Spøkelse og planlegging: Korleis ta omsyn til hubroen? Magnus Johan Steinsvåg Alle fotos M.J.S. om ingen andre er nemnt Miljøvern og klimaavdelinga Dagkonferanse om naturmangfaldlova 27. nov 2014 1
Hubroen er eit spøkelse 2
Hubroen er eit spøkelse
Hubroungar NB! Biletet tatt under kontrollerte tilhøve ved reirkontroll Foto: Magnus Johan Steinsvåg / Fylkesmannen i Hordaland 4
Hubro er verdens største ugle! Kroppslenge: 60-75 cm Vingespenn: 150-180 cm Vekt: Hann: 1,8-2,8 kg Ho: 2,2-4,2 kg Typisk hubromeny: Sjøfugl (inkl gråhegre) Kråkefuglar Hare Fisk og frosk 5
Hubroen er særleg glad i 6
Sterkt trua art i Noreg 350-600 par i Noreg Tidlegare vanleg i skogområde nord til Troms I dag størst bestand langs kysten frå Rogaland til Troms Gått sterkt attende og forsvunne frå mange kjente område Sterkt etterstreba frå 1950-talet Freda frå 1971 Hubro frå Bømlo 28. juli 2014 7
Nasjonal handlingsplan i 2009 Prioritert art i 2015? 8
Sterkt trua art i Noreg Freding i 1971 ikkje nok til å stoppe tilbakegangen Stor naturleg dødlegheit Trugmål: Habitatøydelegging, kraftliner, forstyrring på reirplass Menneskeskapte trugmål kjem i tillegg Bestand mellom 50-80 par i Hordaland Hubrounge ringmerka 20. juni 2012 i Sund kommune. Funnen død 3 km unna 3 mnd seinare. Foto: MJS
Kva har skjedd i Hordaland? o Mindre sjøfugl o Landskapet har endra seg o Nye trugsmål: kraftliner, utbyggingar og andre naturinngrep o Intensiv skogsdrift endra levekår for potensielle byttedyr Magnis Johan Steinsvåg 10
Prosjektet: Hubro og kraftliner i ytre Hordaland Målsetjing: o Auke kunnskap om hubro og gjennomføre tiltak på kraftliner for å redusere dødlegheit o Betre omsyn i arealplanlegginga 11
Studieområdet Kommunane, Øygarden, Fjell og Sund Landareal omlag 315 km 2 Lite skog. Ope areal med lynghei, berghamrar Lang og fragmentert kystline 12
Masterpunkter og hubrolok med 2 km buffer 22 kv mastepunkter i studieområdet 22 Problemstillinga hubro og kraftliner er høgst aktuell! 536 master innafor 2 km og 609 master inkl viltområde Alt for ressurskrevjande å gjere tiltak på alle Må ha kunnskap til for prioritere! 13
14
Kartlegging: Å finne fjøra i lyngheia 15
Kartlegging av hubro 16
Samarbeid o Norsk Ornitologisk Foreining Hordaland o Statens naturoppsyn o Tips frå ålmenta 17
Sjekk av potensielle lokalitetar 18
Lytting etter hubro o Hannen syng i februar mars o Høyrast på langt hald o Aktive territorium o Organisert lytting i prosjektet o Viktigast metode ved kartlegging 19
Hekkeplass til hubro i studieområdet o Tradisjonelle hekkeplassar (mange hundre år gamle) o Ofte 2-3 ulike reirplassar innfor territoriet til same par o Avgjerande for prosjektet og forvaltinga å finne hekkeplassar (betre omsyn og overvaking) 20
Kartlegging av bestand og reirplassar viktig tiltak o Aktive territoria o Hekkesuksess: Kor mange ungar produserar dei o Viktige byttedyr o Blodprøvar: miljøgifter, slektsskap mv o Data vil sei noko om «helsetilstaden» i naturen Biletet tatt under kontrollerte tilhøve ved reirkontroll Foto: Magnus Johan Steinsvåg / Fylkesmannen i Hordaland 21
22
Hekkestatus i studieområdet 20 19 18 16 17 2013 2014 14 12 10 10 9 9 8 8 6 4 Tendens: Stor variasjon frå år til 2 år. Må vere gode 2 forhold for å gjennomføra hekking 0 0 Territorium Aktivitet Hekkeforsøk Ungar Hubroen klarar ikkje overleve i marginale område 23
24
Foto: Agnar Målsnes Ivar Børve med død havørn. Ein av dei første flygeturane fekk ein brutal slutt for den unge havørna i Sørfjorden 13. august 2014. Den var drepen av straum då han satte seg på masta. 25
Begge foto: Jan Ove Gjershaug / NINA 26
Sittepinnar og piggar (fugleavvisarar) Miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar Naturmangfaldlovas 12 27
FMHO: Identifisere master som både skal ha sittepinnar og piggar Prioritere: nære reirplassar og byttedyrrike område Montering: BKK Kunnskap og samarbeid 28
Starta med montering på farlege master 2012 Totalt 3 526 kv kraftmaster innafor studieområdet Alle (3) master kor det er funne død hubro er gjort tiltak I løpet av 2013 har det blitt montert sittepinnar og/eller fugleavvisarar på 74 master Kraftlaget meir bevisst på problemstillinga. Kan planlegge førebyggande tiltak mv 29
Satellittmerking 30
31
Satellittmerking Over 60 km 2 home range Bestand overestimert? 32
Vegen vidare: Meir relevante data frå satellittmerkinga Endå fleire sittepinnar klar for montering Generelt meir kunnskap om hubro i ytre Hordaland Betre omsyn gjennom forvaltinga 33
Det er mykje som skjer i leveområde til hubro Sårbar hekkeplass til hubro (EN sterkt trua) Bilete tatt under kontrollerte tilhøve av fylkesmannen (M.J.S.) 34
Hubro i arealforvaltinga To hovudsomsyn: o o Reirplassane Leveområda (jaktområda) 35
Omsyn til reirplassane o Ikkje utbygging nærare enn 1000 m (Nasjonal haldingsplan for hubro) o Hytter og bustadområde gjev mykje ferdsel o Reguleringsplan: Omsynet til reirplassar og byttedyrrike område må avklarast i plan (LNF-naturvern, grønstruktur, omsynssone naturmiljø ++) Turstiar bør kartfestast i plankart o Reirplassar er i naturbase men ikkje offentleg tilgjenge (Kommunane og Fylkesmannen har data) 36
Omsyn i leveområdet o o Byttedyrmengd regulerer storleik på territorium/bestand (+hekkesuksess) Struktur på habitat viktig: moglegheit til å ta byttedyra Tjeldstø våtmarksreservat i Øygarden. Foto: MJS 37
Leveområde til hubro Samla belastning etter naturmangfaldlova 10 Effekten av eksisterande og framtidige tiltak 38
Nye trugsmål kjem o Lite potensielle byttedyr o For teitt skog til å jakte o Gamle og gode reirplassar gror igjen Hubrohabitat ved Langevåg i Bømlo 29. juli 2014 39
40
Korleis kan du bidra? o o o Rapporter observasjonar og sporteikn i Artsobservasjoner (gjerne tips til meg på e-post :-) Lytting Vidareformidle informasjon og kontaktpersonar til fylkesmannen NB! Opplysingar om «songstader», reirplassar ikkje er offentlege 41
Oppsummering o o o o Hubroen er sterkt trua Bruk PBL til å ta omsyn! Vurder samla belastning av tiltak Bruk fagkompetanse ved behov Veging av hubrunge i Fjell 2014 Foto: MJS 42
Takk for meg!