Tilråding i sak om grensejustering mellom Stryn kommune og Hornindal kommune

Sakshandsamar: Anne Kristin Eitungjerde Vår dato Vår referanse Telefon: 57643172 19.12.2017 2016/3153-311 E-post: fmsfaka@fylkesmannen.no Dykkar dato Dykkar referanse 04.07.2017 Kommunal- og moderniseringsdepartementet Pb 8112 Dep 0032 OSLO Tilråding i sak om grensejustering mellom Stryn kommune og Hornindal kommune Vi viser til brev dagsett 04.07.2017 med oppmoding om utgreiing og tilråding i sak om grensejustering for området Markane mellom kommunane Stryn og Hornindal. Fylkesmannen si tilråding: Grensa mellom Hornindal og Stryn blir justert slik at Kjøs krins blir flytta frå Hornindal kommune til Stryn kommune. Tilrådinga inkluderer ei justering i området Klypet Hildehjellen. Samandrag Fylkesmannen tilrår grensejustering slik at Kjøs krins blir flytta til Stryn. Tilrådinga inkluderer ei justering i området Klypet Hildehjellen. Dersom grensa blir flytta vil dette utgjere den nye fylkesgrensa mot Møre og Romsdal. Etter Fylkesmannen si vurdering vil det gi store føremoner å justere grensa. Ei justering gjer det mogleg å rydde opp i ei eksisterande dårleg kommunegrense, som deler ei naturleg samanhengande bygd. Det er lagt avgjerande vekt på å legge til rette for ei god overordna planlegging og ei funksjonell kommune- og fylkesgrense, og omsynet til å kunne gi effektive tenester til innbyggjarane i heile Kjøs krins i framtida. Bakgrunnen for tilrådinga er eit innbyggjarinitiativ frå Andreas Solvik og Per Ove Kjøs, med vel 40 underskrifter frå innbyggjarar og grunneigarar. Det vart òg levert 75 underskrifter frå innbyggjarar i den delen av Markane som høyrer til Stryn kommune. Kommunal- og moderniseringsdepartementet bestemte at saka skulle greiast ut, og ga Fylkesmannen oppdraget i brev dagsett 04.07.2017. Hornindal og Stryn har levert faktautgreiingar, og Opinion har gjennomført innbyggjarundersøking. Det går fram at det bur vel 90 personar i Kjøs krins, noko som utgjer knapt 8 prosent av innbyggjarane i Hornindal kommune. Innbyggjarundersøkinga gir ikkje eit samla tydeleg svar for kva kommune innbyggjarane ynskjer å høyre til, men innbyggjarane er tydeleg delte i retningsvala, ut frå bustad i krinsen. Vidare viser utgreiinga at 1/3 av innbyggjarane jobbar i Stryn, og ¼ i Hornindal, og at dei i like stor grad nyttar kultur- og fritidstilbod i Stryn og Hornindal. Ein del tenester blir også levert berre i Stryn kommune i dag. Dei to kommunane ønskjer ei grensejustering, men er delte i synet på kvar grensa skal gå. Hornindal kommune og fellesnemnda for nye Volda ønskjer ei justering av grensa som samlar Maurset i Stryn kommune. Dei legg vekt på innbyggjarhøyringa, og at det vil få store økonomiske konsekvensar i framtida dersom heile krinsen blir flytta. Kommunen held òg fram at det i mange tilfelle vil bli lenger til tenestene folk treng, og at dette har negative effektar for miljøet. Telefon 57 64 30 00 Organisasjonsnummer N-974 763 907 Nettstad fylkesmannen.no/sfj E-post fmsfpost@fylkesmannen.no Besøksadresse Hovudkontor: Njøsavegen 2, 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Fjellvegen 11, 6800 Førde Postadresse Hovudkontor: Njøsavegen, 2 6863 Leikanger Landbruksavdelinga: Postboks 14, 6801 Førde

2/13 Stryn kommune ønskjer ei justering av grensa slik at Kjøs krins blir flytta til Stryn. Dei legg vekt på at innbyggjarhøyringa ikkje gir eit klart svar, og at ei flytting av krinsen vil gi ei meir logisk geografisk grense, som ikkje vil dele eigedomsgrenser mellom to kommunar og fylke. Det blir også vist til at dei mindre alternativa stort sett vil innebere ei forskyving av problemet, med at ei bygd/krins blir delt i to. Det er Kommunal- og moderniseringsdepartementet som tek endeleg avgjerd i saka. Bakgrunn Innbyggjarinitiativet Fylkesmannen mottok 31.08.2016 eit innbyggjarinitiativ frå Andreas Solvik og Per Ove Kjøs om justering av grensa for området Markane som i dag er delt mellom kommunane Stryn og Hornindal. Initiativtakarane sitt forslag går ut på å flytte grensa slik at området sør/søraust for Kjøshammaren, som no ligg i Hornindal blir flytta til Stryn kommune (Alternativ 1). Kjøs grunnkrins (Alternativ 1) Bakgrunnen for initiativtakarane sitt val av grense er at dei meiner dette vil vere ei naturleg grense topografisk, òg med tanke på avstand mellom busetnad. I tillegg meiner dei det vil vere naturleg med ei slik endring av fylkesgrensa, om kommunane Stryn og Eid i framtida blir slått i lag. Initiativtakarane viser til at det har vore ein del utfordringar for Markane etter at Hornindal vart eigen kommune i 1977. Då vart Markane delt mellom to kommunar, og kommunegrensa sett midt i bygda Maurset. Dette har medført alt frå deling av borna og ungdomane mellom to skular, til delt ansvar mellom kommunane for vedlikehald og oppfølging av tenester, og for forvalting av naturressursar. Det blir også vist til at tradisjonelt har dei fleste i Markane jobbar i Stryn. Ei ny fylkesgrense vil med dagens kommunegrense også kunne medføre deling av eigedomar mellom to fylke. Initiativtakarane la til grunn at det er om lag 70 personar over 18 år i området. Vedlagt initiativet låg underskrifter frå 34 innbyggjarar og 19 grunneigarar i Hornindal, til saman 44 ulike underskrifter. I tillegg var det vedlagt 75 underskrifter frå innbyggjarar i den delen av Markane som tilhøyrer Stryn kommune.

3/13 Til sist vart det lagt fram forslag til ei alternativ og mindre omfattande grensejustering, dersom ein ikkje vil flytte heile Kjøs krins. Då ønskja dei at grensa blir flytta vestover slik at Maurset blir samla i Stryn kommune, og ga eit konkret forslag til dette (Alternativ 2) Innbyggjarinitiativet ligg ved saka. Oppfølging av initiativet 02.09.2016 bad Fylkesmannen kommunane uttale seg om det var ønskjeleg med vidare utgreiing av justering av grensa. Begge kommunane var positive til utgreiing, sjå vedlegg av kommunestyresak 054/16 frå Hornindal og formannskapssak 147/16 frå Stryn. Hornindal ønskte likevel primært ei utgreiing avgrensa til Alternativ 2. I brev dagsett 12.06.2017 ga Fylkesmannen tilråding til departementet om at grensejusteringa vart greidd ut. Bakgrunnen var at begge kommunane var positive til utgreiing, og at Stortinget 8. juni 2017 hadde vedteke å slå saman kommunane Hornindal og Volda til ein ny kommune, som skal ligge i Møre og Romsdal fylke. Grensa mellom Stryn og den nye kommunen blir dermed ny fylkesgrense. KMD gav i brev motteke her 04.07.2017 Fylkesmannen i oppdrag å greie ut den føreslegne grensejusteringa for området Markane. For å opplyse saka ga vi i brev dagsett 20.07.2017 Hornindal kommune i oppdrag å gjere greie for fakta og verknadane av ei grensejustering innanfor ein rekke ulike område. Brevet ligg ved saka. I same brev fekk Stryn kommune i oppdrag å gjere greie for dei same relevante områda, sett frå deira ståstad. Begge kommunane vart i tillegg inviterte til å kome med informasjon om fakta utover lista, som dei vurderte som aktuelle i saka. Utgreiing frå Hornindal kommune Hornindal kom med si faktautgreiing i brev dagsett 19.09.2017. Brevet ligg ved saka, men vi trekkjer fram følgjande hovudpunkt: Folketal, sosiodemografiske kjenneteikn og areal i kommunen Folketalet i Hornindal pr. 01.01.2017 var 1197, og i Kjøs krins 93. Dette har gått ned til 89 pr. 01.09.2017. Talet på innbyggjarar i Kjøs krins utgjer dermed i underkant av 8% av folketalet i Hornindal kommune. Folketalet har gått ned dei siste 10 åra. Det bur 19 personar på den delen av Maurset som høyrer til Hornindal kommune. Kommunen skriv vidare: «Alderssamansetjinga er prega av at det vert fødde få barn i området, at ungdommen flyttar ut og at største delen av befolkninga er i aldersgruppa 23-66 år. Ein ser også ein relativt høg andel pensjonistar i området.» Arealet i Kjøs krins utgjer om lag 6% av totalarealet i Hornindal kommune. Overordna økonomiske effektar av ei grensejustering Kommunen opplyser: «Hornindal har lavare skatt pr innbyggjar enn landsgjennomsnittet. Dette får ein kompensert gjennom innteksutjamning. Hornindal kommune ligg på 70,1% av landsgjennomsnittet, og får kompensert opp til 93,7% av landsgjennomsnittet»

4/13 Samla inntekt for Hornindal kommune er oppgitt å vere kr 57 482 000. Kommunen har grovestimert eit samla inntektstap på kr. 3 863 000 dersom Kjøs grunnkrins vert overført til Stryn, og eit tap på kr. 744 000 dersom Maurset blir flytta. Vidare skriv kommunen: «Det er ingen i Kjøs grunnkrins som et tilknytt kommunalt vass- og avløpsanlegg. Det innbyggjarane betalar i kommunale avgifter knyter seg til slamavgift eller har tøming av tette tankar for slam. Maurset har privat vassanlegg. Det er ikkje innført eigedomsskatt i Hornindal kommune, noko som vil få konsekvens for innbyggjarane i Kjøs grunnkrins om dei vert tilhøyrande Stryn kommune i framtida. Stryn kommune har per i dag ein utskriven eigedomsskatt på 3 promille.» Reiseavstandar til kommunesenter Frå kommunen si utgreiing: «Frå 2020 er Hornindal og Volda slegne saman til ei kommune. I dag har ein ikkje nok kunnskap om korleis dei kommunale tenestene vert fordelte i dei to kommunane frå det tidspunktet. Ein har i oversikta over reiseavstandar difor teke med både Stryn, Hornindal og Volda som målepunkt. Ein har målt avstanden ut frå 5 ulike målepunkt i Kjøs grunnkrins. I oversynet har ein også teke med avstandar til grunnskulane, då ein ser at ei grensejustering vil kunne få konsekvensar for reiseavstand til skule.» «Ein har her ikkje teke med avstand til Voldaskulane, då det er klart i intensjonsavtalen mellom Hornindal og Volda at ved kommunesamanslåing skal Hornindal framleis ha 1-10 skule i bygda.» Reiseavstandar til kommunehusa: Reiseavstandar (km) i Hornindal og Stryn kommunar FRÅ / TIL Kommunehuset Smia Stryn Rådhus Volda Rådhus Maurset (k-grense) 11,8 14,4 46,7 Øyebakken (brua) 8,4 14,4 43,6 Kjøs bru 6,5 16,3 41,7 Holen (k-grense) 7,5 17,3 42,7 Kongsvik (Kjøshammartunnelen) 4,5 18,3 39,6 Kjelde: Hornindal kommune Reiseavstandar til skular: Reiseavstandar (km) i Hornindal og Stryn kommunar FRÅ / TIL Hornindal skule Tonning skule Ungdomsskulen i Bø Maurset (k-grense) 12,3 14,9 15,9 Øyebakken (brua) 8,9 14,9 15,9 Kjøs bru 7,0 16,8 17,8 Holen (k-grense) 8,0 17,8 18,8 Kongsvik (Kjøshammartunnelen) 5,0 18,8 Kjelde: Hornindal kommune 19,8

5/13 Reiseavstandar legevakt: Reiseavstandar (km) i Hornindal og Stryn kommunar FRÅ / TIL Legevakt Eid Legevakt Volda Maurset (k-grense) 35,9 45,7 Øyebakken (brua) 32,7 42,6 Kjøs bru 30,5 40,7 Holen (k-grense) 29,5 41,7 Kongsvik (Kjøshammartunnelen) 33,0 Kjelde: Hornindal kommune 38,6 Arbeidsplassar og pendling Kommunen opplyser: «området har nokre sjølvstendig næringsdrivande, dette er knytt til drift av gardsbruk, enkelte handtverkarar og taxidrift. Utover dette er det ikkje arbeidsplassar i området, ein har difor ikkje teke med innpendling til området. Dei sysselsette pendlar difor anten til Stryn, Hornindal eller Eid. Ein ser ein relativt stor del pensjonistar i området.» Oversikta frå kommunen viser vidare at det er nokre fleire arbeidstakarane som har arbeidsplassen sin i Stryn enn i Hornindal. Barnehage, grunnskule og vidaregåande skule Der er ikkje barnehage i Kjøs krins. Der er to barn i barnehagealder i området, og to under barnehagealder. Hornindal har ein grunnskule, som ligg ved Grodås. Til saman er der sju barn i grunnskulen i Kjøs krins, desse har fylkeskommunal skyss til skulen. Der er ingen barnehagebarn eller skulebarn frå Maurset. Kommunen opplyser at ei flytting av skuleelevar sjølvsagt vil vere negativt for utviklinga i skulen i Hornindal, men det vil ikkje føre til samanslåing av klassetrinn i Hornindal. Om vidaregåande skule opplyser kommunen: «Det er per i dag totalt 7 elevar i krinsen som er under vidaregåande utdanning. Ein av desse frå Maurset. Dei 7 fordelar seg slik: Stryn (4), Sandane (1) Førde (2). Situasjonen for denne aldersgruppa vil vere den same ved ei grensejustering til Stryn. Kva situasjonen vert for Hornindal kommune etter 2020, er ikkje avklara, men det vert ført politiske samtalar om dette med dei to fylkeskommunane.» Helsetenester, tannhelsetenester og NAV Kommunen skriv: «Per i dag er det 6 personar i Kjøs som mottek teneste frå heimetenesta. To av desse er på Maurset. Av krinsen sine totalt 89 innbyggjarar har 68 personar fastlege i Hornindal, av desse 9 på Maurset.» «Den fylkeskommunale tannklinikken vart diverre lagt ned i Hornindal, innbyggjarane i Hornindal nyttar difor allereie i dag denne tenesta i Stryn. Når det gjeld situasjonen etter 2020, er dette ikkje avklara.»

6/13 «Hornindal kommune høyrer til same Helseforetak som Stryn kommune så ei grensejustering vil per i dag ikkje få noko konsekvens. Frå 2020 vil nok Hornindal mest truleg høyre til Helse Midt.» «Det er ikkje ressurskrevjande brukarar i krinsen per i dag.» «Hornindal kommune har eige NAV kontor lokalisert på kommunehuset på Grodås. Ved ei grensejustering vil innbyggjarane då måtte byte NAV kontor til Stryn.» Kjøp av kommunale tenester i andre kommunar for innbyggjarane i Kjøs Kommunen opplyser: «Hornindal kommune kjøper i dag PPT-teneste av Stryn kommune, så ei grensejustering vil ikkje få praktiske konsekvensar på det området. Når det gjeld andre interkommunale samarbeid knyter det seg i stor grad til helsetenester, legevakt, KAD med vidare. Dette er avtalar Hornindal har saman med mellom anna Stryn kommune, så dette vil heller ikkje få konsekvensar ved ei eventuell grensejustering, bortsett frå finansieringa. Ein har i dag nytta «Nordfjordmodellen» knytt til finasiering av desse tenestene, dvs 25% lik fordeling mellom kommunen og 75% etter folketal. Kostnadane vil såleis gå noko ned for Hornindal sitt vedkomande, og auke tilsvarande for Stryn kommune.» Arealutnytting og kommunikasjonar Når det gjeld vedtekne reguleringsplanar har kommunen gitt ei oversikt over dette i utgreiinga si. Det ligg ikkje føre planar knytt til spesiell næringsverksemd eller utnytting av spesielle naturressursar. Det er ikkje utbygd kommunale gang- og sykkelvegar i området, men det er i alt vel 6 km med kommunale vegar. Bruk av kultur og aktivitetstilbod Kommunen viser til innbyggjarundersøkinga, som stadfestar deira inntrykk av at innbyggjarane nyttar tilbod både i Stryn, Hornindal og Eid. Utgreiing frå Stryn kommune Fylkesmannen mottok Stryn kommune sine faktaopplysningar 18.09.2017. Dokumentet ligg ved saka. Av nye opplysningar utover det som går fram av Hornindal si utgreiing viser Stryn kommune til at dei har estimert auken i rammetilskot, skatteinntekter og eigedomsskatt på om lag 2 millionar kroner dersom heile krinsen går over til Stryn. Dersom Markane blir flytta er estimatet ein auke på kr 630 000. Vidare viser Stryn til at det med ei flytting vil vere naudsynt å opprette ny skulerute med tanke på akseptabel reisetid for skuleelevane, i tråd med skyssreglementet for Sogn og Fjordane. Innbyggjarundersøking Opinion gjennomførte innbyggjarundersøking i Kjøs krins. Rapporten dagsett 15.09.2017 ligg på Fylkesmannen sine heimesider. Hovudhensikta med undersøkinga var å få fram innbyggarane si tilknyting Hornindal og Stryn. 66 personar av dei som vart oppringte svarte, og dette gir ein svarprosent på 87. Dei som har svart er rimeleg representative for befolkninga i området ut frå aldersfordeling og kjønn. Vi vil trekke fram følgjande hovudresultat:

7/13 Innbyggjarundersøkinga gir ikkje klart svar på kva kommune dei spurte samla sett ynskjer å høyre til i framtida. Sjølv om 52 % svarar at dei vil høyre til Hornindal, mot 45 % som svarar Stryn, er denne forskjellen innanfor feilmarginane. Det er med andre ord ikkje nokon signifikant forskjell mellom kva kommune innbyggarane samla sett ønskjer å høyre til. Undersøkinga viser likevel at dei ulike bygdene har klåre oppfatningar. 92 % i Aasen, Maurset, Øyane og Øyebakken vil høyre til Stryn, medan 62% for dei andre områda i krinsen vil vere i nye Volda kommune. Elles viser undersøkinga at 24% jobbar i Hornindal kommune, medan nokon fleire, 33%, pendlar til Stryn. Det er relativt stor handel til Stryn mellom dei som bur i Kjøs krins, to av tre handlar minst ein gong i veka i Stryn. Naturleg nok nyttar dei fleste vanlegvis kommunale tenester i heimkommunen, 14% svarar at dei brukar kommunale tenester i Stryn. Bruk av kultur- og fritidstilbod er nesten jamt fordelt mellom kommunane, 53% brukar vanlegvis kultur- og fritidstilbod i Hornindal, mot 47% i Stryn. Høyring Grensejusteringssaka vart sendt på høyring til dei involverte kommunane, dei to fylkeskommunane og Kartverket 20.09.2017, med frist for fråsegn 22.11.2017, seinare utsett til 24.11.2017. Høyringsinstansane vart oppmoda om å gjere vurderingar av begge grensealternativa, og grunngje eventuelle nye alternativ. Det har kome fråsegner frå kommunane Hornindal og Stryn, fylkeskommunen i Sogn og Fjordane, Kartverket og fellesnemnda for nye Volda kommune. Hornindal kommune gjorde slikt samrøystes vedtak i kommunestyret 02.11.2017 i sak KS-066/17: Fråsegna ligg ved saka. «Hornindal kommune stiller seg positive til at det vert gjennomført ei grensejustering mellom Hornindal og Stryn kommunar i tråd med eit justert alternativ 2 («Kommunegrense 1») frå innbyggarinitiativet, slik det kjem fram i høyringsuttalen.» Av saksutgreiinga til Hornindal kommune går det fram: «Oppsummert må ein seie at sjølv om innbyggjartalet vil verte redusert med 19 eller 89 innbyggjarar, så vil ein i all hovudsak måtte oppretthalde tenestetilbodet i kommunen på om lag same nivå som i dag, men ein vil få nedgang i dei økonomiske råmene, noko som vil utfordre dei kommunale budsjetta i svært stor grad. Det vil såleis vere svært uheldig for Hornindal kommune sitt tenestetilbod om det vert vedteke ei grensejustering etter alternativ 1. Ein kan sjølvsagt sjå føre seg avtale med Stryn kommune om kjøp av tenester i Hornindal om dette skulle vere ynskjeleg knytt til både barnehage, skule og helsetenester, men ein kan vanskeleg sjå føre seg det same for pleie- og omsorgstenestene.» «Det er etter rådmannen sitt syn opplagt at ei grensejustering etter alternativ 1 vil få så store konsekvensar for Hornindal kommune at ein vil fråråde dette. Med omsyn til innbyggjarinitiativet og innbyggjarhøyringa vil ein kunne rå til at det vert gjennomført ei grensejustering etter eit justert alternativ 2. Det er eit alternativ som peikar seg ut, kalla «Kommunegrense 1» som etter rådmannen si oppfatning er det mest naturlege. Her har ein teke omsyn til både Sindreelva sitt løp, kommunevegar og gjeldande eigedomsgrenser.»

FYLKESMANNEN I SOGN OG FJORDANE 8/13 Justert alternativ 2. Raud linje illustrerer Hornindal sitt ønskje i KS-066/17 (omtala som Kommunegrense 1), blå linje opphaveleg alternativ 2. Kjelde: Hornindal kommune Fellesnemnda for nye Volda kommune gjorde 16.11.2017 slikt vedtak i sak PS 27/17: «Fellesnemnda for Nye Volda sluttar seg til høyringsuttalen som Hornindal kommunestyre vedtok i sak KS066/17» Stryn kommune gjorde 21.11.2017 slikt vedtak i kommunestyret i sak 069/17: «Viser til vurderingane i saksutgreiinga og tilrår at grensa mellom Stryn og Hornindal blir justert når Hornindal blir ein del av Volda kommune. Stryn kommune vil tilrå at grensa blir justert slik at ny grense føl fjellkjeda mot nord mellom Stryn og Hornindal frå Gulkoppen til Kjøsahammaren og noverande grense mellom Eid, Stryn og Hornindal mot sør.» Av saksutgreiinga går det fram: «Med eit klarare svar frå innbyggarane hadde det vore enklare og gitt ei tilråding om endra grense. Det er likevel ein del objektive moment som talar for ei grensejustering. Ei ny grense som skissert frå noverande grense mot nord ved Gulkoppen, som føl vasskilje langs Middagsfjellet til Kjøsahammaren, vil gje ei meir logisk geografisk grense. Den vil samle Maurset- grenda i ei kommune og den vil samle grenda som vi oppfattar i mange samanhengar strekkjer seg frå Isbakken lengst aust i Markane til og med Kjøs/Kongsvik. Historisk strekte grenda seg til Faleide nede ved fjorden og vestover til og med Robjørgane/Sætren. Forvaltning av utmarksressursane, viltressursane og andre ressursar i området vil kunne skje meir heilskapleg og effektivt dersom området ligg i ei kommune og eit fylke. Alternativ grensejustering, alternativ 2), vil innebere at Maurset-grenda blir samla, men grensa vil framleis dele krinsen i to og stort sett berre innebere ei forskyving av problemet med at ei bygd blir delt mellom to kommunar og to fylke.

9/13 Området Markane/Kjøs er og vil bli eit viktig trafikknutepunkt for Indre Nordfjord og Sogn og Fjordane. Med ei framtidig fylkesgrense som føl dagens grense mellom Stryn og Hornindal, vil dette strategisk viktige området bli ein del av Møre og Romsdal. Vi vil hevde at området er viktigare for Stryn, Nordfjord og Sogn og Fjordane enn for Møre og Romsdal. Med tanke på å kunne legge til rette for ei heilskapleg og effektiv overordna planlegging vil det vere ein fordel at området også i framtida høyrer til i eit fylke, og at området framleis er ein del av indre Nordfjord og kan utviklast til beste for regionen og innbyggarane.» Fylkeskommunen ved Fylkesutvalet gjorde 22.11.2017 slikt vedtak i sak 125/17: Fråsegna ligg ved saka. 1. Sogn og Fjordane fylkeskommune støttar framlegget om ei justering av kommunegrensa mellom Hornindal og Stryn kommunar, slik at Kjøs grunnkrins inkl. Markane vert ein del av Stryn kommune. 2. Stortinget vedtok 08.06.17 at Hornindal og Volda kommunar vert slegne saman med verknad frå 01.01.2020. Ei grensejustering som flyttar grunnkrinsen Kjøs inkl. Markane frå Hornindal til Stryn fører til at innbyggjarane i krinsen også i framtida vert innbyggjararar i Sogn og Fjordane, og seinare vert inkluderte i den nye fylkeskommunen der Sogn og Fjordane og Hordaland vert slegne saman. 3. Sogn og Fjordane fylkeskommune legg vekt på det samla utgreiingsarbeidet som er gjort i tilknyting til forslaget om ei slik grensejustering. Vi legg særleg stor vekt på at grensejusteringa vil kunne få konsekvensar for framtidige kommunikasjonar og det fylkeskommunale tenestetilbodet i Nordfjord. Kartverket ga fråsegn 28.11.2017. Dei seier mellom anna: «Alle alternativene kan legges til grunn som ny kommunegrense, og alle alternativer krever også en klarlegging av grenseforløp før de kan danne ny eiendomsgrense i større eller mindre grad. Alternativ 1 synes å være best med tanke på deling av gårdsnummer, dersom dette blir vektlagt i vurderingen. Dette alternativet innebærer også at hele grunnkretsen 0104 Kjøs blir overført. Vi er kjent med at dette vurderes positivt i statistikk arbeid på statlig nivå....» Når det gjeld justert alternativ 2 seier kartverket: «Dette er alternativet som Hornindal kommune har vedtatt, som er blitt ettersendt Kartverket på epost fra Fylkesmannen i Sogn og Fjordane. Dette alternativet er samsvarende med alternativ 2, til man kommer ned til vegen innerst i Kjøsapollen. Derfra følger det på østsiden av denne vegen fram til den kommer inn på samme bekk/ elv som alternativ 2 på sørsiden av pollen. Sett i forhold til alternativ 2, vil denne ha de samme utfordringen som skissert ovenfor under det alternativet. I tillegg vil man ha kommunegrense som følger

10/13 eiendomsgrensen til veggrunn. Dette er generelt sett lite hensiktsmessig, med tanke på eventuell utvidelse/ renovering av veg.» Hornindal kommune har i brev dagsett 5.12.2017 kommentert Stryn kommune og fylkeskommunen sine fråsegner knytt til at området Kjøs/Markane også for framtida vil vere eit strategisk viktig knutepunkt for Nordfjord og den nye fylkesgrensa: «For Hornindal sitt vedkomande er det viktig å peike på at heile trafikkbiletet vil endre seg når ny E39 kjem på plass. Då vil det strategiske knutepunktet ligge i området Hatledal/Dale og ikkje ved Kjøs bru. Nye E39 vil såleis ha mellom anna følgjande konsekvensar: - Kryss for samankobling av RV15 og E39 vil ligge i området Hatledal/Dale og ikkje som i dag ved Kjøs Bru - For dei som er busette i Kjøsområdet vil avstanden til både Grodås og Stryn vere uendra.» Kommunen viser også til at det er miljømessig negativt å legge til rette for ei grensejustering som fører til lengre reiseveg til dei fleste kommunale tenestene. Brevet ligg ved saka. Stryn kommune kommenterer siste brevet frå Hornindal i skriv dagsett 08.12.2017. Dei held fast på at Kjøs er og vil vere eit viktig trafikknutepunkt i lang tid framover. Det er usikkert når eit framtidig kryss i Markane vil avløyse dagens kryss. Det er ikkje sett av midlar i NTP til E39 Byrkjelo Grodås. Når det gjeld mogleg klimapåverknad av auka transportaktivitet som følgje av ei grensejustering viser Stryn til at kommunane pr. i dag er nærast likestilte i dagens bruk av fleire sentrale tenester og tilbod, slik at mange køyrer til Stryn allereie. Påverknad på miljøet vil avhenge av kvar tenester blir levert i framtida. Avstand til mellom anna etablerte interkommunale tenester som barnevern og PPT vil bli lenger ved å køyre til nye Volda enn til Stryn. Til sist held Stryn fram at kommunesamanslåing i det store og heile er lite klimavennleg med tanke på geografien i området. Brevet ligg ved saka. Vi gjer merksam på at Møre og Romsdal fylkeskommune ikkje har sendt fråsegn i saka. Fylkesmannen si vurdering Fylkesmannen har henta inn opplysningar om mellom anna folketal, areal, geografi, kommunikasjon, planar, demografi, pendling, næringsstruktur, arealbruk, inntekts- og utgiftsstruktur, det kommunale tenestetilbodet og interkommunalt samarbeid, i tillegg til å syte for at det har blitt gjennomført ei grundig innbyggjarundersøking i det aktuelle området. Faktagrunnlaget i saka er etter vår vurdering godt nok til å gi ei tilråding til departementet, og dei relevante instansane er høyrde i saka, jf. inndelingslova 9 og 10. Inndelingslova seier ikkje noko om vektinga av dei ulike momenta i den vurderinga som skal gjerast i grensejusteringssaker. Vi konstaterer at dei aktuelle kommunane og fylkeskommunen er samde om at grensa bør bli justert, men er ueinige om kvar grensa skal gå. Fylkesmannen legg stor vekt på at høyringspartane er samde om at grensa bør justerast, og ser også at grensa gir uheldige utslag i dag.

11/13 Desse vil bli forsterka gjennom at grensa i framtida også vil vere fylkesgrense. Vi legg difor til grunn at grensa bør justerast. Når det gjeld tilråding til val av ny grenselinje, må dette skje på grunnlag av ei heilskapleg vurdering. Hornindal kommune og fellesnemnda for nye Volda ønskjer ei justering av grensa som samlar Maurset i Stryn kommune. Dei legg vekt på innbyggjarhøyringa, og at det vil få store økonomiske konsekvensar i framtida dersom heile krinsen blir flytta. Kommunen held òg fram at det i mange tilfelle vil bli lenger til tenestene folk treng, og at dette har negative effektar for miljøet. Stryn kommune ønskjer ei justering av grensa slik at Kjøs krins blir flytta til Stryn. Dei legg vekt på at innbyggjarhøyringa ikkje gir eit klart svar, og at ei flytting av krinsen vil gi ei meir logisk geografisk grense, som ikkje vil dele eigedomsgrenser mellom to kommunar og fylke. Det blir også vist til at dei mindre alternativa stort sett vil innebere ei forskyving av problemet, med at ei bygd blir delt i to. Fylkeskommunen i Sogn og Fjordane tilrår flytting av heile Kjøs krins. Det blir lagt vekt på framtidige kommunikasjonar og det fylkeskommunale tilbodet. Det blir også vist til at det er ein klar føremon at området ligg innanfor same kommune- og fylkesgrense med tanke på å legge til rette for ei heilskapleg og effektiv overordna planlegging. Innbyggjarane i Kjøs krins er delte i synet på grensejustering, alle innbyggjarane sett under eitt. Det er likevel slik at bygda deler seg i klare retningsval, alt etter kvar dei bur. Fylkesmannen vurderer det slik at det vil gi store føremoner å justere grensa. Ei justering gjer det mogleg å rydde opp i ei eksisterande dårleg kommunegrense, som deler ei naturleg samanhengande bygd. Vi legg difor stor vekt på at det gjennom ny grense skal bli mogleg å levere meir effektive og samanhengande tenester, samt at den nye fylkesgrensa blir god og funksjonell. Innbyggjarundersøkinga gir ikkje eit samla tydeleg svar for kva kommune innbyggjarane ønskjer å høyre til. Generelt vil ei undersøking med klare svar ha større vekt enn ei med mindre klare svar. Fylkesmannen har likevel merka seg at innbyggjarane er tydeleg delte i retningsvala, ut frå bustad i krinsen. Innbyggjarhøyringa har difor vekt i vår vurdering, men er ikkje åleine avgjerande for grensespørsmålet. Fylkesmannen legg vekt på kor innbyggjarane orienterer seg i det daglege. Dei kommunale tenestene blir naturleg nok levert frå Hornindal i dag. Faktainnhentingane viser likevel at 1/3 av innbyggjarane jobbar i Stryn, mot ¼ i Hornindal. Vidare handlar 2/3 ein eller fleire gonger i veka i Stryn. Befolkninga nyttar i dag nesten like mykje av kultur- og fritidstilbod i Stryn som i Hornindal. Fleire tenester blir alt i dag gitt i Stryn, mellom anna tenester knytt til tannhelse, PPT og barnevern. Alt dette viser at innbyggjarane på viktige daglege område orienterer seg mykje mot Stryn i dag. Begge kommunar held fram at det blir auka reiseveg for innbyggjarane, spesielt til kommunale tenester. Fylkesmannen konstaterer at dette er rett, dersom ein samanliknar dagens tilbod i Grodås med Stryn. Vi ser at auken i avstand i skyss til t.d. skulane vil auke med mellom tre og 15 km. Når det gjeld betydninga av dette, er vår vurdering at tenestestrukturen alltid vil vere dynamisk, slik at reisetid til ulike tenester kan og vil endre seg i takt med kommunane sine framtidige behov, økonomiske handlerom og den lokalpolitiske viljen. Dette vil også gjelde for nye Volda og Stryn kommune. Fylkesmannen vurderer det slik at dei maksimale forskjellane i reisetid frå Kjøs til dei ulike tilboda er såpass små at dette får mindre vekt i spørsmålet om kvar grensa skal gå.

12/13 Vi ser likevel heilt klart at ei flytting av grensa kan medføre endringar og konsekvensar som kan bli opplevd som store for einskildinnbyggarar. Dette gjeld spesielt skulebarn, som midt i eit skuleløp kan oppleve å sokne til ny skule i ein ny kommune. Dersom dette skjer, vil Fylkesmannen oppmode kommunane om å samarbeide om gode overgangsløysingar for dei det gjeld. Den same oppmodinga går til dei involverte fylkeskommunane, med tanke på overgangsordningar for deira tenester. Fylkesmannen legg stor vekt på at grensa bør underbygge framtidig overordna og samanhengande planlegging i området. Den delen av dagens RV 15/E 39 som går mellom Stryn og Eid, bør difor ikkje bli delt mellom to fylke, særleg med tanke på ei eventuell framtidig utvikling i kommunestrukturen i Nordfjord. Det vil òg vere uheldig at ansvaret for RV 15 i framtida blir delt mellom to ulike vegregionar, gjennom at ein kort strekning ved Kjøs går gjennom Møre og Romsdal. Vi ser at ei grensejustering vil gi økonomiske konsekvensar, slik det blir halde fram av Hornindal kommune. Vi minner likevel om at meininga med kommunane sitt inntektssystem er at det skal jamne ut kommunane sine føresetnader for å gi likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane. Dersom ei grensejustering skulle gi store endringar i utgifter per innbyggjar, vil kommunen bli kompensert gjennom utgiftsutjamninga for dette. Skatteinntekter blir også jamna ut mellom kommunane. I tillegg kan ei eventuell grensejustering bli følgt opp av eit økonomisk oppgjer, jf. inndelingslova 18 flg., for å hindre utilsikta økonomiske konsekvensar for kommunane. Fylkesmannen vurderer det slik at dei økonomiske verknadane som er påviste i saksutgreiinga er klart innanfor det som er forventa løyst gjennom oppgjersreglane og framtidige inntekter og utgifter for nye Volda kommune. Dei får difor ikkje avgjerande vekt i våre vurderingar og tilråding. Fylkesmannen legg stor vekt på at den nye fylkesgrensa blir funksjonell med tanke på topografi, avstand mellom busetnader og andre tilhøve omtalt av Kartverket. Grensealternativet som Hornindal ønskjer vil etter Fylkesmannen si vurdering i nokon grad forskyve delinga av Markane, og ikkje løyse dagens utfordringar fullt ut. Det vil heller ikkje vere ei naturleg grense med omsyn til avstand mellom busetnad og topografi. Ut frå kartverket sine vurderingar av grensekvalitet er det heller ikkje eit gunstig alternativ. Minst to gardsnummer vil då bli delte mellom to fylke, og den vil medføre grense langs veg noko som ikkje er ønskjeleg ut frå vedlikehaldsmessige omsyn. Alternativ 1 er eit godt alternativ med tanke på topografi og avstand mellom busetnad. Det er også godt med tanke på deling av gardsnummer, framtidig statistikk og andre grensetekniske kvalitetar sjølv om også dette alternativet vil krevje klarlegging av grensa i høgfjellet og eit mindre avvik frå grunnkrinsgrensa for å hindre deling av gardsnummer. Etter ei heilskapleg vurdering av momenta ovanfor, der det er lagt avgjerande vekt på å legge til rette for ei god overordna planlegging og ei funksjonell kommune- og fylkesgrense, og omsynet til å kunne gi effektive tenester til innbyggjarane i heile Kjøs krins i framtida, vil Fylkesmannen tilrå at kommunegrensa mellom Hornindal og Stryn blir justert slik at Kjøs krins og teigen knytt til gnr 211 bnr 3 i området Klypet Hildehjellen blir flytta til Stryn kommune. Når det gjeld tidspunkt for samanslåinga viser departementet i oppdragsbrevet sitt til at det er hensiktsmessig at ei eventuell grensejustering blir gjennomført på same tidspunkt som samanslåinga mellom Hornindal kommune og Volda kommune. Vi har ikkje merknader til dette.

13/13 Fylkesmannen si tilråding: Grensa mellom Hornindal og Stryn blir justert slik at Kjøs krins blir flytta frå Hornindal kommune til Stryn kommune. Tilrådinga inkluderer ei justering i området Klypet Hildehjellen. Med helsing Anne Karin Hamre Anne Kristin Eitungjerde juridisk sjef Brevet er godkjent elektronisk og har derfor ikkje underskrift. Vedlegg: Innbyggjarinitiativ dagsett 29.08.16 Oppdragsbrev faktainnhenting dagsett 20.07.2017 Utgreiing frå Hornindal kommune dagsett 19.09.2017 Utgreiing frå Stryn kommune dagsett 19.09.2017 Fråsegn frå Hornindal kommune dagsett 02.11.2017 Fråsegn frå fellesnemnda for nye Volda dagsett 16.11.2017 Fråsegn frå Stryn kommune dagsett 21.11.2017 Fråsegn frå Sogn og Fjordane fylkeskommune dagsett 22.11.2017 Fråsegn frå Kartverket dagsett. 28.11.2017 Brev frå Hornindal kommune dagsett 05.12.2017 Brev frå Styn kommune dagsett 08.12.2017 Kopi til: Andreas Solvik, Kjøs 6763 HORNINDAL Per Ove Kjøs, Maurset, 6763 HORNINDAL Stryn kommune Hornindal kommune Fylkeskommunen i Sogn og Fjordane Fylkeskommunen i Møre og Romsdal, Fylkeshuset, postboks 2500, 6404 MOLDE Kartverket Trondheim, Postboks 600 Sentrum, 3507 HØNEFOSS Fellesnemnda for nye Volda kommune, Volda kommune, Stormyra 2, 6100 VOLDA Fylkesmannen i Møre og Romsdal, Fylkeshuset, postboks 2520, 6404 MOLDE