Kort om forutsetninger for boligbehovsprognosene Framtidas bustadbehov blir i hovudsak påverka av størrelsen på folketalet og alderssamansettinga i befolkninga. Aldersforskyvingar i befolkninga forårsakar direkte endringar i bustadbehovet. Kva type hushald ein person (gjeve alder og kjønn) i framtida ventar å finne seg i er òg relevant. Det same er forventa bustadkonsum innafor ulike typar hushald, bustader, alder og kjønn. Basert på befolkningsprognosen som er kjørt i samband med Fylkesprognoser.no får ein også berekna prognosar for bustadbehov. Hushald- og bustadfrekvensar som finns i PANDA-modellen blir kopla mot befolkningsprognosane, og gir berekning av det framtidige bustadbehovet. Det er føresett at dagens hushaldsetableringar og bustadtypepreferansar for ulike aldersgrupper ikkje vert endra i prognoseperioden. Definisjonar Bustad: Alle husvære med eitt rom eller meir og kjøkken. Bustadbehov: Talet bustader som blir etterspurt i ein region i ein periode. Bustadkonsum: Viser kor stor del av bustadmassen som vil bli brukt (konsumert) av innbyggjarane fordelt på alder og kjønn. Bustadtype: Bustad er her delt inn i følgjande kategoriar: Einebustad, tomannsbustad, rekkehus, bustadblokk og bufellesskap (til dømes studentbustader og institusjonar). Bustadtypepreferansar: Kva type bustad ein ville vald om ein fekk velje fritt, utan økonomiske eller materielle avgrensingar. Hushald: Eit hushald omfattar personar som har same bustad. Hushaldtype: Hushald er her delt inn i følgjande kategoriar: fleirfamiliehushald med born (under 18 år), fleirfamiliehushald utan born, einfamiliehushald med vaksne born (over 18 år), mor eller far med born, par med born, par utan born og aleinebuande. 1
Framtidig bustadbehov I tillegg til dei føresetnadene som allereie er lagt til grunn for bustadbehovsframskrivingane er det nokre moment som ein kan nemne. Det er knytt lågare usikkerheit til framskrivingane av dei eldre aldersgruppene enn dei yngre. Både til- og fråflytting i dei yngre aldersgruppene kan vere knytt til ulike trendar innan utdanning, arbeidsmarknaden og andre preferansar som kan variere over tid, medan dei eldre i mindre grad flyttar vekk frå kommune eller landsdel. Dette gjer at den eldre befolkninga er meir stabil, og såleis er enklare å framskrive. I Møre og Romsdal er folketalsutviklinga sterkt knytt til innflytting frå utlandet. Desse har ei kjønns- og alderssamansetning med overvekt av menn i arbeidsdyktig alder. Kor vidt desse vel å bli buande i Møre og Romsdal, om dei har familiar som flyttar etter, om arbeidsinnvandringa held fram også i framtida, er meir kompliserte spørsmål som representerer usikkerheit i framskrivingane. Samtidig som arbeidsinnvandraren har betre økonomi enn innvandrarane tradisjonelt har hatt, er det likevel eit moment knytt til tilgangen til bustadmarknaden, samtidig som ein må ta høgde for at dei ikkje nødvendigvis har same preferansar som befolkninga elles knytt til bustaden (personer per husstand/storleik/lokalisering). 1 Framtidig bustadbehov etter aldersgrupper i perioden 211-23 6 2 75-99 år 6-74 år 4-59 år 25-39 år 15-24 år -14 år Figuren viser prognose for Møre og Romsdal fylke sitt samla bustadbehov innafor ulike aldersgrupper. Figuren over syner framtidig bustadbehov i absolutte tal etter ulike aldersgrupper. Som ein kan sjå er det særleg i dei eldre aldersgruppene at behovet i framtida vil auke. Totalt vil bustadbehovet auke frå 15 til 129 bustader, ei auke på 24 eller 23 prosent. 2
95-99 år 9-94 år 85-89 år 8-84 år 75-79 år 7-74 år 65-69 år 6-64 år 55-59 år 5-54 år 45-49 år 4-44 år 35-39 år 3-34 år 25-29 år 2-24 år 15-19 år 1-14 år 5-9 år Bustadbehovspyramide for åra 211 og 23 etter alder og kjønn Mann 211 Kvinne 211 Mann 23 Kvinne 23-4 år 6 4 2 2 4 6 Figuren viser historisk statistikk og prognose for bustadbehovet i Møre og Romsdal fylke fordelt på aldersgrupper og kjønn. Bustadbehovspyramiden for åra 211 og 23 synar behovet for bustader etter meir detaljerte aldersgrupper og kjønn. I 211 er det eit høgare bustadbehov for menn enn kvinner i alle aldersgruppene opp til aldersgruppa 65-69 år. Dette er ikkje uventa, Møre og Romsdal har ei skeiv kjønnsfordeling med ein overvekt av menn. At dette snur i aldersgruppa 65-69 år er knytt til høgare dødsrater for menn og at kvinnar har høgare forventa levealder. Dette bildet blir forsterka i prognosen for 23. 3
9 % 8 % 7 % 6 % 5 % 4 % 3 % 2 % 1 % % -1% -2% Årleg framtidig vekst i bustadbehovet etter aldersgrupper i perioden 211-23 75-99 år 6-74 år 4-59 år 25-39 år 15-24 år -14 år Figuren viser årleg framtidig vekst i bustadbehovet innanfor ulike aldersgrupper. Den årlege veksten i bustadbehovet for aldersgruppa 6 år og eldre ligg på eit par prosent. Det er denne gruppa som har den klart høgaste årlege veksten fram mot 23. Fram til 217 er veksten hovudsakleg i aldersgruppa 6-74 år, medan den frå 217 og til 23 i hovudsak skjer aldersgruppa 75 år og eldre. 1 Framtidig bustadbehov etter type hushald i perioden 211-23 6 2 211 212 213 214 215 216 217 218 219 22 221 222 223 224 225 226 227 228 229 23 Flerfamiliehushald med born Flerfamiliehushald uten born Einfamiliehushald med vaksne barn Mor eller far med barn Par med born Par uten born Ålenebuande Figuren viser prognose for det samla bustadbehovet etter typer hushald. Det er i dei vanlegaste hushaldningstypane at det framtidige bustadbehovet er høgast. Dette er alenebuande og par utan barn, som begge vil ha eit auka bustadbehov på om lag 3 prosent fram til 23. 4
1 Framtidig bustadbehov etter bustadtype i perioden 211-23 6 2 Bufellesskap Bustadblokk Rekkehus Tomannsbustad Einebustad Figuren viser prognose for fylket sit samla bustadbehovet etter bustadtype. Einebustad er den vanlegaste bustadtypen i Noreg, med unntak av i Oslo. Sidan prognosane tek utgangspunkt i dagens bustadpreferansar vil det vere ein naturleg auke i det framtidige behovet også. Behovet for einebustader vil utgjere 6 prosent av det framtidige bustadbehovet, medan bustadblokker, rekkehus og tomannsbustader utgjer omtrent litt over 1 prosent. Lågast auke i det framtidige behovet kjem i den minste gruppa, nemleg bufellesskap. Prognosane tek ikkje opp i seg ei eventuell endring i bustadpreferansane til dei store etterkrigskulla. 5