote plan- og bygningslova 6-2 andre ledd. Områdereguleringsplanen kan difor ikkje stadfestast før mogleg erstatningsareal meir forpliktande og konkret er lagt inn i rekkjefølgjeføresegnene til planen. Ettersom klagen har ført fram, finn Fylkesmannen ikkje grunn til å gå inn på andre synsmåtar frå klagarane. Vedtak Fylkesmannen omgjer vedtaket til Sogndal kommune av 25. april 2013 om godkjenning av områdereguleringsplan for Sogndal omsorgssenter (SOS)

13 13/13 Trudvang Prestadalen og omkringliggjande område. Reguleringsplanen vert oppheva. Vedtaket er endeleg og kan ikkje klagast vidare, jf. forvaltningslova 28 tredje ledd. Med helsing Gunnar O. Hæreid ass. fylkesmann Anne Kristin Kayser juridisk sjef Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift. Elektronisk kopi: Sogndal kommune (ref. 12/ )