Fagplan i matematikk trinn Faglærar: Line Opdahl Periode Kompetansemål K06 Tema Lokale undervisningsmål Vurderingsform Beskrive og bruke plassverdisystemet for desimaltal, rekne med positive og negative heile tal, desimaltal, brøkar og prosent og plassere dei ulike storleikane på tallina. Utvikle, bruke og diskutere metodar for hovudrekning, overslagsrekning og skriftleg rekning og bruke digitale verktøy i berekningar. Stille opp og løyse enkle likningar og løyse opp og rekne med parentesar i addisjon, subtraksjon og multiplikasjon av tal. Utforske og beskrive strukturar og forandringar i geometriske mønster og talmønster med figurar, ord og formlar. Tal og algebra Matematiske tekstar Bruke titalssystemet. Rekne med dei fire rekneartane. Rekne med negative tal. Rekne i hovudet. Utforske, beskrive og fortsetje enkle talmønster. Finne informasjon, velje og vise framgangsmåte, og grunngje val av Kapittelprøve i tal og algebra. Multiplikasjonstestar. Skriftlege tilbakemeldingar frå læraren på lekser. Kjenneteikn på måloppnåing
I startgropa: a. Bestemme siffera sin verdi utfrå deira plassering i talet. b. Plassere heil ttal på tallina. c Finne antal siffer i eit tal. d. Forklare skilnad på partal og oddetal. e. Skrive eit tal på utvida form. f. Faktorisere enkle tal. g. Runde av eit heilt tal til næraste heile 10 erog 100 er. a. Utføre addisjon og subtraksjon med heile tal, både med og utan tiarovergang. b. Multiplisere heile tal med få siffer. c. Dividere enkle tal som går opp i gangetabellen. d. Multiplisere og dividere heile tal med dekadiske einingar. Plassere negative tal på tallina. a. Multiplikasjonstabellen frå 1 10. b. Addere tosifra tal. Beskrive, fortsetje og lage talrekkjer som stiger eller synker med same tal. På veg: a. Lese og skrive sekssifra tal. b. Plassere desimaltal på talllina. c. Avgjera om eit tal er eit primtal. d. Skrive eit tal på utvida form ved hjelp av dekadiske einingar. e. Skrive eit tal på utvida form som venleg tal. f. Faktorisere tal g. Runde av desimaltal til heile tal. a. Utføre addisjon og subtraksjon med desimaltal. b. Multiplisere heile tal med fleire siffer. c. Multiplisere tal der ein av faktorane er desimaltal. d. Dividere heile tal med fleire siffer. e. Dividere tal der dividenden er desimaltal. f. rekne med riktig reknerekkjefølgje i enkle uttrykk. g. Multiplisere og dividere desimaltal med dekadisk einingar. h. Rekne med overslag. Rekne enkle oppgåver med negative tal. a. Divisjon der svaret er eit tal i den vesle multiplikasjonstabellen. b. Subtrahere tosifra tal. I mål: a. Bestemme siffera sin verdi i eit desimaltal ut frå deira plassering. b. Rangere tal på tallina. c. Faktorisere høge tal. d. Runde av eit desimaltal til eit gitt antal desimalar. a. Multiplisere desimaltal der begge faktorane er desimaltal. b. Dividere med desimaltal i dividend og divisor. c. Rekne med riktig reknerekkjefølgje i lengre uttrykk. (NB. Ikkje krav om paranteser!) Problemløysingsoppgåver knytta til negative tal. a. Multiplisere og dividere med 10, 100 og 1000. b. Addere og subtrahere fleirsifra tal. Beskrive, fortsetje og lage talmønster med figurtal, brøk og tidelar. Begrunne bal av rekneart og nemning i tekst- og problemløysingsoppgåver.
Lese og finne relevant informasjon i tabellar, diagram, tekstoppgåver og problemløysing. Beskrive, fortsetje og lage talmønster med variabel auking eller minking. a. Bruke relevant informasjon i tabellar, diagram, tekstoppgåver og problemløysing, til å velje og vise b. Lage eigne tekst- og problemløysingsoppgåver. Periode Kompetansemål K06 Tema Lokale undervisningsmål Vurderingsform Beskrive og bruke plassverdisystemet for desimaltal, rekne med positive og negative heile tal, desimaltal, brøkar og prosent og plassera dei ulike storleikane på tallina. Finne samnemnar (b.m. fellesnemnar) og utføre addisjon, subtraksjon og multiplikasjon av brøkar. Beskrive referansesystemet og notasjonen som blir nytta for formlar i eit rekneark, og bruke rekneark til å utføre og presentere berekningar. Tal og algebra Forstå brøk som ein del av ein heilskap. Plassera brøk på tallina. Finne likeverdige brøkar. Uttrykkje brøk på ulike måtar. Rekne med brøk Uttrykke og rekne med prosent. Kapittelprøve i tal og algebra. Kapittelprøve i statistikk og sannsyn. Multiplikasjonstestar. Skriftlege tilbakemeldingar frå læraren på lekser.
Planleggje og samle inn data i samband med observasjonar, spørjeundersøkingar og eksperiment. Representere data i tabellar og diagram som er framstilte med og utan digitale verkstøy, lese og tolke framstillingane og vurdere kor nyttige dei er. Finne median, typetal og gjennomsnitt i enkle datasett og vurdere dei ulike sentralmåla i forhold til kvarandre. Vurdere og samtale om sjansar i daglegdagse samanhengar, spel og eksperiment og berekne sannsyn i enkle situasjonar. Statistikk og sannsyn Samle inn, ordne, presentere og tolke enkle data. Laga tabell og diagram i eit rekneark. Finne og rekne ulike sentralmål. 10. Vurdere sannsyn i enkle daglegdagse situasjonar. 1 Vurdere sannsynet i spel og eksperiment. I startgropa: På veg: Matematiske tekstar 1 Finne informasjon, velge og vise framgangsmåte, og grunngi val av rekneark. Kjenneteikn på måloppnåing I mål: a. Finne oppgitt brøkdel av ei mengd, lengd eller figur. b. Omsetje kvardagsspråket til brøk. Bestemme brøkdelen av ei mengd, lengd og ein figur og uttrykkje dette i daglegspråk og som brøk. Plassere desse brøkene på tallina: Finne heilskapen når brøken er gitt. Plassere ein gitt brøk på tallina, til dømes 3:8 Finne likeverdige brøker uansett verdi.
Plassere desse brøkene på tallina: 1:2, 1:4, 1:10 Finne likeverdige halve og kvarte brøker. 1:3, 1:5, 1:6, 1:7, 1:8, 1:9 Finne likeverdige brøker til 1:5 og 1:10 a. Illustrere ulike brøker. b. Peike på teller og nemnar i ein brøk. a. Utføre addisjon og subtraksjon av brøker, med lik nemner. b. Utføre addisjon og subtraksjon av brøker, kor ein av nemnarane er fellesnemnar. a. Vite at % tyder hundredelar. b. Bestemme kor stor del av figuren som er skravert når 25%, 50%, 75% er skravert. c. Vite kor mykje 10% og 50% av eit tal er. a. Samle inn data frå nærmiljøet eller Internett. b. Sortere data og lage ein tabell. c. Lese av enkle tabellar og søylediagram. a. Utvide brøker. b. Forkorte brøker. c. Gjere om mellom blanda tal og uekte brøk (begge vegar) d. gjere om brøker til desimaltal. e. Forklare omgrepa teller og nemner. a. Utføre addisjon og subtraksjon, med brøker med ulik nemnar. b. Multiplisere heiltal med brøk. c. Dividere med «ein halv». a. Gjere om mellom enkle brøkar, desimaltal og prosent. b. Bestemme kor mange prosent av ein figur som er fargelagt. c. Finne prosentdelen av eit tal. a. Gjennomføre ein enkel undersøking. b. Presentere data i ein tabell. c. Lage eit søylediagram med utgangspunkt i ein tabell. d. Samtale om kva tabellen/søylediagrammet fortel om datamaterialet. a. Sortere etter storleik. b. Rangere enkle brøker ved å bruke symbola «større enn/mindre enn og er lik». c. Gjere om desimaltal til brøk. a. Utføre addisjon og subtraksjon av brøkuttrykk med blanda tal. b. Multiplikasjon av brøk. c. Dividere med «ein kvart». d. Forkorte svaret og/eller gjere om til blanda tal. e. Finne brøkdelen av ein gitt mengd (i tekstoppgåver). Finne kor mange prosent eit tal utgjer av eit anna. a. Presentere data frå ein tabell i eit sektor- eller linjediagram. b. Lege ein tabell med utgangspunkt i eit søyle- eller sektordiagram. c. Grunngje val av tabell og diagram. d. Tolketabellar og søylediagram.
Sortere data og lage ein leseleg digital tabell. Vite at typetal og median målar gjennomsnitt i eit datamateriale. 10. Sei med sikkerhet at noko kjem til å skje, eller heilt sikkert ikkje kjem til å skje. 1 Gjere eksperiment med terningkast eller lykkje, føre resultata inn i ein tabell og samtale om resultata. 1 Lese, og finne relevant informasjon i tabellar, diagram, tekstoppgåver og problemløysing. e. Finne informasjon i tabellar og søylediagram. a. Bruke formel for addisjon. b. Lage eit leseleg digitalt søylediagram. a. Finne typetal og median i eit datamateriale. b. Berekne gjennomsnitt av inntil 5 observasjonar. 10. Vite at når noko heilt sikkert hender har det sannsynlighet 1, når noko heilt sikkert ikkje hender har det sannsynlighet 0. 1 Finne sannsynligheten for en enkelthending. 1 a. Bruke relevant informasjon, i tabellar, diagram, tekstoppgåver og problemløysing til å velje og vise b. Lage eigne tekst- og problemløysingsoppgåver. a. Lage eit leseleg digitalt sektor- eller linjediagram. b. Vurdere val av diagram. a. Finne median i ein partalsrekkje. b. Berekne gjennomsnitt av fleire observasjonar. c. Vurdere og samanlikne typetal, median og gjennomsnitt. 10. Vite at når noko hender halvparten av gongene har det sannsynet ½. 1 Finne sannsynet for fleire enkelthendingar og uttrykkje dette som brøk. 1 Grunngje val av rekneark og nemninga i tekst- og problemløysingsoppgåver Periode Kompetansemål K06 Tema Lokale undervisningsmål Vurderingsform Velje høvelege måleiningar og rekne om mellom ulike måleiningar Måling Berekne tid mellom to klokkeslett. Kapittelprøve i måling.
Velje høvelege målereiskapar og gjere praktiske målingar i samband med daglegliv og teknologi og vurdere resultata ut frå presisjon og måleusikkerhet. Gjere overslag over og måle storleikar for lengd, areal, masse, volum, vinkel og tid og bruke tidspunkt og tidsintervall i enkle berekningar, diskutere resultata og vurdere kor rimelege dei er. Berekne veg, fart og tid. Bruke målestokk på kart til å berekne avstand. Bruke forholdsrekning i praktiske situasjonar. Rekne om mellom valutaer. Omgjering mellom måleeiningar for lengd, masse, volum og tid. Multiplikasjonstestar. Skriftlege tilbakemeldingar frå læraren på lekser. Bruke målestokk til å berekne avstandar og lage og samtale om kart og arbeidsteikningar, med og utan digitale verktøy. Bruke forhold i praktiske samanhengar, rekne med fart og rekne om mellom valutaer. Matematiske tekstar Finne informasjon, velge og vise framgangsmåte, og grunngi val av Kjenneteikn på måloppnåing I startgropen: Rekne ut tida mellom to gitte klokkeslett på heile og halve timar. På veg: Rekne ut tida mellom to gitte klokkeslett. Berekne kor langt ein bil har flytta seg i løpet av ein gitt tid, når hastighet er kjent. I mål: Finne to klokkeslett, f.eks. i ein tabell, og rekne ut kor lang tid turen tek. a. Finne hastighet når lengde og tid er gitt.
Vite kor langt ein kjem på ein time ved oppgitt hastighet i km/t. Teikne ein tre- eller firkant i målestokk 1:2 (forminske) og 2:1 (forstørre). Blande gitt mengde væske når forholdstalet er 1: Rekne om frå ein annan valuta til norske kroner når kursen er oppgitt. Enkle omgjeringar mellom måleeiningar. Lese og finne relevant informasjon i tabellar, diagram, tekstoppgåver og problemløysing. a. Teikne ein plan figur i målestokk 1:10. b. Berekne verkeleg lengd når målestokk er gitt. Blande ein liter ferdig saft når forholdstalet 1:4 er gitt. Finne prisen i annan valuta når vekslingskursen og prisen i NOK er oppgitt. Utføre enkle omgjeringar knytta til einingar for masse, lengde og volum (litersystemet). a. Bruke relevant informasjon i tabellar, diagram, tekstoppgåver og problemløysing til å velje og vise b. Lage eigne tekst- og problemløysingsoppgåver. b. Finne tid når lengde og hastighet er gitt. a. Teikne ein plan figur i oppgitt målestokk. b. Berekne lengd på bilete/kart når verkeleg lengde og målestokk er oppgitt. Blande ei gitt mengde væske, når forholdstalet 3:8 er gitt, og doble oppskrifta. Rekne om mellom valutaer både til og frå NOK. Omgjeringar knytta til einingar for masse, lengder, volum og tid. Grunngje val av rekneark og nemning i tekst- og problemløysingsoppgåver. Periode Kompetansemål K06 Tema Lokale undervisningsmål Vurderingsform
Gjere overslag over og måle storleikar for lengde, areal, masse, volum, vinkel og tid og bruke tidspunkt og tidsintervall i enkle berekningar, diskutere resultata og vurdere kor rimelege dei er. Forklare oppbygginga av mål for lengde, areal og volum og berekne omkrins, areal, overflate og volum av to- og tredimensjonale figurar. Måling Måle og berekne omkrins av ulike geometriske figurar. Berekne areal av ulike todimensjonale figurar. Berekne overflaten av enkle tredimensjonale figurar. Berekne volumet av rett firkanta prisme. Måle og berekne vinklar. Kapittelprøve i tal og algebra. Kapittelprøve i geometri. Multiplikasjonstestar. Skriftlege tilbakemeldingar frå læraren på lekser. M7-kartleggingsprøve. Analysere eigenskapar ved to- og tredimensjonale figurar og beskrive fysiske gjenstandar innanfor daglegliv og teknologi ved hjelp av geometriske omgrep. Beskrive og gjennomføre spegling, rotasjon og parallellforskuving. Byggje tredimensjonale modellar, teikne perspektiv med eitt forsvinningspunkt og diskutere prosessane og produkta. Geometri Beskrive eigenskapar til todimensjonale figurar. Teikne og konstruere vinklar. Beskrive og gjennomføre rotasjon. Avbilde/spegle og analysere eigenskapar til figurar. 10. Teikne perspektivteikningar med eit forsvinningspunkt. Beskrive plassering og flytting i rutenett, på kart og i koordinatsystem, med og utan digitale hjelpemiddel, og bruke koordinatar til å berekne avstandar parallellt med aksane i eit koordinatsystem.
Matematiske tekstar 1 Finne informasjon, velje og vise framgangsmåte, og grunngje val av Kjenneteikn på måloppnåing I startgropen: Måle og berekne omkrins av tre- og firkantar. Berekne arealet av kvadrat og rektangel. Berekne overflata til ein kube. Berekne volum av ein kube. Måle vinklar på 45 grader, 60 grader, 90 grader, 180 grader og 360 grader med gradskive. Finne ut om vinklane i ein todimensjonale figurar er rett, stump eller spiss. På veg: Måle og berekne omkrins av figurar samansett av tre- og firkantar. Berekne arealet av rettvinkla trekantar og nemning. Berekne overflata til eit rett firkanta prisme med nemning. Berekne volum av rett firkanta prisme med nemning. a. Måle alle vinklar med heile tiarar. b. berekne den tredje vinkelen i ein trekant ut frå vinkelsummen. Finne ut om linjene i ein todimensjonal figur er parallelle. I mål: Måle og berekne omkrins av sirkel. Berekne arealet av trekantar og sirkel. Berekne overflata til ein pyramide. Berekne volum av rett firkanta prisme og gjere om til liter. a. Måle alle vinklar. b. Bruke toppvinklar, nabovinklar og vinkelsummar for å berekne vinklar. a. Finne diagonalane i ein todimensjonal figur. b. Finne ut om diagonalane står vinkelrett på kvarandre.
Teikne vinklar på 45 grader, 60 grader, 90 grader, 180 grader og 360 grader med gradskive og linjal. Rotere ein gitt figur 180 grader. a. Namngi sirkel, kvadrat, rektangel, rettvinkla, likesida og likebeint trekant, parallellogram og trapes. b. teikne inn ein symmetrilinje i ein figur. c. Fullføre andre halvdel av ein symmetrisk figur. d. Spegle ein figur om ein linje i eit koordinatsystem (telle ruter). 10. Teikne inn forsvinningspunktet i eit bilete. a. Teikne alle vinklar med gradskive og linjal. b. Konstruere 60 grader og 90 grader vinkel. Rotere ein gitt figur 90 grader. a. Avgjere om ein trekant er likesida, rettvinkla eller likebeint. b. Avgjere om ein firkant er eit kvadrat, rektangel, parallellogram eller trapes. c. Finne symmetrilinjer i ein figur. d. Teikne ein figur i eit koordinatsystem etter oppgitte koordinatar og spegle denne om x-aksen eller y-aksen. 10. Teikne ein veg og trær ved hjelp av eit forsvinningspunkt. a. Konstruere 30 grader og 45 grader vinkel. b. Konstruere ein trekant etter oppgitte mål og vinklar. Rotere en figur 270 grader. a. Grunngje kvifor ein trekant er likesida, likebeint eller rettvinkla. b. Grunngje kva for ein firkant er eit kvadrat, rektangel, rombe, parallellogram eller trapes. c. Spegle om ein vilkårleg gitt linje i eit rutenett/koordinatsystem. 10. Teikne eit hus ved hjelp av eit forsvinningspunkt.