FØREBELS TILSYNSRAPPORT

Flora kommune Markegata 51 6901 Florø FØREBELS TILSYNSRAPPORT Skulens aktivitetsplikt og plikt til å førebygge, informere og involvere Flora kommune Florø barneskole Sak 2017/4063

Innhald Samandrag...4 1. Innleiing...5 2. Om tilsynet med Flora kommune Florø barneskole...6 2.1 Fylkesmannen fører tilsyn med offentlege skular...6 2.2 Tema for tilsyn...6 2.3 Rektor skal sikre og sørge for...6 2.4 Om gjennomføringa av tilsynet...7 3. Skulens aktivitetsplikt for å sikre at elevane har eit trygt og godt skulemiljø...8 3.1 Rettslege krav...8 3.1.1 Plikta til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø...8 3.1.2 Plikta til å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak...11 3.1.3 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere om og følgje opp at skulen oppfyller aktivitetsplikta...12 3.2 Fylkesmannens undersøkingar...13 3.2.1 Plikta til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø...14 3.2.2 Plikta til å straks å varsle, undersøkje og setje inn tiltak dersom ein som jobbar på skulen, krenkjer ein eller fleire elevar...18 3.2.3 Plikta til å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak...20 3.2.4 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere og følgje opp at skulen oppfyller aktivitetsplikta...22 3.3 Fylkesmannens vurderingar og konklusjon...24 4. Skulens plikt til å arbeide førebyggjande og informere og involvere elever og foreldre...29 4.1 Rettslege krav...29 4.1.1 Plikta til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremje eit trygt og godt skulemiljø...29 4.1.2 Plikta til å informere og involvere elevar og foreldre...29 4.1.3 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere om og følgje opp at skulen oppfyller krava...30 4.2 Fylkesmannens undersøkingar...31 4.2.1 Plikta til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremje eit trygt og godt skulemiljø...31 4.2.2 Plikta til å informere og involvere elevar og foreldre...34 4.2.3 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere og følgje opp at skulen arbeider førebyggjande, og for å vurdere og følgje opp at skulen informerer og involverer elevar og foreldre...36 2

4.3 Fylkesmannens vurderingar og konklusjon...38 5. Førehandsvarsel om vedtak...41 6. Kommunen sin rett til å kommentere førebels tilsynsrapport...44 Vedlegg: Dokumentasjonsgrunnlaget...45 3

Samandrag Tilsynsrapporten gir ikkje ei heilskapsvurdering av skuleeigaren og skulen. Rapporten omhandlar berre resultat knytt til temaet som er valt og på det tidspunktet tilsynet er gjennomført. Når det gjeld metode for tilsyn etter opplæringslova, har Utdanningsdirektoratet utarbeidd eiga handbok som Fylkesmannen skal nytte. Handboka 1 ligg på Utdanningsdirektoratets nettsider. Tema og føremål Temaet for tilsynet er retta mot skulens aktivitetsplikt for å sikre at elevane har eit trygt og godt skulemiljø, skulens plikt til å arbeide førebyggjande, informere og involvere elever og foreldre. Det overordna formålet med tilsynet er å medverke til at alle elevar har rett til eit trygt og godt skolemiljø som fremjar helse, trivsel og læring. Hovudpunkta i tilsynet er: Plikta til å følgje med, gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Skulens plikt til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremme eit trygt og godt skulemiljø. Skuleeigars forsvarlege system. Gjennomføring Tilsynet med Florø barneskole i Flora kommune vart opna gjennom varselbrev 28.11.2017. Brot på regelverket og varsel om ev. pålegg Vi har varsla kommunen om eventuelle pålegg som gjeld: Skulens aktivitetsplikt for å sikre at elevane har eit trygt og godt skulemiljø Skulens plikt til å arbeide førebyggjande og informere og involvere elever og foreldre Skuleeigars forsvarlege system Status på rapporten og vegen vidare Flora kommune kan uttale seg om innhaldet i den førebelse rapporten innan 16.05.2018. Etter utløpet av fristen vil vi utarbeide ein endeleg tilsynsrapport. 1 Metodehåndbok for tilsyn - en håndbok for tilsyn i metode for tilsyn etter barnehageloven og opplæringsloven. 4

1. Innleiing Fylkesmannen opna tilsyn med Flora kommune ved varselbrev 28.11.2017. I brevet informert vi om at Flora kommune og Florø barneskole er vald ut på bakgrunn av kor sannsynleg det er at krava i regelverket ikkje er oppfylte, og kva for konsekvensar det kan få for elevane. Denne risikovurderinga byggjer på informasjon vi har frå ulike kjelder. I varselbrevet informerte vi om tema for tilsynet: Skulens plikt til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Skulens plikt til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremme et trygt og godt skolemiljø. Skuleeigars forsvarlege system i forhold til dei to tilsynsområda. Utdanningsdirektoratet har utarbeidd rettleiingsmateriell knytt til tilsynet gjennom RefLex 2. Hausten 2017 har Fylkesmannen tilbydd og gjennomført informasjons- og rettleiingssamlingar knytt til nytt regelverk i kapittel 9A i opplæringslova som gjeld frå 01.08.2017. Det er kommunen som har det overordna ansvaret for at krava i opplæringslova blir etterlevde, jf. opplæringslova 13-10 første ledd. Kommunen er difor adressat for denne førebelse tilsynsrapporten. Gjennom den førebelse tilsynsrapporten gjev vi kommunen eit førehandsvarsel om at Fylkesmannen kan vedta pålegg om retting av regelverksbrot, jf. forvaltningslova 16. I den endelege tilsynsrapporten får Flora kommune òg rimeleg frist til å rette regelverksbrotet før vi eventuelt vedtek pålegg om retting. Dette vi først skje dersom kommunen ikkje rettar opp brota på regelverket. Flora kommune har rett til å kommentere på den førebelse tilsynsrapporten jf. forvaltningslova 16. Frist for tilbakemelding er 16.05.2018. Etter utløpet av fristen for tilbakemelding vil Fylkesmannen utarbeide ein endeleg tilsynsrapport. 2 RefLex er et verktøy for alle som jobber med barnehage og skole. RefLex gir ei hjelp til å vurdere om eigen praksis er i samsvar med barnehagelova og opplæringslova 5

2. Om tilsynet med Flora kommune Florø barneskole 2.1 Fylkesmannen fører tilsyn med offentlege skular Fylkesmannen fører tilsyn med kommunen som offentlege skular, jf. opplæringslova 14-1 første ledd. Fylkesmannens tilsyn på opplæringsområdet er tilsyn med det lovpålagde, jf. kommunelova 60 b. Fylkesmannens tilsyn med offentlege skular er utøving av mynde og skjer i samsvar med reglane for dette i forvaltningsretten. I dei tilfella der Fylkesmannen konkluderer med at eit rettsleg krav ikkje er oppfylt, blir dette sett på som regelverksbrot, uavhengig av om det er opplæringslova eller forskrifter fastsett i medhald av denne lova som er brotne. 2.2 Tema for tilsyn Temaet for tilsynet er retta mot skulemiljøet ved skulen. Det er elevens eiga subjektive oppleving av skulemiljøet som avgjer om elevens rett til eit trygt og godt skulemiljø er oppfylt. For at skulen skal kunne oppfylle aktivitetsplikta, må alle ta utgangspunkt i korleis eleven sjølv opplever at skulemiljøet verkar på eiga helse, trivsel og læring. Hovudtema i tilsynet vil vere: Skulens plikt til å følgje med, gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Skulens plikt til å arbeide førebyggjande, kontinuerleg og systematisk for å fremme et trygt og godt skolemiljø. I tillegg undersøker vi om Flora kommune som skuleeigar har eit forsvarleg system i forhold til dei to hovudtema. Tilsynet skal medverke til at kommunen som skuleeigar syter for at alle elevar får eit trygt og godt skulemiljø. Manglande etterleving av regelverket kan føre til at elevane opplever eit skulemiljø som verkar negativt inn på helse, trivsel og læring. 2.3 Rektor skal sikre og sørge for I fleire av kontrollspørsmåla er det stilt spørsmål om rektor «sikrar», «syter for» og «følger opp». Krava om at rektor skal sikre, følge opp eller sørge for, viser til rektors plikt til å arbeide systematisk slik at krava i lova blir oppfylte. Rektor skal sikre At rektor skal sikre at skulen oppfyller eit krav i regelverket, betyr at vi undersøker om rektor har bestemt ein fast framgangsmåte for korleis skulen skal oppfylle kravet. Dette er nødvendig der regelverket gir skulen eit handlingsrom for korleis dei skal oppfylle kravet, slik at skulen sjølv må operasjonalisere korleis den enkelte skal gå fram i kvar enkelt sak. Det er ikkje eit krav at framgangsmåten er skriftleg, men den må vere eigna til å sikre at kravet i lova blir oppfylt i alle saker på den aktuelle skulen. Rektor må i tillegg følgje opp at dei som jobbar på skulen bruker framgangsmåten i praksis. Dersom skulen ikkje har hatt saker der det har vore nødvendig å bruke framgangsmåten, undersøker vi om rektor har gjort det som er nødvendig for at framgangsmåten vil bli følgd, når skulen får ei slik sak. 6

I nokre tilfelle har ikkje skulen eit handlingsrom for korleis han skal oppfylle kravet, fordi framgangsmåten er gitt. At rektor skal følge opp at skulen oppfyller eit krav i regelverket, betyr at rektor må forsikre seg om at den bestemte framgangsmåten blir oppfylt i praksis på skulen. Døme: «Følgjer rektor opp at skulen gjennomfører tiltak i samsvar med aktivitetsplanen?» Her er det aktivitetsplanen som viser framgangsmåten, men rektor må følge opp at det som står i aktivitetsplanen blir gjennomført. Rektor skal sørge for At rektor skal sørge for at eit krav blir oppfylt, betyr at oppgåva er av ein slik art at det ikkje er nødvendig med ein fast framgangsmåte. Dette kan gjelde mindre oppgåver eller aktivitetar. Døme: «Sørger rektor for at skulen vurderer informasjonen om korleis tiltaka har verka, og tilpassar tiltaka basert på vurderinga og elevens syn?» Det kan i tillegg gjelde større oppgåver der det er unaturleg med ein fast framgangsmåte. Døme: «Jobbar rektor for at skulen skal praktisere haldningar og verdiar som bidreg til eit inkluderande og trygt skulemiljø?» Ikkje krav Når kontrollspørsmålet ikkje inneheld krav om at rektor skal «sikre», «følgje opp» eller «sørge for», betyr det at vi ikkje vurderer det systematiske arbeidet til rektor, men her vil vi berre vurdere om skulen oppfyller kravet i praksis. Døme: «Dokumenterer skulen kva som blir gjort for å oppfylle plikta til å følgje med og gripe inn, varsle og undersøkje?» 2.4 Om gjennomføringa av tilsynet Flora kommune vart i varselbrev 28.11.2017 bedt om å legge fram dokumentasjon med heimel i kommunelova 60 c. I brevet er det informert om at Flora kommune og Florø barneskole er vald ut på bakgrunn av kor sannsynleg det er at krava i regelverket ikkje er oppfylte, og kva for konsekvensar det kan få for elevane. Risikovurderinga byggjer på informasjon vi har frå ulike kjelder. I perioden 27.02. til 01.03.18 gjennomførte vi intervju med foreldrepresentantar 3, elevrepresentantar 4, tre lærargrupper, dvs. 1-2, 3-4 og 5.-7. klassetrinn, skuleleiing representert med tre inspektørar 5, kommunalsjef og skulefagleg rådgjevar. Sistnemnde har vore skuleeigars kontaktperson under tilsynet. Den 28.02.2018 gjennomførte vi eit felles opningsmøte for tilsette vi skulle intervjue, dvs. representantar for skuleeigar, skuleleiing og lærarar. Vårt hovudinntrykk etter å ha intervjua eit utval av representantar for elevar og foreldre, er at begge gruppene har tillit til skulen. Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på skriftleg dokumentasjon og opplysningar frå intervju, sjå vedlegg. 3 To representantar for FAU og fire foreldrekontaktar 4 Fire representantar for elevrådet 5 Rektor var fråverande p.g.a. sjukdom. 7

3. Skulens aktivitetsplikt for å sikre at elevane har eit trygt og godt skulemiljø 3.1 Rettslege krav 3.1.1 Plikta til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø Alle som jobbar på skulen, skal ha kunnskap om at det er elevens eiga oppleving som avgjer om eleven har eit trygt og godt skulemiljø Det er elevens eiga subjektive oppleving av skulemiljøet som avgjer om elevens rett til eit trygt og godt skulemiljø er oppfylt. For at tilsette skal kunne oppfylle aktivitetsplikta, må alle ta utgangspunkt i korleis eleven sjølv opplever at skulemiljøet verkar på eiga helse, trivsel og læring, jf. opplæringslova 9 A-2 og 9 A-3 andre ledd. Alle som jobbar på skulen, skal følgje med på om elevane har eit trygt og godt skulemiljø. Plikta til å følgje med varierer ut frå kva for rolle, oppgåver og posisjon den vaksne har på skulen, jf. opplæringslova 9 A-4 første ledd. Alle som jobbar på skulen, må kjenne til korleis dei i sin arbeidskvardag skal vere årvakne for forhold eller oppførsel som kan tyde på at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Skulen skal følge spesielt godt med på korleis elevar med ei særskild sårbarheit har det på skulen. Skulen må skaffe seg informasjon frå elevane om korleis elevane opplever skulemiljøet. Alle som jobbar på skulen, skal gripe inn mot krenkingar dersom det er mogleg. Plikta til å gripe inn omfattar andre typar handlingar enn handlingar knytte til å setje inn tiltak, jf. opplæringslova 9 A-4 første ledd. Plikta til å gripe inn handlar ofte om straks å stanse negativ oppførsel, til dømes ved å bryte opp ein slåsskamp eller stanse anna fysisk krenking, stanse ein utfrysingssituasjon eller stanse og irettesetje elevar som krenkjer andre elevar verbalt. Alle som jobbar på skulen, skal ha nulltoleranse mot krenkingar som til dømes utestenging, isolering, baksnakking, mobbing, vald, diskriminering og trakassering. Alle som jobbar på skulen, skal varsle rektor ved mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. Alle som jobbar på skulen, skal varsle rektor om all mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø, jf. opplæringslova 9 A-4 andre ledd. Terskelen for kva som skaper mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø, skal vere låg. Å ha ein mistanke om at ein elev ikkje har det trygt og godt på skulen, vil seie å ha ei kjensle av eller tanke om at eleven ikkje har det bra. Dei som jobbar på skulen, skal gi eleven beskjed om at dei kjem til å varsle rektor om saka, med mindre dette hindrar at dei kan varsle rektor raskt nok. I nokre tilfelle vil det vere nødvendig å varsle rektor straks, mens i andre tilfelle kan det vere forsvarleg å vente noko lenger. Rektor skal varsle skuleeigaren om alvorlege tilfelle, jf. opplæringslova 9 A-4 andre ledd. Døme på kva som er alvorleg, er saker der krenkingane er særleg valdelege eller på andre måtar svært integritetskrenkjande, der fleire elevar alvorleg har krenkt ein enkeltelev, eller der skulen over noko tid ikkje har klart å løyse ei sak. 8

Skulen skal undersøkje alle saker Etter at rektor har fått varsel om mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø, skal ein undersøkje saka så snart som mogleg, jf. opplæringslova 9 A-4 tredje ledd. Tilsvarande gjeld tilfelle der ein elev seier frå om at han eller ho ikkje opplever skulemiljøet som trygt og godt. Undersøkingane skal få fram fakta om situasjonen, bakgrunnen for elevens oppleving og kva i elevens omgivnader som påverkar korleis eleven opplever skulemiljøet. Dersom undersøkinga viser at eleven ikkje har eit trygt og godt skulemiljø, eller eleven sjølv har sagt frå om dette, må skulen bruke informasjonen til å vurdere kva for tiltak ein skal setje inn. Skulen må innhente nok informasjon til å avdekke kva som har skjedd, og om éin eller fleire elevar opplever at skulemiljøet ikkje er trygt og godt. For at saka skal vere godt nok opplyst, må skulen snakke med alle elevane som kan belyse saka. Eleven skal få uttale seg om kva som skal vere innhaldet i aktivitetsplanen. Ein elev som er involvert i saka, har rett til å uttale seg. Eleven skal få nødvendig informasjon for å kunne ta stilling til om han eller ho vil uttale seg, kva sak gjeld, og kvifor og korleis skulen skal gjennomføre samtalen. Skulen skal legge til rette og ufarleggjere samtalen og syte for at denne er tilpassa elevens mognadsnivå. Eleven kan ha med seg foreldra eller andre som støtte, eller få dei til å uttale seg på sine vegner. Skulen skal setje inn tiltak for å gi eleven eit trygt og godt skulemiljø. Plikta til å sette inn tiltak gjeld uavhengig av kva som er årsaka til at eleven ikkje opplever skulemiljøet som trygt og godt, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd. Årsaka kan òg vere noko som skjer utanfor skuletida eller skulens område. Skulen skal velje tiltak ut frå faglege vurderingar av kva som er eigna tiltak. Vurderingane skal basere seg på kunnskap, prinsipp og verdiar som er utvikla og anerkjende av kompetente fagmiljø. Dei eigna tiltaka skal gjere det som er tilstrekkeleg for å gi eleven eit trygt og godt skulemiljø. Skulen må aktivt søkje etter moglege og eigna tiltak, og setje inn dei tiltaka som er tilgjengelege for skulen. De må tilpasse tiltaka til saka og elevens heilskaplege behov. Samla sett skal de gjennomføre dei tiltaka som det er rimeleg å vente av dykk i den enkelte saka. Tiltaka må vere lovlege etter opplæringslova. Skulen må ta stilling til kva som er elevens beste i saka. Da må ein vurdere elevens syn på kva som bør vere innhaldet i aktivitetsplanen, elevens identitet og karaktertrekk og eigenskapar, familiemiljø og nære relasjonar, vern, omsorg og tryggleik, sårbarheit eller sårbare situasjonar, elevens rett til liv og utvikling, elevens fysiske og psykiske helse og elevens rett til utdanning. Det skal sterke omsyn til for at skulen kan setje elevens beste til side. Skulen må ta stilling til kor stor vekt elevens beste skal ha. Dersom skulen set inn tiltak som òg gjeld andre elevar, må ein vurdere kva som er til beste for desse elevane. Ved motstrid mellom omsynet til det beste for dei ulike elevane, må skulen avgjere om det er mogleg å finne ei løysing som tek var på alle omsyna og elevane. 9

Skulen skal dokumentere kva skulen gjer for å følgje med, gripe inn, varsle og undersøkje saker. Skulen skal dokumentere det ein har gjort i kvar enkelt sak. Det er ikkje tilstrekkeleg å vise til rutinar eller planar for korleis de skal oppfylle aktivitetsplikta jf. opplæringslova 9 A-4 sjuande ledd. Når det gjeld plikta til å setje inn eigna tiltak, er den skriftlege aktivitetsplanen god nok dokumentasjon. Plikta til å varsle, undersøke og sette inn tiltak dersom ein som jobbar på skulen, krenker ein eller fleire elevar. Alle som jobbar på skulen, skal varsle rektor straks, dersom tilsette får mistanke om eller kjennskap til at ein som jobbar på skulen, krenkjer ein eller fleire elevar, jf. opplæringslova 9 A-4 andre ledd og 9 A-5. Dersom det er ein tilsett i skuleleiinga som krenkjer elevar, skal han eller ho som jobbar på skulen, varsle skuleeigaren i staden for rektor. Kva som er å krenke, skal ein tolke vidt. Det kan vere direkte handlingar og verbale uttrykk retta mot elevar. I tillegg omfattar omgrepet meir indirekte krenkingar som utestenging, isolering og baksnakking. Korleis elevane opplevde krenkinga, har ikkje noko å seie for plikta til å varsle. Det er tilstrekkeleg med mistanke for at plikta til å varsle trer inn. Å ha ein mistanke vil seie å ha ei kjensle av eller tanke om at ein som jobbar på skulen, krenker ein eller fleire elevar. Tilsette skal gi elevar som har vorte krenkte, beskjed om at dei kjem til å varsle rektor eller skuleeigaren om saka, med mindre dette hindrar at ein kan varsle raskt nok. Rektor skal varsle skuleeigaren straks, dersom det er mistanke om eller kjennskap til at ein som jobbar på skulen, krenkjer ein eller fleire elevar, jf. opplæringslova 9 A-5. Skulen må undersøkje kva som har skjedd, om det har skjedd krenkingar, og kva for elevar som er involverte, jf. opplæringslova 9 A-4 tredje ledd og 9 A-5. Dersom undersøkinga viser at ein som jobbar på skulen, har krenkt elevar, må ein undersøke korleis elevane opplevde dette. Dersom det er elevar som ikkje har eit trygt og godt skulemiljø som følgje av krenkingane, må de bruke informasjonen til å vurdere kva for tiltak skulen skal sette inn. Ein elev som krenkinga rettar seg direkte mot, har rett til å uttale seg. Eleven skal få nødvendig informasjon for å kunne ta stilling til om han eller ho vil uttale seg, kva saka gjeld, og kvifor og korleis ein skal gjennomføre samtalen. Skulen skal legge til rette og ufarleggjere samtalen og syte for at innhaldet er tilpassa elevens mognadsnivå. Eleven kan ha med seg foreldra eller andre som støtte, eller dei kan uttale seg sjølve. Dersom krenkinga rettar seg mot ei større gruppe elevar, til dømes ein klasse, kan det vere tilstrekkeleg å snakke med klassen samla eller med ein del av elevane. Skulen må vurdere tiltak mot den aktuelle personen som har krenkt. Kva for tiltak og reaksjonar som kan vere aktuelle mot tilsette, blir blant anna styrt av arbeidsrettslege reglar. Slike reaksjonar er ikkje regulerte i opplæringslova, og er derfor ikkje ein del av tilsynet. Dersom ein eller fleire elevar opplever å ikkje ha eit trygt og godt skulemiljø som følgje av krenkinga, gjeld skulens ordinære aktivitetsplikt. Skulen skal så langt det finst eigna tiltak, syte for at eleven får eit trygt og godt skulemiljø, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd og 9 A-5. 10

Skulen må aktivt søke etter moglege og eigna tiltak og utifrå elevens beste. Skulen skal velgje tiltak ut frå faglege vurderingar av kva som er eigna tiltak. Vurderingane skal basere seg på kunnskap, prinsipp og verdiar som er utvikla og anerkjende av kompetente fagmiljø. Eit eigna tiltak skal gjere det som er tilstrekkeleg for å gi eleven eit trygt og godt skulemiljø. Skulen må aktivt søke etter moglege og eigna tiltak, og setje inn dei tiltaka som er tilgjengelege for skulen. Ein må tilpasse tiltaka til saka og elevens heilskaplege behov. Samla sett skal skulen gjennomføre dei tiltaka som det er rimeleg å vente av skulen i den enkelte saka. Tiltaka må vere lovlege etter opplæringslova. Skulen må ta stilling til kva som er elevens beste i saka. Ein må vurdere elevens syn på kva som bør være innhaldet i aktivitetsplanen, elevens identitet og karaktertrekk og eigenskapar, familiemiljø og nære relasjonar, vern, omsorg og tryggleik, sårbarheit eller sårbare situasjonar, elevens rett til liv og utvikling, elevens fysiske og psykiske helse og elevens rett til utdanning. Det skal sterke omsyn til for at ein kan setje elevens beste til side. Skulen må ta stilling til kor stor vekt elevens beste skal ha. Skulen skal dokumentere kva han gjer for å varsle og undersøke. Skulen skal dokumentere det ein har gjort i kvar enkelt sak, og det er ikkje tilstrekkeleg å vise til rutinar eller planar for korleis skulen skal oppfylle aktivitetsplikta, jf. opplæringslova 9 A-4 sjuande ledd. Når det gjeld plikta til å setje inn eigna tiltak, er den skriftlege aktivitetsplanen god nok dokumentasjon. 3.1.2 Plikta til å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak Skulen skal lage ein skriftleg aktivitetsplan for eleven. Skulen skal lage ein skriftleg plan som skal beskrive kva for ein elev eller kva for elevar planen gjeld, kva for problem tiltaka skal løyse, kva for tiltak er planlagt, når ein skal gjennomføre tiltaka, kven som er ansvarleg for gjennomføringa av tiltaka, og når ein skal evaluere tiltaka, jf. opplæringslova 9 A-4 sjette ledd. Det er ikkje formkrav til planen utover at han skal vere skriftleg. Ein aktivitetsplan treng ikkje å vere knytt til éin bestemt elev, men kan ta for seg ein situasjon eller ei utfordring som omfattar fleire elevar. Eleven og foreldra til eleven som saka gjeld, skal få dei delane av aktivitetsplanen som omhandlar eleven. Dersom eleven er over 18 år, skal ikkje foreldra få aktivitetsplanen, med mindre eleven sjølv ønskjer det. Skulen skal gjennomføre tiltak i tråd med aktivitetsplanen. Skulen må gjennomføre alle tiltaka som følgjer av aktivitetsplanen, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd. Det er rom for at de gjer små praktiske endringar i gjennomføringa av tiltaka, dersom dette er etter avtale med eleven og foreldra. Skulen skal dokumentere kva ein gjer for å evaluere og tilpasse tiltak. For å kunne evaluere tiltaka slik det er bestemt i aktivitetsplanen, må skulen skaffe seg tilstrekkeleg informasjon om korleis tiltaka har verka, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd. Eleven som tiltaka gjeld, har rett til å uttale seg. Eleven skal få nødvendig 11

informasjon for å kunne ta stilling til om han eller ho vil uttale seg, kva saka gjeld og kvifor og korleis de skal gjennomføre samtalen. De skal legge til rette og ufarleggjere samtalen og syte for at innhaldet er tilpassa elevens mognadsnivå. Eleven kan ha med seg foreldra eller andre som støtte, eller få dei til å uttale seg på sine vegner. I mange tilfelle er det nødvendig å hente inn meir informasjon om korleis tiltaka har verka. De må vurdere kva for personar som kan gi slik informasjon. Skulen må vurdere informasjonen ein har henta inn om korleis tiltaka har verka, og med bakgrunn i vurderinga må ein tilpasse tiltaka. At skulen må tilpasse tiltaka, betyr at ein må endre tiltaka eller setje inn nye tiltak, dersom eleven framleis opplever å ikkje ha eit trygt og godt skulemiljø. Evalueringa kan òg føre til at ein forlenger tiltak som verkar. Skulen skal setje inn tiltak så lenge eleven ikkje opplever at skulemiljøet er trygt og godt, og det finst eigna tiltak Skulen skal fortsetje med å setje inn tiltak, så lenge eleven ikkje opplever at skulemiljøet er trygt og godt, og det finst eigna tiltak som skulen kan setje inn, jf. opplæringslova 9 A-4 fjerde ledd. Det kan vere tilfelle der aktivitetsplikta er oppfylt, sjølv om eleven og foreldra framleis ikkje er nøgde med skulemiljøet. Dette vil vere tilfellet dersom skulen har gjort alt det er rimeleg å vente av skulen, og skulens planar for vidare tiltak er i samsvar med eit godt fagleg skjønn. Skulen skal informere elevar og foreldre som meiner at skulen ikkje oppfyller aktivitetsplikta, om at dei kan melde saka si til Fylkesmannen, jf. forvaltningslova 11 og opplæringslova 9 A-9 første ledd. Skulen skal dokumentere kva skulen gjer for å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak. Skulen skal dokumentere det ein har gjort i kvar enkelt sak, og det er ikkje tilstrekkeleg å vise til rutinar eller planar for korleis ein skal oppfylle aktivitetsplikta, jf. opplæringslova 9 A-4 sjuande ledd. Når det gjeld plikta til å setje inn nye eller endra tiltak, er den skriftlege aktivitetsplanen god nok dokumentasjon. 3.1.3 Skuleeigaren skal ha eit forsvarleg system for å vurdere om og følgje opp at skulen oppfyller aktivitetsplikta Skuleeigar skal skaffe seg informasjon om korleis skulen oppfyller aktivitetsplikta Skuleeigaren skal innhente tilstrekkeleg informasjon ofte nok til å vurdere og følgje opp praksis som ikkje er i samsvar med regelverket, jf. opplæringslova 13-10 andre ledd. Skuleeigaren må vurdere kor ofte og kor mykje informasjon som skal innhentast om korleis skulen tek hand om aktivitetsplikta. Skuleeigaren kan hente inn informasjon direkte frå skulen eller skaffe seg informasjon på andre måtar. Eksempel er informasjon frå korrespondanse og samtalar med skulen, datasystem og nasjonale undersøkingar. 12

Kva som er tilstrekkeleg informasjon, og kva som er ofte nok, vil variere ut frå lokale forhold, til dømes kor detaljerte retningslinjer skuleeigaren har utarbeidd, eller kor stor kompetanse skulen har på eit område. Skuleeigar skal bruke informasjonen som er innhenta, til å vurdere om skulen oppfyller aktivitetsplikta. Skuleeigaren må bruke informasjonen til å vurdere om skulen oppfyller aktivitetsplikta, jf. opplæringslova 13-10 andre ledd. For at vurderingane til skuleeigaren skal vere forsvarlege, må skuleeigaren ha ei riktig forståing av krava i opplæringslova. For at eit system skal vere forsvarleg, må det vere eigna til å avdekke forhold som er i strid med opplæringslova. Dersom brot på opplæringslova kan skje over lang periode utan at forhold blir avdekt, vil skuleeigars system truleg ikkje vere forsvarleg. Skuleeigaren vurdere kor alvorleg og omfattande eit eventuelt brot på opplæringslova vil vere, og konsekvensane brotet har for opplæringa og rettstryggleiken til elevane. Vidare skal skuleeigaren ha eit forsvarleg system for å følgje opp resultata av desse vurderingane. For å ha eit effektivt system må skuleeigaren basere seg på ei risikovurdering, der skuleeigaren avveg sannsynet for brot på aktivitetsplikta opp mot kva for konsekvens brotet på opplæringslova kan få. Skuleeigar kan pålegge endringar og følgje opp. Dersom skulens praksis ikkje er i samsvar med krava i opplæringslova, må skuleeigaren syte for at skulen endrar praksisen slik at aktivitetsplikta blir oppfylt. Dersom praksisen ikkje er i samsvar med opplæringslova, må skuleeigar sikre at skulen set i gang nødvendige og eigna tiltak slik at aktivitetsplikta bli oppfylt. Skuleeigaren kan sjølv setje i gang tiltak eller be skulen om å setje i gang tiltak. Skuleeigaren må følgje opp at skulen endrar praksisen. I begge tilfella må skuleeigaren følgje opp at tiltaka blir gjennomførte i praksis, og at tiltaka fører til at skulen oppfyller aktivitetsplikta. 3.2 Fylkesmannens undersøkingar Fylkesmannens vurderingar og konklusjonar er baserte på innsendt skriftleg dokumentasjon, innsendte eigenvurderingar og opplysningar gitt i intervju av rektor, lærarar og representantar frå foreldre og elevar. Fleire av kontrollspørsmåla er retta mot om «rektor sikrar». Å sikre inneber at rektor både må gi føringar og ha oppfølging, dvs. skulen har eit system, jf. pkt. 2.3. 13

3.2.1 Plikta til å følgje med og gripe inn, varsle, undersøkje og setje inn tiltak ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. 1.Har alle som jobbar på skulen, kunnskap om at det er elevens subjektive oppleving som avgjer om eleven har eit trygt og godt skulemiljø? I eigenvurderingane skriv både skuleleiing og lærarar at dei får kunnskap om elevens subjektive oppleving på ulike måtar, t.d. dagleg kontakt, samtalar med elevar og foreldre, og oppfølgingssamtalar. Både eigenvurderingar og dokument viser at nytt lovverk om elevens skulemiljø er gjennomgått på personalsamlingar. 2. Sikrar rektor at alle som jobbar på skulen, følgjer med på om elevane har eit trygt og godt skulemiljø, og at dei følgjer spesielt godt med på elevar som kan vere særskilt sårbare? Både gjennom dokument og intervju kjem det fram at skulen følgjer med om elevane har det trygt og godt på ulike måtar, t.d. lærarane er ute med elevane i første klasse, lærarane er pålagde å praktisere «god start på dagen» (dørstokkregelen), bruk av to-pedagogordning i aktuelle timar. Skulen har gjennomført risikovurdering knytt til forhold knytt til utearealet og forhold i friminutta. Her viser skulen til dokumentet «Ta grep» 6. For fleire elevar har skulen såkalla 1:1 inspeksjon i friminutta. Dette er elevar som skulen meiner er særleg sårbare. I dokumentet «Bekymringsfullt fråvær i skulen» 7 er det m.a. omtalt fleire forhold som kan utgjere risiko og som skal vurderast. I intervju med både tilsette og skuleleiinga er det sagt at skulen følgjer tett opp elevar med unormalt eller høgt fråvær. Leiinga seier i intervju at skulens prosedyre for føring av fråvær òg er formidla til foreldra. Skulen nyttar rapporteringssystem gjennom «Oppad Web» der lærarane fører elevfråvær. Dette medfører òg at leiinga blir oppdatert om fråværet til enkeltelevar. I intervju nemner tilsette forhold som er drøfta og kva forhold ved elevar eller forhold rundt elevar som kan gjere dei særskilt sårbare. Det er dokumentert gjennom intervju og tiltak der tilsette følgjer med på særskilt sårbare elevar. Skulen innhentar ulik informasjon om korleis elevane generelt opplever skulemiljøet, t.d. gjennom arbeid med elevrådet, klassetrivselundersøking 8 i kvar klasse to gonger per år, bruk av Zippys venner 9. Elevane er engasjert gjennom vaktordningar ved skulen knytt til do/sykkelstativ og som trivselsleiarar. Skuleleiinga seier i eigenvurderinga at dei innhentar mykje informasjon gjennom desse ordningane. Skuleleiinga skriv at skulen òg får informasjon om skulemiljøet gjennom elevsamtalar og skule-heim samtalar. Elevane seier i intervju at det er lett å ta kontakt med rektor dersom noko er ugreitt. 6 PPT for Ytre Nordmøre: Ta grep om inspeksjon i friminuttene 7 Flora kommune: «Bekymringsfullt fråvere i skulen ei prosedyre for grunnskulen i grunnskulen i Flora kommune» 8 Gjennom www.klassetrivsel.no 9 Voksne for barn for trygg barndom og god psykisk helse: Zippys venner er eit barnetrinnsprogram 14

Skulen har dokumentert kva blir gjort av skulen for å følgje med på om elevane har det trygt og godt, t.d. dokument frå personalsamling/skulebesøk i 2016 og 2017 og dokument knytt til skulefritidsordning (SFO). Forholda er òg stadfesta gjennom intervju med tilsette, skuleleiing og elevrepresentantar. Innsendt elevsak viser at ein elev ikkje opplevde skulemiljøet som trygt og godt. Dokumentasjonen viser at elevens oppleving hadde strekt seg over ein lengre periode (halvt år) utan at skulen har klart å fange opp signala frå eleven. Det går fram av innsendt dokumentasjon at eleven hadde sagt frå til vaksne av og til: «(.) seier at han av og til seier i frå om dette til vaksne, ( )» Eleven si negative oppleving av skulemiljøet vart i dette tilfellet ikkje fanga opp. 3. Syter rektor for at alle som jobbar på skulen, grip inn mot krenkingar som til dømes utestenging, isolering, baksnakking, mobbing, vald, diskriminering og trakassering, dersom det er mogleg? Korleis gripe inn står omtalt i dokument som er utarbeidd av Florø barneskole 10 : «Grip raskt inn i situasjonar som kan gje uønska åtferd frå barna.» (s.23) I kommunens dokument om handsaming av krenking 11 står følgjande: «Kvar enkelt grip inn og stoppar kranglinga dersom der er mogeleg» (s.6). I eigenvurderingane skriv tilsette at dei er kjende med plikta til å gripe inn mot krenkingar, t.d. har skuleleiinga gitt informasjon på personalmøte der det nye lovverket i opplæringslova 9A er gjennomgått. At nytt lovverk i opplæringslova kap. 9-A er gjennomgått på personalmøte går fram av innsende dokument og eigenvurderingar frå lærarar/skuleleiing. Forholdet er òg stadfesta i intervju med lærararar og tilsette i SFO og at skulen har merksemd på særleg sårbare elevar. Det er òg sendt inn lysark frå personalmøte for SFO der det går fram at nytt lovverk i opplæringslova kap. 9-A er gjennomgått. Lærarar framhevar både i eigenvurderingar og i intervju at dei gjennom vidareutdanningsstudiet «Klasseleiing» har blitt tilført kunnskap om relasjonar. Dei opplever at innhaldet i studiet var relevant, t.d. i forhold til korleis dei skal gripe inn t.d. mot krenkingar. Når det gjeld å dokumentere situasjonar der ein som jobbar på skulen, har gripe inn, seier lærarane i eigenvurderinga at dette er eit forhold som kan bli betre. I intervju med skuleleiinga seier dei at ein ønskjer å setje i verk eit opplegg med klassemappe der slik dokumentatasjon kan samlast og vere lettare tilgjengeleg, men dei seier at systemet ikkje er på plass. I dag praktiserer tilsette eit meir privat notatsystem for å kunne dokumentere aktuelle situasjonar, t.d. der ein som jobbar på skulen har gripe inn. Men dette er forhold som skulen no er i ferd med å ta tak i. 10 Florø barneskole: «Internkontroll/rutinar ved Florø barneskole og SFO» 11 Flora kommune: «Handsaming av krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering» 15

4. Sikrar rektor at alle som jobbar på skulen, varslar rektor dersom dei får mistanke om eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø? I eigenvurdering seier skuleleiinga at lærarar og assistentar varslar alltid leiinga, rektor. SFO varslar baseleiar og SFO-leiar som igjen tek kontakt med rektor. SFOleiar inngår som er ein del av leiinga ved skulen. På personalsamling 18.10.2017 har tilsette drøfta ulike case, t.d. der varsling til rektor er ein del av problemstillinga. Til samlinga var det utarbeidd eit meldingsskjema som tilsette skal nytte ved melding til leiinga. 12 I innlevert elevsak går det fram at tilsette har nytta utarbeidd meldeskjema og som tilsette skal nytte. I intervju med både elev- og foreldrerepresentantar seier dei at tilsette vil varsle rektor ved mistanke eller kjennskap til at ein elev ikkje har eit trygt og godt skulemiljø. I intervju seier lærarar at dei ved skulen ikkje har drøfta terskel for å varsle rektor, men at dei opplever at det er låg terskel for å varsle rektor. I intervju med lærarar seier dei òg at det er uklart om eleven alltid får beskjed dersom ei sak vert varsla til rektor. Dei peikar òg på forhold som tilseier at dei ikkje ville gitt eleven beskjed, t.d. dersom det gjeld heimeforhold. Men skuleleiinga har ikkje gitt ein bestemt framgangsmåte for å sikre at eleven får beskjed dersom rektor vert varsla. 5. Sikrar rektor at alle som jobbar på skulen, varslar rektor så raskt som saka tilseier? I eigenvurderingane seier både lærarar og skuleleiing at forhold som gjeld fare for liv og helse, trakassering og misbruk er saker der tilsette skal varsle raskt. I innleverte elevsaker viser at det går forholdsvis kort tid frå forhold kjem fram eller vert avdekka til rektor vert varsla. Skuleleiinga praktiserer òg «opa dør» i forhold til tilsette. Leiinga har sagt til dei tilsette ved skulen at det er betre at dei «varslar ein gong for mykje». Tilsette seier i intervju at skuleleiinga har vore tydeleg på dette, t.d. gjennom informasjon og på personalmøte. I intervju med både skuleleiing og tilsette kjem det fram at tilsette òg har hyppig kontakt med skuleleiinga om forhold dei ønskjer å drøfte og som gjeld skulemiljøet til elevane. Innsendte elevsaker viser at leiinga har vore raskt inne. Detter gjer det òg mogeleg å kome raskt i gang med tiltak. 6. Varslar rektor skuleeigaren om alvorlege tilfelle, inkludert tilfelle der skulen ikkje har klart å løyse ei sak? I eigenvurderinga skriv rektor at dei har løypande kontakt med skuleeigar. Dette skjer både gjennom formelle og uformelle møtepunkt. I kommunens plan for handsaming av krenking 13 går det fram at «Skuleeigar har eit ansvar for at skulen tar tak i saker der elevar blir krenka i samanheng med skulen sine aktivitetar. Skuleeigar skal trekkast med i handsaming av svært alvorlege og grove saker med fare for liv og helse»(s.11). Opplæringslova 9 A-4 12 Melding til leiinga ved Florø barneskole 13 Flora kommune: «Handsaming av krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering» 16

seier at rektor skal varsle skuleeigar i alvorlege tilfelle, men vi gjer merksam på det er ikkje krav om at tilfellet treng vere «svært alvorlege og grove saker med fare for liv og helse» slik det står i kommunens dokument. Både gjennom dokumentasjon og intervju med skuleleiing går det fram at forholdet er kjent og dette òg vert praktisert. 7. Sikrar rektor at skulen undersøkjer saka når rektor får varsel frå ein som jobbar ved skulen, eller ein elev seier frå om at skulemiljøet ikkje er trygt og godt? Skuleleiinga har levert inn elevsaker som viser at skulen undersøkjer i dei aktuelle sakene dersom tilsette varslar eller at ein elev opplever skulemiljøet ikkje er godt og trygt. I intervju seier både elev- og foreldrerepresentantane at dei meiner at rektor vil undersøke dersom rektor får kjennskap til at ein elev ikkje opplever skulemiljøet som trygt og godt. I innsendte elevsaker går det òg fram at rektor undersøker fakta om situasjonen og kva som ligg til grunn for elevens oppleving av skulemiljøet. Innsendte elevsaker viser at involverte elevar òg er høyrde som ein del av rektors undersøking. Høyring av eleven er med på skjemaet som kontaktlærar skal nytte i samband med bekymringsfullt fråvære i skulen. I skulens skjema for aktivitetsplan er det med eit eige punkt «Korleis er undersøkinga utført?». I innleverte saker har skulen òg dokumentert korleis dei har undersøkt i desse elevsakene. 8. Sikrar rektor at skulen undersøkjer saka snarast? I eigenvurderinga skriv både rektor og lærarar at dei «(.) startar undersøking så snart som råd og alltid innan fem dagar.» Innleverte elevsaker viser òg at skuleleiinga kjem raskt i gang med å undersøkje i sakene. Forholdet er stadfesta gjennom intervju med elev- og foreldrerepresentantar. Begge seier at rektor vil undersøke saka snarast. 9. Sikrar rektor at eleven får uttale seg om kva som skal vere innhaldet i aktivitetsplanen? I innsende elevsaker går det fram at elevane det gjeld får uttale seg om innhaldet i aktivitetsplanane. I intervju med lærarar seier dei at elevane er informert og får uttale seg om innhaldet i aktivitetsplanen, sjølv om dei minste elevane ikkje alltid er med på sjølve møtet mellom skule og heim. Skuleleiinga seier i intervju at i elevens aktivitetsplan skal gå fram at det er gjennomført samtale med eleven kva som er innhaldet i samtalen. Forholdet går òg fram av aktivitetsplanane i dei innleverte elevsakene. 17

10. Sikrar rektor at skulen set inn eigna tiltak dersom ein elevs rett til eit trygt og godt skulemiljø ikkje er oppfylt? I Flora kommune sin plan for handsaming av krenking 14 er det vist til at «Fylkesmannen vil alltid ha «barnet sitt beste» som eit grunnleggande omsyn.» (s.13) I kommunens plan er det ikkje gitt bestemte føringar eller utdjupa nærare kva «barnet sitt beste» inneber når det gjeld skulens og kommunens handsaming av skulemiljøsaker. I intervju med både skuleleiing og lærarar er det klart at skulen har ei plikt til å setje inn eigna tiltak dersom retten til eit trygt og godt skulemiljø ikkje er oppfylt. At skulen set inn eigna tiltak er også stadfesta i innleverte elevsaker. Elles har skulen etablert samarbeid med Lasse Dahl for å utvikle eit positivt læringsmiljø ved skulen, m.a. kva som utgjer ein positiv lærar-elevrelasjon 15. I intervju med skuleleiing og tilsette seier dei at dei vurderer elevens beste. Dei prøver å avklare kva som er greitt for eleven og at dei ikkje bagatelliserer det eleven uttrykker eller seier. Skuleleiinga meiner at dei i slike saker klarer å få fram elevens stemme på ein god måte, dvs. dei meiner dette er eit område dei har bra kompetanse på. I innleverte elevsaker går det fram at skulen også har gjennomført samtale med fleire involverte barn. Forholdet er stadfesta i intervju med skuleleiing og tilsette. Forholdet går også fram av innlevert elevsak. 11. Dokumenterer skulen kva som blir gjort for å oppfylle plikta til å følgje med og gripe inn, varsle og undersøkje? I skulens mal for aktivitetsplan og i innleverte elevsaker er det eit eige punkt om undersøking og korleis undersøkinga vart utført. Innsendte elevsaker viser òg kva skulen har gjort for å følgje med og gripe inn, varsle og undersøke. 3.2.2 Plikta til å straks å varsle, undersøkje og setje inn tiltak dersom ein som jobbar på skulen, krenkjer ein eller fleire elevar Regelen om skjerpa aktivitetsplikt er ny, jf. opplæringslova 9 A-5 16 og dette gjeld dersom ein tilsett på skulen krenkjer elev eller elevar. 1. Sikrar rektor at alle som jobbar på skulen, varslar rektor dersom de får mistanke om eller kjennskap til at ein som jobbar på skulen, har krenkt ein eller fleire elevar, eller at de varslar direkte til skuleeigaren dersom mistanken gjeld ein i skuleleiinga? Skuleleiing og lærargruppene skriv i sine eigenvurderingar at det er opplyst om regelen om skjerpa aktivitetsplikt ved skulestart og seinare på personalmøte, t.d. lysark frå personalmøte for SFO 12.09.17. Rektor skriv i eigenvurderinga i forhold til denne regelen at dei har følgt «( ) anbefalingane om å legge lista lågt for når ein varslar.» 14 Flora kommune: «Handsaming av krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering» 15 Florø barneskole: Tema Læringsmiljø Skolebesøk 27.04.2016 16 Skjerpa aktivitetsplikt dersom ein som arbeider på skolen, krenkjer ein elev 18

I kva grad rektor har bestemt ein fast varslingsmåte i slike saker, dvs. når vaksne krenker elevar, seier lærarar i intervju at dei ikkje har diskutert nærare kva som skal vere terskelen for varsling i slike saker. I intervju med elevane seier dei at dei trur ein lærarar ville sagt i frå til rektor dersom ein tilsett ved skulen hadde krenka ein elev dersom krenkinga hadde vore alvorleg. Om eleven alltid får beskjed om at rektor vil bli varsla om saka der vaksne krenker, svarer rektor og lærarar litt ulikt på dette i sine eigenvurderingar. Rektor skriv: «(.)vaksne informerer elevane om at skuleleiinga/rektor vil bli varsla.» Lærarane skriv: «det kjem an på saka» og «når saka er naturleg for å varsle.» I intervju seier lærarane at skulen ikkje har ein klar framgangsmåte for varsling når det gjeld denne regelen, dvs. den skjerpa aktivitetsplikta. Skuleleiinga opplyser i intervju at i 2016 handsama Florø barneskole fleire saker som omhandla dårleg relasjon vaksen-elev. 2.Sikrar rektor at alle som jobbar på skulen, varslar rektor eller skuleeigaren straks? I eigenvurderingane skriv både skuleleiinga og lærarane at dei er orientert om regelverket om den skjerpa aktivitetsplikta på personalmøte. Vi har tidlegare vist til intervju med tilsette som seier at skulen ikkje har ein klar framgangsmåte for varsling i forhold til denne regelen, dvs. som gjeld den skjerpa aktivitetsplikta. I ei av dei innsendte elevsakene går det fram at det var elevane som først varsla rektor og ikkje «to-læraren». Rektor vart ikkje varsla straks av tilsett slik lovverket seier, jf. opplæringslova 9 A-4 andre ledd. I intervju seier lærarane at dei kjenner til regelen, men dei har ikkje diskutert nærare kva som skal vere terskelen for varsling i slike saker. 3.Varslar rektor skuleeigaren straks dersom det er mistanke om eller kjennskap til at ein som jobbar på skulen, har krenkt ein eller fleire elevar? I innsendt elevsak viser at det går 2½ veker frå rektor får kjennskap til saka til skuleeigar vert varsla. Før skuleeigar vert varsla gjennomfører skulen undersøkingar i form av møter og samtaler. I kommunens dokument om handsaming av krenking 17 har ein teke med eit eige punkt om når ein som arbeider på skulen krenker ein elev, jf. pkt. 4. Under dette punktet er opplæringslova 9 A-5 sitert, men det går ikkje klart fram i dokumentet i kva grad skuleeigar har gitt føringar som gjeld varsling frå rektor til skuleeigar i slike saker. 4. Sikrar rektor at skulen undersøkjer saka ved mistanke om eller kjennskap til at ein som jobbar på skulen, har krenkt ein eller fleire elevar? Innlevert elevsak viser at rektor undersøkjer saka på fleire måtar, t.d. samtale med aktuelle elevar, enkel kartlegging i klassen, samtale med aktuell lærar og klassens kontaktlærar, munnleg kontakt og møte med aktuelle foreldre om aktivitetsplan. 17 Flora kommune: «Handsaming av krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering 19

5. Sikrar rektor at skulen undersøkjer saka straks? Skriftleg logg og aktivitetsplan i same elevsak viser at rektor startar undersøkinga same dagen han vert varsla. 6. Sikrar rektor at eleven får uttale seg om kva som skal vere innhaldet i aktivitetsplanen? Skriftleg logg og aktivitetsplan i same elevsak viser at rektor har samtale med dei aktuelle elevane og seinare med foreldra deira med spørsmål om å utarbeide individuelle aktivitetsplanar. 7. Sikrar rektor at skulen set inn eigna tiltak, dersom undersøkinga viser at ein elevs rett til eit trygt og godt skulemiljø ikkje er oppfylt? Innlevert elevsaker viser at skulen har sett inn eigna tiltak når undersøkingar har vist at elevens rett til eit trygt og godt skulemiljø ikkje er oppfylt. Dei eigna tiltaka er satt i verk i forhold til kva som er problemet til eleven/elevane, når tiltak skal gjennomførast og kven som er ansvarleg for tiltaka. 8.Sikrar rektor at skulens tiltak blir sette inn straks? Innleverte elevsaker viser at rektor set inn både undersøking og at det utifrå dette vert vurdert og sett inn tiltak straks. 3.2.3 Plikta til å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak 1. Lagar skulen ein skriftleg plan i tråd med krava i 9 A-4 sjette ledd når skulen skal setje inn tiltak i ei sak? Det er innlevert tre elevsaker som alle viser at skulen har laga ein skriftleg plan som alle er i samsvar med dei aktuelle krava i opplæringslova. Planane har med punkt om kva problem tiltaka skal løyse, kva tiltak som er planlagt, når tiltaka skal gjennomførast, kven som er ansvarleg for gjennomføring av tiltaka og når desse skal evaluerast. 2. Får eleven og foreldra som saka gjeld, aktivitetsplanen frå skulen? Alle dei tre innleverte elevsakene viser at foreldra får aktivitetsplanen frå skulen. Det er òg lagt opp til at foreldra skal underskrive planen. 3. Følger rektor opp at skulen gjennomfører tiltak i tråd med aktivitetsplanen? Det er rom for at skulen kan gjere små praktiske endringar i gjennomføringa av tiltaka i aktivitetsplanen, dersom dette skjer i forståing med eleven og foreldra. I ei innlevert elevsak viser m.a. skulens skriftlege logg at ikkje alle tiltak gjennomført slik det står i elevens aktivitetsplan. Dette gjeld gjennomføring av seks samtalar med miljøterapeut (psykologisk førstehjelp). Vi kan ikkje sjå at avviket er nærare grunngjeve eller om dette er gjort i forståing med foreldra. 20

4. Sikrar rektor at skulen innhentar tilstrekkeleg informasjon om korleis tiltaka har verka, inkludert elevens syn på korleis tiltaka har verka, og kva for endringar eleven ønskjer? I to innleverte elevsaker går det fram at eleven er spurte om korleis tiltaka har verka og om eleven ønskjer endringar. Dette viser at skulen har dokumentert ein framgangsmåte som sikrar at eleven får uttale seg om korleis tiltak har virka. I innleverte elevsaker er det ikkje klart om rektor har bestemt ein framgangsmåte der skulen alltid vurderer kven andre enn eleven som kan gi informasjon om korleis tiltaka har virka. 5. Sørger rektor for at skulen vurderer informasjonen om korleis tiltaka har verka, og tilpassar tiltaka basert på vurderinga og elevens syn? I ei innlevert elevsak går det fram at i denne saka tilpassar skulen tiltak og at dette er basert på vurdering av tiltak som er sette i gang. I ei anna innlevert elevsak går det fram at skulen har endra vedtekne tiltak, men det går ikkje klart fram om dette er som følgje av evalueringa av tiltaket. 6.Sørger rektor for at skulen fortset med å setje inn tiltak så lenge eleven ikkje opplever at skulemiljøet er trygt og godt, og det finst eigna tiltak som skulen kan setje inn? I innleverte elevsaker går det fram at skulen fortset med å setje inn tiltak mot heile klassen og i forhold til aktuelle lærarar. Dette skjer der situasjonen for enkeltelevar er avklart og foreldre heller ikkje ønskjer individuelle tiltak i form av individuell aktivitetsplan. 7. Dokumenterer skulen kva som blir gjort for å oppfylle plikta til å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak? I innleverte elevsaker er det utarbeidd aktivitetsplan, referat frå møte og skriftleg logg. Til saman viser dette kva skulen har gjort for oppfylle plikta til å gjennomføre, evaluere og tilpasse tiltak. 8.Rettleier skulen elevar og foreldre som meiner at skulen ikkje oppfyller aktivitetsplikta, om at dei kan melde saka si til Fylkesmannen? I eigenvurderingane skriv både skuleleiinga og lærarane at informasjon om denne retten er gitt til foreldra. Dette vart i første omgang gjort på foreldremøte hausten 2017, men at skulen òg seinare har følgt opp dette på andre måtar. I kommunens dokument om handsaming av krenking 18 er det informert om elevar og foreldre sin klagerett til Fylkesmannen under pkt. 5. Dette er eit dokument der skuleeigar òg gir føringar for skulane i kommunen. I intervju med skuleleiinga og FAU-representantane seier dei at det framover er lagt opp til eit meir samordna opplegg for informasjon til foreldra om kap. 9 A i opplæringslova. I dag seier dei at dette vert gjort noko ulikt frå klasse til klasse. Meininga er å gi foreldra meir lik informasjon. 18 Flora kommune: «Handsaming av krenking som mobbing, vald, diskriminering og trakassering 21