INNKALLING OG SAKSKART 07.03.14

Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde SAKSHANDSAMAR: PETER C. A. KÖLLER SAKSNR.: 2014/501 DATO: 04.03.2014 INNKALLING OG SAKSKART 07.03.14 Det vert med dette kalla inn til møte i verneområdestyret. Tid: Måndag 10.02.14, kl. 10:00. Stad: Kommunehuset i Hjartdal, Sauland Gje beskjed snarast på 953 00 640 om du ikkje kan møte. Då vil vararepresentant bli kalla inn. Sakliste Sak 2014/06 Underskriving av protokoll 10.02.14 Sak 2014/07 Saksframlegg: Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde Søknad om motorferdsle i samband med bygging av hytte på gnr. 129, bnr. 5 i Tinn kommune. Sak 2014/08 Saksframlegg: Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde Søknad om bygging av hytter ved Sandvatn, gnr. 130 bnr. 9 Sneislia i Tinn kommune. Postadresse: Postboks 2603 3702 Skien Besøksadresse: Skinnarbu 3661 Rjukan Telefon: +47 35 58 61 10 Direktenummer: +47 953 00 640 E-post: fmtepost@fylkesmannen.no Web: www.fylkesmannen.no/telemark Org.nr: 974 762 684

Side 2 Møtedato Saknummer 07.03.14 2014/07 SAKSFRAMLEGG: BRATTEFJELL-VINDEGGEN LANDSKAPSVERNOMRÅDE SØKNAD OM MOTORFERDSLE I SAMBAND MED BYGGING AV HYTTE PÅ GNR. 129, BNR. 5 I TINN KOMMUNE Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde er forvaltingsmyndigheit for verneområdet og skal handsame dispensasjonssaker. Kort om saka Tinn Jaktsenter ved Steinar Bergsland og Sondre Bergsland søkjer om løyve til motorferdsle til Djupetjønn gnr. 129 bnr. 5 i Tinn kommune, i samband med bygging av ny hytte. Norsk Hydro Produksjon AS er grunneigar og eigar av hytta. Hydro har tidligare fått løyve til å rive ei gamal hytte og oppføre ny på staden. Tinn Jaktsenter er ansvarleg for oppføring av den nye hytta etter avtale med grunneigar. Løyve til å rive og byggje ny hytte ble gitt av verneområdestyret 14.08.12. Arbeidet blei starta førre vinter og det blei i samband med det gjennomført materialtransport. Arbeidet med riving og oppføring av ny hytte blei gjort sumaren 2013. I samband med transport av byggemateriale, fekk søkjar løyve til motorferdsle fram til 1. mai 2013. Det søkjast no om løyve til motorferdsle med snøskuter for å transportere ut rivningsmateriale i samsvar med føresetnadene gjeve i byggjeløyve 14.08.12. Vedlegg - Søknad, dagsett 04.02.13(2014/741-1) - Uttale frå villreinnemnda, dagsett 06.03.14(2014/741-6) Andre relevante dokument, ikkje vedlagde - Verneforskrifta for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde. - Naturmangfaldlova (NML). - Forvaltingsplan for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde 2010-2014. - Lov om motorferdsle i utmark og på islagde vatn. - Forskrift om forbod mot motorferdsel i spesielt sårbare områder i Brattefjell/Vindeggenområdet, Seljord, Hjartdal, Tinn og Vinje kommunar, Telemark. Det formelle grunnlaget Verneføremålet i Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde er å: - Taka vare på eit vakkert og eigenarta naturlandskap, med urørt høgfjell og fjellskogområde. - Taka vare på det biologiske mangfaldet i området, med villreinstamme og rikt plante- og dyreliv. - Taka vare på verdifulle kulturlandskap og kulturminne. I verneføresegna for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde er utgangspunktet at Området skal vere verna mot alle inngrep eller tiltak som vesentleg kan endre eller verke inn på landskapet sin art eller karakter., jmf. pkt 1. Pkt 1.4 seier at Motorferdsel skal gå føre seg etter faste ruter som peikast ut av forvaltningsstyresmakta. All motorferdsle skal gå føre seg slik at det ikkje oppstår varig skjemmande markskader, hjulspor ol. Verneområdestyret må særleg vurdere konsekvensane av ein dispensasjon i høve til verneføremålet og verneverdiane i området. Dette går og fram av 7 i naturmangfaldlova, som seier at prinsippa i 8-12 i lova skal leggjast til grunn som retningsliner ved utøving av offentlig myndigheit. I NML 8(om kunnskapsgrunnlaget) går det fram at offentlege avgjerder som rører ved naturmangfaldet skal byggje på vitskapeleg kunnskap om bestandssituasjonen for ulike arter, utbreiing og økologisk tilstand av naturtypar, og effekten av påverknader. Kravet til kunnskapsgrunnlaget skal stå i eit rimelig forhold til sakas karakter og risikoen for å skade naturmangfaldet.

Side 3 Verknadene av eit tiltak skal vurderast ut frå den samla belastinga økosystemet vert utsett for, jf. 10 (om økosystemtilnærming og samla belasting). Dersom det ikkje ligg føre tilstrekkeleg kunnskap om kva for verknader eit tiltak kan ha på naturmiljøet, skal føre-varprinsippet leggjast til grunn, jf. 9, slik at ein ikkje gjer vesentleg skade på naturmangfaldet ved at ein tek ei avgjerd på eit for dårleg kunnskapsgrunnlag. Etter NML 11 er det tiltakshavar som skal dekkje kostnadene ved å hindre eller avgrense skade som det omsøkte tiltaket vil gjera på naturmangfaldet, dersom dette ikkje er urimeleg ut frå tiltaket og skaden sin karakter. I tillegg skal det etter naturmangfaldlova 12 takast utgangspunkt i driftsmetodar, teknikkar og lokalisering av tiltaket som ut frå ei samla vurdering av den tidlegare, noverande og framtidige bruken av mangfaldet og økonomiske tilhøve gjev det samfunnsmessig beste resultatet. Uttale frå villreinnemnda for Brattefjell-Vindeggen, Blefjell og Norefjell-Reinsjøfjell Leggjast fram i møtet. Vurdering Det blei i 2013 søkt om motorferdsle i samband med riving av gamal hytte og oppføring av ny. Arbeidet blei ikkje ferdig i 2013, og det søkast difor om motorferdsle for å fullføre nemnte arbeid. Det er søkt om transport etter ei rute frå Fosso ved Maristigen, via Vemorktoppen og Nystaul til Djupetjønn, ei strekning på omlag 12 km. Transporten vil skje både utafor og innafor landskapsvernområde. Innafor landskapsvernområde, vil transporten skje i vernesona. I vernesona er relevant mål at Vernesona skal oppretthaldast som eit urørt naturområde rikt på biologisk mangfald og at Ein skal være særleg restriktiv i høve til å dispensere for nye tiltak/anlegg og motorferdsle i vernesona. All motorferdsle skal gå føre seg i tråd med lov og føresegner for motorferdsle i utmark og på islagde vatn, med dei avgrensingar som ligg i verneføresegna. I områder som er verna i medhald av naturvernlova/naturmangfaldlova, er det strengare reglar for motorisert ferdsle enn det som følgjer av motorferdslelova/nasjonal føresegn. I verneføresegna for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde står det i kapittel 4 punkt 1.4 at motorferdsle skal gå føre seg etter faste ruter som peikast ut av forvaltningsstyresmakta, og at all motorferdsle skal gå føre seg slik at det ikkje oppstår varige skjemmande markskadar, hjulspor og liknande. I tillegg til føringane for motorferdsle som er beskrive i motorferdslelova og verneføresegn/forvaltningsplan, er det for område vedtatt ei føresegn om forbod mot motorferdsle i spesielt sårbare områder i Brattefjell- Vindeggen. Punkt 2 i denne føresegna seier at All motorferdsle innafor eit område i Vindeggen, Mefjell, Langvasstødalen, Månelibråtet og Ønenuten( ) er forbode i tida frå 15. april til 1. juli. Hytteigarar innafor området kan gjevast dispensasjon for inntil 3 turar til eiga hytte i tida før 15. april. Det er kommunane som er forvaltningsmyndigheit for denne føresegna. Grunngjevinga for søknad om motorferdsle, er materialtransport i samband med riving av gamal hytte og bygging av ny. Byggesaken blei handsama av verneområdestyret i 2012, og det blei etter søknad gjeve løyve til transport vinteren 2013. Man må vere trygg på at dei verneverdiane som er synleggjort i verneføremålet ikkje vert skadelidande om det vert gjeve løyve til tiltaket, jf. NML 8 (kunnskapsgrunnlaget) og 9 (føre-var-prinsippet). Staden der hytta ligger er eit område som villreinen brukar mykje om vinteren. Området er også definert som viktig vinterbeiteområde. Man har kjennskap og grei dokumentasjon av verneverdiane i området. Både når det gjelder natur- og kulturverdiar. Kunnskapen er samla i forvaltningsplanen, og er henta i samband med arbeidet med denne. Botaniske verdiar og kulturverdiar blir ikkje påverka av den køyringa det er søkt om. Derimot vil støy og menneskeleg aktivitet vere forstyrrande for villreinen. Registreringar utført av Norsk villreinsenter syner at villreinen oppheld seg i området gjennom store deler av vinteren. Det er godt kjent kva slags effekt snøskuterkøyring reint generelt har på villreinen. «NVS rapport 5/2010 om villrein og forstyrrelser», fortel mellom anna at frykt-, og fluktavstand typisk er på mellom 500 og 700 meter frå ein snøskuter. Det betyr at reinen vil flykte dersom man kjem nære nok, noko som igjen betyr økt forbrenning og forbruk av næring i ei tid der reinen bør holde seg mest mogleg i ro. Det er difor viktig at vedtak fattast på bakgrunn av dette. Førevarprinsippet i NML 9 får liten betyding i denne saka, då det er godt kjent kva effekt snøskuterkøyring har på området/villreinen, og då ein ikkje kan sjå usikkerheit i moglege andre negative effektar på verneføremåla.

Side 4 Slik det blei gjort då verneområdestyret handsama tilsvarande søknad i 2013, er det naturleg med omsyn til NML 10 om samla belastning, at ein bør vurdere alternative transportmetodar, jf NML 12 om miljømessige forsvarlege teknikkar og driftsmetodar for å unngå eller avgrense skade på miljø. Det kan vere aktuelt å bruke helikopter. Det blir truleg dyrare enn ved skutertransport, men transporten kan gjennomførast i løpet av svært kort tid. Dessutan vil ein kunne fly på ei tid då det er mindre sannsynleg at det er villrein i området, og på ein tid der villreinen ikkje er like sårbar som den er no på ettervinteren. Likevel syner registreringar utført av Norsk villreinsenter at det vanlegvis står meir dyr i området vest for Djupetjønn enn øst. NML 11 om avbøtande tiltak og bæring av kostnadar får liten verknad i samband med denne saka. Som tidligare nemnt følgjer av NML 12 at det skal tas utgangspunkt i miljømessige forsvarlege teknikkar og driftsmetodar for å unngå eller avgrense skade på miljø. I denne saka dreier det seg om bruk av snøskuter eller helikopter, og her føler verneområdeforvaltaren ein usikkerheit. For villreinen trur forvaltar det vil vere betre med helikopter i løpet av vår/sumar, men for fugle- og dyrelivet totalt sett(yngletid mv), er det meir usikkert. Dersom søkjar vel å ta naudsynt omsyn til villreinen, er truleg snøskutertransporten det beste. Det vil likevel vere avgjerande at tal turar reduserast så mykje som mogleg. Vidare er det viktig at søkjar tar omsyn til villreinen. Framlegg til vedtak: Verneområdestyret gjev Tinn Jaktsenter Sameie ved Steinar Bergsland og Sondre Bergsland løyve til snøskutertransport frå Fosso via Vemorktoppen og Nystaul til Djupetjønn som søkt og teikna på kart. Løyvet er gitt med heimel i NML 48. Det vert sett følgjande vilkår: - Løyvet gjelder fram til 15. april 2013. - Tal turar regulerast gjennom løyve gjeve av Tinn kommune. - Observerast villrein i området, skal køyring stanses med det same. Områdeforvaltar/SNO skal orienteras om observasjonar. Vedtaket er berre fatta etter verneføresegna for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde og tilhøyrande forvaltningsplan. Søkjar er sjølv ansvarleg for å hente inn eventuelt andre nødvendige løyve, slik som til dømes grunneigarløyve og løyve frå kommunen. Vedtak.. Avgjerda kan påklagas til Miljøverndepartementet. Klagefristen er tre veker etter at vedtaket er motteke. Klaga rettast til Miljøverndepartementet, men sendast til Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde. Vedtaket vert send Tinn Jaktsenter Sameie ved Steinar Bergsland Kopimottakarar: - Tinn kommune - Fylkesmannen i Telemark - Miljødirektoratet - Statens naturoppsyn Skinnarbu - Villreinnemnda for Brattefjell-Vindeggen, Blefjell og Norefjell-Reinsjøfjell

Side 5 Møtedato Saknummer 07.03.14 2014/08 SAKSFRAMLEGG: BRATTEFJELL-VINDEGGEN LANDSKAPSVERNOMRÅDE SØKNAD OM BYGGING AV HYTTER VED SANDVATN GNR. 130 BNR. 9 SNEISLIA I TINN KOMMUNE Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde er forvaltingsmynde for verneområdet og skal handsame dispensasjonssaker. Kort om saka Selskapet Sneislia AS søkjar om å få bygge nytt bygg til fritidsføremål inne ved Sandvatn i Tinn kommune. På staden stod det opphavleg 4 bygningar, men i september 2012 brand ein, den såkalla hovudhytta. Hytta det no søkjast om skal byggjast på branntomta og skal byggjast i staden for ei hytte på BYA 133 kvm som søkjar tidligare har fått dispensasjon for å byggje i nærleiken av hyttetunet. I tillegg søkjast det om dispensasjon for å sette opp ei hytte som skal brukast til formidling av kulturminne og naturverdiar på staden. Denne hytta er på BYA 99,5 kvm og skal byggjast i tilknyting til hyttetunet. Vedlegg - Søknad dagsett 07.01.2014(dok. nr. 2014/206 1). - Nye teikningar motteke 27.02.2014(dok 2014/206 8). - Bruksplan for formidlingshytta motteke 27.02.14(dok 2014/206 9). - Teikning av nye bygg, samt hytta søkjar tidligare har fått løyve til, dagsett 28.02.14(dok 2014/206 10). - Tilleggskommentarar til bruksplan dagsett 28.02.14(dok 2014/206 11). - Uttale frå villreinnemnda dagsett 06.03.14(dok 2014/206 12). Andre relevante dokument, ikkje vedlagde - Verneforskrifta for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde. - Naturmangfaldlova (NML). - Forvaltingsplan for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde 2010-2014. Det formelle grunnlaget - verneforskrifta og naturmangfaldlova Verneføremålet i Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde er å: - Taka vare på eit vakkert og eigenarta naturlandskap, med urørt høgfjell og fjellskogområde. - Taka vare på det biologiske mangfaldet i området, med villreinstamme og rikt plante- og dyreliv. - Taka vare på verdifulle kulturlandskap og kulturminne. I verneforskrifta for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde er oppføring av bygningar og anlegg i utgangspunktet forbode, jf. kap. IV, pkt.1.1. Pkt. 2.2 i same kapittel, seier at Reglane i punkt 1 skal ikkje vere til hinder for: drift og vedlikehald av eksisterande bygningar, ( ). Etter kap. IV, pkt 3.2 kan forvaltingsstyresmakta, Når verksemda eller tiltaket kan skje utan at det strir mot føremålet med vernet, gje løyve til mindre tilbygg eller ombygging av eksisterande bygningar i området. Verneområdestyret må særleg vurdere konsekvensane av ein dispensasjon i høve til verneføremålet og verneverdiane i området, jf. rundskrivet Forvalting av verneforskrifter frå Direktoratet for naturforvalting. Dette går og fram av 7 i naturmangfaldlova, som seier at prinsippa i 8-12 i lova skal leggjast til grunn som retningsliner ved utøving av offentlig myndigheit. I NML 8(om kunnskapsgrunnlaget) går det fram at offentlege avgjerder som rører ved naturmangfaldet skal byggje på vitskapeleg kunnskap om bestandssituasjonen for ulike arter, utbreiing og økologisk tilstand av naturtypar, og effekten av påverknader. Kravet til kunnskapsgrunnlaget skal stå i eit rimelig forhold til sakas karakter og risikoen for å skade naturmangfaldet. Verknadene av eit tiltak skal vurderast ut frå den samla belastinga økosystemet vert utsett for, jf. 10(om økosystemtilnærming og samla belasting). Dersom det ikkje ligg føre tilstrekkeleg kunnskap om kva for verknader eit tiltak kan ha på naturmiljøet, skal føre-varprinsippet leggjast til grunn, jf. 9, slik at ein ikkje gjer vesentleg skade på naturmangfaldet ved at ein tek ei avgjerd på eit for dårleg kunnskapsgrunnlag.

I følgje naturmangfaldlova 11 er det tiltakshavar som skal dekkje kostnadene ved å hindre eller avgrense skade som det omsøkte tiltaket vil gjera på naturmangfaldet, dersom dette ikkje er urimeleg ut frå tiltaket og skaden sin karakter. I tillegg skal det etter naturmangfaldlova 12 takast utgangspunkt i driftsmetodar, teknikkar og lokalisering av tiltaket som ut frå ei samla vurdering av den tidlegare, noverande og framtidige bruken av mangfaldet og økonomiske tilhøve gjev det samfunnsmessige beste resultatet. Uttale frå villreinnemnda for Brattefjell-Vindeggen, Blefjell og Norefjell-Reinsjøfjell Leggjast fram i møtet. Vurdering Sandvatn ligg i eit område som etter forvaltningsplanen er definera som brukssone. Relevant forvaltingsmål for brukssona i denne saka er at Områda skal forvaltas med tanke på å ta vare på områdas art og karakter utan inngrep som vesentleg kan endre landskapets utforming. Vidare er det sagt at Områda skal kunne nyttast til landbruksdrift for å sikre næringsgrunnlaget til grunneigarane. og at Oppretthalding av drift i utmarka er m.a. viktig for å taka vare på kulturlandskap og plantesamfunn, og derved det biologiske mangfaldet. Innanfor sona skal det vere tillate med naudsynt vedlikehald av eksisterande bygningar. Det kan også gjevast løyve til oppføring av nye bygningar som er naudsynt i samband med jord- og skogbruksdrift. Denne saka har ein todeling: Det dreier seg om å få lov til å flytte ei førebels ikkje realisera hytte som det etter verneføresegna er gjeve dispensasjon til, samt om løyve til å sette opp enda ei ny hytte som skal brukast i samband med kunnskapsformidling. Saka er svært samansett, og det kan vere greitt med ei historisk gjennomgang. Eigedomen saka omhandlar blei kjøpt av Petter Stordalen i 2005. Den er totalt på 13260 dekar og ligger i både Tinn og Seljord kommunar. Ved Sandvatn i Tinn kommune ligg eit gamalt hyttetun som på kjøpstidspunktet besto av 4 store og små bygningar. Det var hovudhytta(bya 91 kvm), drengestue med båthus(bya 41kvm), badstue(bya 15 kvm) og utedo(bya 3 kvm). Total BYA 150 kvm. Det blei i 2008 søkt dispensasjon for å utbetre anlegget. Søknaden blei retta til Tinn kommune som den gang var forvaltningsmyndigheit for dispensasjonssakar innafor Tinn kommunes del av landskapsvernområde. Det blei den gongen søkt om riving av hovudhytta, drengestua og utedoen for å bygge opp tilsvarande anlegg med visse tilpassingar. Det blei forklara at det var ønskje om å rehabilitere anlegget på ein varig og god måte utan at det skulle endre situasjonen vesentleg. Om bruken vart det sagt at anlegget skulle brukast for å dekkje tilsynsbehovet for eigedomen, at det skulle vere overnattingsmoglegheiter i samband med jakt og fiske, samt at holdingselskapet til Stordalen skulle kunne bruke anlegget i samband med styresamlingar. Anlegget hadde 10 sengeplassar fordelt på hovudhytta og drengestua. I søknaden blei det sagt at ein kunne redusere til 8 sengeplassar og at det ikkje var snakk om særleg økt aktivitet samanlikna med tidligare bruk. Samanlikna med opprinneleg bygningsmasse, blei det søkt om ei total arealutviding på 10 kvm, samt at det skulle byggjast ei 20 kvm stor kjellar under hovudhytta. Kjellaren skulle brukast til lagringsareal. Det blei vidare sagt i søknaden at rehabiliteringa skulle underordne seg landskapet. Hytteanlegget ved Sandvatnet har kulturhistorisk verdi i samband med aktivitet som skjedde her under 2. verdskrig, mellom anna sabotøraksjonen på Vemork. Likevel blei det framhaldt i søknaden frå 2008 at det ikkje dreier seg om stor historisk verdi i et regionalt eller nasjonalt perspektiv, og at anlegget allereie ved søknadstidspunktet var vesentleg endra med tanke på autentisitet. I samband med handsaminga i 2008 blei det innhenta uttale frå Telemark Fylkeskommune(TFK) om hytteanleggets kulturhistoriske verdi. TFK seier i brev dagsett 18.11.2008 at dei kjenner til at anlegget ikkje har vore det mest sentrale i samband med vår krigshistorie, men at det kulturhistoriske aspektet burde vektleggjast i samband med dei ønska endringane på staden. Vidare skreiv TFK at anlegget har større verneinteresse med omsyn til eigenart og den miljøfaktoren det representerer i landskapsvernområde med tanke på jakt, fiske og friluftsliv. Med det som argumentasjon, skreiv TFK at bygningane primært burde settast i stand på eiga premissar og at eksisterande tunstruktur skulle oppretthaldast. Dei gikk også i mot å gje løyve til å grave ut kjellar under hovudhytta. Avslutningsvis skreiv TFK at om Tinn kommune likevel gjer løyve til riving og oppføring av nytt bygg, så bør den nye bygningen få eit fasadeuttrykk som harmonerer med det opprinnelege. Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde Side 6

Villreinnemnda for Brattefjell-Vindeggen, Blefjell og Norefjell-Reinsjøfjell uttala seg i saken 14.01.2009. Dei hadde ingen merknader til sjølve rivinga/ombygginga, men stilte seg kritisk til økt ferdsle og transport av materialar/utstyr i samband med rivnings- og byggjearbeidet. Nemnda meinte at byggjeperioden burde leggjast utanom vinter- og vårbeiteperioden for villreinen. I løpet av 2009 blei det kommunisera ein del mellom Sneislia AS og Tinn kommune, og i mai 2010 handsama Tinn kommune ein dispensasjonssak der det blei gjeve ei rammetillating til Sneislia AS om å erstatte dei fire bygningane ved Sandvatn med ei ny hytte som skulle byggjast 200-300 meter vest for det gamle hyttetunet. I vedtaket blei det også lagt inn at dei gamle bygningane skulle omdisponerast til kulturminneføremål. Det blei vidare sagt at arealet på ny hytte ikkje måtte overstige arealet av dei som no blei omdisponera og at forholdet mellom bruksrom og lagerrom i ny hytte, måtte følgje fordeling av det same i dei gamle hyttene, men at det likevel kunne gjevast løyve til tekniske installasjonar under golv i ny hytte. I samband med handsaming av rammetillatinga var det vedlagd ein avtale mellom Tinn kommune og Sneislia AS. Avtalen blei laga for å syne dei rettigheiter og pliktar avtalepartane har i samband med bygningane ved Sandvatn. 13.04.2011 blei det gjennom delegert vedtak(samfunnsutvalet i Tinn) gitt dispensasjon frå verneføresegna for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde kapittel 4 punkt 3.2 til oppføring av ny fritidsbustad til erstatning for 4 bygningar som omdisponeras til kulturminneføremål. Det blei i same sak gitt rammetillating til nytt bygg - over 70 kvm som fritidsbustad. I samband med rammetillatinga for å bygge ny hytte, blei det lagt fram tre alternative plasseringar. 300 meter vest for hyttetunet(som nemnt over), 275 meter øst for tunet, og oppå ein knaus 130 meter nord for eksisterande hyttetun. Sneislia AS ønskja det siste alternativet, og Tinn kommune kom i sin handsaming fram til at dette var totalt sett det beste alternativet. Når det gjaldt sjølve bygningen, blei det gitt løyve til ein bygning på BYA 133 kvm med moderne uttrykk. Seinare teikningar syner likevel ei hytte på BYA 174 kvm. Hytta er so langt ikkje realisert. Hovudhytta på Sandvatn gjekk tapt i brann 10.09.2012. Dei tre andre bygningane blei redda. Tidlig vår 2013 blei det gjeve løyve til å få ein gravemaskin inn for å rydde branntomta, noko som blei utført rundt påsketider. Sumaren 2013 blei tomta rydda. Gravemaskinen står framleis ved Sandvatn. 10.01.2014 fekk verneområdestyre via Tinn kommune, søknad om å byggje ny hytte på branntomta, samt å sette opp eit bygg i tilknyting til hyttetunet som skal brukast i samband med natur- og kulturformidling. Teikningane som no ligg føre syner ei hytte(a) på BYA 130 kvm som Sneislia ønskjer å oppføre på branntomta, samt ei formidlingshytte(b) på BYA 99,5 kvm som dei ønskjer å oppføre innunder knausen om lag 100 meter nord-aust for hyttetunet. Ansvarleg søkjar er firmaet Mellbye Arkitekter AS. Dei skriv i sin søknad at som følgje av brannen har dei valt ein ny heilheitsløysing for bygningsmassa ved Sandvatn. Dei skriv at hytta som Tinn kommune gav løyve til å byggje oppe på knausen nord for det gamle hyttetunet har ein eksponera plassering i landskapet og at dei no ønskjer å flytte den på branntomta. Mellbye Arkitekter AS skriv at dei to føreslegne bygningane vil være som erstatning for planlagt hytte på knausen og den som har brent. Formidlingshytta skal plasserast i bjørkeskogen innunder knausen nord for hyttetunet. Den vil få ei relativt anonym plassering, men hytta i seg sjølv vil ha eit moderne uttrykk. Det same vil hytta på branntomta. Formidlingshytta vil berre ha ein etasje(bra 83 kvm), mens ny hovudhytte er planlagt med hemsetasje(samla BRA 130 kvm). Søkjaren meiner det er viktig å sjå på summen av areal man no søkjer om å få bygge samanlikna med sum areal på hytta som brand og hytta Tinn kommune har gitt løyve til å byggje. Sum BYA i denne søknaden er 229,5 kvm mot 224 kvm tidligare. Ser då bort frå at teikningane på hytta som ikkje er realisera viser BYA på 174 kvm. Forvaltningsplanen seier det kan gjevast løyve til nye bygningar på inntil 50 kvm i samband med jord- og skogbruksdrift dersom det ikkje strir mot verneformålet. Det er ikkje sagt noko om at dette er bruksareal(bra) eller bygd areal(bya). Tolking og praksis syner at forvaltingsmyndigheita opererer med bygd areal. Forvaltningsplanen seier at ein ved nybygg må vurdere om det er naudsynt(jfr. pkt. 7.1.2 s. 29). Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde Side 7

Man må vere trygg på at dei verneverdiane som er synleggjort i verneføremålet ikkje vert skadelidande om det vert gjeve løyve til tiltaket, jf. NML 8 (kunnskapsgrunnlaget) og 9 (føre-var-prinsippet). Kunnskapsgrunnlaget for denne saka(jf. NML 8) er basert på Naturbasen, forvaltningsplan, Norsk rødliste for naturtyper, Botaniske registreringar i Brattefjell-Vindeggen, samt registreringer av stølsanlegg og skjøtselsplan for stølsområde. I tillegg kjem all kunnskap om villreinen i området. Villreinnemnda er kontakta. Hyttetunet ved Sandvatn ligger i eit område villreinen bruker gjennom heile året, men absolutt mest om vinteren. Området inngår som ein del av det som er definera som viktig vinterbeiteområde i Brattefjell- Vindeggen. Det er vanleg å sjå villrein her kvar vinter. Området er dominert av myr, fjellbjørk og opent lyng- og rabbelandskap. Det er ikkje gjennomført botaniske registreringar ved Sandvatn, men i området like aust er det dokumentert en relativt triviell flora, delvis påverka av sauebeite. Utover dei tre gamle bygningane på Sandvatn, er det ikkje kjende kulturminne i område og heller ikkje registrert raudlista naturtypar på staden. Denne saka ar samansett og må sjåast på som ein heilskap. Samstundes må ein vurdere dei einskilde bygningane det søkjast om for seg. Bygning A, ny hovudhytte på branntomta. Det søkjast om å byggje ei hytte på BYA 130 kvm med hemsetasje. Totalt bruksareal er 130 kvm. Bygningen er på 17,1 x 7,6 meter med mønehøgde på 5,5 meter. Det er ønskelig å bruke treverk i grå forvitra farge i både veggar og tak. Det blir nokre store glasflatar og bygget har eit moderne uttrykk samstundes som det bærer preg av den gamle hovudhyttas typologi. Verneføresegna kapittel IV seier at vernereglane ikkje skal vere til hinder for (pkt. 2.3) oppføring av bygningar som er gått tapt i brann eller naturskade. Det står vidare at slike saker skal leggjast fram for forvaltningsstyresmakta, som kan setja vilkår for storleik og materialbruk, plassering og utforming. Hytta som brann ned var på BYA 91 kvm med BRA på 85 kvm. Det søkjast nå om ei hytte med vesentleg større storleik. Vidare er det føringar om at det ikkje skal setjast opp nye bygningar større en 50 kvm i Brattefjell- Vindeggen landskapsvernområde. I utgangspunktet vil områdeforvaltaren meine at ei erstatningshytte på branntomta ikkje bør ha større areal enn den som gikk tapt. Utfordringa i denne konkrete saka, er at søkjar allereie har ein dispensasjon på å oppføre ei hytte på BYA 133 kvm på haugen nord for hyttetunet. Det blir derfor ein avveging av ulempa med å tillate eit større nybygg på branntomta kontra ei hytte som vil virke vesentleg meir dominerande i landskapet oppe på ein haug. Tatt NML 8 om kunnskapsgrunnlaget i betraktning, så meiner forvaltaren det er positivt med omsyn til villreinen at bygningsmassa på Sandvatn er samla, og enda viktigare at bygningen leggjast lågare ned i terrenget samanlikna med plasseringa søkjaren allereie har fått dispensasjon for. Det som vil vere ein utfordring er den resterende delen av kulturminnets autentisitet når det byggjast opp at ei hytte med eit såpass moderne uttrykk som teikningane syner. Telemark Fylkeskommune har i brev 30.01.14 uttala seg i saken som kulturminnemyndigheit og skriver at planlagt nybygg svarar i tilstrekkeleg grad til hytta den skal erstatte, og at tre som hovudbyggjemateriale er positivt. Fylkeskommunen anbefaler samstundes at det ikkje bør bli større glasflater enn det teikningane syner. Dei skriver vidare at å få bygget ei hytte som erstatning for den brende hytta, og gjennom det få området i bruk, vil kunne ha positiv effekt for bevaring av drengestua som no er det mest interessante kulturminneobjektet. Med omsyn til NML 9 om føre-var prinsippet, kan ikkje forvaltaren sjå usikkerheiter i kunnskapsgrunnlaget som tilseier at 9 er aktuell for bygging av hytte A. Forvaltaren kan med basis i kjend kunnskap og vurdering av effektar på verneverdiane ikkje sjå ukjende konsekvensar. NML 10 om økosystemtilnærming og samla belastning er viktig i denne saka. Ein av dei største utfordringane i eit sårbart fjellandskap er auka ferdsle. I denne samanheng er det difor avgjerande kor mange sengeplassar som planleggjast og kva slags bruk ein tenker seg for hytta. Ut frå teikningar og opplysningar ser det ut til at det planleggjast 6 sengeplassar fordelt på 3 soverom. Det er same tal sengeplassar som det var i den gamle hytta. Det er ikkje sagt noko spesielt om bruken, så forvaltar antar det dreier seg om vanlig bruk av ein fritidsbustad utan vegforbindelse. Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde Side 8

Med tanke på samla belastning, er det også viktig å leggja til at Sandvatn-Grasfjellområdet er et mykje bruka turområde og det er en god del dagsturbesøkande personar inn hit både sumar og vinter. Grasfjell tur- og løypelag drifter både merka barmarksløyper og oppkjørte skiløyper i området. Bruk av ny fritidsbustad vil truleg berre få marginale effektar på det ein over tid har hatt som samla belastning i området. I utgangspunktet er den aktuelle hytta for stor for å kunne gje ein godkjenning. Likevel er det slik at «bordet fangar» gjennom vedtaket fatta av Tinn kommune då dei var forvaltningsmyndigheit. Det betyr at om verneområdestyret seier nei til å byggje på branntomta, så kan søkjar dersom byggesøknad godkjennas av kommunen etter Plan- og bygningslova, realisere ei hytte med større negative konsekvensar for miljøet enn det som blir resultatet ved å bygge nede på hyttetunet. Forvaltaren kan ikkje sjå negative miljøkonsekvensar utover det som allereie er nemnt. Likevel er det viktig å presisere funksjonen av NML 11 som seier at kostnadar av skader på miljø må berast av tiltakshavar. Når det gjelder NML 12 om miljøforsvarlege teknikkar og driftsmetodar, så må det presiserast at dette er noko som er særs viktig både under bygging og drift. Transport av material og utstyr krevjar mellom anna eiga løyve og då vil sjølve transportsøknaden få ei vurdering opp mot eventuelle negative effektar på miljø. Av teikningane kjem det fram at det planleggjast bad med toalett og fullstendig kjøkkenløysing. Det er ikkje strøm, innlagt vatn eller utslippsløyve på staden. Det betyr at eigar er avhengig av å finne miljømessige gode metodar for å få dette på plass, sjølv om det kan bli fordyrande(jf. NML 12). Ein gjer også merksam på at slike tiltak vil kunne krevja dispensasjon, jf. vernereglane kap. IV pkt. 1.1. Bygning B, formidlingshytte Det søkjast om å byggje ei hytte på BYA 99,5 kvm og BRA 83,1 kvm. Bygningen er på ca. 16 x 6 meter med mønehøgde på 3,4 meter. Det er ønskelig å bruke treverk i grå forvitra farge og det blir få og små glasflatar på langveggane og større glas på endeveggane. Bygget har eit moderne uttrykk med flatt tak. Det er meininga å oppføre bygget lavt i terrenget om lag 100 meter nord-aust for hyttetunet på Sandvatn. I utgangspunktet er bygning B å sjå på som ein heilt ny bygning. Likevel poengterast det frå søkjar at ein må sjå det i samanheng med utgangspunktet for bygningsmassa på Sandvatn, der den gamle hovudhytta som brand skulle dekkje det behovet den nye bygning B er meint å dekkje, mens bygning A skulle oppførast oppe på haugen der Tinn kommune allereie har gitt løyve. Etter verneføresegna må søknad om bygning B likevel handsamast som søknad om nybygg. Verneføresegna kap. IV pkt. 3.1 seier at når verksemda eller tiltaket kan skje utan at det strir mot føremålet med vernet, kan forvaltningsstyresmakta på nærare vilkår gje løyve til tiltak i samband med jord- og skogbruk, så som oppføring av bygningar ol. I denne saka dreier det seg ikkje om bygning tiltenkt jord- eller skogbruksdrift, men ein bygning som skal dekkje behovet for kunnskapsformidling av natur- og kulturverdiar. Det er meininga at bygget skal driftast av selskapet Hardangervidda AS(sjå bruksplan). Det er også meininga at selskapet skal bruke dei gamle bygningane som står att på hyttetunet ved Sandvatn i kulturminneformidlinga. Det er ingen moment ved NML 8 som er av særtyding kva gjeld bygning B, og forvaltaren kan heller ikkje sjå at det er forhold ved kunnskapsgrunnlaget som krevjar bruk av føre-var prinsippet etter NML 9. Meir aktuell er NML 10 om økosystemtilnærming og samla belastning. Det planleggjast ei bygning med sengeplassar til 8 personer samt moglegheiter for improvisert overnatting for ein skoleklasse(pers. med. Per Lykke, Hardangervidda AS). Det betyr at kanskje så mange som 30 personer skal overnatte her ad gangen. Det vil bli organiserte turar av større og mindre grupper, og summen av dette vil gje ei auke i samla belastning. Når det er sagt skal det leggjast til at Hardangervidda AS er svært audmjuke i samband med å kunne akseptere eventuelle vilkår for bruk. Mellom anna ved å avstå frå vinterbruk(villrein i område), loggføre overnattingar mv. Dersom formidlingshytta blir realisert, er det å anta at det ikkje vil vere andre negative konsekvensar på økosystem enn auke i samla belastning. Ein kan ikkje sjå føre seg korleis ein gjennom andre teknikkar og driftemetodar(jf. NML 12) kan redusere dei negative effektane slik bruk kan få for miljøet. Verneområdeforvaltaren kan sjå det positivet i at ein slikt formidlingshytte kan gje langsiktige positive effektar for naturmiljø generelt og landskapsvernet spesielt gjennom kunnskapen som delast med brukarane. Dette er diverre likevel ikkje et avgjerande argument i saka. Problematikken ligger ikkje i sjølve bygget eller bruken, men lokaliseringa. Hadde bygningen blitt plassera utanfor landskapsvernområdet, f.eks i nærleiken til Hardangerviddasenteret på Skinnarbu, hadde det heile blitt langt enklare og grad av formidling trulig mykje større i form av meir bruk. Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde Side 9

Det er ikkje heimel til å bruke verneføresegna for å gje dispensasjon til formidlingshytta. Skal verneområdestyret gje dispensasjon, så blir det med heimel i NML 48. Denne paragrafen opnar for at det kan gis dispensasjon dersom det ikkje strir mot vernevedtakets føremål og ikkje kan påverke verneverdiane nemneverdig. Når det gjeld å påverke verneverdiane nemneverdig, betyr det at det berre kan dispenseras i dei høve der tiltaket vil ha avgrensa verknad for verneverdiane. Det er med andre ord bagatellmessige inngrep og forbigåande forstyrring. I kor stor grad bygging og bruk av denne formidlingshytta vil påverke verneverdiane, kan vere vanskelig å måle, men her er det naturleg å trekke inn føre-var prinsippet. Vidare er det eit siktemål at verneføresegna ikkje til stadighet utholast gjennom omfattande dispensasjonspraksis. I noen tilfelle kan eit tiltak vere i strid med verneføremålet også om det ikkje kan påvisast nemneverdig negativ effekt på verneverdiane. Det gjeld til dømes dersom eit tiltak har liten betyding for verneverdiane på staden isolert sett, men at omsyn til presedens står så sterkt at ein dispensasjon på sikt vil kunne føre til ein utholing av verneføremålet. Når det gjelder formidlingshytta er det naturleg å trekke inn spørsmål om tiltaket etter 48 har vesentleg samfunnsmessig betyding. Vernevedtakets innhald tilseier at det jamleg inntreffar interessemotsetningar mellom verneinteresser og andre interesser. 48 gjelder i fyrste rekkje tiltak som ikkje var aktuelle på vernetidspunktet, og ei formidlingshytte som det no søkjast om kjem i denne kategorien. Likevel er det slik at saker med stor lokal eller regional betyding ikkje er tilstrekkeleg, og ein kan heller ikkje seie at det ikkje er mogleg med alternative løysingar for tiltaket. Miljøverndepartementet har gitt Miljødirektoratet i oppdrag å gjennomføre et prosjekt som skal utarbeide en merkevare- og kommunikasjonsstrategi for nasjonalparker, nasjonalparksentre, samt natur og kompetansesentre. Prosjektet skal mellom anna utvikle kommunikasjonsstrategi for nasjonalparkar og naturinformasjonssentre og besøksforvaltning. Målet er å utvikle ein plan for handlings og implementering. I dette med besøksforvaltning ligg det å leggje til rette for å styre bruken i eit verna område slik at opplevinga og den lokale verdiskapinga blir størst mogleg og at forståinga for vernet aukast og verneverdiane ivaretakast. Verneområdeforvaltaren kan ikkje sjå det er mogleg å gje dispensasjon til formidlingshytta med dagens regelverk og politiske føringar. Arbeidet med besøksforvaltning som Miljødirektoratet har starta opp er spennande. Verneområdeforvaltaren tilrår at søkjar og samarbeidspartnarar følgjer direktoratets prosjekt, og at det eventuelt fremmast ein ny søknad om formidlingshytte dersom prosjektet konkluderer med at slikt er ønskjeleg i landskapsvernområde. Framlegg til vedtak: 1) Med heimel i verneføresegna kap. IV pkt. 2.3 gjev verneområdestyret Sneislia AS løyve til å føre opp ny hytte som beskrive i søknad dagsett 07.01.14, men med justerte teikningar dagsett 27.02.14. Denne hytta er omtala som A i saksframlegget. Det vert sett følgjande vilkår: - Hytta erstattar tidligare planlagd hytte som Tinn kommune gav løyve til i delegert sak 13/11 dagsett 13.04.11. - Løyvet gjeld tre år frå vedtaksdato. Om arbeidet ikkje er starta opp då, fell løyvet bort. - Restane etter byggjearbeid må fraktast ut av området så skånsamt som mogleg. - Arbeidet skal dokumenterast ved at minst tre gode fotografi, som viser den nye bygningen frå ulike vinklar samt interiør, sendast verneområdestyret seinast to månader etter at bygget står ferdig. - Det skal takast omsyn til materialbruk og fargeval i samsvar med forvaltningsplanen pkt. 7.4. - Byggearbeid kan berre skje i perioden juni - november. Likeeins skal byggeaktivitet stanses dersom det observerast villrein i området. Løyvet gjeld berre i høve til verneforskrifta. Handsaming etter plan- og bygningslova vil skje i Tinn kommune. Søknad om transportløyve etter Lov om motorferdsel må likeens rettas til kommunen, men må også handsamast av verneområdestyret i eiga sak. Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde Side 10

2) Med heimel i verneføresegna kap. IV pkt. 1.1 gjev ikkje verneområdestyret Sneislia AS løyve til å oppføre formidlingshytte som beskrive i søknad dagsett 07.01.14. Denne hytta er omtala som B i saksframlegget. Bygging av ei slik hytte vil føre til auka belastning og er i strid med verneføremåla. Vedtak. Avgjerda kan påklagast til Miljøverndepartementet. Klagefristen er tre veker etter at vedtaket er motteke, og eventuelt arbeid kan ikkje påbegynnast før klagefristen er ute. Klaga rettast til Miljøverndepartementet, men sendast til Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde. Vedtaket vert send Sneislia AS ved Mellbye Arkitekter AS Kopimottakarar: - Tinn kommune - Miljødirektoratet - Fylkesmannen i Telemark - Statens naturoppsyn Skinnarbu - Villreinnemnda for Brattefjell-Vindeggen, Blefjell og Norefjell-Reinsjøfjell Verneområdestyret for Brattefjell-Vindeggen landskapsvernområde Side 11