Aktiv kvar dag for menneske innan psykisk helsevern

Aktiv kvar dag for menneske innan psykisk helsevern

Aktiv kvar dag Vi er skapt for å vere i rørsle. Fysisk aktivitet ei kjelde til glede, velvere og meistringskjensle. Ein aktiv kvardag har mange gunstige verknader på kroppen vår, og det er samstundes den billegaste og enklaste metoden for å nå betre helse. Regelbunden fysisk aktivitet gjev mellom anna betre kondisjon, auka muskelstyrke, betre leddfunksjon og rørsle, betre søvnkvalitet og eit sterkare immunforsvar. Fysisk aktivitet har også verknad på vår mentale helse. Fysisk aktivitet Fysisk aktivitet betyr å bruke kroppen - å vere i rørsle. Det kan vere alt frå å vere meir aktiv i kvardagen, som å ta trappene i staden for heisen og å gå til butikken, til å drive meir målretta trening som å symje, jogge eller styrke-trening. Kroppen vår reagerer med ein gong på aktivitet. Vi blir varm, pulsen aukar og pusten går raskare. Desse reaksjonane liknar dei vi får under eit angstanfall. Det er difor viktig at vi forstår og er trygg på at dette er naturlege reaksjonar når vi er i fysisk aktivitet, og at det ikkje må vekslast med angstanfall. Kor mykje fysisk aktivitet? Vi treng verken setje av mykje tid eller streve hardt for å vere fysisk aktiv. 30 minutt med moderat intensitet kvar dag er nok for å få dei positive effektane. Vi kan gjerne dele halvtimen inn i tre økter på 10 minutt kvar og likevel få same effekt. Det er viktig å ta individuelle omsyn når vi skal leggje til rette for aktivitet. Vi må ta utgangspunkt i den einskilde si fysiske og psykiske form og ikkje legge lista for høgt. Har ein vore lite aktiv tidlegare, er det viktig å starte roleg. Det kan gjerne vere nok med 10 minutt roleg spasertur eit par gonger i veka i byrjinga. Etter kvart kan vi gå litt oftare og litt lenger. Når vi kjem i betre form, kan vi auke tempoet og kanskje byrje å jogge litt. Fysisk aktivitet skal vere gøy og inspirerande. Då må vi finne aktivitetar som den einskilde liker. Det er også heilt avgjerande at vi legg til rette for aktivitetar som gjev

gode meistrings-opplevingar. Fysisk aktivitet vert då ei kjelde til betre sjølvtillit og gjev motivasjon til framleis å vere aktiv. Motivere til fysisk aktivitet Det er ikkje alle som er like motiverte til å vere i fysisk aktivitet. Det første vi bør finne ut er kvifor dei vi skal leggje til rette for ikkje ønskjer å ha ein meir aktiv kvardag - kva for barrierar finst: Lite tid? Lite lyst? Mangel på overskot? Eller kanskje tilgjenge og tilrettelegginga ikkje er god nok? Kanskje ein treng hjelp til å utfordre og bryte desse barrierane. Husk å ta individuelle omsyn. Nokon ønskjer gjerne å trene åleine, medan andre blir motiverte av å trene saman med andre. Den einskilde bør likevel ha ein person som kan følgje opp og gjerne vere med i aktiviteten. Oppmuntring og ros er også gode motivasjonsfaktorar. Ein vekeplan eller månadsplan kan vere eit nyttig verkty for å oppretthalde motivasjonen. Her kan aktiviteten planleggjast og registrerast dag for dag. Kosthaldsvanar kan også førast på denne planen. På denne måten blir ein meir medviten på kva ein et og drikk i løpet av ein dag. Andre motiverande faktorar kan vere bruk av ein skritteljar. For kvar veke kan ein ha som mål å gå eit minimum tal steg/skritt. Slik målsetting er viktig i motivasjonsarbeidet. Målet må ikkje vere alt for langt fram i tid, det må vere realistisk men utfordrande og viktigast av alt så må det vere tilpassa den einskilde sitt nivå. For nokon kan målet vere å gå 2 km i strekk, medan andre har ein draum om å vere med i eit mosjonsløp. Omgjevnadane verkar inn på oss, og korleis det ser ut rundt oss har innverknad på motivasjon og trivnad. Lokale som er ryddig, har trivelege og lyse farger og har fine bilete, er hyggeleg å vere i og kan medverke til at lysta til å vere i fysisk aktivitet aukar. Utearealet er også viktig bruk naturen som den er (klatre i tre, balansere på stein, gå i graset). Med enkle midlar kan nærområdet gjerast til ein aktiv plass å vere. Å vere ute er den beste garanti for fysisk aktivitet!

Kva for aktivitetar? Fysisk aktivitet bør vere ein naturleg del av kvardagen. Husk at all aktivitet er god aktivitet! Det viktigaste blir å finne noko vi likar å gjere. Nokre tips kan likevel vere nyttige: Vel enkle og morosame aktivitetar som krev lite utstyr. Legg vekt på lågterskelaktivitet slik at alle kan delta, men gje også dei som ønskjer det større ufordringar. Det er viktig å varme opp før vi skal trene! Det gjev kroppen tid til å omstille seg frå kvile til fysisk aktivitet. Lag faste aktivitetsavtalar. Husk gode sko! Her følgjer nokre døme på treningsaktivitetar som krev relativt lite utstyr og er enkle å leggje til rette for: Symjing/vatnaktivitetar Rørsle i vatn gjev høve til å bevege seg på måtar som elles kan vere vanskeleg. Har ein utfordringar i høve til rørsle eller overvekt, er trening i vatn ein særs god aktivitetsform. I vatnet er du nesten vektlaus og risikoen for skadar og overbelastning er minimal. Symjing og vatnaerobic er difor effektive og gode aktivitetar for dei aller fleste og gjev både betre styrke og kondisjon. Friluftsliv/gåturar Dette inneber aktivitetar som er relativt lette å gjennomføre, og ein kan gjere nytte av naturområde i nærmiljøet. Aktivitetane er kjende og naturlege, og ein kan enkelt tilpasse seg den einskilde sitt nivå ved å senke eller auke tempoet og variere kor lang og kor vanskeleg turen skal vere. Det å gå i ulendt og bratt terreng er til dømes tyngre enn å gå på flat mark. I tillegg gjev det større utfordringar både for balansen, kondisjonen og muskelstyrken. Å vere ute gjev også rikeleg med dagslys og flotte naturopplevingar. Gåstavar er eit godt supplement på slike turar. Det å ha noko å halde i kan gje ei kjensle av tryggleik. I tillegg auke treningseffekten. Det sosiale ved å vere saman ute i naturen er

også ein viktig faktor. Ta kontakt med det lokale turlaget eller idrettslaget for meir informasjon. Salaktivitetar Aktivitetar i sal gjev rom for variasjon og spontanitet. Ballspel, styrketrening, aerobic og stafettar er døme på slike aktivitetar, og her får ein utfordre både kondisjon, styrke og koordinasjon. Mange synes slike aktivitetar er morosame medan andre ikkje trivst like godt - kanskje fordi dei føler at dei ikkje meistrar øvingane. Med enkel tilrettelegging kan vi gjere aktivitetane enkle å gjennomføre slik at fleire opplever meistring og glede i aktiviteten. Vi kan, til dømes, gjere nytte av mjukare og lettare ballar, senke tempoet i øvingane eller gjere dei mindre komplekse. Bruk gjerne musikk til aktiviteten. Musikk inspirerer til rørsle og kan gjere treninga meir leiken og lystprega. Styrketrening Hovudmålet med slik aktivitet er å styrke muskulatur og ledd. Ein kan gjennomføre styrketrening med enkle reiskap eller ein kan gjere nytte av apparat ved eit treningssenter. Arrangement Årleg vert det arrangert mange ulike tilrettelagte aktivitetar innan psykisk helsevern i Hordaland: Vinteraktivitetsdagar på Kvamskogen (februar) Vinterfestivalen på Golsfjellet (april) Friluftslivsleir for ungdom på Voss (juni) Fløiendilten (mars-september) Friidrettsdag på Skansemyren (mai) Knappenløpet (juni) Trening til 7-fjellsdagen (april-mai) Treningskontaktar Ein treningskontakt er ein støttespelar i fysisk aktivitet og trening. Treningskontaktar er eit alternativ til støtte-kontaktordninga, og ein kan søkje kommunen

om å få tildelt ein treningskontakt. Han eller ho skal delta i og motivere til fysisk aktivitet saman med brukaren. Ta kontakt med din kommune for meir informasjon. Kosthald Kosthald er noko som har innverknad på oss alle til dagleg. Ein sunn og næringsrik kost har positive effektar både på vår fysiske og psykiske helse. Her følgjer nokre enkle og generelle kosthaldsråd: Avgrens sukkerinntaket Vi får i oss alt for mykje sukker og mellom anna brusdrikking bør avgrensast. Finn i staden freistande alternativ som vatn med sitronskiver og liknande. Drikk vatn Kroppen vår er avhengig av vatn og treng om lag 2 liter kvar dag. Om vi er i fysisk aktivitet, treng kroppen enda meir væske. 5 om dagen Vi bør ete minst 5 grønsaker og/eller frukt kvar dag. Frukt og grønt inneheld viktige vitaminer og mineralar som kroppen treng. Prøv å ete grønt eller frukt til kvart måltid. Varier kosthaldet Vi bør ete litt av dei ulike matvarene kvar dag og til kvart måltid. Om vi klarar å ete variert, får vi i oss det som kroppen treng. Meir fisk Omega 3-feittsyra er viktig for hjernen og hjartet vårt. Desse gode feittsyrene finst det rikeleg av i feit fisk som laks og makrell. Det optimale er to til tre fiskemåltid i veka.

Her kan du få fleire tips: Hordaland fylkeskommune for informasjon om aktivitetsarrangement, støtte til nærmiljøtiltak m.m. www.hordaland.no/idrett Hordaland idrettskrets for informasjon om idrettslag, kurs, treningskontaktar m.m. www.hordaidrett.no Bergen Turlag for informasjon om friluftsliv, lokale turlag m.m. www.bergen-turlag.no Amalie Skrams Hus, brukarstyrt kreativt senter for personar innan psykisk helsevern. www.amalieskramshus.no Helsedirektoratet www.shdir.no/fysiskaktivitet.no www.1-2-30.no www.shdir.no/ernaering Mental Helse Hordaland www.mentalhelse.no/hordaland Fritid med bistand www.fritidmedbistand.no

Kultur- og idrettsavdelinga Agnes Mowinchelsgate 5 Postboks 7900 5020 Bergen www.hordaland.no/idrett