Avgjerd i klagesak- oppføring av stølshus på Fodnastøl i Hardangervidda nasjonalpark

Transkript

1 Advokat Olav Felland Postboks Bergen Trondheim, Dykkar ref.: [Dykkar ref.] Vår ref. (bes oppgitt ved svar): 2017/6589 Sakshandsamar: Line Novstad Klungreseth Avgjerd i klagesak- oppføring av stølshus på Fodnastøl i Hardangervidda nasjonalpark Vi syner til klage datert 19. juni 2017 frå Advokat Olav Felland på avslag om oppføring av stølshus på gnr. 147 bnr. 4 på Fodnastøl. Saka blei sendt frå Fylkesmannen i Hordaland i brev av 3. juli då Fylkesmannen oppretthaldt avslaget sitt. Miljødirektoratet er klageinstans for løyve gjeve av Fylkesmannen. Miljødirektoratet har etter klagehandsaming kome til at det ikkje er heimel i forskrifta 4 pkt då Lutro ikkje driv husdyr/ beitedyr og heller ikkje har det minimum av ressursgrunnlag som føresegna krev for å kunne gi løyve til oppføring av nytt stølshus. Fylkesmannens vedtak stadfestast. Klagen har ikkje ført fram. Saksframstilling Leif Olav Lutro søkte i brev av 23. mai 2017 om å setje opp eit stølshus på 35,4 m 2 på Fodnastøl. Stølshuset skulle Lutro leige ut til eit beitelag. Søknaden blei handsama av Fylkesmannen i Hordaland 12. mai 2017 der det blei gitt avslag på søknaden. Avslaget blei grunna i at Lutro ikkje driv husdyr/ beitedyr på garden og dermed ikkje har det minimum av ressursgrunnlag som må ligg til grunn for løyve etter verneforskrifta 4 punkt bokstav e). Advokat Olav Felland klaga på avslaget på vegne av Lutro i brev av 19. juni Det er også sendt inn tilleggskommentarar i brev av 23. august Merknader i klagen Advokat Felland viser til at Fylkesmannen har tolka forskrifta innskrenkande som det ikkje er støtte for. Dette då avslaget er grunngjeve med at Lutro ikkje driv husdyr/ beitedyr på garden. Det er om nybygget skal førast opp " i samband med landbruksutnytting som er det sentrale i vurderinga. Fylkesmannen har heller ikkje grunngjeve kvifor forskrifta er tolka innskrenkande. I forvaltningsplanen punkt følger det at det i brukssone 4 der det planlagde stølshuset skal liggja, skal satsast på beitedyr. På side 66 heiter det: "Eit viktig formål med teigen er bevaring av kulturminne, kulturmiljø og kulturlandskap". Beiteutnyttinga som vert mogleg ved at stølshuset vert Postadresse: Postboks 5672, Sluppen, 7485 Trondheim Telefon: 03400/ Faks: E-post: post@miljodir.no Internett: Organisasjonsnummer: Besøksadresser: Brattørkaia 15, 7010 Trondheim Grensesvingen 7, 0661 Oslo 1

2 ført opp, er eit viktig bidrag til å halde kulturlandskapet i hevd. Det er også understreka i verneføremålet at området skal kunne nyttast for landbruk. Det skal ifølge Felland mykje til for at lovheimlane vert tolka innskrenkande i strid med føremålet. Advokat Felland viser til at Fylkesmannen har lagt til grunn utanforliggande omsyn når det vert konkludert med at bygging av stølshus er akseptabelt for den som driv med sau, men ikkje for dei som leiger bort til sau. Avtala som Lutro har med Norheim er relevant- Norheim har kontraktfesta rett til å ha ei tilsynsbu når han har beitedyra sine på eigedomane til Kinso grunneigarlag. Når Fylkesmannen ikkje har lagt vekt på avtalen med Norheim, har dei ikkje tatt omsyn til landbruksutnytting. Det er etter Felland si meining ikkje opning i verneforskrifta å skilje mellom dei som driv med sau og dei som leiger bort til sau slik Fylkesmannen har argumentert for i vurderinga si. Når beiteflokken vert drive inn til Lonavatnet er dei 12 personer, det same talet er dei under sankinga. Det er også fleire ettersankingar, i tillegg til ettersyn med saueflokken store delar av beitesesongen. Norheim har ikkje avtale med Staveli turisthytte, slik at han og dei som ser etter dyra må betale ordinære priser samt at i er avhengige av kapasitet på turisthytta. Felland viser vidare til ei fråsegn frå Norheim der det går fram at det er kritisk for Norheim å få tilgang til stølshus. I år må han nytte telt deler av overnattingane og han har ikkje noko tilfredstillande løysing for lagring av material og utstyr. Det er uhaldbart å bere alt utstyret att og fram for kvart tilsyn. Etter verneforskrifta 2 og forvaltningsplanen skal Fylkesmannen vere med på å tilretteleggje for at kulturlandskapet vert halde i hevd. Støa som søkt om er etter Felland si meining eit viktig tilskot for å stø opp om føremåla for nasjonalparken og det vert derfor bedd om at vedtaket vert omgjort og at Lutro får byggje stølshuset. Advokat Felland har kome med tilleggskommentarar i brev av 23. august I brevet viser han til dei forskriftsendringane som blei gjort i 1997 og i 2002, og hevdar at endringane vis at lovgjevar ikkje hadde meint å skilje mellom dei som sjølv driv med husdyr/beitedyr og dei som ikkje gjer det. Felland vis til at når Fylkesmannen har gjort dette har han gått utanfor sin materielle kompetanse og at vedtaket er ugyldig. Vidare vert det vist til formåla i forskrifta der det er presisert at "området skal kunne nyttast for landbruk", jf. 2. Norheim som skal leige stølshuset driv stor og viktig landbruksproduksjon og dersom Miljødirektoratet ikkje kjem til at stølshuset er eit " særskild tilfelle i samband med landbruksutnytting" feiltolkar dei forskrifta. Fylkesmannen si førebuande klagehandsaming Fylkesmannen held fast på sitt avslag då dei ikkje kan sjå at den inngåtte avtalen om bruk av stølshus i samband med leige av beiteområde kan nyttast som argument for oppføring av ei ny bygning. Fylkesmannen kan heller ikkje sjå at Lutro følgjer opp det minimum av ressursgrunnlag på garden som forskrifta krev. Rettsleg klageinteresse og frist for å klage på løyve Advokat Felland har som representant for Lutro rettsleg klageinteresse i saka, jf. forvaltningslova (fvl.) 28 og klagen er kome inn til Fylkesmannen innan klagefristen på tre veker, jf. fvl

3 Klageinstansen kan etter forvaltningslova 34 prøve alle sider av saka ved klagesakshandsaminga, og ta omsyn til nye omstende. Klageinstansen kan vidare sjølv fatte vedtak i saka eller oppheve løyvet og sende saka tilbake til underinstansen for heilt eller delvis ny handsaming. Miljødirektoratet si vurdering av saka Hardangervidda nasjonalpark blei oppretta ved kgl. res. 10. april 1981, sjå Forskrift om vern for Hardangervidda nasjonalpark 10. april 1981 nr Føremålet med Hardangervidda nasjonalpark er å verne ein del av eit særleg verdfullt høgfjellsområde på ein slik måte at landskapet med planter, dyreliv, natur- og kulturminne og kulturmiljøet elles vert bevart, samstundes som området skal kunne nyttast for landbruk, naturvenleg friluftsliv og naturoppleving, jakt og fiske og undervisning og forsking, jf. forskrifta 2 Det er søkt om oppføring av ei stølshus som skal nyttast i samband med utleie for beitebruk. Etter verneforskrifta er det forbod mot oppføring av nye bygningar, jf. verneforskrifta 4 pkt , kor det heiter at "landskapet skal vere verna mot utbyggingar, anlegg og andre inngrep av alle slag ( )". Visse inngrep kan forvaltningsstyremakta gje løyve til likevel, jfr. 4 pkt I bokstav e) kan det gis løyve til "Nybygg eller større tilbygg til eksisterande bygningar, i særskilde tilfelle i samband med landbruksutnytting ( )". Omsøkte stølsbu skal nyttast i samband med beite og søknaden skal såleis vurderast etter denne bestemmelsen. Eit spørsmålet i saka blir såleis om oppføring av stølshus for utleie er "i samband med landbruksutnytting". Kravet i den gamle forskrifta fra 1981 var at gardsbruket skulle vere i drift. Det lokale tilsynsutvalet hadde på dette tidspunktet mynde etter dette punktet i forskrifta. Ordlyden i denne bestemmelsen blei vidareført ved forskrifta i 1997, men då med fylkesmann som styresmakt. I forvaltningsplan for Hardangervidda (s.60) går det fram at eit formål med endringa i 1997 var å redusere omfanget av byggjeverksemd i nasjonalparken, og dei reviderte verneforskriftene innebar ei innstramming i vilkåra for tilbygg og nybygg. I 2002 blei forskrifta endra ved at kravet om at grunneigar måtte drive gardsbruk med meir enn 5 da dyrka mark tatt bort. I kgl. res fra 2002 står det at dette blei gjort då ein såg vilkåret om å eige 5 da dyrka mark som lite relevant. Det var ikkje meint å opne for ein meir liberal praksis for oppføring av nye bygninger. Vurderinga er fortsatt knytta til behovet i landbruksnæringa til den som søkjar. Forvaltningsplanen utdjupar kva ein skal leggja vekt på når ein vurderer om det skal gis løyve for oppføring av nybygg til landbruksformål. I forvaltningsplanen står det at "Gjeldande definisjon av landbruk i verneområda følgjer av rettleiaren kommuneplanens arealdel T-1225 pr revidert utgåve, T 1382, som gjaldt ved siste endring av verneforskrifta 31. mai 2002: Begrepet stedbunden næring er knyttet til bygninger/anlegg som det av hensyn til driften av primærnæringen er nødvendig å plassere på stedet. For at stedbunden næring skal være aktuelt, må det være tale om en reell og inntektsgivende næringsvirksomhet av noe omfang( )". Når forvaltningsplanen syner til at det er bygninger/anlegg til drift av primærnæringen som det i særskilde tilfelle kan gis løyve til, så er dette knytt til det behov søkjar har for å kunne drive si eiga 3

4 landbruksnæring. Av den dokumentasjonen som følger saka så driv ikkje søkjar med husdyr/beitedyr og stølshuset er meint å skulle leigast ut til eit anna beitelag. Søkjar har såleis ikkje behov for stølshuset i si primærnæring. Det minimum av ressursgrunnlag som må ligge til grunn for å kunne få løyve føreligg heller ikkje for søkjar sin eigedom. Definisjon for landbruksutnytting skal som forvaltningsplanen viser til, følge definisjon av landbruk etter plan- og bygningslova (pbl.) med gitte kriteriar som vist til over. Når stølshuset ikkje er knytta til primærnæringa og derfor ikkje reknast som eit landbrukstiltak etter pbl., vil det vere ei utholing av regelverket om tiltak som ikkje kan handsamast som landbrukstiltak etter pbl. vert gitt løyve etter forskrifta som skal ha lik tolkning i høve til reglane i pbl. Miljødirektoratet kan på same måte som fylkesmannen ikkje sjå at oppføring av stølsbu for utleige kan gis løyve til etter forskrifta pkt bokstav e). Siden det ikkje er heimel etter forskrifta til oppføring av stølshus har vi ikkje funne det naudsynt å foreta ei skjønnsmessig vurdering i høve til behovet for stølshus. Felland syner til formålet i verneforskrifta kor det heter at "området skal kunne nyttast for landbruk" og at Miljødirektoratet feiltolkar forskrifta om dei kjem fram til at Norheim som skal leige stølshuset ikkje driv ei slik næring som det vert krevd etter ordlyden i 4 pkt bokstav e) om landbruksutnytting. Til dette vil Miljødirektoratet vise til som over at det ikkje er den næringa leigetaker driv, men næringa til den som eig eigedomen som er avgjerande ved vurderinga. Eit stølshus er ikkje naudsynt for at Lutro skal kunne drive landbruksnæring. Foredraget til kgl. res. 10. april 1981 seiar dette om landbruk:" Ressursane på Vidda vert og nytta i dag. Ho er eit av dei mest produktive fjellområda i landet, og gjev grunnlag for landbruksverksemd som beiting, stølsdrift og forproduksjon og for jakt og fiske. Vidda skal framleis som ein ressurs i landbruket og innan visse grenser skal bruken kunne tilpassast utviklinga i næringa. Frå kgl. res 6. juni 1997 følger det vidare:" uttrykket tradisjonelt landbruk er tatt inn for å understreke at ein ikkje kan akseptere nye driftsformer eller landbruksaktivitet som kan forringe verneverdiane i nasjonalparken i strid med verneføremålet. Omgrepet inneber ikkje forbod med utleige av hytter/støler dersom dette ikkje fører til auke i motorferdsel, ombygging el.". I kommentarane til vernereglane står det:" DN meiner at det i dag fins så mange hytter for jakt, fiske og beitebruk at det berre heilt unntaksvis kan vere snakk om nyoppføring..." og "Miljøverndepartementet slutter seg til DN sine merkander". For den reviderte forskrifta av 31. mai 2002 følger det i merknadane til kgl. res at:" Retningslinene for byggjeverksemd i forvaltningsplanen seier at definisjonen som vert nytta ved handsaming etter PBL skal leggjast til grunn, og dette er heilt avgjerande for å hindre en meir liberal praksis innanfor enn utanfor verneområda." Miljødirektoratet kan ikkje sjå at vi har feiltolka forskrifta i strid med formålet i 2. Vedtak Fylkesmannen i Hordaland sitt vedtak av 12. mai 2017 vert stadfesta. 4

5 Vedtaket er endeleg og kan ikkje påklagast vidare i forvaltninga, jf. forvaltningslova 28. Helsing Miljødirektoratet Dette dokumentet er elektronisk godkjend Olav Nord-Varhaug avdelingsdirektør Tenk miljø - velg digital postkasse frå e-boks eller Digipost på Kopi til: Fylkesmannen i Hordaland Postboks Bergen Leif Olav Lutro Hordaland fylkeskommune Boks Bergen Tilsynsutvalget i Hordaland 5