saksframlegg Dato: Referanse: Vår saksbehandlar: 23.09.2016 94442/2016 Øyvind Herigstad Saksnr Utval Møtedato Samferdselsutvalet 05.12.2016 Takstsak 2017 og takstretningslinjer for bil-, hurtigbåt- og fylkesvegferjeruter 2017 Bakgrunn Takstendring Fylkesrådmannen legg kvart år fram ei politisk sak for ei vurdering av takstane på kollektivtilboda som Møre og Romsdal fylkeskommune er ansvarlege for. Det er satt ned i arbeidsgruppe på Samferdselsavdelinga som skal arbeide aktivt for å utvikle takstar og takstretningslinjer. Møre og Romsdal fylkeskommune har takstmynde for lokale bil-, båt - og fylkesvegferjeruter. Vurdering Takstane på bilrutene Møre og Romsdal fylkeskommune har i Fylkesplanen og Kollektivstrategien eit overordna mål for bilruter om å auke kollektivandelen. Det er ei målsetning om at kollektivandelen skal utgjere 10-15 prosent (Kollektivstrategien 2012-2021 vedtatt av fylkestinget 13.06.2012 i sak T-42/12) i byane i fylket. Strategien definerer at takstar skal nyttast som verkemiddel for auka kollektivdel. For at kollektive tilbod skal kunne konkurrere med privatbilen, må utviklinga av det generelle takstnivået ikkje ligge over utviklinga i drivstoffprisen(s. 8 i Kollektivstrategien). Bensinprisen har gått ned med 2,7 prosent frå september 2015 til oktober 2016. Statistisk Sentralbyrå sin bussindeks har det siste året auka med 0,6 prosent (1. kvartal 2015-1.kvartal 2016). Denne indeksen bygger på dei viktigaste kostnadselementa i bussdrifta. Fylkeskommunen sine busskontraktar blir årleg justert, nokon med ein kombinasjon av KPI, autodiesel og løn i samferdsel, medan dei siste kontraktane vert regulert etter den nye bussindeksen. KPI frå september 2015 til september 2016 har vært på 3,6 prosent (SSB). For endringa 01.01.2017 ønskjer Fylkesrådmannen å leggje seg på ei marknadsvennleg linje for rutebil. Det er eit ynskje om lite endring for å halde på eksisterande reisande og for å få nye reisande på kollektivtilboda. Det har i 2016 vært ein positiv trend på tall reisande på buss, noko Fylkesrådmannen håper vil fortsette i 2017. I 2016 har det vært gjort eit godt marknadsarbeid. Dette arbeidet vil bli intensivert i 2017, og spesielt i dei nye bruttokontraktområda.
Det er ei målsetting om å få fleire faste brukarar av bussane og da er periodekort av forskjellige slag produkta Fylkesrådmannen ser det naturleg å satse på. For bilruter foreslår Fylkesrådmannen ei auke på enkeltbillettar på 3 prosent. Dette utgjer ei auke i sone 1 på 1 krone på vaksentakst. Taksten for born aukast ikkje i sone 1 og 2 da denne har vore for høg i 2016. I takstretningslinjene heiter det at takst for born skal være på 50 prosent av vaksen takst. Viss ein tar omsyn til avrundingsreglar blir dette kravet no oppfylt. Prisen på periodebillettane(periodekorta) frysast også i år. Den foreslåtte auka på enkeltbillettar gir ei inntektsauke på om lag 2,7 mill. kroner. Denne utrekninga er basert på inntekta for enkeltbillettar per 30.09.2016 estimert til årleg inntekt(sjå nedanfor). Det er rekna at om lag 50 prosent av borna reiser i sone 1 og 2. Auka er difor berre rekna av halve billettintekta for born. I tillegg vil vi få ei auke i inntekter på skoleskyss der reisa overstiger 2 sonar. For å kunne følgje vedtatt kollektivstrategi vurderast det nødvendig å halde prisane nede samtidig med at marknadsavdelinga jobbar med tiltak for å få fleire til å bruke bussen. Nedanfor ser vi ei oversikt over nokre totale tal på samferdselsområdet. Billettinntekter/Passasjerar Totale tal Periode: 01.01.2016-30.09.2016 Inkl. mva, ekskl. verdikort, ferjebillettar og bompengar inkrevd på buss Alle kontraktar Buss Hurtigbåtar Fylkesvegferjer Sum Inntekter Sum ant. reisande Inntekter Ant. Pass Inntekter ant.pass Inntekter Ant. Reisende Enkeltbillettar vaksen 63 971 881 1 480 381 11 528 148 154 089 75 500 029 1 634 470 Enkeltbillettar born 8 980 433 1 708 053 793 942 74 615 9 774 375 1 782 668 Periodebillettar ekskl. ungd.kort 20 355 528 1 291 391 5 006 925 83 484 25 362 453 1 374 875 Kombinasjonsbillettar o.a 1 596 926 47 230 1 067 215 27 298 2 664 141 74 528 Flybuss/(med hurtigbåt) 10 639 763 108 357 3 952 618 26 436 14 592 380 134 793 Nattbuss 432 150 6 591 432 150 6 591 Ungdomskort(periodebillett) 14 866 771 987 659 813 200 50 996 15 679 971 1 038 655 Turistbillett 1 388 097 3 193 1 388 097 3 193 Diverse andre inntekter(frakt o.l) 2 915 711 2 915 711 Sum tal per 30.09.2016 125 147 260 5 632 855 23 162 048 416 918 301 275 000 6 641 140 449 584 308 12 690 913 Estimat 31.12.2016 166 863 013 7 510 473 30 882 730 555 891 401 700 000 8 854 853 599 445 743 16 921 217 Estimerte tal skoleskyss 31.12.2016 74 000 000 3 344 000 Sum total estimerte tal 31.12.2016 673 445 743 20 265 217 På ferje manglar tal på detaljnivå da operatørane eig billettsystema. talet ovanfor er årstal/12*9 Inntektsauke 3% på enkeltbillett buss i takstsak 2 738 484 Som vi ser ovanfor er enkeltbillettar fortsatt det vi sel mest av. Vi sel likevel ein stor del med periodebillettar og ungdomskort. Andelen av desse korta har auka frå 2015 til 2016. Dette var den effekten som det var ønske om når vi i fjor ikkje auka taksen på periode/månadskorta. Det er likevel litt tidleg å si om auka er tilfeldig eller skuldast takstpolitikken.
Samanlikning av våre takstar mot andre fylkeskommunar Prissammenligning produkter Priser i sone 1 per 27.06.2016 FRAM AtB Nordland Opplandstrafikk VKT Enkeltbillett voksen på buss 34 50 41 37 35 Enkeltbillett voksen billettautomat - 40 - - - Enkeltbillett barn/honnør på buss 18 25 21 19 18 Enkeltbillett barn/honnør bilettautomat - 20 - - - Periodebillett voksen 30 dg 645 740 699 510 730 Periodebillett Student 30 dag 385 445 420 310 400 Periodebillett barn 30 dag - - 490-290 Ungdomskort 400 595 300-290 Periodebillett Molde voksen/bybuss 430 - - 510 - Periodebillett Molde barn/bybuss 290 - - 310 - Sykkel 34-100 20/25 Skal bli gratis 25 Gratis Kommentarar 1)AtB sine prisar gjeld stor-trondheim (Trondheim og Klæbu kommunar + +) 2)Nordland sine ungdomskort gjeld i 5 sonar 16-19 år 3)Norland sine sonar er på om lag 10 kilometer 4) Vestfoldkortet er VKT sitt periodekort og kan brukast fritt i hele fylket. Ungdomskort kroner 290 er frå 16-19 år. Dei har ikkje eit eige studentkort, men Vestfoldkort Ung voksen 20-29 år Som vi ser av tabellen og kommentarane er det stor skilnad på produkta. Det blir difor litt vanskeleg å samanlikne. Viss vi ser på enkeltbillett for vaksne og born så ser vi at vi har ein takst som er heilt akseptabel. Den er av dei lågaste i samanlikninga. Vi kan også sjå at vi er ganske konkurransedyktig på periodekort. Takstane for fylkesvegferjene Møre og Romsdal fylkeskommune har ansvaret for 20 ferjesamband fordelt ut over fylket. 7 av desse sambanda er på bruttokontrakt kor fylkeskommunen har inntektsansvaret. På ferjene har det vore vanleg å følgje takstane i riksregulativet for ferjetakstar. Auka som er foreslått for riksregulativet, gjeldande frå 01.01.2017, er på 7,8%(henta frå statsbudsjettet 2017). Årsaka til denne store auka er at ferjetakstane ikkje har følgt prisutviklinga og det auka kostnadsnivået på ferje dei siste åra. Viss vi kan gå ut frå at tilskota til ferjedrifta haldast på same nivå som i dag kan denne takstauka bidra til betre økonomi i ferjedrifta. Det vil også vere fornuftig å halde det same prisnivået på alle ferjer i fylket, slik at det ikkje blir skilnad på om det er staten eller fylkeskommune som driftar sambanda. Fylkesrådmannen foreslår at også i 2017 vil Møre og Romsdal fylkeskommune følgje riksregulativet for ferjetakstar.
Takstane for hurtigbåtrutene Fylkesinterne hurtigbåtsamband: I fylket er det følgande 4 hurtigbåtsamband som frå 01.01.2017 er bruttokontraktar og vil bli drifta av Boreal Transport Nord AS: Hareid Valderøya- Ålesund Langevåg Ålesund Ålesund Valderøy Hamnsund-Lepsøy-Haramsøy-Fjørtoft-Myklebust Molde-Helland Fylkesrådmannen foreslår ei takstauke på 3,9 prosent på enkeltbillettar. Det er også her eit ynskje om å holde prisen på periodekort i ro. Staten ynskjer å auke takstane med 7,8 prosent på ferje. Dette reknast som ei altfor høg auke på hurtigbåtane der takstane er ganske høge allereie. Ei 3,9 prosent auke av enkeltbillettakstane på hurtigbåt kan gi ei inntektsauke på om lag 480 000 kroner viss talet på passasjerar held seg på dagens nivå. I kroner er dette ei lita auke med tanke på dei høge kostnadene vi har fått i hurtigbåtdrifta. Kystekspressen: Kystekspressen går i rute mellom Kristiansund og Trondheim. I denne ruta er det Fosen Namsos Sjø AS som er operatør. Kystekspressen er ei bruttokontrakt. AtB AS (som eigast av Sør-Trøndelag fylkeskommune) er kontraktsforvaltar for Kystekspressen. Møre og Romsdal fylkeskommune har tidlegare år valt å følje Sør- Trøndelag fylkeskommune sin takstauke for Kystekspressen. Vi har fått informasjon om at en eventuell taktauke vil bli vedteke hos fylkestinget i Sør Trøndelag den 12. desember 2016. Fylkesrådmannen foreslår å fortsette å følgje vedtekne takstar i Sør-Trøndelag fylkeskommune. Andre saker: Dagsbillett Samferdselsutvalet har tidligare ytra ønske om at det innførast ein dagsbillett, eller ein billett som varer i 1-3 dagar, i byane i fylket. Dette for å gjere det enklare for blant anna turistar å bruke bussen. Fylkesrådmannen forslår at det innførast ein dagsbillett med ein pris som er 20% av periodebillett område. Til dømes vil ein dagsbillett i Molde koste 86 kroner (430*0,20). Dette er under prisen av 3 reiser som vil ligge på 105 kroner (35kr*3) med foreslått takstauke for 2017. Med billetten kan ein reise så mykje ein ynskjer innan 24 timar. Endring sonestruktur Ålesund Det er i dag 3 sonar i området Hessa til Moa. Da det har kome eit ynskje om å gjere sonestrukturen i Ålesund enklare, foreslår Fylkesrådmannen at sone 301 Hessa slås saman med sone 300 Ålesund. Dette vil berre påverke dei som reiser med enkeltbillett og vil ikkje gje fylkeskommunen inntektstap på trafikken til distrikta som går ut av Ålesund. Inntektsreduksjonen ved samanslåing av sone Hessa og Ålesund er utrekna til om lag 100 000 kroner. Om dette tiltaket gjer det meir attraktivt for folk i området å bruke bussen vil tapet bli lågare. Målsetninga ved endringa er at ein vil få auka intektar på sikt.
Takstendring sykkel på buss og båt (+ hund på båt) I dag har vi i takstregulativet føljande formulering om sykkel på buss og hurtigbåt: I regulativet for bilrutar står følgjende: «For større gods som sykkel, sparkstøtting og liknande skal det betalast barnetakst med minstetakst som for vaksen maksimalt kroner 100». Dette er ei formulering som ikkje er enkel å forstå. Skal en betale vaksenbillett eller barnebillett? Fylkesrådmannen forslår her at det betalast barnetakst maksimalt kr 100. I regulativet for hurtigbåt står følgjande: «Hund» «Sykkel» «For desse kan barnetakst betalast. Minstetaksten kan likevel vere lik minstetaksten for vaksen». Bruken av ordet «kan» er uheldig. Billettørane på hurtigbåtane kan ta seg betalt for sykkel og hund på hurtigbåt. Praksisen har vært at dette ikkje gjerast. I dag er det i praksis gratis å ta med seg sykkel og hund på hurtigbåtane. Dette er i tråd med Møre og Romsdal fylke si satsing på sykkel. Til opplysning er det på Kystekspressen gratis for sykkel, men for hund må ein betale barnebillett maks 75 kr (dette i følgje AtBs heimeside). Hund om bord i båt må fraktast i eigne bur/kasser om dei skal vere i passasjersalongen. Om ikkje så må dei opphalde seg på eiget angitt område utanfor passasjersalongen, anvist av mannskapet. Reglane skal sikre at dyr ikkje kjem i kontakt med stolar, tepper og liknande i passasjersalongen av omsyn til allergikarar og medpassasjerar. Reglane gjeld ikkje førarhundar samen med blinde/svaksynte og politihundar. Fylkesrådmannen forslår at det i følgje takstregulativet for hurtigbåt blir gratis å ta med sykkel og hund. Teksten endrast slik: «hund» «Sykkel» «Desse kan takast med gratis». Takst for vernepliktig personell og siviltenestepliktige I dag står det følgande i takstregulativet for buss: «Vernepliktig mannskap og siviltenestepliktige får 50 prosent rabatt på vaksen enkeltbillett. Minstetaksten er likevel minstetaksten for vaksen enkeltbillett». Dette kan være vanskelig å forstå. For å forenkle takstreglane foreslår Fylkesrådmannen derfor at «Minstetaksten er likevel minstetaksen for vaksen enkeltbillett» strykast. Det var frå 01.10.2015-30.09.2016 eit sal av slike billettar på kroner 122 508. Endringa her gir redusert pris i dei første sonene i forhold til i dag. Vi får eit minimalt tap på denne takstendringa.
Innføring av periodekort område Elnesvågen - Molde 01.01.2017 har Møre og Romsdal fylkeskommune alle bussruter på bruttokontrakt. Frå denne dato vil det bli satsa ekstra på strekninga mellom Elnesvågen og Molde. Dette er ei strekning med mange pendlarar kor det vil være stort potensiale for å få fleire passasjerar på bussen. Frå nyttår vil tilbodet på denne strekninga bli dobla i forhold til i dag. I den samanheng foreslår fylkesrådmannen at det innførast «periodekort område» (tidlegare miljøkort) på denne strekninga. Taksten skal være lik periodekort Hjelset- Kleive som er på kroner 680 for vaksen og 290 for born. Turistbillett fullmakt til å sette takst I 2016 innførte Møre og Romsdal fylkeskommune eit tilbod om turistbillettar med destinasjonar som Geiranger og Trollstigen. Dette viste seg å bli svært populært og vil derfor bli eit tilbod også neste år. I den samanheng er det nødvendig å kunne sette takstar på kort varsel. Fylkesrådmannen treng difor eit fullmakt frå samferdselsutvalet til å sette takstar. Takst for reisande med Interrailbillett. Veøy Buss AS har hatt en praksis med at dei har gitt reisande med Interrailbillett 50 prosent rabatt på strekninga Åndalsnes Molde og Åndalsnes- Ålesund. Frå 01.01.2017 tek FRAM over inntektsansvaret her. I Følgje Veøy Buss har det vore færre en 50 reisande med slik billett. Fylkesrådmannen foreslår at Møre og Romsdal fylkeskommune også skal gje reisande med Interrailbillett 50 prosent rabatt på nemnte strekning. Takstarbeidet framover I 2017 vil administrasjonen foreta ei totalvurdering av takstar. Dette for å sjå om det er mogleg å forenkle og standardisere takstsystema. Målsetninga er å få fleire reisande inn på bussen. Administrasjonen ynskjer også å sjå på moglegheita for ei standardisering for å lage mest mogleg like ordningar på tvers av fylkesgrensene. Dette er eit ledd i arbeidet med den nasjonale ordninga om interoperabilitetstjenester. Målet i denne ordninga er at ein skal kunne bruke busskortet sitt i andre fylker i landet. Forslag til vedtak: 1. Samferdselsutvalet godkjenner takstendring for bilrutene i Møre og Romsdal frå 1. januar 2017 slik det er framlagt i denne saka og taksttabell. 2. Samferdselsutvalet godkjenner takstendringa på hurtigbåtane i Møre og Romsdal sli det er lagt fram i denne saka. 3. Samferdselsutvalet godkjenner at Riksregulativet for ferjetakstar skal gjelde for fylkesvegferjerutene frå 01.01.2017. 4. Samferdselsutvalet godkjenner at det innføres dagsbillett (24 timer) på bybussane i Møre og Romsdal fylke. 5. Samferdselsutvalet godkjenner at sone 300 Ålesund og sone 301 Hessa slås saman til ei sone.
6. Samferdselsutvalet godkjenner dei foreslåtte endringane i takstregulativet som gjeld sykkel på buss og hurtigbåt samt vernepliktige og siviltjenestepliktieg. 7. Samferdselsutvalet vedtar at det skal innføres periodebillett for området Elnesvågen Molde. 8. Samferdselsutvalet gir Fylkesrådmannen fullmakt til å sette priser på definerte turistruter i Bruttokontrakter. 9. Samferdselsutvalet godkjenner at det kan gis 50% rabatt til reisende med Interrailbillett. Ottar Brage Guttelvik fylkesrådmann Arild Fuglseth samferdselssjef Vedlegg 1 Sonetakstar buss 2017 2 Takstar hurtigbåt 2017 3 Forslag til Riksregulativ for ferjetakstar 2017