HORDALAND FYLKESKOMMUNE Samferdselsavdelinga Arkivsak 201209174-1 Arkivnr. 831 Saksh. Jacobsen, John Martin Saksgang Samferdselsutvalet Fylkesutvalet Møtedato 14.11.2012 21.11.2012-22.11.2012 NYTT KOLLEKTIVTILBOD I HARDANGER OG VOSS SAMANDRAG Det er utarbeidd ein rapport om nytt kollektivtilbod i Hardanger og Voss. Bakgrunnen for rapporten er nye infrastrukturprosjekt som Jondalstunnelen, Hardangerbrua og nye vegprosjekt i "Vossapakko". Det blir i rapporten lagt til grunn at tilskotsnivået totalt i området ikkje skal auke. Sentralt i rapporten er forslag til nytt regionalt hovudlinjenett for buss som består av følgjande overordna linjer: Odda Voss som har god korrespondanse med tog til/frå Bergen Odda Husnes som har frekvens og avgangstider som sikrar korrespondanse til og frå snøggbåten i Rosendal Seljestad Odda Jondal - Bergen som sikrar korrespondanse med Haukeliekspressen Etter fylkesrådmannen si vurdering er nytt regionalt hovudlinjenett for buss slik det framgår av rapporten «Nytt kollektivtilbud i Hardanger og Voss» eit godt grunnlag for å utvikle eit framtidsretta tilbod i området. Fylkesrådmannen støtter og føresetnaden om at tilskotsnivået samla sett i området ikkje skal auke. Målet er å sette det nye hovudlinjenettet i drift samstundes som Hardangebrua opnar. pårekne ein reduksjon på sambandet Utne-Kvanndal, noko som tilseier at ein må vurdere ei omfordeling av ressursane mellom desse sambanda. Utviklinga på sambandet Utne-Kvanndal Kinsarvik bør følgjast nøye både, før og etter opninga av Hardangerbrua. Det blir i rapporten ikkje tilrådd at det blir gjort endringar i ferjesambandet Årsnes-Varaldsøy-Gjermundshamn. Fylkesrådmannen finn det føremålstenleg å inngå forhandlingar med operatør for å sikre ei disponering av ferjer og ressursar på sambanda Jondal Tørvikbygd og Utne Kvanndal Kinsarvik som i størst mogleg grad sikrar samsvar mellom tilbod og etterspurnad.
FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Fylkesutvalet sluttar seg til at nytt regionalt hovudlinjenett for buss som er omtalt i rapporten «Nytt kollektivtilbud i Hardanger og Voss» gir eit godt grunnlag for å utvikle eit framtidsretta tilbod for kollektivtrafikken i området. 2. Fylkesutvalet legg til grunn at det samla tilskotsnivået i området skal vere på omlag same nivå som i dag. 3. Fylkesutvalet gir fylkesrådmannen fullmakt til å forhandle med operatør for å sikre ei disponering av ferjer og ressursar på sambanda Jondal Tørvikbygd og Utne Kvanndal Kinsarvik som i størst mogleg grad sikrar samsvar mellom tilbod og etterspurnad. Fylkesutvalet ber fylkesrådmannen legge fram ei eige sak om dette som og tar opp i seg utviklinga i trafikken på dei aktuelle sambanda. Paul M. Nilsen Anne Iren Fagerbakke Vedlegg: Rapport «Nytt kollektivtilbud i Hardanger og Voss» (Rambøll) 2
FYLKESRÅDMANNEN, 29.10.2012: Bakgrunn Saman med nye vegtiltak i Vossapakko vil Jondalstunnelen og Hardangerbrua gi nye reisemønstre og moglegheiter for kollektivtrafikken i Hardanger og Voss. På denne bakgrunn har Skyss og Samferdselsavdelinga i fylkeskommunen utarbeidd ein rapport om nytt kollektivtilbod i Hardanger og Voss. Rapporten tilrår løysningar for buss og ferge som kan setjast i drift samstundes med opninga av Hardangerbrua sommaren 2013. Organisering av arbeidet I prosessen med å utarbeide rapporten har Skyss delteke på to møter i Hardangerrådet. Det er vidare planlagt eit møte med Voss kommune om temaet. I arbeidet har man og samarbeidd med blant andre Statens vegvesen og NSB. Skyss arrangerte i oktober 2011 rutemøte i Hardangerregionen, der nytt kolletivtilbod var tema. På dette møtet deltok kommunar, ungdomsråd, reiselivsorganisasjonar med fleire. Rapporten er utarbeidd av konsulentfirmaet Rambøll. Ei prosjektgruppe frå Skyss og Samferdselsavdelinga i fylkeskommunen har fulgt arbeidet. Hovudpunkt frå rapporten Rapporten er avgrensa geografisk til kommunane: Kvam, Odda, Ullensvang, Jondal, Granvin, Ulvik, Eidfjord og Voss. Hurtigbåten mellom Bergen og Rosendal, ferjesambandet Årsnes-Varaldsøy- Gjermundshamn har vore faste føresetnadar i arbeidet med rapporten saman med ei regional busslinje frå Husnes til Odda. Det blir i rapporten lagt til grunn at tilskotsnivået totalt i området ikkje skal auke. Det er i rapporten gjort greie for dagens situasjon for kollektivtrafikken i området. Det er presentert økonomiske nøkkeltal for trafikken i området og nøkkeltal for busslinjene, samt båt- og ferjesambanda. Dei økonomiske nøkkeltala viser at andelen tilskot i rutepakke Hardanger og Voss er omtrent på same nivå som rutepakkane i Nordhordland og Sunnhordland. Nøkkeltala viser og at tilskot per påstiging for buss i området er berekna til 51 kroner, mens det same talet for snøggbåten frå Rosendal til Bergen er 280 kroner. Det er og presentert passasjer og køyretøystatistikk saman med linjer som er viktige for reiselivet. Rapporten peiker og på at skuleskyss utgjer ein vesentleg del av kollektivtransporttilbodet i området, og er i mange samanhengar dimensjonerande for tilbodet lokalt. Endringar i trafikkmønsteret har konsekvensar for ferjene pårekne ein reduksjon på sambandet Utne-Kvanndal. Sitat frå rapporten: «Basert på et enkelt resonnement antas det at etterspørselen i sambandet Utne Kvanndal vil bli redusert til ca 1/3 av dagens trafikk. Etterspørselen etter kapasitet på Jondal Tørvikbygd vil forsiktig anslått øke med 50-70%. Fremtidig disponering av ferjer bør sees i lys av dette». Jondalstunnelen opna 7. september 2012. Det er henta inn trafikktal for september og oktober for fergestrekningane som antas berørt av tunnelen, (Kinsarvik) - Utne Kvanndal, Jondal Tørvikbygd og Årsnes (Varaldsøy) Gjermundshamn. Det understrekes at tallgrunnlaget omfatter 1 uke uten tunnel og 7 uker med åpen tunnel. I rapporten er det med grunnlag i trafikktala frå september og oktober tatt noen forsiktige foreløpige slutningar: «- Jondalstunnelen har en trafikk omtrent som forventet, kanskje noe i overkant. Ferjestatistikken indikerer at september normalt ligger litt over årsgjennomsnittet. I tillegg har tunnelen en viss nyhetsinteresse som kan dra trafikktallene noe opp. - Jondal Tørvikbygd har fått en økning sept.11 til sept.12 på drøyt 60%. I oktober er økningen 66%, men de absolutte tallene er lavere enn for september. Det er omtrent som antatt. Forskjellen i absolutte tall kan skyldes normal årsvariasjon. 3
- Utne Kvanndal har for september fått en reduksjon på ca 18% eller -273 biler. 252 av disse kan antas overført til Jondal Tørvikbygd. For oktober er reduksjonen ca 14% på Utne - Kvanndal, mens Kinsarvik Kvanndal og Kinsarvik Utne begge har en liten økning. Utne Kvanndal har også lavere absolutte tall for oktober enn for september. - Årsnes Gjermundshamn er ikke blitt påvirket av Jondalstunnelen» Rapporten tilrår å auke ferjekapasiteten på Jondal Tørvikbygd og redusere den noko på Utne Kvanndal. Utviklinga på sambandet Utne-Kvanndal Kinsarvik bør følgjast nøye både, før og etter opninga av Hardangerbrua. Det blir i rapporten ikkje tilrådd at det blir gjort endringar i ferjesambandet Årsnes-Varaldsøy-Gjermundshamn. Nytt regionalt hovudlinjenett for buss Sentralt i rapporten er forslag til nytt regionalt hovudlinjenett for buss som består av følgjande overordna linjer: Odda Voss som har god korrespondanse med tog til/frå Bergen Odda Husnes som har frekvens og avgangstider som sikrar korrespondanse til og frå snøggbåten i Rosendal Seljestad Odda Jondal - Bergen som sikrar korrespondanse med Haukeliekspressen Vossebanen mellom Voss og Bergen er og ei viktig regional linje. Så langt som mogleg skal man ikkje køyre buss parallelt med tog. Snøggbåten mellom Rosendal og Bergen skal gå omtrent som i dag. Det blir satsa på eit regionalt linjenett med gode korrespondansar i definerte knutepunkt. Lokale ruter må i dette systemet tilpasse seg dei regionale hovudlinjene. På sikt kan og bestillingstransport erstatte bussavgangar med tynt belegg. Endringane i vegsystemet gjer det mogleg med endringar i linjenettet til kollektivtrafikken. Dette fører og med seg nye knute- og byttepunkt. I rapporten er det gjort greie for status for utvikling av desse punkta. Rapporten peiker på at det på kort sikt er viktig å få lagt til rette for eit nytt bytepunkt i Austrepollen der bussar mellom Odda og Jondal korresponderer med busser til/frå Rosendal. Rapporten peiker og på at oppstillingsområde for bilar som skal med ferga i Jondal mest sannsynleg har for liten kapasitet. Saumlause reiser med gjennomgåande billettering er viktig når fylkeskommunen baserer sitt tilbod på byte mellom buss og tog. Samordning av takst- og billettstruktur med NSB er ein føresetnad for gjennomgåande reiser Odda Voss Bergen Handsaming i Hardangerrådet Hardangerrådet handsama sak om Samferdselsplan for Hardanger, Kollektivstrategi frå Hardangerrådet på møte 04.10.2012 og gjorde følgjande vedtak: «Generelt. Hardangerrådet viser til uttale til RTP Hordaland og understekar: Regionsentra Odda, Kvam og Voss må vera samferdselsknutepunkt i regionen. Rutestrukturen i Hardanger/Voss må vera i same «sone», slik at kommunikasjonen mellom kommunane i regionen opnar for samvær. Tabellane for ytre og indre deler av Hardanger må hanga saman. Det må vera høve til å reisa kollektivt frå 06.00 til 24.00 for å nytta tilboda i regionen på tvers av kommunegrensene. Buss: Kollektivstrukturen må etablerast med gjenomgåande langruter og materuter. Hurtigbåt: «Turistbåten» på Hardangerfjorden med start og stopp på Lofthus er også viktig for intern kommunikasjon i Hardanger og tilkomst til/frå Bergen. Ferjer: Ferja Jondal - Tørvikbygd skal ha 2 ferjer og nattferje 4
Ingen ferjer ha «kjellarsalong». Ferjetilbodet Kinsarvik- Utne Kvanndal skal oppretthalda frekvens og materiell seglingstider tilpassa pendling og kollektivtransport. Jernbane: Bergensbanen får reisetid Bergen Oslo på 4t og 15 min. Vossebanen er regiontrafikk i Bergensområdet og Hardanger. «Vestlandbanen over Haukeli» utløyser høghastigheits jernbane og raske samband Oslo Stavanger/Haugesund/Bergen.» Fylkesrådmannen sine merknader Etter fylkesrådmannen si vurdering gjev rapporten om nytt kollektivtilbod i Hardanger og Voss eit godt grunnlag for vidare arbeid med utvikling av kollektivtilbodet i området. I rapporten er det lagt til grunn at tilskotsnivået totalt i området ikkje skal auke. Fylkesrådmannen støtter denne føresetnaden. Fylkesrådmannen sitt utgangspunkt er at Hardangerbrua og Jondalstunnelen gir nye reisemønstre og moglegheiter for kollektivtrafikken. Fylkesrådmannen sluttar seg difor til at nytt regionalt hovudlinjenett for buss som er omtalt i rapporten «Nytt kollektivtilbud i Hardanger og Voss» gir eit godt grunnlag for å utvikle eit framtidsretta tilbod. Målet er å sette det nye hovudlinjenettet i drift samstundes som Hardangebrua opnar neste sommar. Fylkesrådmannen har merka seg at strekninga Odda- Utne-Kvanndal-Norheimsund vil få noko redusert busstilbod som følgje av forslaget til nytt hovudlinjenett. Det er daglege tre avgangar som blir flytta frå sambandet Kvanndal Utne til Jondalstunnelen. Dette vil gi ei framføringstid på strekninga Bergen - Odda og for dei som skal vidare til Austlandet med Haukeliekspressen som er 50 minutt raskare enn i dag. Reisetidsgevinsten er etter fylkesrådmannen si vurdering så stor at det forsvarer ei flytting. Vidare vil fylkesrådmannen gjere merksam på at det i framtida og vil gå buss mellom Odda og Utne og Granvin - Kvanndal - Norheimsund. Når det gjeld linja mellom Odda og Voss så blir det lagt opp til korrespondanse med lokale bussar frå Eidfjord på Bu og frå Ulvik i Granvin. Denne linja skal ha god korrespondanse med tog til/frå Bergen. Fylkesrådmannen støtter opp om at så langt som mogleg bør man ikkje køyre buss parallelt med tog på Vossebanen og at lokale bussar må tilpasse seg dei gjennomgåande regionale linjene. Fylkesrådmannen støttar og opp om linja frå Husnes til Odda som har korrespondanse til og frå snøggbåten i Rosendal. pårekne ein reduksjon på sambandet Utne-Kvanndal, noko som tilseier at ein må vurdere ei omfordeling av ressursane mellom desse sambanda. Utviklinga på sambandet Utne-Kvanndal Kinsarvik bør følgjast nøye både, før og etter opninga av Hardangerbrua. Det blir i rapporten ikkje tilrådd at det blir gjort endringar i ferjesambandet Årsnes-Varaldsøy-Gjermundshamn. Fylkesrådmannen finn det føremålstenleg å inngå forhandlingar med operatør for å sikre ei disponering av ferjer og ressursar på sambanda Jondal Tørvikbygd og Utne Kvanndal Kinsarvik som i størst mogleg grad sikrar samsvar mellom tilbod og etterspurnad. Fylkesrådmannen vil legge fram ei eige sak om dette som og tar opp i seg utviklinga i trafikken på dei aktuelle sambanda. Fylkesrådmannen har merka seg at vedtaket i Hardangerrådet den 4. oktober om kollektivstrategi i stor grad er samanfallande med tilrådingane i rapporten. Dette gjeld med eit unnatak og det er framtidig disponering av ressursar på ferjesambandet Kvandal - Kinsarvik Utne. Rapporten om framtidig kollektivtilbod i Hardanger og Voss tar opp i seg i fleire ting som vil bli tatt opp i andre prosessar som blant anna oppfølging av handlingsprogrammet til Regional transportplan Hordaland, dei årlege fylkesvegbudsjetta og i arbeidet med kollektivstrategi for Hordaland. Dette gjeld blant anna bestillingstransport, utbetring av knutepunkt, samordna takst- og billettstruktur med NSB og rutetilbod i reiselivssamanheng. 5