Volda Kommune Årsmelding 2013
Innhold 1 RÅDMANNEN SINE KOMMENTARAR... 3 2 VURDERING AV VOLDA KOMMUNE SIN ØKONOMISKE SITUASJON... 5 2.1 RESULTAT 2013... 5 2.2 FRIE INNTEKTER... 8 2.3 GENERELLE STATSTILSKOTT... 9 2.4 FINANSOMRÅDET... 10 2.5 INVESTERINGAR... 18 2.6 DIVERSE NØKKELTAL... 21 2.7 FONDSMIDLAR... 24 2.8 KOSTRA (Volda kommune samanlikna med andre kommunar)... 26 3 PERSONALPOLITIKK 2013... 32 4 AVDELINGANE... 35 4.1 INNLEIING... 35 4.2 ØKONOMISTABEN... 36 4.3 SAMORDNINGS- OG UTVIKLINGSSTABEN (S&U)... 39 4.4 LØN OG PERSONALSTABEN... 44 4.5 SERVICEKONTORET... 46 4.6 SKULEAVDELINGA... 49 4.7 BARNEHAGEAVDELINGA... 54 4. 8 HELSEAVDELINGA... 58 4.9 NAV... 62 4.10 BARNEVERNSAVDELINGA... 65 4.11 PLEIE- OG OMSORGSAVDELINGA (PLO)... 69 4.12 LANDBRUKSAVDELINGA... 77 4.13 KULTUR OG NÆRING... 81 4.14 KOMMUNALTEKNISK AVDELING... 84 4.15 KART, OPPMÅLING OG BYGGESAK... 88 4.16 BRANN OG REDNING... 91 4.17 EIGEDOMSAVDELINGA... 95 4.18 FELLES UTGIFTER OG INNTEKTER... 100 5 BEREDSKAP... 102 2
1 RÅDMANNEN SINE KOMMENTARAR Gjennom året vert det rapportert på måla og vedtakslogg for første og andre tertial. I 2013 vart det også starta med månadsrapportering for økonomien. Rapportering og dokumentasjon har bunde opp stadig større ressursar i staten og kommunane. Samtidig er attendemelding nødvendig for at innbyggjarane og politikarane skal ha kunnskap om den faktiske situasjonen og korleis kommunen lukkast. Det er også nødvendig for å lære av eigen praksis. Gjørvkommisjonen sin rapport (NOU 2012: 14) peikte på ein del kritiske sider når det gjeld kva offentlege verksemder er opptekne av å måle, og kor vidt det er dei sentrale kjerneoppgåvene som verkeleg får fokus og vert målt. I Volda kommune er vi litt søkjande på å utvikle rapporteringa, og har ikkje reindyrka balansert målstyringssystem med omfattande resultatindikatorar etter New Public Management-filosofien. Administrasjonen arbeider systematisk for å nå måla, og det er særleg sterkt fokus på økonomistyring for å få auka oversikt, betre rapportering og styring. I fjoråret var parallelle og store prosessar med organisasjonsutvikling og økonomiske analyser parallelt med løpande drift og andre utviklingsoppgåver. Mot slutten av året var den overordna sektorstrukturen med delegering frå rådmannen nesten heilt på plass. Årsrapporten er inndelt etter den gamle avdelingsstrukturen i samsvar med inndelinga i budsjettet for 2013. Når dette kom på plass, starta arbeidet med organisering av sektorane, og tydeleggjering av ansvars- og leiarlina gjennom heile organisasjonen. Prosessen er også ei rydding for å samordne oppgåver i dei kompetansemiljøa dei naturleg sorterer under. Førebuing av overtaking av det interkommunale barnevernet frå nyttår har vore ein svært krevjande prosess for dei tilsette i barnevernet, og ikkje minst har arbeidspresset vore stort hos tilsette ved støttefunksjonane økonomi-, personal- og lønskontoret. Vi har rydda opp i forhold som m.a sikrar at kommunen har betre rutinar på å følgje opp refusjonar, kontraktar og at kommunen får dei inntekter som vi har rett på. Endringane i organisasjonen medfører endring i funksjon og arbeidssituasjon for ulike tilsette, og dette kan vere medverkande årsak til auken i langtidssjukefråveret. Kommunane har uforutsigbare rammevilkår som gjer at det er økonomiske faktorar som ikkje vil vere kjende før rekneskapen er endeleg avslutta. Rekneskapen viser eit rekneskapsmessig mindreforbruk på kr 13,7 mill som er betre enn rapportert. Dette skuldast streng budsjettoppfølging i tenestene, uventa mindreforbruk på pensjonsområdet i samband med skifte av pensjonsleverandør, større premieavvik enn venta og inntektsføring av bundne driftsfond. Leiarane og dei tilsette har gjort ein stor innsats for å styre budsjetta, og dei fortener ros for dette. Det har vore sterkt fokus på økonomistyring og det er gjort krevjande tiltak ute i tenestene. Arbeidsmoralen og innsatsen til dei tilsette er svært god i Volda kommune. Det er vilje og evne til felles innsats for å snu skuta. Til tross for dette ville vi ha kome på minussida om vi ikkje hadde ekstra utbetaling frå Tussa, auka premieavvik og pensjonsutgifter. Dette er alle ekstraordinære forhold berre for 2013. Vi budsjetterte i fjor med å bruke resten av disposisjonsfondet på kr 11,2 mill. I prinsippet medfører dei ekstraordinære forholda at denne disponeringa kan utsetjast ved attendeføring av overskot til fondet. Netto driftsresultat er ein god indikator på kommunen sin økonomiske situasjon. Dette bør vere på 3 % av inntektene. I 2013 vart dette på kr 3,7 mill og 0,58 % i høve til inntektene. Når vi korrigerer for tekniske føringar med moms og premieavvik er netto driftsresultat i realiteten negativt. Dette viser at Volda kommune har svært låg økonomisk handlingsfridom. Utan dei 3
ekstraordinære inntektene som kom på i 2013, ville dette forholdstalet vore negativt. Dette betyr at Volda kommune ikkje er i posisjon til å setje av bufferar til å handtere svingingar i drifta og framtidig renteauke. Gjeldsnivået er for høgt, og ved bygging av Øyra skule vil gjelda til Volda kommune verte i landstoppen blant kommunane i lande. KOSTRA- tala for 2013 viser at Volda kommune har lånegjeld som er ca 53,7 % høgare enn samanliknbare kommunar (gruppe 10). Det vil framleis krevje upopulære og tøffe tiltak for at Volda kommune skal gjenvinne balansesituasjonen og samtidig byggje ny Øyra skule. I fjor haust varsla den nye regjeringa ei kommunereform med færre kommunar. Samtidig er det varsla endringar i inntektssystemet. Det er viktig at vi stiller forventingar til at inntektssystemet skal kompensere for meirkostnader med desentraliserte tenester. Til no har vi opplevd sentralisering ved redusert utgiftsutjamning. Korleis regjeringa legg opp inntektssystemet til kommunesektoren vil vere avgjerande for kvar det skal bu folk i framtida uavhengig av talet på kommunar. Den kollektive velstandsutviklinga må i større grad løysast gjennom partnarskap der næringsliv, frivillige lag og det offentlege samarbeider. Fotballhalen, skatepark, prosjektet StudiebygdA og sentrumsutvikling er døme på dette i Volda. Volda sitt særmerke er knytt til den lange tradisjonen som skule og studiestad. StudiebygdA-prosjektet er viktig for å utvikle partnarskapen i den framtidige satsinga for å utvikle Volda. 2013 viser at vi er inne i ei brytningstid. Sterke krefter vil sentralisere statlege regionale funksjonar, som til dømes sjukehuset, Tingretten, Skattekontoret og samanslåing av høgskular. Raskt omskifte i global konkurranse gjer at vi opplever at Scana Volda har permittert tilsette. Årsrapportar oppsummerer året og gir grunnlag for kursendring og refleksjon for framtida. Utviklinga er avhengig av mobilisering og deltaking frå lokalsamfunnet bygd på aktivt lokaldemokrati. Det er derfor viktig å leggje til rette for lokaldemokratiet. Auken i politiske saker kan vere eit uttrykk for meir politisk styring og større aktivitet. Framtidas utfordringar ligg framfor oss. Ser vi oss attende til 2013 kan vi sjå eit år med mykje positive hendingar. Eg vel å nemne nokre av desse: Volda kommune kom på 11. plass i det landsdekkjande kommunebarometeret. Dette viser at Volda leverer gode tenester. Volda læringssenter opna i august og synest å vere svært vellukka. Samhandlingsreforma vert godt oppfølgt. Det er innført elektronisk meldingstenestene, starta opp med kvardagsrehabilitering og teneste for øyeblikkeleg hjelp (Ø-hjelp)vart etablert ved omsorgssenteret hausten 2013. Det er mange reguleringsplanar både under arbeid og som er ferdig godkjent. Dette legg til rette for ny verdiskaping og vekst i Volda kommune. Volda og Ørsta kommune samarbeider godt med prosessar som kan utvikle tenestene og samfunnet. Beredskapsarbeidet har fått auka prioritet, noko som også vert stadfesta i attendemeldinga frå Fylkesmannen sitt tilsyn. Det er framleis svært viktig at politikarane og administrasjonen gjennom gode prosessar opparbeider felles forståing for situasjon og utfordringar, og at ambisjonsnivået er tilpassa den faktiske gjennomføringskapasiteten. Vidare må vi ha sterkt fokus på smarte løysingar og tiltak som gir auka produktivitet. Det er ein styrke for Volda kommune at det er ope og godt samarbeidsklima mellom politikarane, administrasjonen og arbeidstakarorganisasjonane. Volda 04.05. 2014 Rune Sjurgard Rådmann 4
2 VURDERING AV VOLDA KOMMUNE SIN ØKONOMISKE SITUASJON 2.1 RESULTAT 2013 Tabellen under viser hovudtala i rekneskapen for 2013. Budsjettala er også med. Rekneskap 2013 Budsjett 2013 Avvik Skatteinntekter 187 885 132 184 205 000 3 680 132 Rammetilskott 233 297 632 237 310 000-4 012 368 Andre generelle statstilskott 25 940 776 25 026 252 914 524 Andre driftsinntekter 195 569 800 158 463 487 37 106 313 Sum inntekter 642 693 340 605 004 739 37 688 601 Driftsutgifter 642 330 714 612 224 401 30 106 313 Brutto driftsresultat 362 626-7 219 662 7 582 288 Finansutgifter 43 462 895 42 262 732 1 200 163 Finansinntekter 19 174 364 18 192 400 981 964 Motpost avskrivningar (inntekt) 27 650 967 21 000 000 6 650 967 Netto driftsresultat 3 725 062-10 289 994 14 015 056 Avsetning til ubunde fond 0 0 0 Avsetning til bunde fond 11 100 678 1 931 574 9 169 104 Overført til investeringsrekneskapen 4 659 874 5 268 000-608 126 Sum avsetningar 15 760 552 7 199 574 8 560 978 Bruk av disposisjonsfond 11 234 427 11 234 427 0 Bruk av bunde fond 14 501 287 5 855 141 8 646 146 Bruk av likviditetsreserven 400 000-400 000 Sum bruk av avsetningar 25 735 714 17 489 568 8 246 146 Resultat 13 700 224 0 13 700 224 Brutto driftsresultat Volda kommune sitt brutto driftsresultat er på kr 362.626,-. Dette er ca 7,6 mill kr betre enn budsjettert. Netto driftsresultat Brutto driftsresultat inkluderer ikkje finansområdet. Netto driftsresultat er difor den beste resultatindikatoren når ein skal vurdere den økonomiske situasjonen til ein kommune. Dette gjeld både å sjå den økonomiske utviklinga i same kommune over tid, samt å samanlikne med andre kommunar (KOSTRA). 5
Netto driftsresultat er definert slik: Alle driftsinntekter (inkludert finansinntekter) Minus Alle driftsutgifter (inkludert finansutgifter som renter og avdrag) = Netto driftsresultat I 2013 vart netto driftsresultat 3,725 mill kr for Volda kommune, noko som er ca 14 mill kr betre enn budsjettert. Dette kan forklarast slik: Avdelingane hadde eit netto mindreforbruk på ca 5,3 mill kr i høve budsjettet. Fellesområdet (sjå kapittel 4.18) viste eit mindreforbruk på ca 7,5 mill kr i høve budsjettet. Generelle statstilskot t (hovudsakleg integreringstilskot) vart ca 1 mill kr betre enn budsjettert. Volda kommune sitt netto driftsresultat i 2013 (positivt kr 3.725.062 ) utgjer 0,58% av driftsinntektene. Dette er lågt når vi samanliknar med andre kommunar sine netto driftsresultat i 2013: Netto driftsresultat er 3,1% av driftsinntektene i Ørsta kommune Gjennomsnittet for kommunane i Møre og Romsdal er 1,6% Gjennomsnittet for heile landet er 2,3% Gjennomsnittet i gruppa av kommunar som vi er mest samanliknbare med er 2,3% I offentlige statistikkar, så vil det alltid stå at Volda kommune har eit positivt netto driftsresultat på kr 3.725.062. Det er 2 faktorar som bidreg til at Volda kommune i realiteten har eit negativt driftsresultat. Tekniske føringar på området for momskompensasjon (kr. 4.659.874 og årets premieavvik (ca 3 mill kr) inneber at netto driftsresultat i realiteten er negativ (ca 3,8 mill kr). Rekneskapsmessig overskot Rekneskapen for 2013 viser eit overskott på kr. 13.700.224,- etter pliktige avsetningar til fond/bruk av fond er gjennomført. Dette er nesten 10 mill kr større enn netto driftsresultat. Her vert det vist til tabellen under for nærmare forklaring: Netto driftsresultat (inntekt) 3 725 062 + Bruk av disposisjonsfond (inntekt) 11 234 427 + Bruk av bundne fond (inntekt) 14 501 287 - Avsett til bunde fond (utgift) 11 100 678 - Overført til investeringsrekneskapen (utgift) 4 659 874 = Rekneskapsmessig resultat (overskot) 13 700 224 6
Bruk og avsetning til bundne fond er pliktige. Her har aldri kommunen noko val. Overføringa til investeringsrekneskapen (som gjeld momskompensasjon generert frå investeringar ) på kr 4.659.874 er også pliktig. Dersom kommunestyret har vedtatt å bruke disposisjonsfond, så er dette også ei pliktig føring ved avslutning av rekneskapen. Utan bruk av disposisjonsfond (11.234.427), så hadde overskotet vore kr 2.465.797. Avvik mellom rapportering gjennom året og endeleg resultat I månadsrapporten for oktober vart det signalisert at vi kunne få eit underskot på +/- 10 mill kr ved årsslutt. Rammetilskot, generelle statstilskot og netto finanskostnader og bruk av disposisjonsfond utgjer det som vert definert som rekneskap og budsjettskjema 1A. Her er det ekstremt lite avvik mellom rekneskap (ei netto inntekt på kr 429.282.847) og budsjett (ei netto inntekt på kr 428.437.347). Netto forbruk på avdelingane og fellesområdet (rekneskap og budsjettskjema 1b) har eit netto forbruk på kr 415.582.623. Budsjettert forbruk var kr 428. 437.347. Vi får dermed eit rekneskapsmessig overskott på kr 13.700.224 som vist i tabellen under: Rekneskap Budsjett Avvik Skjema 1 A (netto inntekt 429 282 847 428 437 347-845 500 Skjema 1B (netto utgift) 415 582 623 428 437 347-12 854 724 (*) Overskott Rekneskap 2013-13 700 224 (*)= Mindreforbruk på avdelingane utgjer kr 5.328.438 og mindreforbruket på fellesområdet utgjer kr 7.526.287. Fellesområdet (utgifter og inntekter som ikkje vert ført på avdelingane) har eit mindreforbruk på ca 7,5 mill kr. Ca 6,6 mill kr av dette referer seg til pensjonsområdet. Volda kommune fekk ny hovudleverandør av pensjonstenester i 2013 (KLP). Det er ein krevjande prosess å skifte pensjonsleverandør. KLP presiserte gjennom heile året at prognosane var usikre. Avdelingane hadde i 2013 eit samla netto mindreforbruk på ca 5,3 mill kr. 12 avdelingar hadde mindreforbruk, og 6 avdelingar hadde meirforbruk. Det vert vist til kapittel 4 for kommentarar til resultata for avdelingane. Organisasjonen har hatt sterkt fokus på økonomistyring gjennom heile året. Rådmannen stilte krav om at avdelingar som melde meirforbruk i tertialrapportar og månadsrapportar, skulle gjere alt for å halde seg innanfor den tildelte budsjettramma. Samtidig har avdelingar som ikkje melde forventa overskridingar ved slutten av året, innsparingar der dette er mogleg. Dette vil naturligvis kunne føre til mindreforbruk, og kan vere vanskeleg å prognostisere på førehand. Vi kan illustrere ved å vise til slik som barnehageavdelinga forklarar sitt mindreforbruk (kapittel 4): Årsaka til dette er at kostnaden til drift av dei kommunale barnehagane er lågare enn ein rekna med. Pensjonsutgiftene, mindre vedlikehald i barnehagane, og god budsjettstyring i barnehagane har bidrege til at den totale kostnaden til drift har gått ned. Dette gjer at tilskot til dei ikkje-kommunale barnehagane vert langt lågare enn rapportert. 7
Gjennomgang av bundne fond er ein av aktivitetane ved avslutninga av rekneskapen. På flyktningområdet vart det inntektsført over 3 mill kr. Årets premieavvik vart over 3 mill. kr i 2013. Prognosen indikerte eit samla premieavvik på ca 0. 2.2 FRIE INNTEKTER Det overordna formålet med inntektssystemet er å gjere det mogleg for kommunane å gi eit likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane sine. For å oppnå dette målet vert det ved fordelinga av rammetilskottet teke omsyn til strukturelle ulikskapar i kommunane og fylkeskommunane (utgiftsutjamning) og ulikskapar i skatteinntektene (inntektsutjamning). Rammetilskottet utgjer saman med skatteinntektene dei frie inntektene som kommunane fritt disponerer innanfor dei gjeldande lover og forskrifter. Det vert også gitt eit skjønnstilskott for å korrigere for forhold som ikkje blir ivaretekne godt nok i fordelingssystemet elles. Inntektssystemet inneheld i tillegg verkemiddel som utelukkande er grunngjevne med regionalpolitiske målsetjingar. Tabellen under viser kor mykje Volda kommune fekk i frie inntekter i 2013: Rekneskap 2013 Budsjett 2013 Brutto innbyggjartilskott 189 715 000 Utgiftsutjamning 20 689 000 Overgangsordning -288 000 Saker med særskilt fordeling 0 Kompensasjon 1 448 000 samhandlingsreforma Inntektsutjamning 20 830 000 Skjønnstilskott (inklusiv 800 000 prosjektskjønn) RNB 2013 104 000 Sum rammetilskott 233 298 000 237 310 000 Skatt på inntekt og formue 187 885 132 184 205 000 Sum frie inntekter 421 183 132 421 515 000 Her er ei kort forklaring av dei mest sentrale elementa i rammetilskotet: Brutto innbyggjar- tilskott Alle kommunar fekk kr 21.786,- pr innbyggjar (etter folketal pr 1 januar 2013), og dette utgjorde over 189,7 mill kr for Volda kommune. 8
Utgiftsutjamning Skilnadene mellom kommunane i Noreg er til dels store når det gjelder kostnadsstruktur og demografisk samansetning. Både etterspørselen etter kommunale tenester og kostnadene ved produksjonen vil difor variere kommunane imellom. Målet med utgiftsutjamninga er å fange opp slike variasjonar. Ein tar frå dei relativt sett lettdrivne kommunane og gir til dei relativt sett tungdrivne. Volda kommune blir definert som ein tungdriven kommune, og fekk kr. 20.689.000,- i netto utgiftsutjamning. Utgiftsindeksen vår var 1,05024. Det vil seie at i 2013 var Volda kommune 5,02% dyrare å drive enn ein gjennomsnittskommune. Inntektsutjamning Kommunar med låg skatteinngang får kompensasjon for dette. Volda kommune sin skatteinngang i 2013 var 85 % av landsgjennomsnittet pr innbyggjar. Vi fikk kr 20.830.000,- i netto inntektsutjamning som følgje av dette. Inntektsutjamninga blir finansiert ved at skattesterke kommunar får eit netto trekk i sine skatteinntekter. Skjønnstilskott Volda kommune mottok følgjande skjønnstilskot: Kr 250.000 ved opphavleg tildeling Kr.550.000 i ekstraordinært tilskot tildelt av Fylkesmannen Overgangsordning Overgangsordningar gir samla sett eit fråtrekk på kr. 288.000,- i 2013 for Volda kommune. RNB I samband med Revidert Nasjonalbudsjett så fekk Volda kommune kr. 104.000,-. Skatt på inntekt og formue Dess større skatteinntektene er, til mindre vert inntektsutjamninga. Skatteinngangen på 187.885.132 kr utgjorde 85% av landsgjennomsnittet pr innbyggjar. Tilsvarande tal for 2012 var 86,8% av landsgjennomsnittet. 2.3 GENERELLE STATSTILSKOTT Tabellen under viser dei generelle statstilskotta for 2013: Andre generelle statstilskott Rekneskap Budsjett Integreringstilskott flyktningar 21 311 684 20 462 921 Grunnskolereform 97/Investering skulebygg 1 246 566 1 246 802 Kompenasjonstilskott omsorgsbygg 3 305 477 3 244 274 Kyrkjebygg 77 043 72 255 Sum 25 940 770 25 026 252 9
Integreringstilskott flyktningar Kommunen mottok kr. 21.311.684. i integreringstilskot for busetjing av flyktningar i 2013. Grunnskulereform 97/Investering i skulebygg Det er ei statleg finansieringsordning vedkommande investeringane som vart gjort i samband med grunnskolereform 97 (både rente- og avdragskompensasjon ). Dette utgjorde kr 811.764 i 2013. I 2001 blei det vedtatt ei ordning med rentekompensasjon for skulebygg, med ei total ramme for heile landet på 15 milliardar over 8 år. Volda kommune investerte for 24,5 millionar, og fekk kr. 434.802 i rentekompensasjon i 2013. Sjukeheim/omsorgsbustader Vi får både avdrag og rentekompensasjon ved bygging av sjukeheim og omsorgsbustader. Dette utgjorde kr. 3.305.477 i 2013. Kyrkjebygg Rentekompensasjonen på kr.77.043 inkluderer investeringsprosjekt som : er utført av kommunen på vegne av kyrkjeleg fellesråd er utført i regi av fellesrådet 2.4 FINANSOMRÅDET Volda kommune har ei slik samansetjing av langsiktig gjed pr 31.12. 2013: Langsiktig gjeld 2013 2012 2011 Pensjonsforpliktinger 793 808 720 716 578 075 631 918 789 Lånegjeld 770 986 977 713 205 914 681 299 003 Sum langsiktig gjeld 1 564 795 697 1 429 783 989 1 313 217 792 Dei kommunale rekneskapsreglane vedkommande pensjon blei endra i 2002. Som eit resultat av dette er pensjonsforpliktingar nå definert som langsiktig gjeld i balanserekneskapen til kommunen, jamfør tabellen ovanfor. Ein kan grovt sagt seie at den langsiktige lånegjelda til kommunesektoren kan delast inn i 2 kategoriar, sjå tabellen under. Vi har ordinære lån som vert nytta til å finansiere investeringane til kommunen. Desse utgjer ca 709 mill kr ved slutten av året. Den andre kategorien er Startlån, og er Husbanklån som etter bestemte vilkår blir lånt ut vidare til innbyggjarane. Avdrag og renteutgifter som vi betalar til Husbanken, skal i prinsippet vere lik avdrag og renter vi mottar frå låntakarane. Volda kommune si langsiktige gjeld til låneinstitusjonar er som vist i tabellen under: 10
Langsiktig lånegjeld 2 013 2 012 2 011 ordinære lån 708 998 849 (*) 656 315 410 636 945 410 Startlån 61 988 128 56 890 504 44 353 593 Sum langsiktig lånegjeld 770 986 977 713 205 914 681 299 003 (*) = Av dette er kr. 73.635.000 sertifikatlån Det vart gjort låneopptak på kr. 73.635.000 i desember. Anbods konkuransen starta 13. desember. Desse var med : KLP/Kommunekreditt Kommunalbanken Danske Bank Sparebank1 Midt-Norge Kommunen bad om pris på flytande lån basert på 3M nibor med fast margin i hhv. 1-, 2-, 3- og 5 år. flytande lån basert på 3M nibor med flytande margin Tabellen under viser tilboda vi fekk inn: Lånebeløp: herav refinansiering herav nytt låneopptak 73 635 000 0 73 635 000 flytande margin basert på 3M nibor (act/360) fast margin basert på 3M nibor (act/360) Varigheit på marginbindinga 3 mnd 1 år 1 år for 2 for 2 år for 3 for 3 for 5 for 5 år år år år år Varigheit på kreditten 1 år 25 år 2 år 25 år 3 år 25 år 5 år 25 år Kommunalbanken +40 +40 +40 +40 +50 Sparebank 1 Midt-Norge +22 +27 +35 +50 Danske Bank +15 +20 +32 +49 KLP +40 +32 +35 +35 +45 Kommunen har ein strategi der alle lån vert etablert med flytande rente. I staden for å ha ei ptrente, der man må følgje tett med for å ha ei rente som er god og marknadsriktig (noko som kan være krevjande å gjennomføre over tid), er det valt å knytte renta på låna i porteføljen til 3M nibor. Låna blir då renteregulert kvar 3. månad lik 3M nibor med justering for ein margin. Kommunen har valt å leggje rentereguleringsdatoen til IMM (den 3. onsdagen i hhv. mars, juni, september og desember). Kommunen følgjer opp at den til einkvar tid gjeldande margin er god og marknadsriktig og i dette tilfellet har kommunen bedt om prisar på både fast- og flytande margin. I vurderinga av lånetilboda var det lagt vekt på pris og at lånet skal brukast til langsiktig finansiering. 11
Billigaste lån var fast margin til IMM desember 2014. Her er prisen +15 punkter mot 3M nibor (merka med raud farge i tabellen over). Ulempa med dette lånet er at det har løpetid på kun eitt år. Med tanke på avgrensingane i finansreglementet om maks forfall innan dei neste 12 månader, vil det å velje dette alternativet klart være innanfor rammene. Nest billigaste alternativ er fast margin (+ 20 punkter) til desember 2015 (merka med blå farge i den siste tabellen på foregåande side). Kommunalbanken og KLP tilbyr lang finansiering (25 års løpetid). Her er prisen +40 rentepunkt både på flytande margin og på fast margin i 1-, 2- og 3 år. I avveging mellom lang løpetid (25 år) og lågare pris (fast margin til IMM desember 2014) synast sparinga på 25 rentepunkt attraktiv. Årleg sparing, samanlikna med eit langt lån, blir 184.000,-. Vi konkluderte difor å nytte oss av tilbodet med fast margin til IMM desember 2014 for eit verdipapirisert lån (sertifikatlån). på +15 rentepunkt tilrettelagt av Danske Bank Lånet er med med flytande rente basert på 3M nibor og volum 73,635 mill. Renta justerast kvar 3. månad på IMM med basis i 3M nibor. I tillegg til niborrenta kjem ein margin som er fast i heile perioden på + 15 rentepunkt. Lånet skal innfriast fullt ut pr IMM desember 2014. Lånet vart utbetalt 18. desember 2013. Tilretteleggjar er Danske Bank. Finansutgifter Tabellen under viser finansutgiftene for 2013: Finansutgifter Rekneskap 2013 Budsjett 2013 Avvik Avdragsutgifter 21 890 019 21 000 000 890 019 Renteutgifter formidlingslån 1 306 081 1 450 000-143 919 Renteutgifter ordinære lån 20 136 452 19 772 732 363 720 Morarenter/omkostninger 8 8 Sum finansutgifter 43 332 560 42 222 732 1 109 828 Vi ser av tabellen ovanfor at finansutgiftene i 2013 vart kr. 1.109.828 høgare enn budsjettert. Volda kommune budsjetterer med minimumsavdrag på dei langsiktige låna. Verdien av anleggsmidlane (bygningar, transportmidlar etc) og levetida til desse, er avgjerande for kor mykje vi må betale i årlege avdrag. Minimumsavdrag kan bli rekna ut etter 2 ulike metodar, forenkla metode og avansert metode. Volda kommune nyttar metoden som gir den lågaste avdragsbelastninga pr år (avansert metode). Det endelege talet vil først vere klart ved avslutning av rekneskapen. I 2013 vart avdraga på våre lån kr. 21.890.000,-. Låneporteføljen er bygt opp av lån med flytande rente som er basert på 3M nibor. Denne renta vert lagt til eller trekt frå ein margin etter avtale med långjevar. Ved utgangen av året utgjer denne marginen +0,40% (+40 basispunkter) for alle lån som vi har i Kommunalbanken. For sertifikatlånet er marginen 0,15%. I tillegg er det etablert rentebytteavtaler (renteswapper) som sikrar kommunen fast rente på deler av sine innlån. Renteswappene har eit omfang som gjer at fastrenteandelen i låneporteføljen er 42 % ved årsskiftet. Dermed er 58% flytande rente. Låna forfell slik: 12
Saldo 2013 Utløpsdato Sertifikatlån verdipapirmarknaden 73 683 458 desember 2014 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 175 725 521 desember 2025 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 170 000 000 desember 2025 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 90 049 938 desember 2025 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 87 683 000 juni 2030 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 30 961 932 september 2022 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 40 000 000 mars 2031 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 21 525 000 desember 2036 Kommunalbanken 3 mnd NIBOR 19 370 000 september 2037 Sum 708 998 849 Ei rentebytteavtale er ei avtale om å bytte vilkår på lån eller innskott. Den eine parten bytter flytande mot fast rente, og den andre parten bytter fast rente mot flytande rente. Rentebytteavtalen er uavhengig av dei underliggande låna (som for Volda kommune er låna vi har i Kommunalbanken, og utgjer kr. 708.998.849 pr. 31.12.2013). Volda kommune har valt å nytte renteswappar (rentebytteavtaler) ved etablering av fastrente. Hovudforklaringa til dette er at det lenge har vore billigare enn å nytte tradisjonelle fastrentelån, der både kreditten, renterisikoen og avdragsstruktur inngår i eit produkt. Renteswap/rentebytteavtale er ein kontrakt mellom ein bank og kommunen om bytte av rente. Ein slik avtale inneber bytte av fast rente mot flytande/kort rente, som i kommunen sitt tilfelle er 3M nibor. Volda kommune har 3 rentebytteavtalar på til saman 300 mill: Volda kommune betaler fast rente på 4,25% til banken (av eit beløp på 200 mill kr). Banken betaler flytande rente (3 mnd Nibor) av eit beløp på 200 mill kr til Volda kommune. Denne rentebytteavtalen har sluttdato 17.12.2014. Volda kommune betaler fast rente på 4,33% til banken (av eit beløp på 50 mill kr). Banken betaler flytande rente (3 mnd Nibor) av eit beløp på 50 mill kr til Volda kommune. Denne rentebytteavtalen har slutttidspunkt desember 2018. Volda kommune betaler fast rente på 4,47% til banken (av eit beløp på 50 mill kr). Banken betaler flytande rente (3 mnd Nibor) av eit beløp på 50 mill kr til Volda kommune. Denne rentebytteavtalen har sluttidspunkt juni 2021. Volda kommune har rentebytteavtaler på 42 % av den totale låneporteføljen. Den eldste rentebytteavtalen (200 mill kr) går ut den 17 desember 2014. Fastrenteandelen vil frå og med dette tidspunktet være nede i 100 mill kr ( ca 14 % av den totale låneporteføljen). Kredittmarginen i pengemarknaden har gått ned for dei korte bindingsperiodane, noko som betyr at det er billigare å låne på korte periodar (lågare kredittmargin) enn på lange periodar. Kommunalbanken og KLP har likevel oppretthalde sin høge margin på + 40 punkt. Dette gjer 13
dei for å halde høg inntening og bygge opp eigenkapitalen mot nye regulatoriske krav (slik alle bankar gjer no). Pris på rentsikring Tabellen under syner prisen på fastrente i Kommunalbanken og på renteswap (tilbod innhenta 10. mars 2014): 3 år 5 år 7 år 10 år Kommunalbanken 2,43 2,93 3,30 3,65 Renteswap 2,05 2,45 2,74 3,00 Rentebinding: 20 års nedtrapping, halvårlig 30/360 mot 3M nibor flatt. Før å gjere rentene samanliknbare må ein på alternativet med renteswap legge på kredittmarginen kommunen betalar på sine lån. I Kommunalbanken/KLP er denne + 0,40 prosentpoeng (40 rentepunkt). Dersom kommunen vel å finansiere seg kortare (i marknaden) er marginen 10-30 rentepunkt, avhengig av marginbindings-/kredittperiode. Til tross for dette syner tabellen at det lønsamt å bruke renteswappar. I tillegg kjem fleksibiliteten med avdrag og at kommunen kan refinansiere låna til ei kvar tid (noko ein ikkje kan gjere dersom ein vel tradisjonelle fastrentelån). Nøkkeltal Vi har følgjande nøkkeltal pr 31.12.2013 når det gjeld låneporteføljen: Porteføljerenta pr 31.12.2013 var 3,15 %. Gjennomsnittleg porteføljerente gjennom året var 2,95 % Gjennomsnittleg rentebinding (durasjon) i porteføljen var 1,17 år. Største enkelt-lån i porteføljen var 175,7 mill. Innløysingsverdi (samla overkurs dersom låna skulle verte innfridde ved årsskiftet) er 16 mill kr. Desse tala er knytte til fastrentedelen av låneportefølja. Det var pr 31.12.2013 eit lån som skal refinansierast dei neste 12 månadane (sertifikatlånet på kr 73.635.000). Volda kommune har ved utgangen av 2013 ei langsiktig lånegjeld tilsvarande kr. 86 540 pr innbyggjar (kr 80.798 i 2012). Lånegjelda er 79.582 pr innbyggjar (kr.74.353 i 2012) dersom vi ser bort frå Startlåna, dvs berre tek med ordinære lån i grunnlaget. 42% av låneportefølja har fastrente. 14
Det er ikkje heile den ordinære langsiktige lånegjelda som belastar økonomien til kommunen. Vi kan vise det ved å ta utgangspunkt i tabellen under: Ordinære langsiktig lånegjeld 2 013 2012 2 011 Omsorgssatsing 45 429 326 48 749 661 51 069 993 Sjølvkost (vatn og avlaup) 57 320 137 56 645 664 54 310 984 Grunnskolereform 97 17 763 000 17 763 000 17 763 000 Kyrkjebygg 3 630 959 3 636 036 3 636 036 Investering i skulebygg (2001) 20 491 925 22 131 457 23 770 989 Lån som belaster kommunens økonomi 564 363 502 507 389 592 486 394 408 Sum 708 998 849 656 315 410 636 945 410 Det er abonnentane som gjennom avgiftene betaler finanskostnadene innanfor VAR.området. 57,3 mill kr av den ordinære lånegjelda er knytt til VAR (Vann, Avløp Renovasjon)- lån. Fram til 2017 vil vi få over 6 mill kr i rentekompensasjon frå staten vedkomande investeringar (kr 17.763.000) i samband med grunnskulereforma 97. Dei neste 30 åra vil vi få tilskot på ca 45,4 mill kr (+ renter) frå staten i samband med investeringar i omsorgsbustader og omsorgssenteret. I tillegg får vi rentekompensasjon i 20 år (på grunnlag av et eit beløp opphavleg 23,7 mill kr) vedkomande investeringar i skulebygg (ordninga vart innført i 2001). Finansinntekter Tabellen under viser finansinntektene som Volda kommune kunne føre i rekneskapen for 2013. Budsjettala er også med. Finansinntekter Rekneskap 2013 Budsjett 2013 Avvik Renteinntekter Startlån 1 068 304 1 100 000-31 696 Ordinære renteinntekter 2 766 589 3 100 000-333 411 Utbytte Tussa 9 002 400 9 002 400 0 Avkastning (aksjefond, obligasjonsfond m.m) 6 144 427 4 950 000 1 194 427 Andre finansinntekter 60 083 60 083 Sum finansinntekter 19 041 803 18 152 400 889 403 Utbytte Tussa Det ordinære utbytte frå Tussa var kr. 1.016.400 (kr. 2100 pr aksje) I tillegg vart det utbetalt eit ekstraordinært utbytte på kr. 7.986.000 (kr 16.500 pr aksje) i samand med emisjonen (KLP kom inn som eigar). Aktiva (plasseringar i aksjefond, obligasjonsfond og pengemarknadsfond) Volda kommune si portefølje er delt mellom Storebrand og DNB. Tabellen nedanfor viser samla portefølje fordelt på dei ulike aktivaklassane ved utgangen av tredje tertial 2013: Volda kommune si portefølje er delt mellom Storebrand og DNB. Tabellen under viser samla portefølje (fordelt på dei ulike aktivaklassane) ved utgangen av 2013: 15
Totalporteføljen Aktiva Verdi pr 31.12.2013 Andel Sum aksjefond 0 0% Sum obligasjonsfond 48 062 662 57,70 % Sum pengemarknadsfond 26 308 941 31,58 % Sum eigedom og alternative investeringar 8 926 874 10,72 % Sum totalt 83 298 478 100,00 % Vi hadde i 2013 ei samla avkastning på kr 6.144.427 i 2013 på våre plasseringar gjennom DNB og Storebrand. Tabellen under viser delporteføljen forvalta av Storebrand (fordelt på aktivaklasse og fond) ved utgangen av 2013: Storebrand Aktiva Verdi pr 31.12.2013 Andel Storebrand Global Obligasjon 10 480 367 20,77 % Storebrand Norsk Kreditt IG 20 12 227 747 24,23 % Storebrand Stat A 911 711 1,81 % Storebrand Obligasjon + 11 933 201 23,65 % Sum obligasjonsfond 35 553 025 70,45 % Storebrand Likviditet 4 162 623 8,25 % Storebrand Rente+ 5 037 151 9,98 % Sum pengemarknadsfond 9 199 774 18,23 % Storebrand Eiendomsfond Norge KS 5 712 304 11,32 % Sum totalt 50 465 103 100,00 % Tabellen under viser delporteføljen forvalta av DNB (fordelt på aktivaklasse og fond) ved utgangen av tredje tertial 2013: DNB Aktiva Verdi pr 31.12.2013 Andel DnB NOR Obligasjon (III) 12 509 637 38,10 % Sum obligasjonsfond 12 509 637 38,10 % DnB NOR Likviditet (IV) 17 109 168 52,11 % Sum pengemarknadsfond 17 109 168 52,11 % DNB TMT Absolute Return NOK 3 214 570 9,79 % Sum totalt 32 833 374 100,00 % 16
For å kunne evaluere forvaltarane si avkastning i forhold til marknaden elles, er det etablert eit sett av førehandsdefinerte referanseindeksar. Ein referanseindeks gir uttrykk for ei vekta samansetning av verdipapira (f.eks. aksjar) i ein marknad. Endringar i indeksen sin verdi viser marknaden si utvikling i gjennomsnitt. Storebrand har levert ei totalavkastning på 6,74 % mot indeks 6,08 % det vil sei ei meiravkastning på 0,66 %. DNB si totalavkastning er 7,86 % mot indeks 4,43 %, ei meiravkastning på 3,43 %. Avvik mellom faktisk forvaltning og krav i finansreglementet Volda Kommune fatta vedtak om å selje 100% av si aksjebehaldning, og nedsalet vart gjennomført i juli/august. Investeringsporteføljen avvik difor i forhold til gjeldande Finansreglement. Vurdering og handtering av finansiell risiko Kommunen vurderer fortløpande sin finansielle risiko i porteføljen. Marknadskommentar Den globale BNP-veksten i 2013 enda truleg ein stad mellom 2 og 2.5 prosent, noko som er litt lågare enn 2.5 prosent i 2012. Spesielt den økonomiske veksten i USA var lågare i 2013 med ein veksttakt på rundt 1.7 prosent, samanlikna med 2.8 prosent vekst i 2012. Budsjettinnstrammingar hadde ein stor del av skylda, medan privat konsum har halde seg godt gjennom 2013. Budsjettinnstrammingar bidrog også til at Eurosona andre år på rad hadde negativ BNP-vekst med eit fall på rundt -0.4 prosent i 2013, men som likevel kom ut av resesjon dei siste kvartala. Ekspansiv penge- og finanspolitikk i Japan bidrog til at veksten der tiltok til rundt 1.7 prosent. Veksten i framvoksande økonomiar bidrog framleis meir til global vekst med ein veksttakt på over 4 prosent mot 1 prosent i industrilanda i 2013, der Kina voks rundt 7.7 prosent. Inn i 2014 er vekstmomentet likevel sterkare i industrilanda, der forventningane er at spesielt USA og Eurosona aukar veksttakten merkbart som følgje av bortfall av finanspolitiske innstrammingar. Dette skal dra BNP-veksten i industrilanda opp til 2 prosent og nærmare trendvekst, og bidra til å løfte forventa global BNP-vekst til 3 prosent i 2014. Nedtrapping på trappene Sterkare løpande makrotal i USA har gjort at den amerikanske sentralbanken (Fed) har starta den mykje omtalte nedtrappinga av dei månadlege obligasjonskjøpa. Etter kjøp av 85 mrd månadleg i over eitt år, reduserast kjøpa no til 75 mrd. I tillegg til betre makrobilde har også dei politiske partia i USA nærma seg i den pågåande budsjettstriden. Frykta for akutt budsjettbråk og marknadsuro har dermed falt, som truleg bidrog til at Fed utsette nedtrappinga i september. Einigheit om mindre automatiske budsjettinnstrammingar er også moderat positivt for økonomien. Sjølv om den såkalla Ryan-Murray avtalen er eit steg i riktig retning, inneheld avtalen ikkje noko avklaring rundt gjeldstak-diskusjonen som vil kome opp igjen før 7. februar. Framover er ytterligare nedtrapping også venta, men det er framleis betinga av den makroøkonomiske utviklinga som ventast å betre seg ytterlegare. 17
Makroregulering operasjonalisert i Noreg Ein viktig lærdom frå finanskrisa, var at det finansielle systemet måtte regulerast betre og pengepolitikk også måtte sjåast i samanheng med finansiell stabilitet. Rentepolitikken åleine var ikkje tilstrekkeleg for å få dette til og fleire verkemiddel innan såkalla makroregulering måtte til. Dette har Norges Bank tatt konsekvensen av og operasjonalisert no ved å anbefale Finansdepartementet om å auke den motsykliske kapitalbufferen med 1 prosent. Finansdepartementet følgde opp denne anbefalinga som vart heldt konfidensielt ved rentemøtet, men ga bankane eitt halvt år ekstra til implementering og frist juli 2015. Dermed må norske bankar byggje meir kapital gjennom auka inntening som i rentemargin, lågare balanse med potensielt lågare utlånsvekst, innhenting av ny kapital, og/eller halde igjen utbytte. Dette er likevel i stor grad venta og bankane er godt i gang med tilpassinga. Alle Storebrand sine fond og pensjonsmidlar har krav til samfunnsansvar. Tabellen under viser netto finansutgifter for dei siste åra. 2013 2012 2011 2010 2009 Sum finansutgifter 43 332 560 42 373 494 44 482 201 41 082 405 38 367 779 Sum finansinntekter 19 041 803 13 468 952 12 752 944 21 330 338 18 454 259 Netto finanskostnader 24 290 757 28 904 542 31 729 257 19 752 067 19 913 520 Netto finansutgifter auka med nesten 17 mill kr frå 2007 til 2008. Nedgangen på børsen var ein vesentleg bidragsfaktor her. I 2007 kunne vi inntektsføre ei beskjeden verdiauke på ca 4,5 mill kr. I 2008 måtte vi utgiftsføre ein verdireduksjon på 7,7 mill kr. I 2009 kunne vi inntektsføre ei verdiauke på ca 8,3 mill kr. Verdiauken var også veldig stor i 2010 (ca 11,6 mill kr). Dersom vi samanlikar netto finanskostnader i 2011 og 2010 så får vi ein skilnad på nesten 12 mill kr mellom dei 2 åra. Forklaringa på den store skilnaden er sjølvsagt at vi i 2011 hadde verdireduksjon på våre plasseringar i finansmarknaden, medan verdiauken på dei same plasseringane var veldig høg i 2010 Rekneskapen for 2013 viser netto finanskostnader på kr. 24.290.757. Det budsjetterte beløpet var kr. 24.070.332. 2.5 INVESTERINGAR Tabellen under viser investeringane for 2013. Første talkolonne viser rekneskapstala. Siste talkolonne viser revidert budsjett. Investeringsprosjekt Rekneskap 2013 Budsjett 2013 Kjøp og sal av aksjar 100 000 100 000 Volda kyrkje, ombygging 0 1 068 938 Nye kyrkjegardar, planlegging 0 83 098 Volda kyrkje, naudlysanlegg 0 92 606 Kyrkjene i Volda, oppgradering brannalarmanlegg 0 150 568 18
Investeringsprosjekt Rekneskap 2013 Budsjett 2013 Drenering gravfelt Leirshaugen gravplass 0 971 049 Utviding Leirshaugen gravplass 0 250 000 Nytt EL-anlegg for tineapparat - Leirshaugen gravplass 0 200 000 Omregulering av Dalsfjord kyrkjegard 0 2 974 077 Leirshaugen gravplass opprusting 0 108 110 EDB-utstyr rådhus 674 110 1 009 508 Volda skisenter, grunnkjøp m.m. 0 608 968 Interkommunale IKT investeringar 162 311 318 000 Agresso 5.5 for Volda og Ørsta 187 900 186 603 Ny telefonsentral/ telefonstøttesystem 28 644 44 299 Digitalisering byggesaksarkiv 622 022 699 368 Lesebrett og WEB-overføring kommunestyret 0 18 093 IKT-satsing i grunnskulen 197 844 200 745 Grunnskulen, inventar 0 75 203 Inventar/utstyr vaksenopplæring 948 653 879 000 IKT-utstyr helseavdelinga 0 103 911 Kombidamparar avdekningskjøkkena 0 330 000 Utskifting av dect-telefonar 10 063 12 515 Helsenett 0 48 322 Innkjøp hjelpemidlar 0 183 385 Håndstyrte terminalar PLO 0 230 000 El bilar 392 488 500 000 NAV Volda, ombygging bibliotek 0 1 986 916 Volda u-skule, opprusting 395 758 1 000 000 Voldahallen, ny varmepumpe 31 250 26 964 Klimaplanen, bygningsmessige tiltak 0 150 656 Skular, spelemiddeltiltak 0 357 180 Ny Øyra skule 6 318 306 21 764 890 Volda u-skule, oppussing - sjå 501001 709 221 405 929 Nilletun, oppussing - sjå 501001 693 515 205 599 Omsorgsbustader Lauvstad, oppussing - sjå 501001 0 56 028 Bustader til einslege mindreårige flyktningar 126 456 2 059 013 Øyra skule, plasthall på grusbana - Fotballhall 0 7 023 196 Omsorgsbustader, erstatning for Mork bustader 0 20 951 661 Renovering Volda gamle gymnas/maurtua 0 10 026 325 Fjordsyn, opparbeiding/opprusting av uteområde 69 443 87 941 Varmepumpe omsorgssenteret 1 767 437 1 926 500 Ombygging Folkestadtun 0 2 000 000 Oppgradering symjehallane 517 767 403 932 Lauvstad barnehage modular 36 911 5 294 Golv Voldahallen renovering 21 875 0 Bratteberg skule, byggetiltak 48 088 725 000 Dusj/garderobe Voldahallen 0 1 000 000 nytt branndepot Dravlaus 0 300 000 19
Investeringsprosjekt Rekneskap 2013 Budsjett 2013 Bygging av midlertidige husvære - ved Maurtua 577 252 6 300 000 ENØK tiltak (i henhald til klimaplanen) 24 000 800 000 Ombygging ny brannstasjon 1 468 919 11 594 000 Volda rådhus, brann - oppattbygging og servicetilrettelegging 2 575 534 15 000 000 Kommunalt tenestesenter 0 200 000 Bustadprosjekt 0 250 000 Bustader funksjonshemma 0 50 000 System for eigedomsforvaltning 0 90 000 Avlaup Austefjord skule 237 678 150 000 Vasskade Monsvegen 3a, forsikringssak 539 227 0 Brannskade Røyslidvegen 11A, forsikringssak 311 608 1 300 000 Vasskade Paviljong v/ høgskulen, forsikringssak 149 429 0 Tak på pailjong i parken 185 138 193 750 Mork skule, leikeapparat 526 052 625 000 Avlastningsbustad barn og unge + dagsenter 0 2 000 000 Skatepark 43 730 105 506 Bilkjøp 275 000 61 440 Myrtun på Rotset, tilbygg for vassverket 0 600 525 Engeset/Klepp, 3. byggesteg 67 060 4 000 000 Bustadfelt Bratteberg 869 197 0 Diverse grunn sentrum 49 049 43 795 Kommunal kloakk, hovudplan 29 240 3 085 691 Kommunal kloakk, avløpsreinsing 131 612 0 Kommunal kloakk, avlaupsreinsing samla pott 86 569 2 565 964 Driftsentral VA, edb-program og varsling 0 66 694 Vikeneskaia, reparasjon 488 929 1 070 015 Fjordvarme i Volda 0 112 500 Kommunale vegar, utbetring 14 620 5 621 908 Trafikktrygging og miljøtiltak 455 631 2 472 765 Torget mellom Cubus og Haavik 0 445 109 Gatelys, utskifting PCB-armatur 0 166 720 Bustadfelt Fyrde 4 508 227 3 150 793 Volda Vassverk, grunnvassboring Vassbotnen 0 113 807 Lauvstad Vassverk, ombygging 0 130 000 Gatemiljøtiltak 349 870 2 205 940 Friluftstiltak Reset m.m. 342 563 831 365 Bustadfelt Urbakkfoten - Håmyra 484 720 2 500 000 Vassverk, fornying asbest-sementleidningar 0 55 322 Utbetring veg frå Rotevatn til Vassbotn 130 382 3 419 807 Turveg Rotevatnet 61 805 43 389 Turveg mellom Engeset/Klepp og Reset 0 100 000 Skiløype Rotevassdalen, tilrettelegging friluftsliv 70 000 0 Næringsområde Øvre Rotset 400 755 2 619 360 Hovudplan vatn (leidningsnett, behandling, reinsing) 737 735 8 647 847 20