KDP Ørsta sentrum og Hovdebygda

ØRSTA KOMMUNE Kommunedelplan: Ørsta sentrum og Hovdebygda Planomtale Plannamn KDP Ørsta sentrum og Hovdebygda Nasjonal ArealplanID 1520 2012007 Saksnummer 2012/1410 Utarbeida av Ørsta kommune Utarbeida dato 08.04.2013 Sist revidert (A) 20.03.2014

Innhald INNLEIING... 2 1. BAKGRUNN... 3 1.1. Føremål... 3 1.2. Planområdet... 3 1.3. Føringar... 4 1.4. Prosess... 8 2. GRUNNLAG FOR PLANEN... 10 2.1. Folketal og framskriving av folketal... 10 2.2. Arealbehov og strategiar for arealbruken... 11 3. INNSPEL OG MERKNADER... 20 4. KONSEKVENSUTGREIING - OPPSUMMERING... 21 5. RISIKO- OG SÅRBARHEITSVURDERING... 26 6. OM PLANFRAMLEGGET... 32 6.1. Overordna grep... 32 6.2. Arealføremåla... 33 6.3. Omsynssoner... 40 6.4. Verknader av planframlegget... 43 6.5. Oppsummering... 44 6.6. Plandokument... 46 Revisjonar: A. Endring som følgje av vedtak i f-sak 20/14, dato 18.03.2014 (utvida sentrumsføremål og justert tettstadgrense samt naudsynte endringar i plandokumenta som følgje av justeringane. Tillegg i føresegna 3.7 vedk. utegløymd bestemming om Ørstafjordkryssing ) Planomtale Ørsta kommune Side 1

INNLEIING Dette er første gong det er utarbeidd Kommunedelplan for Ørsta sentrum og Hovdebygda. Gjeldande overordna plan for området er kommuneplanen sin arealdel, frå 1991. Det har i lang tid vore trong for ein brei gjennomgang av arealbruken i Ørsta og Hovdebygda. Folketalsvekst og ein generell marknadsvekst har utløyst behov for bustad- og næringsareal og samordning av lokalt vegnett og gang- og sykkelvegnett. Industrien flytta ut av sentrum tidleg på 2000-talet og vart erstatta av kjøpesenter, bustadar og kontor. I kjølvatnet av desse endringane har sentrum vorte betydeleg oppgradert, men sjølina for E39 har sidan den vart regulert tidleg på 80-talet vore til hinder for utviklinga. For å legge til rette for vidare tettstadsutvikling, som og kan ta i bruk sjøsida, er det behov for å erstatte sjølina med kryssing av Ørstafjorden. Endra regionsstruktur har forsterka behovet for ein overordna arealplan som legg til rette for ei berekraftig og framtidsretta tettstadsutvikling. Utarbeiding av Kommunedelplan for Ørsta sentrum og Hovdebygda er del av ein større revisjon og styrking av kommunen sitt overordna planverk. Arbeidet omfattar full revisjon av kommuneplanen sin samfunnsdel (vedteken i 2012) og arealdel irekna kystsona (vert utarbeidd etter denne kommunedelplanen). Varsel om planoppstart for desse tre planane er gjort 25.05.2011 og felles planprogram er fastsett 21.09.2011. Parallelt med kommuneplanarbeidet er det sett i gong eit Tettstadsprosjekt. Arbeidet omfattar mellom anna revisjon av Stadanalyse for Ørsta (frå 1999), og revisjon av reguleringsplan for Ørsta sentrum (sentrumsplanen, vedteken i 2000). Arbeid med ny sentrumsplan vert å starte opp etter at denne kommunedelplanen er ferdigstilt. Detaljert utforming av Ørsta sentrum vert avklart gjennom desse prosessane. Tidsperspektivet for kommunedelplan er 12 år, men ein har sett av areal som gir prioriteringar for framtidig arealbruk ut over denne planperioden, 20-30 år fram i tid. Dette grepet meiner ein vil gje føreseielege rammer for grunneigarar og høve til investeringar i landbruket. Det er i tillegg ein del utbyggingsområde som kan vise seg ikkje er råd å bygge ut, t.d. grunna rasfare. Behov for revidering skal vurderast i løpet av første året i ny valperiode som ein del av gjennomgangen med kommunal planstrategi. Om denne planomtalen og plandokumenta Planomtalen gjer greie for føremål, hovudinnhald og verknadar av planframlegget, og viser korleis nasjonale og overordna mål og retningslinjer er ivaretatt, jf. pbl. 4-2. Verknadar for miljø og samfunn, konsekvensutgreiing, er del av planomtalen men er skilt ut som eige dokument. Hovudkonklusjonar frå konsekvensutgreiinga er teke inn i planomtalen. Plankart og føresegner er juridisk bindande for framtidig arealbruk jf. pbl. 11-6. I tillegg kjem fem temakart, temautgreiing for hovudstruktur turvegar, alternativvurdering av hestesportanlegg, utteikning av alternative kryssingar av Ørstafjorden, innspel og merknader med våre kommentarar, samt saksutgreiing. Planomtale Ørsta kommune Side 2

1. BAKGRUNN 1.1. FØREMÅL Føremål med planen er å legge til rette for berekraftig og framtidsretta arealbruk i Ørsta sentrum og Hovdebygda, og styrke Ørsta sentrum som tettstad. Viktige planutfordringar er å sikre: - Tilstrekkeleg areal til bustadar, næring og offentlege føremål - Grøntstruktur, turområde, nærfriluftsområde og samanhengen mellom desse - Samanhengande lokalvegnett og gang- og sykkelstiar - Ørstafjordkryssing som erstatning for sjølina I planen skal det leggast vekt på ei klima- og miljøvenleg areal- og transportplanlegging, slik at ein også skal bidra til å oppfylle kommunen sine målsetjingar i klimaplanen. 1.2. PLANOMRÅDET Planområdet omfattar områda rundt Ørstafjorden, avgrensa mot kommunegrensa i sør, Nupen i nordaust og Brekke i aust. Kystsona og sjøområda er del av planen. Steinnes og Sørheim, Raudøya, Rjåneset og Flåvika er teke med for å omfatte ny lineføring for E39 over Ørstafjorden. Planomtale Ørsta kommune Side 3

1.3. FØRINGAR 1.3.1 Berekraftig utvikling Berekraftig utvikling er definert av Verdskommisjonen for miljø og utvikling (1987) som ei samfunnsutvikling som dekkjer dagens behov utan å øydelegge moglegheitene for at komande generasjonar får dekka sine behov. Figuren er ein måte å visualisere berekraft på. Prinsippet om berekraftig utvikling er nedfelt i plan- og bygningslova som er lovgrunnlaget for denne kommunedelplanen. I føremålsparagrafen til plan- og bygningslova heiter det at Loven skal fremme bærekraftig utvikling til beste for den enkelte, samfunnet og framtidige generasjoner. 1.3.2 Nasjonale og regionale føringar Kommunedelplanen er utforma i tråd med nasjonale og regionale føringar. Nasjonale forventninger til regional og kommunal planlegging (vedteke 24. juni 2011) Forventingsdokumentet peikar på oppgåver og interesser regjeringa meiner er viktig at fylkeskommunane og kommunane fokuserer på i planlegginga for å gjennomføre nasjonal politikk og fremme ei berekraftig utvikling. Planleggingstema som er vektlagde er klima og energi, by- og tettstadsutvikling, samferdsel og infrastruktur, verdiskaping og næringsutvikling, natur, kulturmiljø og landskap samt helse, livskvalitet og oppvekstmiljø. Kommunen har gjennom si planlegging eit særleg ansvar for å ivareta fylgjande tema: Universell utforming Regjeringa har ein visjon om at personar med nedsett funksjonsevne skal ha moglegheiter til personlig utvikling, deltaking og livsutfalding på lik line med andre samfunnsborgarar (St.meld. 40 2002-2003). Kommunen har gjennom si arealplanlegging ansvar for å ivareta målsettinga om tilgjenge for alle (Rundskriv T-5/99 Tilgjengelighet for alle). Barn og planlegging Rikspolitiske retningslinjer for å styrke barn og unge sine interesser i planlegginga (T-1/95) har som mål å sikre eit oppvekstmiljø som gir barn og unge tryggleik mot fysiske og psykiske skadeverknadar, og som har dei fysiske, sosiale og kulturelle kvalitetane som til ei kvar tid er i samsvar med eksisterande kunnskap om barn og unge sine behov. Vidare, å sikre barn og unge tilbod og moglegheiter som samla kan gje den enkelte utfordringar og ein meiningsfylt oppvekst uansett bustad, sosial og kulturell bakgrunn. Kommunen har gjennom si planlegging ansvar for at areal og anlegg som nyttast av barn og unge skal vere sikra mot forureining, støy, trafikkfare og anna helsefare. I nærmiljøet til barn og unge skal der finnast areal der dei kan utfalde seg og skape sitt eige leikemiljø. Kommunen skal sette av tilstrekkeleg, store nok og eigna areal til barnehagar (Rundskriv T-2/08 Om barn og planlegging). Areal- og transportplanlegging Rikspolitiske retningslinjer for samordna areal og transportplanlegging (T-5/93) har som mål at arealbruk og transportsystem skal utviklast slik at dei fremmar samfunnsøkonomisk effektiv Planomtale Ørsta kommune Side 4

ressursutnytting, med miljømessig gode løysingar, trygge lokalsamfunn og bumiljø, god trafikktryggleik og effektiv trafikkavvikling. Kommunen skal i si arealplanlegging legge til grunn eit langsiktig og berekraftig perspektiv og med vekt på å oppnå gode regionale heilskapsløysingar på tvers av kommunegrenser. Samfunnstryggleik Kommunen har ansvar for at det vert gjennomført risiko- og sårbarheitsanalyse (ROS-analyse) for nye utbyggingsområde for å undersøke om områda er eigna for utbygging, jf. m.a. Sivilbeskyttelseslova. Strandsona Statlige planretningsliner for differensiert forvaltning av strandsona langs sjøen (2008) har som mål å ivareta allmenne interesser og unngå uheldig bygging langs sjøen. Ørsta kommune er i retningslinjene definert som eit område med mindre arealpress. I 100-metersbeltet langs sjøen skal kommunen mellom anna ta omsyn til at utbygging så langt som råd lokaliserast til område som er utbygd frå før, slik at utbygginga skjer mest mogleg konsentrert. Ein skal unngå utbygging i urørte område med spesielle friluftsinteresser, natur- og landskapskvalitetar eller kulturminneinteresser. Det gjeld for eksempel utbygging i kyst- og fjordlandskap med spesielle kvalitetar. Alternative plasseringar bør vurderast og velgast om mogleg. Behovet for næringsutvikling og arbeidsplassar, for eksempel satsing på reiseliv og turisme, skal vektleggast i vurderinga, men skal vegast opp mot omsynet til allmenne interesser. Moglegheita for fritidsfiske gjennom å tillate oppføring av naust og brygge skal også vektleggast, men ein må vege omsyna opp mot dei allmenne interesser nemnt over. Moglegheita for felles brygger og naust bør ein også vurdere. Ved større byggetiltak skal det utarbeidast reguleringsplan, utbyggingstiltak som ikkje er særleg omfattande bør styrast gjennom bestemmelsar til kommuneplan, og for mindre tiltak kan det etter ei konkret vurdering gjevast dispensasjon. Senterstruktur I gjeldande Fylkesdelplan for senterstruktur 2004 2008 er Ørsta definert som bygdeby i Ørsta/Volda-regionen. Med Eiksundsambandet og Kvivsvegen har regionsstrukturen endra seg. Ørsta, i lag med Volda, utgjer det geografiske midtpunktet i denne utvida arbeids-, bu- og sørvisregionen som omfattar Indre Nordfjord og Søre Sunnmøre. Fylkesdelplanen er under revisjon og den endra regionsstrukturen vert drøfta der. Kommunen vil i si planlegging ta omsyn til dei regionale retningslinjene for senterstruktur. Statistisk sentralbyrå sin sentrumsdefinisjon: 1. Eit sentrum er et område sett saman av ein eller fleire sentrumskjernar og ei sone på 100 meter i kring. 2. Ein sentrumskjerne er eit område med meir enn 3 ulike hovudnæringsgrupper med sentrumsfunksjonar. I tillegg til detaljvarehandel, må offentleg administrasjon eller helse og sosiale tenester eller annan sosial og personleg service vere representert. Avstanden mellom bedriftene skal ikkje vere meir enn 50 meter. Lover og andre nasjonale og regionale føringar - Plan- og bygningslova (av 27. juni 2008) - Naturmangfaldslova - Lov om folkehelsearbeid - Forskrift om rikspolitiske bestemmelser om kjøpesentre (FOR 2008-06-27 nr 742) - Beredskap og samfunnstryggleik. Forskrift om konsekvensutredninger (FOR 2009-06-26 nr. 855) - Retningsliner for handsaming av støy i arealplanlegginga, T-1442 - Fylkesplan for Møre og Romsdal 2013-2016 - Jordvernstrategi for Møre og Romsdal - Fylkesdelplan for strand- og kystsona - Fylkesdelplan for elveoslandskap Planomtale Ørsta kommune Side 5

- Regional energi og klimaplan - Forvaltingsplan for vassdrag, grunnvatn og kystvatn (2010-2015) (Vassdirektivet) - Sivilbeskyttelseslova - Diskriminerings- og tilgjengelighetslova - Forskrift om håndtering av eksplosjonsfarlig stoff 1.3.3 Lokale føringar Samfunnsdelen 2012 2025. Kommuneplan for Ørsta kommune (vedteke 21. juni 2012) Gjennom arbeid med samfunnsdelen er det peika på utfordringar og målsettingar for samfunnsutviklinga i kommunen, og desse er førande for overordna prioriteringar i kommunedelplanen. Samfunnsdelen har fem hovudmål fram mot 2025: - Ørsta kommune er ein attraktiv stad i regionen å busette seg og drive næring - Ørsta er ein inkluderande kommune med eit mangfald av opplevingar og gode oppvekstmiljø - Ørsta er ein berekraftig kommune - Ørsta sentrum er midtpunkt for kultur, handel og aktivitetar, og bygdene opplever vekst og utvikling - Ørsta kommune er ein aktiv samfunnsutviklar og ein attraktiv arbeidsgjevar Vidare har planen fem satsingsområde for å nå måla, mellom dei er sentrumsutvikling og samferdsel, og folketalsvekst. Utfordringar frå planprogrammet Planprogram for kommunedelplanen er fastsett av kommunestyret 21.09.2011. Her er det peika på utfordringar og oppgåver planarbeidet skal løyse. Vidareutvikling av Ørsta sentrum. Planen skal vurdere behov og sikre areal til offentlege føremål, handels- og servicefunksjonar og sentrumsbustadar. Den skal sikre grøntstruktur og samanhengen mellom desse, samt løysingar for det kommunale hovudvegnettet og gang- og sykkelvegnettet. Planen skal gjere ei romleg avgrensing av Ørsta sentrum. Bygningar og anlegg. Planen skal vurdere behov og sikre areal til bustadområde og næring. Landbruks-, natur- og friluftsområde. Planen skal avklare langsiktig grense mellom byggeareal og jordbruksareal. Grøntstruktur og friluftsområde. Planen skal sikre grøntstruktur, turområde, nærfriluftsområde og samanhengen mellom desse. Vegar og samferdsel. Planen skal avklare framtidig lineføring for E39 som erstatning for dagens trase og sjølina. Den skal vise løysingar for det kommunale hovudvegnettet og gang- og sykkelvegnettet. Sjø, vassdrag og strandsona. Sjøområde som er omfatta av tidlegare framlegg til kystsoneplan vert del av kommunedelplanen. Kulturminne og kulturmiljø. Planen skal kartfeste kjente automatisk freda kulturminne, bygningar i SEFRAK-registeret og andre kulturminne av regional/nasjonal/lokal verdi. Omsynssone. Omsynssone seier kva omsyn ein må ta når ein skal bruke eit areal i samsvar med planen. Plankartet skal skilje mellom arealbruksformål og omsynssoner. Samfunnstryggleik. Det skal gjennomførast konsekvensutgreiing for nye utbyggingsområde og av dei samla verknadane av planen. Planomtale Ørsta kommune Side 6

LUK-rapport: Strategiar for regionalt knutepunkt i Furene/Hovdebygda (Asplan Viak 2013) LUK står for Lokal samfunnsutvikling i kommunane og er Kommunal- og regionaldepartementet si satsing på lokalt utviklingsarbeid. I regi av Ørsta og Volda kommunar og i samarbeid med Møre og Romsdal fylkeskommune er det i 2012 2013 gjennomført eit LUK-prosjekt der målsettinga var å etablere felles forståing og aksept for ei heilskapleg utvikling av Furene/Hovdebygda parallelt med styrking av Ørsta og Volda sentrum. Felles handelsanalyse for Ørsta/Volda er utarbeidd som del av prosjektet (Asplan Viak 2013-01- 10). Denne viser at det ikkje er full dekningsgrad for handel i Ørsta og Volda. LUK-rapporten rår til at næringsutviklinga endrar fokus frå handelsutvikling til samfunnsutvikling, og at ein satsar på eksisterande senter. Ein bør vidare ha fokus på vekst og auka folketal, for deretter å «dimensjonere» handelsnæringa for å oppnå 100 % dekningsgrad. Ein må då: 1. Arbeide for auka busetnad i Volda og Ørsta 2. Arbeide for auka næringsliv i Volda og Ørsta som kan tilrettelegge for punkt ein. 3. Satse på skule og utdanning. Det vidaregåande trinnet er kanskje det lettaste å påverke. For å få fleire tilsette og studentar må ein byggje gode bygdebyar. 4. Satse på helse og helsetjenester. Både som tiltak for eit betre og større fagmiljø, for utvikling av gode prosjekt innan bustadbygginga og som tiltak for å auke sysselsetjing frampeiker dette seg som ein god strategi. 5. Satse på kultur og auka attraktivitet i bygdebyane for å understreke punkt 1-4. Dette gjer ein best gjennom berekraftig planlegging: o styrke eksisterande by- og tettstadssenter o bidra til meir effektiv arealbruk o bidra til miljøvenlege transportval o unngå auke av tettstadsarealet o unngå bilavhengigheit Rapporten foreslår å etablere nye grenser for Volda og Ørsta sentrum, jf. kart under, og satse på fortetting. Funksjonar den tilrår å etablere i sentrum er offentlege funksjonar, helse og utdanning, bustadar, jobb nummer to og detaljhandel. Furene ligg utafor dette området og det gjer også Ekset - Mork. Vidare bør ein arbeide for å knyte områda saman med gode kollektivstopp som kan danne sekundære senterpunkt i dei større områda. På denne måten kan ein kople saman strategiske punkt i Volda, Furene, Hovdebygda og Ørsta. Vekst rundt desse punkta er fornuftig. Rapporten frårår å opne for meir detaljvarehandel i Furene - Hovdebygda. Det er derimot rom for etablering av meir handel i form av plasskrevjande handel, noko rapporten tilrår. Rapporten åtvarar mot å etablere større område for handel utanfor tettstadgrensene då det vil trekkje krefter vekk frå eksisterande tettstadssenter. Storvarehandel som definert i plan og bygningslova kan ligge utafor sentrum, men ikkje konsept som er definert som detaljhandel. Tettstadgrense (raud stipla linje) i Ørsta og Volda, slik LUK-rapporten foreslår. Ei oppsummerande anbefaling er å samle nye tiltak i så få landskapsrom som mogleg. Då slepp ein konsekvensar i eit stort område. Å drive utvikling i utvalde landskapsrom vil gje tettare strukturar og vil spare meir areal til dømes for rekreasjon og jordbruk. Planomtale Ørsta kommune Side 7

Andre lokale føringar Kjerneområde landbruk. Ørsta kommune (2013). Fagrapport med registrering og prioritering av viktige produksjonsareal i jordbruket og landbrukets kulturlandskap. Barnetrakkregistrering i Ørsta kommune (2011). Rapport med registrering av born og unge sin bruk av vegar og uteareal i Ørsta sentrum og Hovdebygda. Heilskapleg ROS-analyse for Ørsta kommune (2012). Overordna plan for krise- og beredskapsplanar i kommunen. Ørsta kommune er partnar i God Helse i Møre og Romsdal. Ørsta kommune slutta seg til Fredrikstaderklæringa i 2001 og prinsippa om berekraftig utvikling gjennom Lokal Agenda 21. Klimaplan for Ørsta kommune 2009 2020. Kommuendelplan med føringar for områda energi, forbruk, avfall, transport, landbruk og næringsliv. Kommunen har også målsetting om å bevare prioriterte naturtypar som grunnlag for ivaretaking av det biologiske mangfaldet (vedtak i kommunestyret 19.06.2007) 1.4. PROSESS Utarbeiding av Kommunedelplan for Ørsta sentrum og Hovdebygda er del av ein større revisjon og styrking av kommunen sitt overordna planverk, som i tillegg omfattar full revisjon av kommuneplanen sin samfunnsdel (vedteken i 2012) og arealdel irekna kystsona (vert utarbeidd etter denne kommunedelplanen). Planarbeidet er samordna og organisert som eige prosjekt. Sentrale avgjerder og vedtak i planprosessen er vist i lista under: - Vedtak om revisjon av samfunnsdelen og arealdelen av kommuneplanen, igangsetting av kommunal planstrategi samt utarbeiding av ny kommunedelplan for Ørsta sentrum og Hovdebygda. Vedtak fatta av Ørsta kommunestyre 16.9.2010 (k-sak 66/10). - Varsel om oppstart av planarbeid for samfunnsdelen, arealdelen og kommunedelplan for Ørsta sentrum og Hovdebygda, og offentleg ettersyn av felles planprogram. Vedtak fatta av Ørsta formannskap 26.5.2011 (f-sak 68/11). - Fastsetting av felles planprogram. Vedtak fatta av Ørsta kommunestyre 17.11.2011 (k-sak 70/11). - Vedtak av kommuneplanen sin samfunnsdelen 2012 2025, irekna kommunal planstrategi for 2012 2016. Vedtak fatta av Ørsta kommunestyre 21.juni 2012 (k-sak 39/12). - I Kommunal planstrategi 2012 2016 for Ørsta kommune er Kommunedelplan for Ørsta sentrum og Hovdebygda prioritert planoppgåve. Kommunedelplan for kystsona har vore til offentleg ettersyn (2007) men er ikkje vedteken. Planarbeidet vart mellombels innstilt på grunn av uvisse knytt til konsekvensar frå ras frå Åknesremna i Storfjorden. Kommunedelplan for kystsona vert sluttført i samband med arealdelen og Kommunedelplan for Ørsta sentrum og Hovdebygda. 1.4.1 Medverknad Tre arbeidsgrupper er etablert for å levere innspel til planarbeidet. Gruppene representerer høvesvis kommuneorganisasjonen, politikarar og frivillige lag og organisasjonar og tel om lag 30 personar. Hausten 2010 og våren 2011 gjennomførte dei fire samlingar der dei arbeidde med visjon og framtidsønske, verdiar og satsingsfelt, mål og strategiar for utviklinga i Ørsta kommune. I tillegg har dei kommunale (fag)seksjonane levert innspel der dei peikar på utviklingstrekk og utfordringar for sine respektive fagfelt. Innspela frå arbeidsgruppene og fagseksjonane var premissgivande for utforminga av felles planprogram, samfunnsdelen og kommunal planstrategi, og er førande også for denne planen. Planomtale Ørsta kommune Side 8

Våren 2011 vart det gjennomført Barnetrakkregistrering ved fire sentrumsskular og ein utkantskule. Nær på 300 elevar deltok, frå 5., 6. og 7. trinnet i grunnskulen og 9. trinnet i ungdomsskulen. Kartlegginga gav ny kunnskap om barn og unge sin bruk av vegar og uteområda. Materialet er digitalisert og er eit av grunnlaga for planen. I samband med LUK-prosjektet vart det våren 2013 gjennomført omfattande opplegg for medverknad, mellom anna gjennom ein verkstad og to opne møte. Føremålet var å identifisere funksjons- og arealbehov og få innspel på ønska utviklinga i Furene/Hovdebygda og Ørsta og Volda sentrum. Inviterte deltakarar var lokalpolitikarar, næringslivsrepresentantar, representantar frå kommune- og fylkeskommunal administrasjon, brukarinteresser, grunneigarar og lokale eldsjeler. I tillegg kom mange innbyggjarar til dei opne møta. Resultata frå LUKprosjektet er eit av grunnlaga for planen. Planframlegget er drøfta i Regionalt planforum (27.11.2013), lokalt planforum (09.01. og 16.01.2014) og i drøftingsmøte med aktuelle seksjonsleiarar. Informasjon om planarbeidet er tilgjengeleg på kommunen si heimeside. Ein har også nytta lokalavisa til å orientere om planarbeidet. Innspel til planarbeidet, inklusive merknadar til kystsoneplanen, er kommentert og ligg som vedlegg. Samanfatting av innspela er teke inn i planomtalen (kapittel 3). I tillegg til medverknadsopplegg som alt er gjennomført vil det i høyringsperioden bli arrangere ope møte og open kontordag, der det vert orientert om planframlegget som ligg føre. Ein vil også nytte heimesida og lokalavisa for å informere om planframlegget. Planomtale Ørsta kommune Side 9

2. GRUNNLAG FOR PLANEN 2.1. FOLKETAL OG FRAMSKRIVING AV FOLKETAL Folketal i Ørsta kommune er 10 536 innbyggjarar per 1. januar 2014. Om lag 7550 personar bur innanfor planområdet. Folketalet i Ørsta kommune har hatt ei svak positiv utvikling over mange år, men med enkelte svingingar. Siste fem-seks åra har kommunen opplevd ein positiv vekst. Folketal på krinsnivå syner at den største veksten har vore i Hovdebygda og Ørsta sentrum. Framskriving av folketal utrekna av Statistisk Sentralbyrå (SSB) syner at veksten i Ørsta kommune vil halde fram mot år 2025. SSB skildrar tre alternativ for vekst; Låg, middels og høg. Prognosen for låg vekst inneber ein auke på 415 personar fram mot år 2025, middels vekst 989 personar og høg vekst 1536 personar. LUK-rapporten peikar på folketalsvekst som ein av dei viktigaste drivarane å arbeide for i samfunnsutviklinga, og å arbeide for 100 % dekningsgrad innan handel. Rapporten legg opp til ein folkeauke på 4400 innbyggjarar i Ørsta og Volda. Dette tilsvarar ei dobling av SSB sin middels prognose for folketalsvekst. For Ørsta sin del vil det vere snakk om ein auke på om lag 2200 personar fram mot år 2025. I kommuneplanens samfunnsdel er folketalsvekst ei målsetting. Skal kommunen fylgje opp ambisjonen i LUK-rapporten, må ein i planlegginga ta høgde for ein større folketalsvekst enn den ein har hatt til no. Med utgangspunkt i den historiske utviklinga synest ein vekst på 2200 personar fram mot år 2025 optimistisk. I dette planframlegget har ein valt å nedjustere LUK-rapporten sin ambisjon om folketalsvekst noko, frå 2200 personar til 1650 personar. Ein vekst på 1650 personar er høgare enn SSB sin prognose for høg vekst (1536 personar i høve 2012-nivå) og må likevel karakteriserast som ambisiøst. Stipulert folketalsvekst gjeld for kommunen sett under eitt. I tråd med sentraliseringstrenden ein har sett siste åra forventar ein størst vekst i Ørsta sentrum og Hovdebygda. Planomtale Ørsta kommune Side 10

2.2. AREALBEHOV OG STRATEGIAR FOR AREALBRUKEN 2.2.1 Overordna strategiar for arealbruken Planprogrammet peika på behovet for å foreta ei romleg avgrensing av Ørsta sentrum med sentrumsfunksjonar ein kan nå til fots (detaljvarehandel, offentlege og private tenester). Statistisk Sentralbyrå sin tettstadsdefinisjon gir føringar for ei slik avgrensing av sentrumskjernen. I tillegg har ein behov for å definere område for sentrumsføremål med føringar for arealbruken. Gjennom planlagd tettstadsprosjekt og påfølgjande reguleringsplan for sentrum skal ein arbeide vidare med detaljutforming for området sett av til sentrumsføremål (herunder avgrensing av område for detaljhandel). Gjennom arbeidet med LUK-rapporten har ein fått råd om å innføre tettstadgrense. Føremålet er å styrke Ørsta som tettstad og hindre fragmentering av viktige landbruksareal, jf. kap. 1.4. 2.2.2 Bustad I dag er det om lag 262 daa regulert bustadareal innanfor plangrensa som ikkje er utbygt. Rystemarka og Osmarka 3 utgjer nesten heile denne arealreserven med høvesvis 145 daa og 78 daa. I tillegg er det lagt til rette for bustadar i reguleringsplanane for Hovden skule - Enokmarka, og Hovdebygda barnehage. Andre regulerte bustadområde innan planen, mellom anna Mosmarka og Øvre Mo, er tilnærma utbygde. Ein har vurdert arealbehovet for bustadføremål med utgangspunkt i folketalsvekst og grad av arealutnytting. Ein folketalsvekst på 1650 personar og same fordelinga av byggtypar ein har i dag vil medføre eit behov for om lag 720 daa nytt bustadareal. LUK-rapporten legg til grunn ein folketalsvekst på 2200 personar, men på grunn av svært høg arealutnytting har dei stipulert eit arealbehov på berre 250 daa. Alternativet som er lagt til grunn for planframlegget tek utgangspunkt i ein folketalsvekst på 1650 personar og ein høgare grad av arealutnytting enn i dag, men går ikkje så langt som LUKrapporten. Det er føreset at 20 % av bustadbehovet skal dekkast gjennom bybustadar (leilegheiter i sentrumsbygg og større bustadbygg i sentrumskjerna), 40 % gjennom konsentrert utbygging (firmannsbustadar, rekkehus, lavblokker osb.) og 40 % gjennom einebustadar. Andelen som skal vere til bybustader må i stor grad basere seg på areal som allereie er utbygde og ombygging av eksisterande bygg, og ein treng difor ikkje ta med dette arealet i reknestykket. Denne utrekninga gjev eit arealbehov på om lag 500 daa til bustadføremål. Tilkomstvegar, avskjeringskanalar, leikeplassar osb. er del av dette talet. Når ein trekkjer ifrå det arealet som allereie er regulert får ein eit behov for nytt bustadareal på om lag 238 daa. For bustadbygginga har ein strategi om å fortette i eksisterande bustadområde i/rundt sentrumskjerna med bybustadar, og ei blanding av konsentrert utbygging og einebustad i byggjefelta. Hovudtyngda av areal for konsentrert utbygging bør vere nær sentrum eller kollektivnett. Vidare skal ein legge til rette for at buområda har tilgang til samanhengande turvegnett og grønstruktur, og at flest mogleg av dei større buområda vert universelt utforma eller tilgjengelege for alle. 2.2.3 Fritidsbustadar: Fritidsbustadar er ikkje omtala særskilt i planprogrammet. Ein ønskjer likevel å legge til rette for ei viss utbygging av fritidsbustadar kring Ørstafjorden, som eit supplement til dei større tilrettelagte områda for fritidsbustadar på Bondalseidet og Standaleidet. I planframlegget til kystsoneplanen er strekninga Liadal-Rjåneset peika på som aktuell for fritidsbustadar. Her er i dag spreidd hyttebygging, småbåthamn, badeplass og gode turmoglegheiter. Planomtale Ørsta kommune Side 11

Generelt bør nye fritidsbustadar etablerast der det er god nok teknisk infrastruktur og inngrepa bør samlast. Ein bør ikkje opne for slik utbygging der det er stor konflikt med friluftslivsinteresser, natur- og kulturminneinteresser. 2.2.4 Offentleg eller privat tenesteyting: Arealreserven for offentleg areal/tenesteyting innanfor planområdet er om lag 71 daa. (Bakk- Ola-marka, ved Hovden skule, Mosflata) Barnehage Gjennom arbeidet med Samfunnsdelen er det peika på behov for ein ny 6-avdelings sentrumsbarnehage. Denne vil erstatte nokre av dei mindre sentrumsbarnehagane (Rystene og Kvitveisen), men samla kapasitet vil auke. Med auka prognose for folketalsvekst vil det på sikt vere behov for to nye 6-avdelings barnehagar i sentrum. Ved Barnas Vel er det lagt til rette for ei utviding med 2 avdelingar. Hovdebygda barnehage har moglegheit for utviding, men dette krev at teknisk rom vert flytta frå 1. til 2. etasje. Desse utvidingsmoglegheitene endrar ikkje samla arealbehov for barnehagar, men gir større fleksibilitet i utbygginga. Minimums arealbehov for ein 6-avdelings barnehage er stipulert til om lag 6 daa og inkluderer bygningsmasse, uteareal med parkeringsplassar og tilkomstveg. Ein veit at det i framtida vert større krav til arbeidsrom for tilsette. Det er også ønskjeleg å sikre areal til eventuelle utvidingar og andre behov som ein ikkje har oversikt over i dag. Samla arealbehov for to nye barnehagar er stipulert til 14 daa. Viktige lokaliseringskrav for barnehage er sikker tilkomst og trafikktryggleik, tilgang til gode nærfriluftsområde og nærturområde, soltilhøve og lokalklima. Lokalisering må vurderast i høve framtidige buområde (transportavstand) og i planen bør ein sikre areal til eventuell utviding. Skule Sak om skulestruktur er handsama i kommunestyret 13.12.2012, sak 79/12. Med utgangspunkt i kjente fødselstal er kapasiteten ved dei tre barneskulane i sentrum vurdert å vere tilstrekkeleg. Vikemarka skule har høve til mindre utvidingar. Velle skule er utvida men der er planlagt for eit byggetrinn 2. Hovden skule kan utvidast frå 1 til 2 parallellar (14 klasser). På ungdomssteget er kapasiteten vurdert å vere tilstrekkeleg, også dette med utgangspunkt i kjente fødselstal. Ved Ørsta ungdomsskule er det lagt til rette for utbygging ved elevtalsvekst. Krinsgrensene mellom skulane Velle, Vikemarka og Hovden er oppheva frå 01.08.2013 og skulane vert same skulekrins (Sentrum krins) med tre undervisningsstadar. Dette gjer at elevar kan styrast dit det er kapasitet. Med auka prognose for folketalsvekst må ein legge til rette for å auke kapasiteten i barneskulane og ungdomsskulen, tilsvarande 211 nye elever (145 i grunnskulen og 66 i ungdomsskulen). Ein slik vekst vil utviding av Velle skule og/eller Hovden skule kunne ta i mot, likeeins ei utviding av Ørsta ungdomsskule. Ungdomsskulen har også utvidingsmoglegheiter på Ripateigane, som er i kommunalt eige. Arealbehov til sentrumsskulane må vurderast i eit lengre tidsperspektiv enn det som ligg til grunn for denne planen, men ein meinar at den arealreserven som ligg i gjeldande reguleringsplanar er stor nok. Ein må likevel vurdere om lokaliseringane skal vidareførast, eller om ein må flytte dei regulerte områda. Helse Behov for offentleg areal til helsetenester er gjort greie for gjennom Bustadsosial handlingsplan 2010 2013 og felles innspel til dette planarbeidet frå seksjonane Bu- og habilitering, Helse og velferd, Institusjon, Heimetenester og koordinering. Planomtale Ørsta kommune Side 12

Det er behov for 4 samlokaliserte bustadar med 4-5 bueiningar i kvar. Bustadane bør ha sentral lokalisering nær sentrumsfunksjonar og kollektivtilbod. For somme bustadar vil det vere ein føremon med samlokalisering med eksisterande helse- og institusjonsbygg. Prosjektering er i gong for 2 bustadar med til saman 6 bueiningar og 2 avlastningseiningar med personalbase, lokalisert ved Bakk-Ola-marka. I denne planen er det behov for å sette av areal til dei 2 resterande bustadane, samt å sikre areal for framtida. Lokaliseringsalternativ er Bakk-Ola-marka ( Lødetomta ) og på Jomarka. Ein del av bustadbehovet knytt til dette tenesteområdet kan også skje innanfor ordinære område for bustadbygging. Det er eit generelt behov for å sikre areal i tilknyting til eksisterande helse- og institusjonsbygg. Dette med tanke på eventuelle framtidige utvidingar. Det er konkret framlegg om å sikre tilleggsareal ved Ørstaheimen. Bakk-Ola-marka og nærområda husar i dag fleire helsetenester. For å utnytte fordelane gjennom samlokalisering bør attverande arealreserve i tilknyting til Bakk-Ola-marka reserverast til helseføremål. Legesenteret har vokse ut av lokala sine på Helsesenteret og har sett i gong prosess med å finne nye lokale, eventuelt utvide eksisterande lokale. Nytt legesenter utløyser ikkje eit eige arealbehov i denne planen. Helsesenteret er regulert til offentleg tenesteyting. Om lokala til legesenteret vert ledige kan dei disponerast av andre helsetenester med behov for samlokalisering til Bakk-Ola-marka og nærleik til sentrum. Generelt bør helsetenester, bukollektiv og institusjonar ligge sentrumsnært og med tilgang til tenester og funksjonar. Andre former for tenesteyting Det er ikkje kome spesifikke ønskje om areal til andre former for tenesteyting. Det som naturleg fell innanfor dette føremålet bør skal lokaliserast i sentrumsområda eller i regulerte område i Hovdebygda. Arealbehovet for kyrkjegardane i sentrum er vurdert som tilstrekkeleg. Arealbehovet for andre offentlege institusjonar er vurdert som tilstrekkeleg. 2.2.5 Fritids- og turistføremål Ørsta camping har kome med ønske om utvidingsareal. 2.2.6 Næring Ein gjennomgang av næringsarealet i kommunen viser at ein har lite opparbeidd og ledig næringsareal tilgjengeleg. Berre ei tomt i Hovdebygda (ca 15 daa) og ei tomt på Mosflata (ca 14 daa) kan seiast å vere byggjeklare eller nær byggjeklare. Den regulerte arealreserven er på om lag 180 daa for industri/lager-føremål og om lag 115 daa for forretning/kontor/tenesteyting. Av dette utgjer Melsgjerda (112 daa) og Hovden næringsområde (103 daa) dei største areala høvesvis for industri/lager og forretning/kontor/tenesteyting. Frå 1990 og fram til i dag har det i gjennomsnitt vore bygd ut om lag 70 daa til industri/lagerføremål pr. tiår. Ledig areal på Mosflata og Rystelandet er relativt avgrensa. Areala i Hovdebygda er tenkt nytta til meir forretningsprega verksemd og lager/industriverksemd (jf. gjeldande reguleringsplan), og i mindre grad tradisjonell industriverksemd. I realiteten har ein difor berre eit regulert tilbod på Melsgjerda. Dersom ein berre ser på antal daa skal Melsgjerda gje tilstrekkeleg dekning innanfor planperioden. Likevel vil det vere verksemder som ønskjer anna lokalisering meir sentralt i høve hovudvegsystem eller ved sjøen. For å sikre eit differensiert tomtetilbod for industri/lager-føremål er det behov for næringsareal ved sjøen og alternativt areal til Melsgjerda som eit supplement til eksisterande næringsareal. Frå 1990 og fram til i dag har det vore bygd ut om lag 40-50 daa til forretning/kontor/tenesteyting pr. tiår. Det er nyleg regulert eit område på om lag 103 daa til denne typen føremål i Hovden næringsområde ved flyplassen. Her er ikkje tillate med Planomtale Ørsta kommune Side 13

detaljhandel. Området er vurdert å gje tilstrekkeleg dekning i planperioden. Detaljhandel og ein del publikumsrelatert tenesteyting bør lokaliserast i sentrumsområda. Tilrettelegging for desse føremåla bør skje gjennom fortetting av sentrumskjerna, eller ved at dei etablerer seg i eksisterande bygg. LUK-rapporten rår til at plasskrevjande handel lokaliserast utanfor sentrum, og at ein legg til rette for å kunne flytte eksisterande industri/lagerverksemder samt bilrelatert handel ut av sentrum for å frigjere sentrumsareal. Dette for å styrke sentrum. 2.2.7 Idrett I Kommunedelplan for idrett og fysisk aktivitet (2013) er det gjort greie for idrettsanlegg, nærmiljøanlegg og statlig sikra friluftsområde i kommunen, og behovet for rehabilitering, utviding og etablering av nye anlegg/friluftsområde er skildra og prioriterte. Prioriterte idrettsanlegg som bør visast i planframlegget er lysløype i Hovdebygda og på Daleteigane. Hestesportanlegg Hestesportmiljøet i kommunen har meldt inn behov for å sette av areal til hestesportanlegg i kommunedelplanen. Arealbehov for baneanlegg er oppgitt å vere om lag 15 000 m2 (fotavtrykk) og føreset tett arealutnytting gjennom at baner vert lagt inni kvarandre. Det er viktig at anlegget er sentrumsnært og med utvidingsmoglegheiter. 2.2.8 Naust Naust er ikkje omtala særskilt i planprogrammet. Ein ønskjer likevel å legge til rette for ei viss utbygging av naust kring Ørstafjorden, som ein lekk i å styrke friluftsliv knytt til sjø. Fylkesmannen har utarbeidd råd for korleis kommunen kan handtere naust i føresegnene til kommuneplan og reguleringsplan. Framlegg til kystsoneplan held fram at vegtilkomst er eit vesentleg moment i vurdering av naustområde, at naust bør vere frittliggjande men likevel samla i klynger. Kystsoneplanen foreslår utviding/fortetting av eksisterande naustområde på Storeneset, Liadal (2 område) og Rjåneset. Generelt bør nye naustområde kring Ørstafjorden etablerast der det er god nok teknisk infrastruktur og inngrepa bør samlast i eigne område/felt og i samanheng med eksisterande byggeområde. Ein bør ikkje opne for slik utbygging der det er stor konflikt med friluftslivsinteresser, natur- og kulturminneinteresser. 2.2.9 Sentrumsføremål Innanfor sentrumskjernen er det behov for å definere areal til sentrumsføremål, der ein legg til rette for forretning, kontor, tenesteyting, kjøpesenter, næring (hotell og bevertning), bybustadar og grønstruktur. Området bør ikkje vere større enn at det kan nåast til fots. Innan denne området er svært høg arealutnytting ein føresetnad. For dette området er det viktig med fleksibilitet, og den endelege arealprioriteringa (område for detaljhandel m.m.) vil verte fastsett gjennom tettstadsutviklingsprosjektet og ny reguleringsplan. 2.2.10 Mineralske ressursar Direktorat for mineralforvaltning sa i sitt innspel til planprogram/oppstart av planen av kommunen måtte vurdere behovet for mineralske ressursar. Dette er ikkje omtala særskilt i planprogrammet, men med auka byggjeaktivitet i framtida vil det vere eit aukande behov for mineralske ressursar. Ein må difor vurdere kapasitet i eksisterande massetak, og om det ev. er nye område innan planen som er aktuelle for slike føremål. Planomtale Ørsta kommune Side 14

2.2.11 Samferdsle og teknisk infrastruktur Hovudvegsystemet rundt Ørstafjorden består i dag av hovudvegane E39 og fv655. I tillegg er Håkonsgata, Mosmarkvegen, Osborgvegen/Leitevegen, Industrivegen, Torvmyrvegen og Ytrehovdevegen viktige samlevegar. Eit av føremåla med planen er å erstatte sjølina (E39) med Ørstafjordkryssing. Eit anna mål er å legge til rette for ein samanhengande infrastruktur, og ein del av dette vil vere å legge til rette for kollektivruter. For å kunne etablere ei kollektivrute som når ut i bustadfelta vil det vere naturleg å sjå på moglegheita for å lage eit samanhengande nett av samlevegar rundt heile sentrum. Dette vil også gje omkøyringsalternativ for hovudvegane. Statens vegvesen har i samarbeid med Ørsta og Volda kommunar utarbeida ein sykkelstrategi der det er peika på manglar og moglegheiter med tanke på å legge til rette for at fleire kan nytte sykkel som eit effektivt framkomstmiddel. Flyplassen er viktig for samfunnet både lokalt og regionalt. Reguleringsplanen for området rundt flyplassen vart vedteken i 2011, og ein legg til grunn at denne sikrar flyplassen tilstrekkelege rammer og areal. Hamn og kaianlegg Hamn og kaianlegg er ikkje omtala særskilt i planprogrammet. Ein ser likevel behov for å sikre at kommunen har tilfredsstillande fasilitetar for mottak og utskiping av gods og tømmer, og cruiseskipsanløp. Ein bør difor vurdere eksisterande fasilitetar og eventuelt behov for nye hamner og kaier. 2.2.12 Grøntstruktur Grønstruktur og friluftsområde Det er gjennomført ei kartlegging av grønstruktur innan planområdet som omfattar opparbeida parkar og offentlege friområde, gangvegar, grøne strukturar som ikkje er tilrettelagde/opparbeidde, viktige naturområde og nærfriluftsområde/turområde. Mindre leikeplassar o.l. er ikkje kartlagde. Parkar og offentlege friområde Dei fleste opparbeida grøntområda og parkane ligg i/rundt Ørsta sentrum; Hamneparken/Vikeparken, Laguneparken, Simahaugen, arealet rundt Svendsengarden og eit mindre areal i austenden av gågata. Gravplassen ved kyrkja og på Askjellhaugen utgjer dei største offentlege grøntområda. Utanom sjølve sentrumskjerna finn ein også badeplassane på Vekslet, Rjåneset og ved Hovdevatnet. Naturområde og nærfriluftsområde Dei viktigaste naturområda i dei utbygde områda finn ein langs dei store elvane Vikeelva, Rossåa og Ørstaelva. Området i Daleteigane, Skålavegen og området i Hovdeåsane og rundt Hovdevatnet er dei største og mest samanhengande nærfriluftsområda. Områda kring Hovdevatnet er nytta av innbyggjarar i både Ørsta og Volda og har regional verdi. Turmålet Pølsa og attverande strandsone er andre viktige nærfriluftsområde. Rundt Ørsta sentrum er det også store fjellområde, innanfor desse ligg m.a. Saudehornet, Vallahornet, Melshornet og Helgehornet. Raudøya og Raudøyholmen er verna som landskapsvernområde. Delar av Raudøya er statleg sikra friluftsområde. Deler av øya er også viktige naturområde, mellom anna naturreservat for kristtorn. Badeplassen på Vekslet og turveg langs Osskarelva er også statleg sikra. I Kommunedelplan for Idrett og fysisk aktivitet (2013) er det prioritert å arbeide for statleg sikring av attståande teig på Vekslet, Notaplassen, Hovdevatnet friområde (badeplass), turveg Ose og Raudøyholmen. Planomtale Ørsta kommune Side 15

Gangvegar og turvegar Frå småbåthamna, gjennom Hamneparken og mot AMFI er der etablert ein gangveg som er skilt frå biltrafikk. Tilsvarande gangvegar finst langs Vikeelva, nedre del av Rossåa og Ørstaelva, Osskarelva og Hovdeelva, og over Simahaugen mot skuleområdet. Annan infrastruktur for gåande er i stor grad knytt opp mot bilvegar som gang-/sykkelveg eller fortau. Ein del anleggsvegar langs avskjæringskanalar og skogsbilvegar vert i dag nytta som turveg og/eller som tilkomst til naturområde. Desse er likevel ikkje knytt saman slik at dei dannar eit samanhengande turvegnett. Det er regulert turveg langs Osestranda til Notaplassen. På Liadal er det etablert tursti oppom E39 frå Rjåneset og til Liadal. I tillegg er der etablerte stiar framover dalen mot Liadalssetra. For å styrke dei grøne kvalitetane, folkehelse og tur- og naturområda må ein i planen legge opp til å sette av grøntareal til samanhengande turvegnett omkring sentrum, som også bind saman bustadområda og nærfriluftsområda. 2.2.13 Landbruks-, natur- og friluftsområde Det er gjennomført ei kartlegging av viktige produksjonsareal og kulturlandskap i Ørsta kommune, i fagrapporten Kjerneområde landbruk (2013). Kartlegginga viser at innanfor tettstadgrensa og i direkte tilknyting til denne ligg fleire viktige produksjonsareal. Gjennom å styre veksten til områda innafor tettstadgrensa hindrar ein fragmentering av viktige produksjonsområde utanfor grensa. Store og samanhengande produksjonsareal innanfor tettstadgrensa bør ikkje utbyggast før det er naudsynt, og på lenger sikt må ein rekne med at også større produksjonsareal innanfor tettstadgrensa vert omdisponert til utbyggingsføremål. Nye utbyggingsområde bør konsentrerast til få område framfor å spreie utbygginga. Produksjonsområde som vert omdisponert til utbyggingsområde skal ha høg grad av arealutnytting. 2.2.14 Sjø, vassdrag og strandsona Ørstafjorden, Hovdevatnet, Ørstaelva med Rossåa er dominerande sjøområde og vassdrag innanfor planområdet. I Ørstafjorden er det registrert gyteområde for torsk og hyse ved Raudøya (Rjånes-Flesjen), ein låssettingsplass sør for Raudøya og ein låssettingsplass ved Selbervik. Der er registrert eit notfelt for sild og brisling sør for Raudøya, og eit reketrålfelt midtfjords i nesten heile lengda av Ørstafjorden. Det er ikkje akvakulturnæring innan planområdet. Ørstaelva er nasjonalt laksevassdrag og Ørstafjorden er nasjonal laksefjord. Mange interesser er knytt til sjø og strandsona, m.a. er mykje av dagens industriverksmed lokalisert langs fjorden. Fiske, ferdsel og friluftsliv er andre interesser. Hovdevatnet er lokalt friluftsområde både sommar- og vinterstida. I framlegg til kystsoneplan har Ørstafjorden føremål NFFF Vassareal for allmenn fleirbruk (natur, fiske, ferdsel og friluftsliv). Det er vist til at området har høg verdi for fleire tradisjonelle bruksføremål/interesser. Der var ikkje opna for etablering av akvakulturanlegg. For å bevare mest mogleg av den opne strandsona bør ein søke å samle inngrep og i minst mogleg grad ta i bruk nye delar av strandsona. Småbåthamn Eksisterande småbåthamner kring Ørstafjorden har per i dag ca 365 plassar (Ørsta småbåtlag ca 185 pl., Håvoll småbåtlag 145 pl., i tillegg kjem nokre mindre private hamner, til saman 35 plassar). I tillegg kjem Vikaura småbåthamn (reguleringsplan eigengodkjend i 2010) med kapasitet på 90 plassar, men desse er ikkje utbygde enno. Kapasiteten ved eksisterande småbåthamner er fullt utnytta. Planomtale Ørsta kommune Side 16

Dekningsgraden i Ørstafjorden i dag er på ca 1 plass per 21 innbyggjarar. Om ein reknar med Vikaura vert dekningsgraden ca 1 plass per 16 innbyggjarar. Dette er ei klar betring i høve i 2003, då dekningsgraden var ca 1 plass per 29 innbyggjar. Om ein legg til grunn dagens dekningsgrad (1/20) og legg til folketalsveksten (1650) får ein eit behov på om lag 90 nye plassar. Dette tilsvarar utbygging av Vikaura småbåthamn, eller anna alternativ av tilsvarande storleik. 2.2.15 Andre behov å ta omsyn til Energi I samfunnsdelen har ein målsetting om planlegge for endra klima. I klimaplanen sin handlingsdel står følgjande strategiar som er relevante i høve kommunedelplan for Ørsta sentrum og Hovdebygda: - Legge til rette eigna areal som gjev moglegheit for gode fellesløysingar for utnytting av alternativ energi og redusert behov for transport - Utarbeide lokal plan for gang- og sykkel med einsarta utforming som eit underlag for kommunedelplanen for Ørsta sentrum og Hovdebygda. - Vidare tilrettelegging/ utbygging av ringruta med gode stoppestader - Knytte strategi for fortetting innafor det sentrumsnære området inn i kommunedelplan for Ørsta sentrum Hovdebygda - Sikre naudsynt areal og den offentleg funksjonen til Ørstaterminalen og dermed stimulere til frakt av gods til sjø. Ørsta eldhus er etablert på Mosflata, og fleire offentlege og private bygg i sentrum er tilknytt fjernvarmenettet. Anlegget er ikkje konsesjonspliktig (og har heller ikkje konsesjon). Sona i illustrasjonen til høgre viser dei områda som kan vere aktuelle for tilknyting til eldhuset. Kulturminne og kulturmiljø Kulturminne frå før-reformatorisk tid (eldre enn 1537) er automatisk freda. For sentrumsområdet omfattar dette mellom anna gravhaugane frå jarnalder, deriblant Kjempehaugen på hjørnet mellom Vikegata og Ivar Aasengata. På Steinnes har det budd folk sidan steinalderen og frametter heile førhistoria til i dag. Oversyn over automatisk freda kulturminne er tilgjengeleg frå Riksantikvarens database Askeladden. SEFRAK-registeret inneheld eit oversyn over ståande bygningar frå før år 1900. I Ørsta sentrum finst mange enkeltobjekt av høg verdi, slik som Svendsengarden, Garveriet (Bruksbutikken) og Klokkarstova. Langs delar av Vikegata og Kyrkjegata finn ein større område med trehus frå seint 1800- og tidleg 1900-talet. Delar av trehusbebyggelsen og den gamle landgangsvoren i sentrum er omfatta av vernebestemmelsar i reguleringsplan. Trehusbebyggelsen og den seinare kvartalsstrukturen frå 1930-talet representerer eit sentrumsmiljø med tidsdjupne og særpreg Eit utval lokale kulturminne, i hovudsak frå nyare tid, er registrert i databasen Kulturminneatlas.no. I høyringsutkast til Regional delplan for kulturminne har fylkeskommunen prioritert kulturminne i Ørsta av nasjonal og regional verdi. I samfunnsdelen har ein målsetting om å sikre ei berekraftig forvalting av kulturminne og kulturmiljø. Planprogrammet peikar på behovet for å kartfeste kjente automatisk freda kulturminne, bygningar i SEFRAK-registeret og andre kulturminne av regional/nasjonal/lokal verdi, og at ein skal utarbeide temakart for kulturminne. Fylkeskommunen skriv i sitt innspel til planarbeidet at kulturminne frå nyare tid bør vektast i høve til om dei har lokal, regional eller Planomtale Ørsta kommune Side 17

nasjonal verdi, og at resultat bør framstillast i temakart. For kulturminne som er automatisk freda (nasjonal verdi) er det krav om omsynssone i arealplanar, jf. pbl 11-8. 2.2.16 Arealbehov fram til 2025 og strategiar for arealbruken. Oppsummering Bygg og anlegg ( 11-7, nr. 1) Føremål Arealbehov og strategiar Bustad Arealbehov ca. 500 daa, fordelt på bybustadar (20%), konsentrerte bustadbygg (40%) og einebustadar (40%). Fortette i eksisterande bustadområde, og lokalisere bustadar innanfor tettstadgrensa, nær kollektivnett og med tilgang til grønstruktur/friområde. Fritidsbustadar Fritidsbustadar bør etablerast der det er god nok teknisk infrastruktur, og samlast i eigne område/felt. Tenesteyting - Barnehage Behov for to nye 6-avdelingsbarnehagar i sentrum, kvar på min. 6-7 daa. Viktige lokaliseringskrav er sikker tilkomst og trafikktryggleik, tilgang til gode nærfriluftsområde og nærturområde, soltilhøve, lokalklima, nærleik til bustadområde. - Skule Arealbehovet er dekt gjennom allereie regulert areal, men med folketalsvekst vil det vere behov for å auke kapasiteten i grunnskulen tilsvarande om lag 200 nye elevar. Det er utvidingsmoglegheiter på Velle skule, Mosflata og Hovden skule. - Helse Behov for areal til utviding av Ørstaheimen og kommunale bustadar (bustadar med 4-5 bueiningar i kvar). Helsetenester, bukollektiv og institusjonar bør samlokaliserast, og vere sentrumsnært med tilgang til tenester og funksjonar. Fritid- og Behov for utvidingsareal ved Ørsta camping. turistføremål Næring - Industri/lager Tilstrekkeleg regulert areal innan planperioden, men behov for differensiert tilbod (sjønært og alternativ til Melsgjerda). - Forretning/ Tilstrekkeleg regulert areal innan planperioden. For å styrke sentrum må detaljhandel kontor/ lokaliserast i sentrum, medan plasskrevande varer bør lokaliserast i Hovdebygda. tenesteyting Idrett Behov for areal til sentrumsnært hestesportanlegg, om lag 15 daa netto. Prioritering for andre anlegg er gjort i KDP for Idrett og fysisk aktivitet, men det er ikkje avdekt andre arealbehov. Naust Naust bør etablerast der det er god nok teknisk infrastruktur, og inngrepa må samlast i eigne område/felt. Sentrumsformål Behov for å definere areal til sentrumsføremål, der ein legg til rette for forretning, kontor, tenesteyting, kjøpesenter, næring (hotell og bevertning), bybustadar og grønstruktur. Området bør ikkje vere større enn at det kan nåast til fots. Mineralske ressursar Vurdere kapasitet i eksisterande massetak, og om det ev. er nye område innan planen som er aktuelle for slike føremål. Samferdsleanlegg og teknisk infrastruktur ( 11-7, nr. 2) Føremål Veg Gang/sykkel Hamn og kaianlegg Grønstruktur ( 11-7, nr. 3) Føremål Grønstruktur og friluftsliv LNF-område ( 11-7, nr. 5) Føremål LNF-område Arealbehov og strategiar Behov for å erstatte sjølina med Ørstafjordkryssing, og fastsetje overordna kommunalt vegnett. Løysingar for overordna sykkelvegnett er omtala i sykkelstrategien for Ørsta og Volda kommunar. Behovet er i stor grad knytt til eksisterande og framtidige vegtrasear. Behov for å sikre at kommunen har tilfredsstillande fasilitetar for mottak og utskiping av gods og tømmer, og cruiseskipsanløp. Arealbehov og strategiar For å styrke dei grøne kvalitetane, folkehelse og tur- og naturområda, må ein i planen legge opp til å etablere eit mest mogleg samanhengande turvegnett omkring sentrum, som også bind saman bustadområda og nærfriluftsområda. Arealbehov og strategiar Utbygging må i hovudsak styrast til områda innafor tettstadgrensa slik at ein hindrar fragmentering av viktige produksjonsområde utanfor tettstadgrensa. Store og samanhengande produksjonsareal innanfor tettstadgrensa bør ikkje utbyggast før det er naudsynt, men på lenger sikt må ein rekne med at også desse vert omdisponert til utbyggingsføremål. Planomtale Ørsta kommune Side 18