ØKONOMIPLAN 2014-2017

Leikanger kommune ØKONOMIPLAN 2014-2017 ÅRSBUDSJETT 2014 Kommuestyret sitt vedtak 12.12.2013

INNHALDSLISTE Leikanger Kommune 1. Føreord... 3 2.a. Folketalsutvikling... 4 2.c Frie inntekter - regjeringa sitt framlegg for 2014... 10 2.c.1 Skatt og rammetilskot... 10 2.c.2 Rente / avdragskompensasjon for investeringar... 15 2.c.3 Momskompensasjon... 15 2.c.4 Eigedomsskatt... 16 2.c.5 Kalkulatoriske rente og avskrivingar... 16 2.c.6 Premieavvik... 16 2.c.7 Avkastning frå Kraftfondet... 16 2.d Løns- og prisvekst, endringar i pensjonsutgiftene og arbeidsgivaravgift.... 17 2.d.1 Løns- og prisvekst... 17 2.d.2 Justeringsprosent på kommunale tenester... 17 2.d.3 Pensjonsutgifter og arbeidsgivaravgift... 17 2.e Robek... 18 3. Driftsbudsjettet... 19 3.a Tenesteproduksjon... 19 3.a.1 Sentrale folkevalde organ og revisjon... 19 3.a.2 Sentraladministrasjon og styring... 22 3.a.3 Fellestenester... 23 3.a.4 Undervisning... 26 3.a.5 Barnehage... 31 3.a.6 Helseteneste... 34 3.a.7 NAV - Sosiale tenester... 38 3.a.8 Barnevern... 41 3.a.9 Pleie og omsorg... 42 3.a.10 Kultur og bibliotek... 47 3.a.11 Kulturskulen i Sogn... 50 3.a.12 Byggforvaltning... 52 3.a.13 Vegar... 54 3.a.14 Brannvern... 56 3.a.15 Vatn, avløp og renovasjon (VAR)... 57 3.a.16 Miljø, areal og næring... 58 3.a.17 Livssyn... 59 3.a.18 Lønsreserve... 59 3.b Driftsoversikt 2014 2014 - framlagt 28.11.2013... 60 3.c Oversikt / innhald i rammeområde... 62 3.d Tiltak og søknader som ikkje er innarbeida i budsjettgrunnlaget... 66 4.Finansforvaltning Gjeld og Eigenkapital... 68 4.a Aktiv forvaltning... 68 4.b Samansetning og bruk av fond (EK)... 69 4.c Gjeld - Renter og avdrag... 70 5. Investeringar... 72 6. Diverse vedlegg... 77 6.a Kontrollutvalet i Leikanger kommune... 77 6.b Sogndal og Leikanger kyrkjelege fellesråd... 80 7. Politisk handsaming... 82 7.a Saksframlegg til formannskapet 28.11.2013 og kommunestyret 12.12.2013... 82 1

7.b Vedtak formannskapet 28.11.2013... 88 7.c Vedtak i kommunestyret 12.12.2013... 90 8. Uttale til budsjettframlegget for 2014... 93 8.a Uttale frå ungdomsrådet møte 04.12.2013... 93 8.b Rådet for eldre og menneske med nedsett funksjonsevne... 94 9. Oppdatert driftsoversikt etter vedtak 12.12.2013... 95 10. Budsjettskjema... 97 Budsjettskjema 1A... 97 Budsjettskjema 1B... 98 Budsjettskjema 2A Investeringsbudsjettet... 99 Budsjettskjema 2B Investeringsbudsjettet... 100 Økonomisk oversikt drift... 101 Økonomisk oversikt investering... 102 2

1. Føreord Rådmannen legg med dette fram grunnlaget for Økonomiplan 2014 2017 samt årsbudsjett 2014. Økonomiplanen er tufta på kommunelova 44. Den er obligatorisk og skal gje eit realistisk oversyn over den økonomiske situasjonen både når det gjeld inntekter og utgifter dei komande 4 år. Økonomiplanen skal rullerast kvart år. Den har ikkje status som bindande løyvingsdokument. Årsbudsjettet er heimla i kommunelova 45. Årsbudsjettet er ein bindande plan for bruk av kommunen sine midlar i budsjettåret. Årsbudsjettet skal vera realistisk og framstille kommunen sine utgifter og inntekter på ein oversiktleg måte. Det er også stilt krav om at budsjettet skal delast i ein driftsdel og ein investeringsdel. Økonomiplan 2014 2017 vart fyrste gong lagt fram for formannskapet den 28.10.2013 og deretter til ny orientering i formannskapet og kommunestyret 14.11.2013. I forkant av budsjettprosessen vart det i juni lagt fram ei rammesak der kommunestyret fastsette rammer og premissar for neste års budsjett. Budsjettrammene for 2014 og utover i perioden er basert på framlegg til statsbudsjett som vart lagt fram i oktober av regjeringa Stoltenberg. Dvs endra budsjettforslag frå ny regjering er ikkje innarbeida i framlegget. Med den informasjon vi har i dag, ser det ut til at rammetilskotet for 2014 vil bli noko redusert, om lag kr.400.000,- med heilårseffekt frå 2015 med kr.700.000,- pr. år. Framlagt budsjettforslag er balansert mot fond med ca 3 mill kroner. For heile perioden er det lagt inn 13,7 mill kroner i bruk av fond. I tillegg er premieavviket på 5,5 mill kroner inntektsført og er med på finansiere driftsramma for 2014 og resten av økonomiplanperioden. Med auka fokus på ulemempene med inntektsføring av premieavvik, har ein forvetning om at premieavviket for kommande år vert vesentleg redusert. Rådmannen legg fram eit budsjett i balanse, men vil avslutningsvis peike på at det økonomiske opplegget for økonomiplanperioden, med forventa reduksjon av rammetilskot, samt årleg bruk av fond og premieavvik til å balansere budsjettet, vil bli svært stramt og at det ikkje gir rom for nye eller utvida aktivitetar utan at kommunestyret finn inndekking på andre område. 3

2. Kommunen sine rammevilkår 2.a. Folketalsutvikling Utvikling i folketalet siste 10 åra. Figuren under viser utviklinga i folketalet fom år 2004 og fram til i dag gruppert etter alder. Talmaterialet er pr. 1.1. i året, slik at 0-åringar i 2013 er dei som er fødde i 2012. År 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Kvinner 1102 1119 1106 1110 1109 1096 1120 1082 1139 1155 Menn 1090 1090 1093 1089 1070 1060 1062 1143 1097 1100 0 åringar 27 20 29 28 23 21 27 25 25 23 1-5 år 150 161 155 160 141 137 130 139 135 136 6-15 år 294 285 281 282 302 301 303 299 305 314 16-18 år 109 108 107 96 88 81 82 88 99 93 19-24 år 164 185 170 185 187 165 165 172 167 172 25-66 år 1133 1141 1149 1145 1132 1137 1152 1177 1165 1172 67-79 år 187 187 184 186 183 190 194 194 208 219 80 år og over 128 122 124 117 123 124 129 131 132 126 Totalt 2192 2209 2199 2199 2179 2156 2182 2225 2236 2255 Statistikk frå SSB, tabell 07459. Folketal i Leikaner kommune utgjer pr.1.1.2013 2255 personar. Av desse er 1155 kvinner og 1100 menn. Folktetalet pr. 01.07.2013: 2285 (brukt ved utrekning av innbyggjartilskot). Auken frå 2012 til 2013var på totalt19 personar. Gruppa 1-5år auka med 1 person, gruppa 6-15 år auka med 9 personar, gruppa 16-18 år gjekk ned med 6 personar, gruppa 19-24 auka med 5 personar, gruppa 25-66 år auka med 7 personar, gruppa 67-79 auka med 11 personar medan aldersgruppa 80 år og over gjekk ned med 6 personar. Det vart født 23 ungar i 2012. Fom år 1992 vart Fresvik og Feios lagt til Vik kommune og folketalet for Leikanger vart då redusert frå 2853 til 2225. Ein må heilt attende til 1997 for å finne eit folketal på tilsvarande nivå, folketalet i Leikanger var då på 2246 innbyggjarar. 4

Samanhengar mellom utvikling i folketalet og netto inn- /utflytting og positivt-/negativt fødselsoverskot Folkemengde 01.01. i året og endringar i året. Tot.pr. Fødde i Fødselsoverskot Netto Folke- År 01.01. året Innflyt. Utflyt. Døde innflyt. tilvekst 1998 2216 21 18 3 69 90-21 -18 1999 2198 27 24 3 61 79-18 -15 2000 2183 27 29-2 91 84 7 5 2001 2188 41 14 27 81 97-16 11 2002 2199 34 21 13 57 76-19 -6 2003 2193 27 25 2 59 61-2 0 2004 2192 18 25-7 96 72 24 17 2005 2209 31 20 11 78 98-20 -9 2006 2199 31 26 5 87 94-7 -2 2007 2199 22 19 3 86 109-23 -20 2008 2179 21 11 10 69 102-33 -23 2009 2156 28 24 4 90 68 22 26 2010 2182 26 22 4 102 63 39 43 2011 2225 23 21 2 97 88 9 11 2012 2236 21 22-1 92 81 11 10 2013 2246 398 321 77 1215 1262-47 30 Oppsettet er utarbeida med tal frå SSB. (Tab. 01223) Som vi ser av tabellen, er det små variasjonar i det totale folkemengda i Leikanger, men vi ser likevel at det er stor til- og fråflytting i kommunen. Årskulla varier vanlegvis rundt 25-30 fødde pr år. Året 2001 skil seg ut ved at det dette året vart det fødd 41 born i Leikanger medan det i 2004 berre vart fødd 18 born i Leikanger. Dei tre siste åra har folketalet auka med 64 peronar, fordelt på 43 i løpet av 2010 og 11 i løpet av 2011 og ein auke på 10 i 2012. Netto innvandring frå andre land utgjorde i 2010 totalt 15 personar. 5

Prognose folketal for neste år og for økonomiplanperioden som ligg som grunnlag for skatt- og rammetilskot: Ved berekning av dei frie inntektene er det nytta ein prognosen for folketalsutviklinga der ein framskriver dagens situasjon, dvs 01.07.2012. Tabellen under viser dei ulike alderssamansetningane som vert nytta i inntektssystemet (same aldersgruppa går att i fleire grupperingar og ein kan difor ikkje summere kolonnen og komme fram til folketalet i kommunen): Folketal pr. 1.7.2013 vert vidareført for heile perioden. Kriteriedata IS 2014 med folketall per 1.7.2013 IS 2015 med folketall per 1.7.2014 IS 2016 med folketall per 1.7.2015 Innbyggere ialt 2 285 2 285 2 285 2 285 Innbyggere 0-1 år (fra 2013), tidligere 50 50 50 50 0-2 år Innbyggere 2-5 år (fra 2013), tidligere 110 110 110 110 3-5 år IS 2017 med folketall per 1.7.2016 Innbyggere 6-15 år 327 327 327 327 Innbyggere 16-22 år 207 207 207 207 Innbyggere 23-66 år 1 237 1 237 1 237 1 237 Innbyggere 0-17 år 544 544 544 544 Innbyggere 18-49 år 874 874 874 874 Innbyggere 50-66 år 513 513 513 513 Innbyggere 67-79 år 236 236 236 236 Innbyggere 80-89 år 95 95 95 95 Innbyggere 90 år og over 23 23 23 23 Har og henta ein tabell frå SSB som er ein prognose på folketalsutviking fram tom 2040: År 2013 År 2015 År 2020 År 2025 År 2030 År 2035 År 2040 0-5 år 156 166 169 169 171 174 172 6-15 år 307 318 300 304 305 307 310 16-19 år 126 114 146 125 123 124 124 20-66 år 1301 1303 1277 1284 1264 1267 1254 67-79 år 224 254 303 335 342 341 346 80-89 år 105 91 92 120 164 180 191 90 år eller eldre 27 28 25 23 29 39 55 Tabell 09482 SSB 6

Utdrag frå tabellen som viser utvikling for aldersgruppa 67 og over: År 2013 År 2015 År 2020 År 2025 År 2030 År 2035 År 2040 67 år og over 356 373 420 478 535 560 592 Endring mot forrige år 17 47 58 57 25 32 Endring mot år 2013 17 64 122 179 204 236 Tabellen viser tydeleg korleis ein forventar befolkningssamasetninga vil utvikle seg fram mot 2040. 7

2.b Om inntektssystemet Leikanger Kommune Kommunen sine frie inntekter består av rammetilskot og skatteinntekter og utgjer i lag med momskompensasjon om lag 80 pst. av kommunesektoren sine samla inntekter. Dette er inntekter kommunen kan disponera fritt utan andre føringar frå staten enn gjeldande lover og reglar. Gjennom inntektssystemet vert dei frie inntektene fordelt til kommunar og fylkeskommunar. Det overordna føremålet med inntektssystemet er å utlikna kommunane sine ulike føresetnader til å gi innbyggarane eit likeverdig tenestetilbod. Ved fordeling av rammetilskot vert det teke omsyn til strukturelle ulikheitar i kommunane (utgiftsutjamning) og ulikheitar i skatteinntektene (inntektsutjamning). Inntektssystemet inneheld i tillegg tilskot som vert nytta ut frå regionalpolitiske målsettingar. Det vert også gitt skjønnstilskot for å korrigere for forhold som ikkje vert godt nok ivareteke gjennom fordelingssystemet. Inntektsutjamninga omfattar inntekts- og formuesskatt frå personlege skatteytarar samt naturressursskatt frå kraftføretak. Det samla rammetilskotet for kommunane kjem fram som summen av: Innbyggjartilskot Vert omfordelt ved utgiftsutjamninga, basert på kostnadsnøklar for kommunane Korreksjonsordninga for eleavar i statleg og privat skule. Inntektsgarantiordning (INGAR- skjermar kommunar mot brå nedgang i rammetilskotet frå eit år til eit anna). Skatteutjamning (skatt frå personlege skatteytarar og naturressursskatt frå kraftføretak). Det er talet på innbyggjarar pr.01.07.2013 som er lagt til grunn for utgiftsutjamning og innbyggjar tilskot i 2014. Distriktstilskot Sør-Noreg Til kommunar i Sør-Noreg som ligg i sone IV eller III i det distriktspolitiske verkeområdet og mottek ikkje Nord-Noreg- og Namdalstilskot eller småkommunetilskot. Har hatt ei gjennomsnittleg skatteinntekt som lågare enn 120 % av landsgjennomsnittet. I Sogn og Fjordane får kommune Høyanger, Årdal, Luster, Bremanger, Vågsøy, Eid, Gloppen og Stryn distriktstilskot. Nord-Noreg- og Namdalstilskot Særskilt regionalpolitisk verkemiddel. Småkommunetilskot Vert gitt kommunar som har færre enn 3200 innbyggjarar og som dei siste 3 åra har hatt ei skatteinntekt som er lågare enn 120 pst. av landsgjennomsninttet. Med unntak av Aurland får alle kommunar i fylket med innbyggjartal under 3200 småkommunetilskotet. Tilskotet vert berekna ut frå innbyggartalet pr. 01.01.2013. Sats for 2014 er i forslag til statsbudsjett sett til kr.5.316.000,-. Skjønnstilskot Vert nytta for å kompensere kommunar for spesielle lokale tilhøve som ikkje vert fanga opp av inntektssystemet. Veksttilskot Til kommunar med særleg høg befolkningsvekst. Ingen i Sogn og Fjordane er tildelt veksttilskot for 2014. Storbytilskot 8

Gjeld Oslo, Bergen, Trondheim og Stavanger Leikanger Kommune Utgiftsutjamning Utgiftsutjamninga er grunngjeven med at demografiske, geografiske og sosiale tilhøve gjev strukturelle kostnadsskilnader som kommunane i liten grad kan påverke. Døme på slike kostnadsskilnader er ulik aldersfordeling eller reiseavstand innanfor kommunen. For at kommunesektoren skal kunne gje eit likeverdig tenestetilbod til innbyggjarane sine, må ein ta omsyn til slike strukturelle kostnadsskilnader når ein fastset dei økonomiske rammene for den einskilde kommunen og fylkeskommunen. Denne komepensasjon skjer i praksis gjennom kostnadsnøkkelen, som består av ulike kriterie med vekter. Utgiftsutjaming barnehage (delkostnadsnøkkel): På grunn av endring i kontantstøtteordninga gjeldande frå august 2012 vart det frå og med 2013 gjort ei teknisk justering i delkostnadsnøklane for barnehagar. Tidlegare delkostnadsnøkkel bestod av kriteria tal på barn 3-5 år, tal på innbyggarar med høgare utdanningog tal barn 1-2 år utan kontantstøtte. Når 2-åringar frå august 2012 ikkje lenger mottek kontantstøtte,vil dette påverke kontantstøttekriteriet og kriteriet vert endra til tal på barn 1 år utan kontantstøtte. Kriteriet tal på på barn blir endra frå tal på barn 3-5 år til tal på barn 2-5 år, slik at 2-åringar vert fanga opp av dette kriteriet. Samtidig vert og vektinga endra noko, kontanstøtte kriteriet får lågare vekt medan alderskriteriet får ei høgare vekting. Rammetilskot vert utbetalt i 10 terminar gjennom året. Skatteutjamning Det er store variasjonar i skattegrunnlaget mellom kommunane, noko som skapar store skilnader i inntektsnivå. Skilnader i skattegrunnlaget blir, til forskjell frå skilnader i utgiftsbehov, berre delvis utjamna. Det skjer gjennom skatteutjamninga. Skilnader i inntektsnivå er den viktigaste forklaringa på ulikt tenestetilbod. For å sikre ei jamnare fordeling av inntekter mellom kommunane, og for å jamne ut uønska skilnader i tenestetilbodet mellom kommunane, føreslo regjeringa i kommuneproposisjonen 2011 å redusere den delen av dei frie inntektene til kommunane som kjem frå skatt, frå 45 til 40 pst., og auke innbyggjartilskotet tilsvarande. Kommunar med skatteinntekter under landsgjennomsnittet får kompensert for 60 % av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet. Kommunar med skatteinngang over landsgjennomsnittet, blirt trekt for 60 % av differansen mellom eigen skatteinngang og landsgjennomsnittet. Skatteutjamninga for kvar kommune vert berekna fortløpande ti gonger i året og utbetalt i lag med rammetilskot. 9

2.c Frie inntekter - regjeringa sitt framlegg for 2014 Frie inntekter for kommunane er rammetilskot, skatteinntekter, eigedomsskatt, momskompensasjon og andre ikkje øyremerka statlege tilskot er hovudfinansieringskjelda for driftsrammene. Etter anslag rekneskap 2013 er nominell vekst i frie inntekter frå 2013 til 2014 for kommunesektoren 5,9 mrd. kroner, eller 4,1 %. Realveksten er 3,3 mrd. kroner, eller 1,1 %. Prisvekst er for kommunale sektor berekna til 3,0% (deflator). 2.c.1 Skatt og rammetilskot Regjeringa sitt framlegg for budsjettåret 2014 I tråd med det som vart varsla i kommuneproposisjonen, held inntektsveksten fram i 2014. Det vart då varsla vekst i samla inntekter på mellom 6 og 6,5 mrd. kroner, av dette er vekst i frie inntekter mellom 5 og 5,5 mrd. kroner. I statsbudsjettet 2014 ligg det inne ein vekst for kommunesektoren på 7,7 mrd. kroner (2 %) i samla inntekter, og av det 5,2 mrd. kroner (1,7 %) i frie inntekter, fordelt på 4,3 mrd. til kommunane og 0,9 mrd. til fylkeskommunane. Veksten er rekna ut frå anslag på inntektsnivå for 2013, som vart lagt til grunn i revidert nasjonalbudsjett. Dei ekstra skatteinntektene i 2013 fører til at veksten i inntekter frå 2013 til 2014 blir lågare når veksten blir rekna frå anslag rekneskap 2013. Etter anslag rekneskap 2013 er nominell vekst i frie inntekter frå 2013 til 2014 for kommunesektoren 5,9 mrd. kroner, eller 4,1 %. Realveksten er 3,3 mrd. kroner, eller 1,1 %. Med utgangspunkt i anslag rekneskap 2013 gir dette slik vekst i dei frie inntektene: Kommunesektoren For Sogn og Fjordane Leikanger kommune totalt Nominell vekst 4,1 % 3,8 % 3,9 % Prisvekst (deflator) 3,0 % 3,0 % 3,0 % Realvekst i frie inntekter 1,1 % 0,8 % 0,9 % Veksttala frå 2013 til 2014 varierer mellom kommunane (sjå tabell og grafisk framstilling). Generelt er at følgjande punkt påverkar kommunane ulikt: endringar i inntektssystemet endringar i folketalet og alderssamansetjinga endringar i regionalpolitiske tilskot endring i tildelt skjønn endra kriteriedata endringar på skatt (skattedel og inntektsutjamninga) 10

I budsjettet for 2014 kan kommunane ta utgangspunkt i prognosen for frie inntekter, men må sjølve justere for lokale tilhøve. For 2014 gjeld som nemnt folketal per 1. juli 2013 for innbyggjartilskotet (inkludert inntektsgarantitilskotet) og kriteria som går på aldersgrupper i utgiftsutjamninga. Andre kriteriedata er frå 1. januar 2013. Oppdatering av folketal i inntektsutjamninga blir vidareført med teljedato 1. januar i budsjettåret. Pris- og kostnadsvekst på kommunal tenesteyting Ved utrekning av realvekst i kommunesektoren sine inntekter for 2014, blir det lagt til grunn ein vekta løns- og prisvekst (deflator) på 3 % på kommunal tenesteyting. Lønsvekst 3,50 % (vekt 0,635) Varer/tenester 2,00 % (vekt 0,365) Samla prisvekst/deflator: 3,00 % Skatteøyre I kommuneproposisjonen for 2011 vart det signalisert at skattøyren skal fastsetjast ut frå ei målsetjing om at skatteinntektene for kommunane skal utgjere 40 % av dei samla inntektene. For å tilpasse dette, er det gjort framlegg om å redusere skattøyren for personlege skattytarar med 0,2 % til 11,4 %. Folketalsvekst og pensjon Veksten i dei frie inntektene må m.a. sjåast i samanheng med auka utgifter for kommunesektoren knytt til folketalsutvikling og pensjon. Meirutgifter som følgje av folketalsvekst som må dekkjast av frie inntekter, er berekna til 2,8 mrd. kroner. Av dette gjeld om lag 2,3 mrd. kroner primærkommunane. I 2014 er det forventa at pensjonsutgiftene vil auke med 1 ¾ mrd. kroner utover det som er kompensert gjennom deflatoren. Primærkommunane sin del er rekna til om lag 1,4 mrd. kroner. Bakgrunnen for auken i pensjonspremie følgjer av lønsutviklinga, låg rente (avkastning på pensjonsmidlar), krav til oppkapitalisering av pensjonsfonda etter auka levealder, innstramming av forholdstalet mellom diskonteringsrenta og lønsvekst og auka utgifter for inndekning av tidlegare års premieavvik. Målsetjinga framover er at nivået på pensjonskostnadane skal samsvare betre med premienivået over tid, og redusere premieavvika. Med ein større auke i utgifter til demografi og pensjon, er det sannsynleg at kommunane sjølve må dekkje noko av meirutgiftene utover veksten i frie inntekter. Andre punkt i kommuneøkonomien for 2014 Tiltak som ligg inne i rammetilskotet og er medrekna for veksten i frie inntekter: Helsestasjons- og skulehelsetenesta er ei viktig førebyggjande teneste for barn og unge under 20 år. Av veksten i frie inntekter til kommunane er 180 mill. kroner sett (fordelt i tabell C i Grønt hefte) av til særskild styrking av denne tenesta. Til utdanning av deltids brannpersonell er det av veksten i frie inntekter sett av 27 mill. kroner, slik at det i 2014 er fordelt 36 mill. kroner til kommunane (tabell C i Grønt hefte). Endringar i refusjonsordningar som kommunane må dekkje (innstramming i øyremerkt tilskot): I den statlege refusjonsordninga for barnevernstiltak for einslege mindreårige asylsøkjarar er det framlegg om å innføre ein kommunal medfinansiering på 10 % av utgiftene over innslagspunktet på kr 16 050 per mnd. i 2014. Det er berekna at dette vil bety ein reduksjon i utbetaling av refusjonar frå staten på 120 mill. kroner i 2014. 11

Det blir ei forsiktig innstramming i ordninga for toppfinansiering av ressurskrevjande helseog sosialtenester. Ressurskrevjande tenestemottakarar er personar under 67 år med store hjelpebehov og som mottek omfattande helse- og omsorgstenester frå kommunen. Frå 2014 er det foreslått at statens kompensasjonsgrad for utgifter til kommunane som ligg over eit innslagspunkt på kr 1 010 000 per person, blir redusert frå 80 % til 77,5 %. Utgifter på om lag 215 mill. kroner som staten tidlegare har dekka, må no kommunane dekkje. I 2014 er det netto lagt inn 820 mill. kroner i rammetilskotet til nye oppgåver (halde utanom den berekna veksten i frie inntekter): Barnehage: Nominell vidareføring av foreldrebetaling. Heilårsverknad av 2013-tiltak, auka utgifter for kommunane er lagt i frie inntekter med 81,5 mill. kroner. Frå hausten 2014 blir maksimalprisen sett til kr 2 360 pr. mnd, ein reell reduksjon på kr 45. Utgifter for kommunane er berekna til 163 mill. kroner, som ligg i frie inntekter. Auka likeverdig behandling av kommunale og ikkje-kommunale barnehagar. Heilårsverknad av tiltak frå 2013. Minimumstilskotet til ikkje-kommunale barnehagar er auka frå 92 til 96 % frå 1. august 2013. Auka utgifter for kommunane er berekna til 169,5 mill. kroner, lagt i frie inntekter. Opptrapping til to barnehageopptak frå hausten 2014. Framlegg om at barn som fyller eitt år innan 1. november 2014 skal vere sikra barnehageplass. Utgift lagt i frie inntekter, 241 mill. kroner. Skule: Valfag i 9. klasse på ungdomstrinnet, heilårsverknad frå 2013-tiltak. Utgifter for kommunane som er lagt i frie inntekter, 95,7 mill. kroner. Valfag for 10. klasse på ungdomstrinnet frå hausten 2014. Her er det lagt inn 1 ½ time per veke, der ein ½ time er ny tid og 1 time blir omfordelt innanfor eksisterande timetal. Berekna utgift 68,3 mill. kroner lagt i frie inntekter. Kulturskuletilbod i skule/sfo, 1 time. Heilårsverknad frå 2013-tiltak, utgift lagt i frie inntekter med 106,2 mill. kroner. Nye plassar og fleire elevar i statlege og private skular avlastar rammetilskotet med eit samla trekk på 51,5 mill. kroner. Bergen kommune overtar Hunstad skule frå staten hausten 2014, utgift 1,9 mill. kroner. Barnevern: Eigendelen til kommunane ved plassering i barnevernsinstitusjon aukar frå 01.01.2014 med om lag kr 50 000 for kvart barn per mnd. Utgift på 160,2 mill. kroner lagt i frie inntekter. Sterkare krav til kommunalt tilsyn med barn i fosterheimar gjeld frå 15. juli 2014, jf. prop. 106 L (2012 2013). Utgiftsauke for kommunane på 15 mill. kroner er lagt inn i frie inntekter. Kommunalt ansvar for tilsyn med samvær foreldre-barn inntil 16 timar per år (barnelova). Utgift for kommunane på 2,3 mill. kroner er lagt inn i frie inntekter. Omsorg: Kommunal utbygging av øyeblikkeleg hjelp blir finansiert med øyremerkt tilskot og bidrag frå regionale helseføretak. Dette inneberer ei avlastning av medfinansieringa av spesialisthelsetenesta. Det er derfor gjort eit trekk i rammetilskotet på 86 mill. kroner. Skjønnsmidlar knytt til psykososial oppfølging etter 22. juli-hendinga blir avvikla. Trekk i rammetilskotet med 51,5 mill. kroner. 12

Andre: Verjemålsreforma, 2. års trekk av endring i ansvar mellom kommunar og staten gjev eit trekk i rammetilskotet på 66,4 mill. kroner. Framlegg til statsbudsjett - Leikanger kommune (Tekst henta frå KRD) Anslag frie inntekter for Leikanger kommune er 122 208 000 kroner. Dette anslaget på frie inntekter tilseier ein vekst for Leikanger kommune fra 2013 til 2014 på 3,9 prosent. I samme periode er anslått landsgjennomsnittlieg vekst på 4,1 prosent. Veksten i frie inntekter er regnet fra inntektsnivået i revidert nasjonalbudsjett året før budsjettåret (ikkje anslag på rekneskap 2012). Anslag skatteinntekter kr.55 937 000 Totalt rammetilskot kr.66 271 000 Sidan vi ikke kjenner dei endelege skatteinntektene for 2014 før i januar 2015, er det gjort eit anslag på kor store skatteinntektene for 2014 vil bli. Det vert difor presisert at det angitte nivået på frie inntekter er eit anslag. For skatt på inntekt og formue tek ein for kvar kommune utgangspunkt i skatt pr. innbyggjar i 2012, framskrive med innbyggjartalet i 2013. Ut ifrå skatt 2012 framskrive med innbyggjartalet i 2013, blir det rekna ut kva del som kvar kommune får av berekna skatt. Dette nivået vert nytta til å fordela det samla skatteanslaget på inntekt og formue mellom kommunane både for 2013 og 2014. I skattansalget er ansalg på skattutjamning inkludert. For 2013 og 2014 er utjamning i skattanslaget for kommunane 60 %. Utvikling i skatt og rammetilskot i Leikanger kommune Tabellen nedanfor viser utvikling i dei frie inntektene dei siste åra: (Henta frå KS sin prognosemodell som basert på prognosar gitt av departementet. Tala er ikkje oppgåvekorrigert og vil difor avvike noko frå tal der ein oppgir oppgåvekorrigert vekst). I dette oppsettet er inntektsutjamninga lagt til rammetilskotet. 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Skatt 42 167 47 148 51 945 46 446 49 420 52 223 53 990 Rammetilskot 29 567 33 345 33 659 56 337 64 902 65 021 68 219 Sum frie innt. 71 734 80 493 85 604 102 783 114 322 117 244 122 209 %-vis endring 8,31 % 12,21 % 6,35 % 20,07 % 11,23 % 2,56 % 4,23 % Rammetilskot 13

Delsummar i rammetilskot for Leikanger kommune i 2014: Innbyggertilskudd (likt beløp pr innb) før omfordeling 52 135 000 Omfordeling: Utgiftsutjevning 8 638 000 Korreksjonar for elevar i statleg og privat skule Overgangsordninger (INGAR fra 2009) -140 000 Saker med særskilt fordeling 100 000 Regionalpolitiske tilskot: Småkommunetilskudd 5 316 000 Kompensajson samhandlingsreformen 222 000 Sum rammetilskot 66 271 000 Utgiftsutjamning: Utgiftsutjamning vert rekna ut frå kommunen sin førekomst av gitte kriterie i høve landsgjennomsnittet. Utgiftsutjamninga er ei rein omferdiling, det som vert trekt inn frå nokre ommunar blir delt ut att til andre. På landsbasis er denne faktoren utrekna til kr 46 614,-pr. innbyggjar. Indeksen for Leikanger kommun er utreknatil 1,07516 og gir eit tillegg på kr.3503,- pr. innbyggjar, totalt kr.8.005.000,-. I tillegg får kommunen kr.633.000,- pga omfordeling i samband med elevar som går i statleg / privat skule. Gjennomsnittleg kr.46.609,- pr innbygjar. For Leikanger kommune er det framleis utjamning på eldre over 80 år samt innbyggarar i alderen 6-15 år som gir størst utslag utgiftsutjamninga. Eldre over 80 år gir 2,4 mill kr i utgiftsutjamning. Vedr. inntektsgarantiordningen (INGAR): Endringer i kriteriedata, befolkningsnedgang og systemendringer i inntektssystemet kan for enkeltkommuner føre til brå nedgang i rammetilskuddet fra et år til det neste. Inntektsgarantiordningen (INGAR) skal skjerme kommunene mot slike endringer. Ordningen er utformet slik at ingen kommune skal ha en vekst i rammetilskuddet fra et år til det neste som er lavere enn 300 kroner under veksten på landsbasis, målt i kroner per innbygger. Skatteinntekter Skatteinntekter i samsvar med KS sin prognosemodell tilsvarande «Grønt hefte». Skatt på inntekt og formue er for 2014 berekna til kr.53 990.000,-. I tillegg kjem innteksutjaming på 1 948 000,-. År 2014 Prognose skattenivå i pst av landsgjennomsnittet 92,2 % Netto skatteutjevning, 1000 kr 1 948 000 Skatt og netto inntektsutj, 1000 kr 55 930 000 14

Flyktingetilskot Tilskot til flyktningearbeid for 2014 er stipulert til kr. 1.8270.000,-. Skjønn for 2013 Skjønn er berekna for kommunar med utgifter som ikkje vert fanga opp av inntektssytemet. Dette gjeld for eksempel kommunar med høge utgifter til særleg ressurskrevjande brukarar, med svak økonomi og fornyingsarbeid, prosjekt om interkommunalt. Fylkesramma for skjønnsmidlar i 2013 er 77,9 mill. kroner. Leikanger kommune er så langt ikkje tildelt skjønnsmidlar for 2013. 2.c.2 Rente / avdragskompensasjon for investeringar Rentekompensasjon for investeringar. Skule: Kommunen mottek kompensasjon for utbetring av skulebygg samt kompensasjon etter innføring av L97. Kr.180.000,- er relatert til investeringar i samband med L97 medan kr.204.000,- gjeld rentekompensasjon i samband med oppgradering av Leikanger Ungdomsskulen (to ulike oppgraderingar). Eldreomsorg: Dette er ei ordning der kommunen får kompensert både for rente og avdrag i samband med bygging av sjukeheim. Årlege avdrag er kr.500.500,- og rentekompensasjon for 2014 er berekna til kr.180.681,-, samla kompensasjon kr.681.000,-. Rentekompensasjon vert gitt ut frå gjennomsnittleg flytande rente i Husbanken gjennom året. Husbanken har lagt ut sine rentetilbod for jan og febr 2014, og har for desse 2 mnd. oppgitt ei månadsrente (flytande) på 2,08 %. Endring: I forbindelse med fremlegging av tilleggsproposisjon til statsbudsjett 2014, er det i endringsforskrift av 07.11.13 vedtatt at rentemarginen i Husbanken fra 1. mars 2014 skal aukes med 0,75 prosentpoeng til 1,25 prosentpoeng for lån med flytende rente og for lån med fast rente hvor søknad om fastrenteavtale kommer inn f.o.m. 8. november 2013. 2.c.3 Momskompensasjon Føring av momskompensasjon frå investering. Frå 2010 vart det ein endring i korleis kommunen kan disponere momsrefusjonen frå investeringar. Endringa er komen for å styrke økonomistyringa i kommunesektoren. Kommunane får som hovudregel refundert all meirverdiavgift på alle kjøp. Store investeringar, som ofte i stor grad er finansiert ved lån, gir kommunane store refusjonsinntekter. Tidlegare har kommunane disponert desse pengane fritt både til løpande drift og til investeringar. For at kommunane skulle kunne tilpasse seg gradvis, har det vore ein overgangsperiode frå år 15

2010 og fram til 2014, der det vart lagt stadig sterkare føringar på korleis momsrefusjonen frå investeringar kunne disponerast. For budsjettåret/rekneskapsåret 2010 skulle minimum 20 prosent av meirverdiavgiftskompensasjonen frå investeringar overførast til investeringsregnskapet. For 2011 skal minimum 40 prosent overførast, for år 2012 minimum 60 prosent og for 2013 minimum 80 prosent. Frå og med 2014 må all momsrefusjon frå investeringar førast i investeringsregnskapet. Endringa vil ikkje påverke kommunesektorens samla inntekter, men vil sette sterkare grenser på bruken av inntektene. 2.c.4 Eigedomsskatt Leikanger kommune har no hatt eigedomsskatt sidan år 2000 og gjennomført omtaksering med verknad frå år 2010. Desse takstane ligg fast i 10 år. Kommunestyret fastset promillen skatten skal utreknast etter i budsjettmøtet i desember. Det er lagt inn kr.4,8 mill kr i budsjett og økonomiplan og det er då nytta ein promille på 7 for næring og verk og bruk. For bustader og fritidsbustader er det nytta ein promille på 2,5. E-skatt på bustad vil auke med ca. 1 mill pr. promille (grunnlag på 1.043.567.000) Det er eit krav at eigedomsskatten skal vedtakast kvart år som ein del av det årlege budsjettvedtaket 2.c.5 Kalkulatoriske rente og avskrivingar Kalkulatorisk rente er rekna i samsvar med gjeldande retningslinjer ut frå 3 års statsobl.rente; 1,5% ( nov.2012 okt.2013) +1%-p,= 2,5 %. (Vert nytta ved kalkulering av sjølvkost på VAR-området) 2.c.6 Premieavvik Auke i pensjonspremie vert rekneskapsmessig utjamna med føring av premieavvik og eit amortisert premieavvik. Årets premieavvik vert amortisert(fordelt) over 10 år. Samla premieavvik utgjer pr. 01.01.2013 9,6 mill kroner. I tillegg kjem då nye premieavvik for 2013 og 2014 fråtrekt amortisert premiavvik for same perioden. Årets Premieavvik inntektsført med kr.5,5 mill kroner. Amortisert premieavvik, utg.ført med kr. 1,1 mill kroner Nettoeffekt premieavvik: 4,4 mill kroner 2.c.7 Avkastning frå Kraftfondet I budsjettet for 2014 og vidare i økonomiplanperioden er det lagt inn 3 mill i avkastning frå Kraftfondet (disponert i drift). 16

2.d Løns- og prisvekst, endringar i pensjonsutgiftene og arbeidsgivaravgift. 2.d.1 Løns- og prisvekst Løns- og prisvekst I statsbudsjettet vert prisveksten for kommunale varer og tenester (kommunal deflator) for 2013 er berekna til 3,3 prosent. Kommunen sin løns- og prisvekst vert kompensert ved auke i rammetilskotet tilsvarande den kommunale deflatoren. Kommunal deflator er samansett av lønsveksten og prisveksten på varer og tenester: Lønsvekst (vekt 0,635) 3,5 % Prisvekst (vekt 0,365) 2,0 % Samla deflator 3,0 % 2.d.2 Justeringsprosent på kommunale tenester Kommunale tenester og leigeobjekt er prisregulert i samsvar med kommunal deflator, 3,0 %. 2.d.3 Pensjonsutgifter og arbeidsgivaravgift Arbeidsgivaren sin del av pensjonsutgiftene I budsjettforslaget er normalpremien for pensjonsutgiftene basert på aktuarberekningar frå KLP /SPK. Berekningane gir fylgjande berekningssatsar for 20134 (arbeidsgivardel): Fellesordningen 20,82 % (16,5%) Sjukepleiordningen 20,92 % (18,7%) SPK 12,25%. Ingen endringar i arbeidsgivaravgift, 10,6% 17

2.e Robek Sjølv om Leikanger kommune har balanse i økonomien, vel vi likevel å informere kort om kva som er konsekvensane om ein ikkje har dekning for budsjettert bruk av midlar: Ein kommune som ikkje har balanse i økonomien, kjem i registeret for Betinga godkjenning og kontroll, regulert i kommunelova 60. Utdrag frå kommunelova 60: a. kommunestyret eller fylkestinget har vedtatt å fastsette et årsbudsjett uten at alle utgifter er dekket inn på budsjettet, b. kommunestyret eller fylkestinget har vedtatt å fastsette en økonomiplan uten at alle utgifter er dekket inn på økonomiplanen, Av 60,1 - kva konsekvensar det har for ein kommune å vera i eit slikt register: Vedtak om opptak av lån eller vedtak om langsiktig avtale om leie av bygninger, anlegg og varige driftsmidler som kan påføre kommunen eller fylkeskommunen utgifter ut over de fire neste budsjettår, er ikke gyldig før det er godkjent av departementet. Dersom ett av vilkårene i første ledd bokstav a-d er oppfylt, skal departementet føre kontroll med lovligheten av kommunestyrets eller fylkestingets budsjettvedtak. 18

3. Driftsbudsjettet 3.a Tenesteproduksjon 3.a.1 Sentrale folkevalde organ og revisjon Tenesteområdet omfattar formannskap, kommunestyre, kontrollutval og revisjon. Sogn regionråd og andre faste råd og utval. Sum utgifter og inntekter for området Sentrale folkevalde organ og revisjon Budsjett 2013 (endra) Budsjett 2014 Økonomiplan 2015 Økonomiplan 2016 Økonomiplan 2017 Driftsutgifter 2 565 000 2 663 000 2 663 000 2 663 000 2 663 000 Driftsinntekter -36 000-24 000-24 000-24 000-24 000 Netto 2 565 000 2 663 000 2 663 000 2 663 000 2 663 000 Handling og status i forhold til kommuneplanen Samfunnsdelen har flg hovudmål: Leikanger kommune skal vera ein god stad å veksa opp, arbeida og bu. Folketalet skal auka kvart år i perioden. Innan området Regionutvikling har samfunnsdelen flg målsetting: Leikanger kommune skal vera ein aktiv deltakar i å utvikla regionen i midtre og indre Sogn til å bli eit attraktivt bu- og arbeidsområde Handling og status: Leikanger har hatt ein jamn auke i innbyggjartalet kvart år frå 2156 i 2009 til 2255 innbyggjarar ved utgangen av 2012. Tilsaman 99 personar Leikanger er medlem av Sogn regionråd og felles rådmannsgruppe i lag med andre kommunar i Sogn. Det er etablert ei rekke samarbeidsløysingar i form av eigne selskap og vertskommuneløysingar innanfor ulike tenesteproduksjonar. Nokre døme: Felles satsing innan oppvekst i form av programmet «Styrka læring» som ligg inne i økonomiplanen. Leikanger med i fells utgreiingsprosjekt med siktemål å etablere Sogn Lokalmedisinske senter i Lærdal i løpet av 2014. 19

Kommentar til økonomiplanen: Leikanger Kommune Den politiske strukturen er organisert som ein 2-nivå modell med kommunestyre og formannskap. Kommunestyret har 6-7 møter i året og formannskapet om lag 12. I løpet av dei seinare åra er det inngått avtale med nabokommunar om samarbeid om kommunale tenester. Samarbeidet blir gjerne organisert enten gjennom eit interkommunalt selskap (IKS) eller vertskommunemodellen. Verknaden blir at avstanden mellom kommunestyret og tenestene har vorti større. Det framstår som ei utfordring i høve kommunestyret sin kjennskap og nærleik til tenestene. For å auke engasjementet og gjera arbeidet i kommunestyret meire interessant har Leikanger forsøkt å legge ulike saker fram for kommunestyrt som fyrste instans, d.v.s at sakene ikkje er innom formannskapet på førehand. Det knyter seg ei utfordring til denne måen å gjera det på i høve til tilrådingar. Etter kommunelova har rådmannen kun talerett i kommunestyret og ikkje rett til å fremje tilrådingar. Leikanger kjøper revisjonstenester frå Sogn of Fjordane Revisjon IKS. Det er inngått avtale om kjøp av sekretariatsteneste til kontrollutvalet frå Pricewaterhouse Coopers. Kjøp av finansiell revisjoner lagt inn med 283.000 i 2014. Det ligg inne 140.000 til sekretariat for kontrollutvalet og 150.000 til kjøp av forvaltningsrevisjon. Det er ikkje lagt inn midlar til selskapskontroll i 2014. Leikanger er medlem av Sogn Regionråd saman med andre kommunar i midtre og indre Sogn. Regionrådet kjøper sekretariatsteneste i omfang av ei heil stilling frå Sogndal kommune. Finansieringa av regionrådet skjer med årlege tilskot frå kommunane. Omframt medlemskontingenten skal tilskotet dekke kostnader med ulike fellesprosjekt. Samla kontingent for Sogn regionråd 2014 er kr 3 512 000. Leikanger sin del utgjer kr 359 659,- mot kr 361 056,- i 2013. Omframt drift av rådet er dei viktigaste satsningane: Kommunenett GIS-koordinering Regional utviklingsplan (RUP) Reiseliv Barnehage- og skulesamarbeid Næringsutvikling Sogn regionråd sitt budsjett 2014, sjå meir : http://www.sogn.regionraad.no/moetedokument- 13-9-2013.297961.nn.html Mål : Møta i politiske utval skal opplevast som engasjerande Halde balanse i økonomien og makte å avsetje noko reservar til dekking av uføresette hendingar 20

Følgje opp mål og tiltak i kommuneplanen sine målsettingar og gjennomføre tiltaka i handlingsprogrammet. 21

3.a.2 Sentraladministrasjon og styring Innhald i tenesteområdet Tenesta omfattar den administrative leiargruppa og funksjonane personal, økonomi og serviceekspedisjonen. Sum utgifter og inntekter: Budsjett 2013 (endra) Sentraladm. og Budsjett Økonomiplan Økonomiplan styring 2014 2015 2016 Driftsutgifter 6 855 000 7 280 000 7 280 000 7 280 000 7 280 000 Driftsinntekter -452 000-831 000-831 000-831 000-831 000 Økonomiplan 2017 Netto 6 403 000 6 449 000 6 449 000 6 449 000 6 449 000 Nosituasjonen: Den administrative leiargruppa er samansett slik: Rådmann, Nærings- og utviklingssjef, Oppvekst- og omsorgssjef, personalrådgjevar og økonomirådgjevar. Andre deltek på møte ved behov. Det blir halde møte med tenesteleiarane sektorvis med jamne mellomrom Rådmannen deltek i ei felles rådmannsgruppe for kommunane som er medlemar i Sogn Regionråd. Det er til tider ressurskrevjande å følgje opp dei mange tenestene som er etablert gjennom samarbeid over kommunegrensene Det er ikkje lagt opp til endringar i stillingar i 2013. Kommunen vedtek ny planstrategi i løpet av 2012. Framlegget legg opp til eit omfattande planarbeid med samfunnsdelen til kommuneplanen, nye reguleringsplanar og tematiske kommunedelplanar i perioden 2013 2016. Revisjon av samfunnsdelen bør stå som ei priortert oppgåve i 2014 Det er ikkje lagt opp til endringar i stillingsstrukturen i økonomiplanperioden. Mål: Gjennomføre budsjettføresetnadene innanfor vedtekne rammer. Få samfunnsdelen av kommuneplanen med ferdig revidert i 2014. 22

3.a.3 Fellestenester Innhald i tenesteområdet: Området omfattar Serviceekspedisjonen og alle felleskostnader med IKT, kontorutgifter, forsikringar og kontingentar. Herunder pensjonsordninga til KLP. Serviceekspedisjonen har 2 heile stillingar. Det er lagt inn lønsmidlar til ytterlegare 40% stilling knytt til innføring av kvalitetssystem og avlastning. Sum utgifter og inntekter for området Fellestenester : Budsjett 2013 (endra) Budsjett Økonomiplan Økonomiplan Fellesteneste 2014 2015 2016 Driftsutgifter 3 325 000 987 000 987 000 987 000 987 000 Driftsinntekter -676 000-655 000-655 000-655 000-655 000 Netto 2 649 000 332 000 332 000 332 000 332 000 Økonomiplan 2017 Nosituasjon og utfordringar Omframt dei løpande informasjons- og ekspedisjonstenestene, post og arkiv har s erviceekspedisjonen ansvar for innkjøp og utleige av bustader. Serviceekspedisjonen har ansvar for utsending av innkalling og sakliste til politiske organ. Leikanger praktiserer elektronisk utsending av møteinnkalling og saklister. Serviceekspedisjonen har ansvar for oppdateringa av heimesida. Kommunane Luster, Sogndal, Leikanger og Balestrand har felles mal for heimsidene. Heimesida blir bygt opp på ein ny måte der informasjon om tenestene vi leverer blir prioritert framfor nyhende. Leikanger kommune har avtale med Fylkeskommunen om drift av ikt-tenesta. Årskostnaden er 1,7 mill kr. Avtala er gjort innanfor den overordna rammeavtala mellom kommunane i Sogn Regionråd og Fylkeskommunen. Leikanger har inngått samarbeidsavtale med Luster og Sogndal om felles ikt-leiar. Sogndal er vertskommune. Leikanger sin del av kostnadene er kr 130.000. Leikanger kommune har ein felles visjon for organisasjonen: «Leikanger kommunen der det gror og alle trivst» Kvaliteten på kommunale tenester er avhengig av gode organisatoriske løysingar, eit godt arbeidsmiljø, motiverte medarbeidarane med høg kompetanse som tek ansvar, som arbeider godt saman og har hovudfokus på å yte gode tenester. Verdiar: Me skal vere opne, ærlege og rause. Me vil skapa ei god lagånd. Me helsar på kvarandre og viser omsorg og respekt. Hjå oss er det stor takhøgde og lov å gjera feil. Me tek felles ansvar 23

for godt og gale. Me vil møta kvarandre med godt humør og gje direkte og gode tilbakemeldingar. Leiarkrav: Leiarane skal vera synlege og gje aktiv oppfølging av den enkelte. Alle skal ha meiningsfulle arbeidsoppgåver der det er rom for kreativitet og personleg utvikling. Kommunen har i sine lønspolitiske retningsliner lagt vekt på kompetanseheving, der tilsette som tek særleg relevant etter-/vidareutdanning kan få utteljing i form av auka løn. Det er også sett sterkare fokus på å kartlegge og å følgje opp uønska deltid, samt ha eit overordna felles fokus på ymse typar fråvær til dømes velferdspermisjonar. Leikanger kommune har som IA-verksemd sett opp 3 overordna mål. Dette går på å redusere sjukefråvær (ikkje overstige 6 %), tilrettelegge for at tilsette med redusert funksjonsevne skal vere i arbeid, samt å auke den reelle pensjonsalderen. Det er inngått avtale med bedriftshelsetenesta der det er laga handlingsplanar med tiltak innan kvart verneområde. Nye handlingsplanar vert laga for 2014-2015. I det systematiske HMT-arbeidet er fylgjande årshjul sentralt: Innan 10.september Verneområdet føretek fullstendig kartlegging/vernerundar og set eventuelle tiltak inn i ein handlingsplan som vert sendt til kommunalsjef Innan 1.oktober Kommunalsjef set opp eventuell prioriteringsliste og sender handlingsplanen til AMU Innan 1.november AMU handsamar og set opp samla handlingsplan for Leikanger kommune Siste kommunestyremøte i året vert det eventuelt løyvt midlar i samband med budsjett/økonomiplansaka. God tilrettelegging og tidleg attføringsarbeid er med på å halde uføregraden nede. Uføretala er låge for Leikanger kommune som ligg under gjennomsnittet for kommunane i Sogn og Fjordane. Det knyter seg særlege økonomiske- og driftsmessige utfordringar ved eit høgt fråvær. Gjennomsnittleg samla sjukefråvær siste åra ligg på rundt 7%, som er høgare enn måltalet ( på 6%). Her er det store variasjonar innan einingane. Ein vil i samband med IA/HMT-arbeidet framleis halde fokus på dette ved å sjå på kva einingar som har særskilte utfordringar, vurdere behovet for å iverksetje tiltak samt evaluere desse. Likeeins er det viktig at ein held fokus på å jobbe med å få til gode organisatoriske løysingar, kultur og haldningar. I investeringsbudsjettet er det lagt inn ei samla ramme på 0,5 mill til nye investeringar på iktsida i 2014. Det er vidare lagt inn 200 000 til innføring av telemedisin som er eit fylkesdekkande prosjekt. På ikt sida vil prosjektet E-handel bli realisert i 2014. Dette er også eit fylkesdekkande prosjekt. Her har kommunane i Sogn saman med Flora fått 0,5 mill i fornyingsmidlar som Leikanger administrerer inntil prosjektet er ferdig. Innan helse og pleie- og omsorg blir prosjektet «Elektronisk meldingsutveksling» også sluttført i 2014. Årets premieavvik KLP og SPK er inntektsført med 5,5 mill. Amortissert premieavvik er utgiftsført med 1,1 mill. Mål: Halde eit godt servicenivå til brukarane av Serviceekspedisjonen Størst mogleg utleigeprosent av kommunen sine bustader 24

Aktivt vedlikehald og ajourhald av kommunen sin heimside Etablere faste rutiner med løpande kontaktmøte med fylkeskommunen vedk oppfølging av ikt-driftsavtalen Praktisere innkjøpsordninga i samsvar med regelverket og inngåtte avtalar 25

3.a.4 Undervisning Innhald i tenesteområdet: Leikanger barneskule, Leikanger ungdomsskule, fellesutgifter grunnskulen, spesialundervisning, vaksenopplæring, skulefritidsordning og skuleskyss. Sum utgifter og inntekter for området undervisning: Undervisning Budsjett 2013 (endra) Budsjett 2014 Økonomiplan 2015 Økonomiplan 2016 Økonomiplan 2017 Driftsutgifter 30 714 000 32 741 000 32 796 000 31 206 000 30 726 000 Driftsinntekter -3 202 000-3 435 000-3 435 000-3 435 000-3 435 000 Netto 27 512 000 29 306 000 29 361 000 27 771 000 27 291 000 Status i høve kommuneplan samfunnsdelen Leikanger skal ha ein god skule og ein skule i endring: Tilstandsanalyse av badebassenget er gjennomført Dusj og garderobeanlegg ved barneskulen er bygd og teke i bruk Begge skulane har samarbeidsavtalar med lokale arbeidsplassar, lag og organisasjonar, jfr. vedteken entreprenørskapsplan for barnehagane og skulane i Leikanger. Internasjonalisering er satsingsområde i skulane, der m.a. Leikanger ungdomsskule jamleg deltek i Comeniusprosjekt der fleire land i Europa deltek. Tiltak for at skulane skal ha tilfredsstillande inne- og uteareal, utstyr og læremiddel. Kunstgrasbane Utearealet kring barneskulen Betre plass på barneskulen og SFO etter at 7. klassen flytta til ungdomsskulen Noko mindre plass ved ungdomsskulen i ein overgangsperiode. Smartboard tavler Oppgradering av datautstyr Meir ressursar til læremiddel og bøker Ungdomsskulen har fått ekstra midlar til utstyr og bøker til større klasse Etterutdanning Alle lærarane i Leikanger kommune deltek i fagnettverk gjennom System for styrka læring. Utover dette har kommunen kvart år sett av kommunal eigenandel til vidareutdanning av lærarar. Generelt: Skulane har levert inn budsjett i samsvar med ramma men signaliserer behov ut over dette. Rådmannen har gått gjennom behovslista og sett på fordelinga mellom tenesteeiningane. Dette har ført til at rådmannen gjer framlegg om å ta omfordele rammene mellom skulane slik at ramma til ungdomsskulen vert auka med 258 000 som tilsvarar 100 % stilling i 5 mnd. 26

1. Det samla klassetalet i skulane vert som no. Ungdomsskulen får auke med 1 klasse ekstra frå hausten 2014 medan barneskulen får 1 klasse mindre etter gamle klassedelingsreglar. 2. Samtidig som fleire elevar med store tiltak går ut frå ungdomsskulen har barneskulen ein 2. klasse med 28 elvar som såleis ligg rett under delingsgrensa. Det vil i tillegg kome 1 ny funksjonshemma elev som krev store tiltak. 1. Seniortiltak utgjer om lag 1 stilling nedsett lesetid på barneskulen + 1 veke ekstra ferie for dei som er over 62 år. 2. Ungdomsskulen får innført valfag på alle trinn frå hausten 2014. Skulane har dei seinare åra fått tillagt mange nye oppgåver som krev administrative ressursar. Sekretærstillingane på skulane har ikkje vore auka trass i vesentleg auka arbeidsmengd i form av rapporteringar /føring i ulike datasystem som PAS/SATS/TQM / SFO opptak og betaling, leksehjelp, /innleige av vikarar og føring av lister, auka krav til dokumentasjon på mange felt, karakterar og fråver skal i SkoleArena, nasjonale prøvar og eksamen i PAS, alle elevdata i SATS, heimesida bør vera oppdatert på Skuleveven, timeplanen skal førast i Autoplan, TQM er kvalitetssystem, og Fronter vert nytta som læringsplattform. I tillegg har skulane pedagogisk programvare som skal følgjast opp. Dette krev sitt både av rektor, sekretær og ITansvarleg. No er det meste delegert og det med tidsfristar vert naturleg nok prioritert. Det gjer at ein gjerne heng etter når det gjeld post (kontorsak), arkiv og ikkje minst TQM. I tillegg vert ein svært sårbare når berre er ein som har kapasitet til å følgja opp ulike system t.d. SATS og SkoleArena Spørsmål om bygningsmessige tiltak vert budsjetthandsama ved teknisk etat. Leikanger ungdomsskule I august kom det 52 nye elevar i 7. klasse ved Leikanger ungdomsskule. Frå 01.08.13 var klassetalet kome opp i 6 etter «gamle» klassedelingsreglar. Skulen har dette året mange elevar med store spesialpedagogiske tiltak. Gjennom revidert budsjett i juni fekk skulen delvis kompensasjon for klasse- og elevtalsauke og dei store tiltaka utan at dette heilt var nok til å vidareføre eksisterande tiltak på same nivå som før. Skulen har hatt ei hard omlegging til fleire gruppetimar og tilpassa opplæring samt auka bruk av miljøterapeut knytt til store tiltak. Dei som arbeider som miljøterapeutar seier at dei har fått ein tøffare kvardag, men også på lærarsida har det vore innstrammingar. 01.08.13 har skulen 15,4% årsverk med lærar, og 2,77% årsverk med assistent/miljøterapeut inkl. skyss, leksehjelp, turnustillegg og seniortiltak. I tillegg kjem sekretær i 50% stilling. Frå 01.08.14 aukar det med 1 klasse på ungdomssteget til totalt 7 klassar. Ressursar knytt til spesialundervisning og særskild norskopplæring må etter rektor si vurdering vera på same nivå som før, medan ein får ei innsparing på 32 t/v med assistent/miljøterapeut. Følgje på skyss fell bort, seniortiltak kan falla bort, og dersom ein unngår kombinerte stillingar mellom BPA og skuleassistent kan ein spara inn utgifter til redusert timetal pga. turnus. Det er rekna med ei innsparing på miljøterapeut/assistent på 94% stilling. Administrasjon: Elev- og klassetalsauke fører til auka oppgåver for administrasjonen. Store tiltak knytt til spesialundervisning gjev ekstra arbeid, ikkje minst krav knytt til dokumentasjon og føring i ulike datasystem innan fristar. Det er ikkje lenger faste reglar for utrekning av administrasjonsressurs, men om ein hadde nytta gamle reglar skulle skulen hatt omlag 116% frå hausten 2014. 27