ide 1 av 7 I. RUSMIDDELPOLITIKK Haldningar til rusmiddel og overordna køyrereglar Våre haldningar, væremåte og handlingar i møte med andre menneske er i stor grad med å skape vårt omdøme. Arbeid og bruk av rusmiddel 1 høyrer ikkje saman. Skilje mellom arbeid og fritid kan vere relativt utydeleg. Dette ser vi gjennom ulike sosiale samlingar som er ein vanleg del av vår kommunikasjon og samhandling, også relatert til jobbsituasjonen. I slike samanhengar blir vi utdra på våre haldningar og praksis i hold til t.d. bruk av alkohol. skal framstå som ein truverdig organisasjon. Vi skal ha ein tydeleg rusmiddelpolitikk som både legg til rette eit godt arbeidsmiljø der sosiale samlingar blir sett på som viktige å skape glede, oppleving og fellesskap samtidig som det blir teke omsyn til menneske som har eller har hatt rusmiddelproblem. I botnen vår rusmiddelpolitikk legg vi til grunn at Det er ikkje akseptabelt å vere rusa når ein representerer fylkeskommune, og vi har nulltoleranse i hold til illegale rusmidlar. Bruk av rusmidlar i fritida som fører til at ein ikkje fungerer optimalt i tenesta er ikkje akseptert 2 Det skal ikkje serverast alkohol arbeidsgjevars rekning i samband med tenesteoppdrag, kurs, konferansar, møter, studieturar o.l. Fylkesordføraren eller fylkesrådmannen kan etter eige skjøn gje dispensasjon servering av alkohol til gjestar Tilsette som sjølv kjøper og nyt alkohol i samband med middagar eller sosialt samkvem i samband med representasjonsoppdrag skal vere bevisste i hold til fylket sin rusmiddelpolitikk og ikkje bli synleg rusa Personale som følgjer elevar på ekskursjonar eller liknande må vise særskilt aktsemd når det gjeld det å kjøpe eller nyte alkohol (eller andre rusmidlar) i fritid så lenge turane varer. I arbeidstida skal det verken kjøpas eller nytas alkohol eller andre rusmiddel. skal aldri gje alkoholhaldig drikke som gåve til sine tilsette eller andre som utførar oppdrag oss Refleksjon og drøfting av våre verdiar og haldningar til rusmiddel er nødvendig at vi skal ha eit mest mogleg omeint grunnlag førebygging og oppfølging av rusmiddelproblem hjå våre tilsette, og at omgjevnadane skal oppfatte at Møre og Romsdal fylkeskommune har og etterlever ein rusmiddelpolitikk. I AKAN-retningslinene nedan blir det gitt meir konkret inmasjon om korleis Møre og Romsdal fylkeskommune arbeider å førebygge og følgje opp rusmiddelproblem. 1 Rusmiddel; kjemiske stoff som påverkar hjernen og sentralnervesystemet og endrar arbeidstakaren si åtferd. Roande medikament, sovemiddel og sterke smertestillende medikament reknes òg som rusmiddel når medikamenta endrar arbeidstakaren si arbeidsevne og/eller åtferd slik at han/ho ikkje klarer å utføre arbeidet på ein tilfredsstillande måte, ev. utgjer ei belastning i arbeidsmiljøet. (Det same gjeld bakrus) 2 Jf Etiske retningslinjer pkt 1.2. Den einskilde må opptre slik at ikkje dei ulike yrkesgruppene sin vørdnad eller Møre og Romsdal fylke sitt omdøme vert svekka.
ide 2 av 7 II. AKAN-RETNINGSLINER FORMÅL AKAN-arbeidet har som mål å: - førebyggje rusmiddelproblem - gi hjelp og støtte til kollegaer som er i ferd med å utvikle, eller har utvikla, eit rusmiddelproblem - hindre ulykker, sikre kvalitet og eit godt arbeidsmiljø Dette skal vi oppnå gjennom tydeleg regelverk, konsekvent praksis, inmasjon, opplæring og holdningsskapande arbeid. Gjennom AKAN-arbeidet skal leiarar og tilsette og bli i stand til tidleg å gripe fatt i risikofylt rusmiddelbruk, samt å medverke til at tilsette med rusmiddelproblem får eit tilbod om hjelp. Det er viktig at både leiinga og alle tilsette bryr seg med, og om, den som har eit rusmiddelproblem. GENERELLE FØRESETNADER Med misbruk står vi i denne samanheng: å møte til teneste påverka av rusmiddel å bruke slike middel i tenesta å bruke slike middel utanom arbeidstida på ein slik måte at det anten fører til fråvær fra arbeidet, eller at vedkomande ikkje kan utføre arbeidet sitt på ein tilfredsstillande måte at krav til tryggleik og kvalitet ikkje blir oppfylt Andre teikn som det skal reagerast på, er når den tilsette i teneste: luktar alkohol er sløv/ukonsentrert har hyppige, uventa fråvær der det er mistanke om at årsaka er rusmisbruk innrømmer misbruk eventuelle andre teikn som kan indikere misbruk Kontrollert behandlingsopplegg med medikament utskreve av lege er ikkje å stå som misbruk i denne samanheng. Med å møte til teneste påverka av rusmiddel meinar ein her all bruk av rusmidlar som direkte eller indirekte kan verke inn på utføringa av arbeidet eller Møre og Romsdal fylkeskommune sitt omdømme. Misbruk av rusmiddel i samband med arbeidet kan vere grunnlag avskil etter reglane om oppseiing/avskil i kap. 15 i arbeidsmiljølova. Før spørsmål om oppseiing/avskil blir vurdert, skal vedkomande få tilbod om eit behandlingsopplegg. INFORMASJON vil arbeide å leggje holda til rette å gje nøktern og sakleg opplysning om misbruk av rusmiddel. Opplysningsarbeidet tek sikte på å:
ide 3 av 7 førebyggje misbruk av rusmiddel gjere personalet, særleg leiarar og tillitsvalde, betre i stand til å møte dei problema som misbruk av rusmiddel fører med seg på arbeidsplassen, både vedkomande og dei andre tilsette. ANSVAR Det er leiar ved kvar driftseining/avdelingsleiar i sentraladministrasjonen som har ansvaret at arbeidstakarane held arbeidsavtalen, og som såleis og har ansvaret at dei tilsette får opplysning og tilbod om behandling/hjelpetiltak ved misbruk. Alle med leiaransvar har ansvar å midle rusmiddelpolitikken og holdningar til samanblanding av rus og arbeid. Det er leiaren sitt ansvar at alle kjenner AKAN-retningslinjene. I tilegg skal den som eventuelt har eit rusmiddelproblem bli ivaretatt på ein omsorgsfull og sakleg måte. ORGANISERING AV ARBEIDET AKAN-arbeidet blir organisert slik: - AKAN-utval - AKAN-kontaktar Der det er bedriftshelseteneste skal den være knytt til AKAN-arbeidet, både som rådgjevar i generelle spørsmål og i det enkelte behandlingstilfellet. På arbeidsstader utan bedriftshelseteneste bør det knytast kontakt med fastlegen. Akan-utval AKAN-utvalet behandlar ikkje personsaker/driv klientbehandling, men planlegg og organiserer AKAN-arbeidet og driv inmasjonsarbeid. AKAN-utvalet skal vere ein pådrivar i det førebyggjande og holdningsskapande arbeidet. AKAN-utvalet skal vidare vurdere opplæringsbehov og samle erfaringar. AKAN-utvalet skal leggje vekt på å utvikle tryggleik og tillit i alle hold som blir omfatta av AKAN-arbeidet. AKAN-utvalet skal gi grunnlagsinmasjon om sitt arbeid til AMU/SAMU når det gjeld årlig rapportering. AKAN-utvalet er eit partssamansett underutval av AMU/SAMU. AKAN-utvalet kan være personidentisk med AMU/SAMU (jfr. sentraladministrasjonen) eller det kan opprettast eit underutval som kan bestå av: Ein frå leiargruppa AKAN-kontaktane Bedriftshelsetenesta (jfr. Fylkeskommunal HMT-retningslinje 03) Funksjonstida er den same som AMU/SAMU. Utvalet vel sjølv leiar og sekretær.
ide 4 av 7 Akan-kontakt AKAN-kontaktane følgjer opp individuelle AKAN-saker og skal gje råd og rettleiing i spørsmål vedrørande misbruk av rusmiddel. Arbeidsmiljøutvalet vel AKAN-kontaktane etter framlegg frå dei tilsette. Ved mistanke om misbruk bør det takast kontakt med leiaren eller ein av AKANkontaktane. Leiaren skal i samråd med AKAN-kontakten vurdere om det er grunn til å følgje opp saka. I dei tilfelle der det er nødvendig, skal den det gjeld motiverast til å gå inn i eit behandlingsopplegg. AKAN-kontakten skal følgje med i og vere orientert om korleis det går med behandlingsopplegget i det enkelte tilfelle. AKAN-kontakten skal og medverke under gjennomføringa av behandlingsopplegget. Funksjonstida er den same som Arbeidsmiljøutvalet. Kven som er AKAN-kontaktar skal til vere gjort kjent gjennom oppslagstavler eller intranett. I sentraladministrasjonen er AKAN-kontaktane identisk med verneomboda. Personkontakt er eit frivillig og anonymt kontaktledd som er ynskja av den som er i behandlingsopplegget, og som skal gje vedkomande personleg støtte. Personkontakten bør vere innstilt på å gje støtte også utanom arbeidstida. Personkontakten skal ha fri frå arbeidet å dekkje behovet å drive kontaktarbeid. Bedriftshelsetenesta har, med medverknad frå AKAN-kontakten, ansvaret opplegget av sjølve behandlinga. Tilsette kan i særlege høve ta kontakt med andre legar enn bedriftslegen. Hjelpetiltak og behandlingstilbod kan bestå av: - konsultasjonar (samtalar, motivering) - poliklinisk, psykologisk eller medisinsk behandling - opphald i behandlingsinstitusjon - ettervern. GJENNOMFØRING AV INDIVIDUELT AKAN-OPPLEGG Eit individuelt AKAN-opplegg er eit tilbod om støtte til ein arbeidstakar med rusmiddelproblem. Når eit slikt opplegg blir oppretta, blir det stilt krav til begge partar om å følgje vilkåra dei blir samde om. Opplegget skal tilpassast den det gjeld. Det skal ha ein fast struktur og kan omfatte tiltak både internt og eksternt, eksempel i samarbeid med ein behandlingsinstitusjon eller poliklinikk. Eit AKAN-opplegg kan vere melt og vil ha bakgrunn i misleghald av arbeidsavtalen. Dette inneber at arbeidsholdet står på spel i ugangspunktet. Arbeidstakaren skal takast hand om. Den tilsette får valet mellom å gå inn i eit samarbeid om eit AKANopplegg eller at saka blir handtert som ei ordinær personalsak. Eit AKAN-opplegg kan også bli tilbydd på bakgrunn av ein arbeidstakars eige initiativ/ønske utan at ein har med misleghald av arbeidsavtalen å gjere. Eit slikt opplegg kan også avsluttast etter arbeidstakarens eige ønske.
ide 5 av 7 Det er eit leiaransvar å ta tak i åtferd som gir grunn til bekymring eller mistanke om eit mogleg rusmiddelproblem. Ved å snakke med ein medarbeidar på et tidleg tidspunkt, stille krav om endring og tilby hjelp og støtte, kan ein gi medarbeidaren ei moglegheit til å gjere noko med eit problem før det får høve til å vekse seg enda større. PROSEDYRE Første gongen misbruk av rusmiddel blir oppdaga, skal den næraste overordna gje munnleg åtvaring og orientering om kva som vil skje ved eventuelt seinare frammøte i påverka tilstand. Det blir gitt tilbod om hjelp og støtte. Å ta imot hjelp på dette stadiet er frivillig. Det skal bli gitt inmasjon om og kan inngåast avtale om behandlingsopplegg. AKAN-kontakten kan nyttast til å gje inmasjon, og skal i alle høve ha orientering. Etter samtykke frå den tilsette kan det gjevast munnleg inmasjon til tillitsvalde vedkomande sin organisasjon. Andre gongen skal den næraste overordna gje skriftleg åtvaring. Det kan også på dette stadiet inngåast avtale om behandlingsopplegg. Dersom den det gjeld ikkje er villig til å gå med på eit behandlingsopplegg, eller det oppstarta behandlingsopplegget blir vurdert ikkje å ha gjeve betring, skal saka behandlast i AKAN-utvalet. Den tilsette kan få ein ny sjanse, eller saka kan ende som personalsak. Dersom det blir inngått avtale kan det etter samtykke frå den tilsette gjevast munnleg inmasjon til den tillitsvalde vedkomande sin organisasjon. Dersom det blir personalsak skal den tillitsvalde vedkomande sin organisasjon ha skriftleg inmasjon. Tredje gong blir saka å behandle i AKAN-utvalet, og vil ende som personalsak. Åtvaringar blir sletta etter 2 år dersom vedkomande følgjer behandlingsopplegget. Ein tydeleg og konkret skriftleg avtale er eit arbeidsreiskap som kan justerast og andrast undervegs i eit AKAN-opplegg. Endringar i opplegget må gjerast skriftleg. TEIEPLIKT OG OPPBEVARING AV DOKUMENT Alle som tek del i AKAN-arbeidet har teieplikt om alt dei får greie på under behandlinga av slike saker, jf. Offl 13, jf Fvl 13, nr. 1. Alle dokument som gjeld misbrukarar skal vere svarleg nedlåste. OPPLÆRING AKAN-kontaktane og andre som har oppgåver i samband med AKAN-opplegget, skal ha høve til å få nødvendig opplæring slik at dei kan utføre arbeidet sitt tilfredsstillande.
ide 6 av 7 AKANAVTALE mellom Ikkje off. jfr. Off.l 13 jfr Fvl. 13...... og Denne avtalen gjeld frå dags dato og i 2 år. Avtalen skal takast opp til evaluering etter behov, seinast etter eitt år. Desse var til stades då avtalen vart inngått: Arbeidstakaren Personkontakten Den behandlande lege Den næraste overordna AKAN-kontakten Målsetjinga med avtalen er at den tilsette skal slutte med rusmiddelmisbruken og behalde jobben sin, jf Møre og Romsdal fylkeskommune. Den behandlande legen og AKAN-kontakten har ansvaret å gje behandlingstilbodet. Med mindre avtalepartane er samde, blir skifte av lege rekna som brot på avtalen. Den tilsette har ansvaret å følgje det behandlingsopplegg som ein er samde om. Arbeidstakaren skal følgje dette behandlingsopplegget: (Her skal behandlingsopplegget skisserast) 1. NN skal vere personkontakt. Personkontakten skal ha dagleg kontakt med den tilsette og ved sjukdom/fråvær ha høve til å besøke vedkomande heime. 2. Personkontakten, saman med den tilsette, skal kvar veke ha samtale med arbeidsgjevaren. 3. Den tilsette skal ved fråvær, same kva årsaka er, straks melde frå til arbeidsgjevaren. I tillegg skal den tilsette straks ta kontakt med den behandlande legen. 4. Den behandlande legen og eventuell annan behandlar, skal ha gjensidig kontakt, og straks melde frå til arbeidsgjevar dersom avtalt behandlingsopplegget ikkje blir følgt. 5. NN (namn på arbeidstakaren) samtykker til at det blir teke blodprøve/urinprøve. Prøvetakinga skal utførast av den behandlande legen.
ide 7 av 7 6. Dersom denne avtalen blir broten, vil holdet bli behandla i møte i AKAN-utvalet og deretter som vanleg personalsak, jf. skriftleg åtvaring datert. Arbeidstakaren skal varslast, og gis høve til å uttale seg innan rimelig tid før møtet, jfr 16 i valtningslova. 7. Alle som er involverte i saka har teieplikt i høve til reglane i valtningslova. 8. Alle saksdokumenta blir makulert når behandlinga er gjennomført i samsvar med avtalen. Stad,...... arbeidstakar arbeidsgjevar