Fjell kommune Arkiv: 35/309 Saksmappe: 2005/1025-1857/2011 Sakshandsamar: Dag-Heine Bjørndal Dato: 24.05.2011 SAKSDOKUMENT Utvalsaksnr Utval Møtedato Komite for finans og forvaltning Søknad om dekking av sakskostnader Samandrag av saka: Saka gjeld søknad om dekking av sakskostnader i samband med sal av del av gnr. 35 bnr. 309 i Fjell kommune. I 2004 selde Fjell kommune ein parsell av gnr. 30 bnr. 309 til Mai Villanger. I 2005 vart saka teke opp politisk, med spørsmål om salet var gått føre seg rettvist. Bakgrunnen var mellom anna eit krav frå Hans Gunnar Våge om at tomta skulle vore seld til han i staden. Den 23.10.06 i sak PS 146/06 vedtok Komite for finans og forvaltning å gje tilbod til Hans Gunnar Våge om å få kjøpa resten av gnr. 35 bnr. 309, på visse vilkår. I same sak vart det også teke stilling til eit mogleg krav om sakskostnader frå Hans Gunnar Våge. Eit framlegg om å vedta dekking av utgiftene til Hans Gunnar Våge vart handsama, men fall. I 2008 vart salget gjennomført, og Hans Gunnar Våge overtok resten av gnr. 35 bnr. 309. Den 12.01.09 fekk Fjell kommune krav frå Hans Gunnar Våge om dekking av utgifter han hadde hatt til advokat og konsulent i samband med saka. Den 16.04.09 vart kravet handsama av rådmannen, som avslo søknaden under henvising til vedtaket i sak PS 146/06. Den 06.05.09 vart vedtaket påklaga. Innstilling: Komite for finans og forvaltning avslår søknad frå Hans Gunnar Våge om dekking av sakskostnader i sak gjeldande sal av del av gnr. 35 bnr. 309 i Fjell kommune. Straume, den 24.05.2011 Steinar Nesse Rådmann
Dokument vedlagt saka: 1. Saksdokument i PS 146/06 2. Notat dagsett 11.01.06 3. Saksdokument i sak KS 97/06 4. Avtale om sal av eigedomen gnr. 35 bnr. 309, dagsett 30.04.08 5. Søknad om dekking av sakskostnader, dagsett 08.01.09 6. Melding om vedtak frå rådmannen, dagsett 16.04.09 7. Klage på vedtak, dagsett 06.05.09 8. Spesifisering og klargjering av krav, brev dagsett 16.03.11 Saksopplysningar: I 1977 vedtok Fjell kommune å leggje ny hovudvassleiding og byggje ny veg til Straume. I samband med dette vart det i 1978 treft vedtak om oreigning av naudsynt eigedom til dette. Ein av grunneigarane i området, Alfred Våge, hadde inngått avtale med Fjell kommune om å selja delar av eigedomen gnr. 35 bnr. 58. Den delen av eigedomen som vart seld til kommunen fekk nytt gards- og bruknsnummer, gnr. 35 bnr. 309. Prisen vart fastsett ved skjøn etter skjønslova. Bakgrunnen for oreigninga var at delar av eigdomen skulle nyttast til rundkøyring og snuplass. Berre delar av eigedomen gnr. 35 bnr. 309 vart nytta etter føremålet, vassleidning, veg og snuplass. Rundkøyring vart ikkje etablert. I 1996 sette Hans Gunnar Våge (son til Alfred Våge) fram tilbod om å kjøpa attende den delen av gnr. 35 bnr. 309 som ikkje var nytta til veg og snuplass. Tilbodet vart ikkje akseptert. Hans Gunnar Våge sette etter dette fram nye og samsvarande tilbod i 1998 og 2003. Ingen av desse tilboda vart aksepterte. I 2004 sette Mai Villanger fram tilbod om å kjøpa den søndre delen av gnr. 35 bnr. 309 av kommunen. Det vart inngått avtale om sal av delar av eigedomen. I 2005 vart det reist politisk spørsmål om denne saka i KPU. Frå Hans Gunnar Våge si side vart det hevda at han skulle ha fått tilbod om å kjøpe attende gnr. 35 bnr. 309, og at salet til Mai Villanger ikkje skulle ha vore gjennomført. Saka vart greia ut i notat dagsett 11.01.06, som vart lagt fram for KFF. Den 23.10.06 vart saka handsama i KFF, sak PS 146/06. Det vart treft vedtak om å tilby Hans Gunnar Våge å kjøpa delar av gnr. 35 bnr. 309 (den nordlege delen av eigedomen). Det vart også gjort framlegg om vedtak om å dekka Han Gunnar Våge sine utgifter i saka. Dette framlegget vart ikkje vedteke. Saka vart også vurdert av kontrollutvalet i Fjell kommune. Rapporten vart lagt fram for kommunestyret i Fjell kommune den 26.10.06, som tok rapporten til orientering.
Det vart sett i verk tingingar med Hans Gunnar Våge med omsyn til pris og vilkår. Avtale om sal av gnr. 35 bnr. 309 vart underteikna 30.04.08, etter tingingar mellom rådmannen og Hans Gunnar Våge. Den 08.01.09 søkte Hans Gunnar Våge om refusjon av dei utgiftene han hadde hatt til advokat og konsulentar, i samband med saka. Søknaden vart handsama av rådmannen, som i vedtak dagsett 16.04.09 avslo kravet av di de allereie var teke stilling til dette av komite for finans og forvaltning i vedtaket dagsett 23.10.06 (sak PS 146/06). Den 06.05.09 vart rådmannen sitt vedtak påklaga av Hans Gunnar Våge. Vurdering: 1. Handsaming i første instans Spørsmålet om dekking av sakskostnader var handsama av KFF i møte 23.10.06. På dette tidspunktet hadde ikkje Hans Gunnar Våge sett fram søknad om dekking av sakskostnader. Spørsmålet vart teke opp etter eit framlegg direkte i komitemøtet. Rådmannen kan ikkje tilkjenne dekking av sakskostnader, så lenge vedtaket den 23.10.06 er gjeldande. Det er etter dette komiteen som må ta stilling til søknaden frå Hans Gunnar Våge. Handsaminga av saka i komite for finans og forvaltning vil difor ha status som handsaming i første instans etter fvl. 33. Dersom komiteen opprettheldt standpunktet i vedtaket av 23.10.06, må saka sendast til klagenemnda i Fjell for endeleg handsaming. 2. Vurdering av søknaden i høve til forvaltningslova 29 og 35 Søknad dagsett 08.01.09 frå Hans Gunnar Våge om dekking av sakskostnader vart sett fram over 2 år etter at komite for finans og forvaltning på førehand vedtok å ikkje dekke eventuelle sakskostnader. Dersom ein reknar søknaden for ein formell klage på vedtaket den 23.10.06, så er klagen sett fram for seint i høve til fristane i fvl. 29. Vedtaket den 23.10.06 var treft før saka var endeleg avslutta. Hans Gunnar Våge har sett fram søknad om dekking av sakskostnader relativt kort tid etter at saka var ferdig handsama og tomta var tilbakeført til han. Ut frå eit rettstryggleiksperspektiv bør søknaden takast til handsaming. Ein kan ikkje gje saka formell status som klagesak, av di fvl. 31, 3. ledd set ein absolutt frist for å ta saker opp som klagesak; Fristen er eitt år etter vedtak er treft. Dette betyr at saka ikkje kan sendast direkte til klagenemnda, men må handsamast av komite for finans og forvaltning først. Lovheimelen for å ta saka opp til fornya handsaming er fvl. 35.
Saka kan med heimel i fvl. 35 handsamast av komite for finans og forvaltning. Dersom komiteen ikkje gir Hans Gunnar Våge medhald i søknaden, må saka sendast vidare til klagenemnda i Fjell kommune. Komiteen må fyrst ta stilling til om søknaden skal avvisast som for seint innkomen etter fvl. 29, eller om søknaden skal takast til ny handsaming med heimel i fvl. 35. Rådmannen tilrår at saka vert teke opp til handsaming i komite for finans og forvaltning, som formell fyrste instans etter fvl. 35. 3. Vurdering av kravet om sakskostnader, fvl. 36 Dersom søknaden vert teke opp til fornya handsaming, må det avgjerast om vilkåra for å tilkjenne dekking av sakskostnader er oppfylt. Forvaltningslova 36 er heimel for å dekka sakskostnader der forvaltninga gjer om på eit vedtak. Regelen vil også gjelde der forvaltninga tek opp ei sak til fornya handsaming. Det grunnleggande vilkåret er at saka gjeld eit enkeltvedtak. Bakgrunnen for Hans Gunnar Våge sitt krav om dekking av sakskostnader er ei sak gjeldande sal av fast eigedom. Eit ordinært sal av fast eigedom er ikkje eit enkeltvedtak i forvaltningslova si forstand. Fvl. 36 kan ikkje nyttast for å vedta å dekka utgifter til juridisk bistand i saker som ikkje ender i eit enkeltvedtak. Dette går fram mellom anna i Gyldendal sin kommenterte lovsamling (kommentar av prof. dr. juris Jan Fridthjof Bernt): 36 vil ikke avskjære eller begrense en parts adgang til å kreve erstatning etter de alminnelige erstatningsregler. Etter disse vil en part i alle fall ha grunnlag for å kreve erstattet utgifter som er påført ved urettmessig og uaktsomt forhold fra det offentliges eller motparts side. Betydningen av 36 er ikke bare at den fastsetter at partene normalt skal ha dekket de nødvendige utgifter til å få rettet opp vedtak som direkte er gale, men også at alle forvaltningsorganer her får en klar intern hjemmel til å dekke slike erstatningskrav uten å gå om den vanlige bevilgningsprosedyre. Det hender at verken alminnelige erstatningsregler eller 36 gir grunnlag for å dekke en parts omkostninger med å vareta sitt tarv i forvaltningssaken. 36 er ikke til hinder for å gi parten billighetserstatning. og vidare Det er ikke i forvaltningsretten noen generell regel om advokathjelp på det offentliges bekostning. Part med liten inntekt og formue kan imidlertid søke om å få dekket advokatutgiftene etter reglene om fritt rettsråd. Det ble ved behandlingen av 36 fremhevet at slik hjelp til partene som ytes allerede mens saken pågår og uavhengig
av utfallet, praktisk sett er mer verdifull enn den hjelp som består i dekning av saksomkostninger. Justiskomiteen anførte i Innst. O. nr. 50 (1976-77) s. 7 at behovet for rettshjelp i forvaltningssaker først og fremst måtte bygge på reglene om fritt rettsråd. Reglene om saksomkostninger i 36 blir dermed et supplement til disse. For personar med låg inntekt har ein reglar om fri rettshjelp, i lov om fri rettshjelp. Det er desse reglane det vret vist til i Gyldendal sin kommenterte lovsamling. Det er berre visse sakstypar som kjem inn under denne lova. Ei sak som som gjeld avhending av fast eigedom fell utanfor rettshjelpslova, jamvel om det er tale om kjøp av det offentlege. Spørsmålet er om det er tilhøve med salet i denne saka som gjer at det likevel bør sjåast på som eit enkeltvedtak. Avtalen mellom Fjell kommune og Hans Gunnar Våge om sal av gnr. 35 bnr. 309 set prisen til kr 34,36 pr. m2. Dette var prisen som låg til grunn i 1979 (oreigningstidspunktet), justert opp til kroneverdien på salstidspunktet i 2008. Tomta vart altså ikkje seld til marknadspris. Dei andre vilkåra i avtalen er utprega privatrettslege. Eit tomtesal med så låg pris vil innebere at kjøparen får ein særrett. I visse tilfelle vil sal til underpris kunne føre til at salet vert rekna for eit enkeltvedtak etter fvl. 2, 1. ledd, b). Men truleg må det meir til enn berre underpris for at ein kan konludera med at det er eit enkeltvedtak. Dersom ein kjem fram til at eit sal av ei tomt ikkje er eit enkeltvedtak, så fell tilfellet normalt utanfor fvl. 36. Eit vedtak om dekking av sakskostnader må då vurderast ut frå vanlege reglar om skadebot. Det må altså vere ei aktlaus handling som har ført til at den private part er påført eit tap. I denne vurderinga er det relevant å sjå kva som vil følgje av fvl. 36, jamvel om denne regelen formelt sett ikkje vert nytta. Utgiftene som kan krevjast dekka etter fvl. 36 er vesentlige kostnader som har vært nødvendige. Kravet frå Hans Gunnar Våge er kr 49 977,75. Utgiftene er for det meste utgifter til advokatbistand i saka. Saka har ei lang historie. Hans Gunnar Våge har nytta advokat og konsulent på fleire ulike stadie i saka. Utgiftene han har hatt knyttar seg både til salet av den søndre delen av tomta til mai Villanger, sakshandsaminga gjeldande salet av restarealet til Hans Gunnar Våge, handsaminga av saka i kommunestyret og kontrollutvalet, og tingingane om kontrakten mellom Fjell kommune og Hans Gunnar Våge. I seg sjølv er ikkje kostnadane store, sett ut frå saka si lange historie.
Det avgjerande etter fvl. 36 vil vere om kostnadane har vore naudsynte for Hans Gunnar Våge. Hans Gunnar Våge gjer greie for sitt syn på saka i brev til kommunen dagsett 16.03.11. Han har ikkje lagt fram dokumentasjon på kostnadene som vert krevd dekka. Det avgjerande er om bistanden som Hans Gunnar Våge har fått av sine advokatar og konsulentar har vore naudsynt for å få det resultatet i saka som han ønskte. I denne vurderinga må ein ta omsyn til at Hans Gunnar Våge sitt primære ønske var å få attende heile tomta, ikkje berre den delen som var att etter at Mai Villanger hadde overteke sin del. Dette fekk han ikkje medhald i, noko som taler mot at kostadande kan dekkast etter fvl. 36. Ein må også ta omsyn til at ein medvirkande faktor til at saka vart teke opp og sluttført var eit politisk intitiativ. Dei spor ein finn av bistand frå advokat og konsulent, er i form av nokre få brev, og dessutan noko praktisk bistand i tingingane om prisen på tomta. Det er grunn til å reise tvil om utfallet i saka var avhengig av bistand frå advokatane til Hans Gunnar Våge, og då er ikkje vilkåra i fvl. 36 oppfylt. Direkte heimel i fvl. 36 til å dekke sakskostander er truleg ikkje til stades i denne saka. Rådmannen kan heller ikkje sjå at det ligg føre aktlause handlingar på det offentlege si side som direkte har ført til at Hans Gunnar Våge har hatt økonomisk tap. Saka vart teke opp etter eit politisk spørsmål, og ikkje pga advokatbistand til Hans Gunnar Våge. Slik rådmannen vurderer saka, har Hans Gunnar Våge nytta advokat og konsulent for eigen risiko. Saka vart drive fram primært av andre enn advokatane og konsulentane. Det er ikkje heimel i fvl. 36 til å krevje dekka desse kostnadane, og lov om skadebot 2-1 kan heller ikkje nyttast som heimel for å dekke kostnadene. Hovuderegelen når det gjeld utgifter til juridisk bistand, kvar privat part har sjølv ansvar for eigne sakskostnader, må då leggast til grunn.