Styresak. Jon Bolstad Dagkirurgisk tilbod i Helse Førde - vurdering vedkomande Nordfjord sjukehus

Transkript

1 Styresak Går til: Styremedlemmer Føretak: Helse Førde Dato: Sakhandsamar: Saka gjeld: Jon Bolstad Dagkirurgisk tilbod i Helse Førde - vurdering vedkomande Nordfjord sjukehus Arkivsak 2011/1295/ Styresak 007/2014 A Styremøte Tidlegare handsaming i styret: 084/2013 O pkt. 4, 056/2012 A Framlegg til vedtak 1. Styret i Helse Førde har i samband med sluttrapport for utviklingsprosjektet ved Nordfjord sjukehus (NSH) valt å handsame spørsmålet om etablering av dagkirurgisk tilbod ved NSH på nytt. Vurderingane bygger på talgrunnlag frå 2013, kartlagde lokale føresetnader og generelle krav til god og trygg pasientbehandling. Følgjande faktorar inngår i vurderingsgrunnlaget: Pasientgrunnlag - Pasienttryggleik Tilgang på rett og stabil kompetanse - Eksisterande infrastruktur Nærleik - Samla tenestetilbod i føretaket - Ressursbruk. Alternativ a: 2. Ei samla vurdering av desse elementa tilseier at det ikkje er grunnlag for å etablere eit dagkirurgisk tilbod ved Nordfjord sjukehus: a. Gjennomgangen syner mindre pasientgrunnlag og kortare ventetider for dagkirurgi enn kva som tidlegare er lagt til grunn b. Det er mange og svært ulike fagområde og tilstandar i pasientgrunnlaget c. Det vil vere krevjande å skaffe tilgang på rett kompetanse sidan fagleg spreiing er stor d. Det er god kvalitet og kapasitet i dagens organisering med dagkirurgi to stader i Sogn og Fjordane e. Små sårbare fagmiljø gjer det utfordrande å få til ambulering. Det vil svekke fagmiljøa viss dei blir splitta opp i fleire einingar f. Pasienttryggleiksperspektivet tilseier at eksisterande pasientløyper skal nyttast g. Eit nytt tilbod vil føre til ein kostnadsauke som kan gå ut over andre tenester 3. Dersom fagleg utvikling, teknologi eller andre nye forhold tilseier det, vil helseføretaket vurdere arbeidsdelinga innanfor kirurgiske fag. Føresetnaden er heile tida at dei samla faglege ressursane kjem flest mogeleg pasientar til nytte i heile føretaket. Alternativ b: 2. Ei vurdering av desse elementa kan oppsummerast slik:

2 2 a. Gjennomgangen syner mindre pasientgrunnlag og kortare ventetider for dagkirurgi enn kva som tidlegare er lagt til grunn b. Det er mange og svært ulike fagområde og tilstandar i pasientgrunnlaget c. Det vil vere krevjande å skaffe tilgang på rett kompetanse sidan fagleg spreiing er stor d. Det er god kvalitet og kapasitet i dagens organisering med dagkirurgi to stader i Sogn og Fjordane e. Små sårbare fagmiljø gjer det utfordrande å få til ambulering. Det vil svekke fagmiljøa viss dei blir splitta opp i fleire einingar f. Pasienttryggleiksperspektivet tilseier at eksisterande pasientløyper skal nyttast g. Eit nytt tilbod vil føre til ein kostnadsauke, som må finansierast 3. Prosessen har kartlagt at det er nokre pasientgrupper der nærleik til eit slikt tilbod truleg vil bli opplevd å gje meirverdi, sjølv om det fagleg og økonomisk vert krevjande å etablere eit dagkirurgisk tilbod ved Nordfjord sjukehus. 4. Under føresetnad av nødvendig tilførsel av midlar til drift og investeringar, kan ei operasjonsstove utrustast for å utføre aktuelle dagkirurgiske inngrep ved Nordfjord sjukehus. 5. Talet dagkirurgiske inngrep som kan vere mogeleg å flytte til Nordfjord, indikerer ein aktivitet på mellom 40 og 60 dagar i året. Hovudområdet for kirurgi vil vere for kataraktpasientar frå Nordfjordregionen. I tillegg vil Helse Førde løpande vurdere andre pasientgrupper med lange ventetider, i første omgang variceoperasjonar. Dei samla faglege ressursane må disponerast slik at pasienttryggleiken ikkje vert sett i fare.

3 3 Oppsummering Helse Førde har ansvar for å organisere og drive spesialisthelsetenestetilbodet til alle dei innbyggjarane i Sogn og Fjordane, slik at dei samla behova blir ivareteke på ein fagleg god og ressurseffektiv måte. Det vert ikkje vurdert å vere tilstrekkeleg pasientgrunnlag for å etablere dagkirurgi som eit fast tilbod ved Nordfjord sjukehus (NSH), basert på eige opptaksområde. Reknemåten i utviklingsprosjektet gjev samla kring 600 pasientar på årsbasis. Krav til operatør, utstyr, hjelpepersonell og oppfølging gjer at talet i praksis er endå mykje mindre. Dagens organisering vektlegg at pasientar med kroniske og langvarige behandlingsbehov skal ha eit godt lokalsjukehustilbod. Nye polikliniske tenester ved NSH gjev i dag eit breiare og betre tilbod lokalt enn for kort tid attende. Helse Førde meiner det er rett å halde fast på denne prioriteringa i utviklinga vidare av sjukehuset på Nordfjordeid. Det er ikkje ønskjeleg å omfordele ressursar til eit nytt tilbod utan at dette kan grunngjevast med kapasitet eller kvalitetsomsyn. Ved kapitaltilførsel utanfrå kan ei operasjonsstove utrustast for kirurgiske inngrep ved Nordfjord sjukehus. Denne kan brukast for å handtere aktuell kirurgi med lange ventelister. Pasientgrunnlaget kan vere heile fylket, og fagleg kvalitet skal ivaretakast. Oppdatert talgrunnlag syner ein markant reduksjon i forbruk av dagkirurgiske tenester frå 2010 til Vedtekne omstillingar i 2011 var mellom anna grunngjeve med overkapasitet (ortopedi). Helseføretaket ønskjer ikkje å reversere nødvendig omstillingsarbeid ved å splitte fagmiljø. Evt. dagkirurgisk aktivitet ved NSH skal derfor organiserast som del av kirurgisk klinikk sitt samla tilbod og ansvar. Dagens dagkirurgiske kapasitet for innbyggjarane i Sogn og Fjordane vert vurdert å vere god, og med avklart og velfungerande arbeidsdeling mellom sjukehusa. Helse Førde har i dag svært gode resultat på nasjonale kvalitetsindikatorar. Fakta Innleiing Ved Nordfjord sjukehus (NSH) har det ikkje vore dagkirurgisk aktivitet dei siste to åra, og Helse Førde har lagt til grunn at kapasiteten er dekkande for behovet i heile fylket. Dette er også dagens vurdering. Statsråd Støre bad i oktober 2013 Helse Vest RHF vurdere om dagkirurgi bør vere ein del av framtidas lokalsjukehus generelt, og i Nordfjord spesielt. Denne saka er såleis ei fornya vurdering av om dagkirurgi bør ha ein plass i det generelle tilbodet ved NSH. I høyringsprosessen til utviklingsprosjektet «Framtidas lokalsjukehus» (eiga styresak) har fleire teke til orde for dagkirurgi som ein del av lokalsjukehuset i Nordfjord. Argumentasjonen er til dels svært ulik mellom høyringsinstansane. Desse kulepunkta inneheld dei tydelegaste innspela: Det er viktig å kunne nytte kapasitet og kompetanse på sjukehuset Det vil gjere sjukehuset meir attraktivt for spesialiserte yrkesgrupper og dermed lette framtidig rekruttering Det vil gjere sjukehuset meir robust Behovet til pasientane i Nordfjord, mellom anna for å sleppe lange reiser

4 4 Kirurgi vil inngå som ein del av den akuttmedisinske kjeda Utviklingsprosjektet tok ikkje stilling til spørsmålet om dagkirurgi ved Nordfjord sjukehus, men utarbeidde rapport om dagkirurgi ved lokalsjukehus meir generelt og peika på eit potensielt pasientgrunnlag ved NSH. Styret i Helse Førde har synt til arbeidet med Helse Førde 2020 (målbilete og strategi), og har uttalt at ein også i sak om dagkirurgi må basere alle vurderingar av tenestetilbod på følgjande grunnleggande føresetnader: 1. Kompetent personale. Medarbeidarane sitt kompetansenivå er avgjerande for kvaliteten på tenestetilbodet i føretaket. Over tid må denne kompetansen vere tufta på ei mest mogeleg stabil arbeidskraft, utan kostnadsdrivande innleige av vikarar. 2. Effektive strukturar og god ressursutnytting. Både av omsyn til å oppretthalde eit volum som gjev grunnlag for berekraftig utvikling av fagmiljøa og betre driftsøkonomi, må vi sikre ein organisatorisk struktur og ei dimensjonering som set føretaket i stand til å drive i økonomisk balanse. For å kunne finansiere utvikling og nyinvesteringar, og for å kunne reinvestere i tråd med kapitalslitet på eksisterande realkapital vil det over tid vere heilt nødvendig å sikre vesentlege overskot på drifta. 3. Ekstern samhandling rundt heilskaplege behandlingskjeder. Av omsyn til behovet for kontinuitet i behandlingskjeda, og for å sikre samordna gode pasientforløp er det viktig å leggje best mogeleg til rette for samarbeidet både med brukarane ut mot kommunehelsetenestene og mot Haukeland universitetssjukehus. 4. Organisasjon i stadig utvikling, bygd på kunnskapsbasert og god medisinsk praksis. Eit berekraftig, fagleg godt miljø er ein føresetnad for å sikre eit robust tenestetilbod over tid. Løysingane må i størst mogeleg grad leggje til rette for ein organisasjon som evnar å ta opp i seg utviklingstrekka og mogelegheitene moderne medisin representerer. Arbeidsprosessen Helse Førde har lagt vekt på å involvere dei aktuelle fagmiljøa for å få fram relevante faglege og kvalitative sider ved saka, og det har vore gjentekne møte med leiinga for avdelingane. Styret i Helse Førde fekk ei orientering om arbeidet med styresaka den Saka var til orientering i møte med dei tillitsvalde i desember 2013, nytt informasjonsmøte og drøftingsmøte den Definisjon av dagkirurgi Dagkirurgi* inneber: Elektiv, planlagd behandling Pasienten møter opp og blir skriven ut på dagen Inngrepet blir føreteke på ei operasjonsstove Det blir gitt omfattande lokalanestesi, generell anestesi eller regionalanestesi Inngrepa blir utført av legar frå helseføretaka eller avtalespesialistar *Definisjon henta frå Rapport om dagkirurgi, Dagkirurgi vert nytta innan fleire fagområde i Noreg: Ortopedi. Ein vanleg prosedyretype er artroskopi og artroskopiske inngrep

5 5 i skulder, alboge, kne og ankel. Kirurgi, t.d. urolog, generell kirurgi, åreknutar og brokk Auge, t.d. inngrep for grå stær Øyre-nase-hals, t.d. mandlar Gynekologi Helse Førde organisering og rammer Helse Førde er det minste føretaket i region vest, og dekkjer Sogn og Fjordane fylke med 26 kommunar og om lag innbyggjarar. Føretaket har tre somatiske sjukehus; Førde sentralsjukehus og lokalsjukehusa i Lærdal og Nordfjord. I tillegg er det poliklinikkar i Florø. Dei somatiske tenestene er organisert ved at direktør for høvesvis medisinsk og kirurgisk klinikk har det overordna ansvaret for sine aktivitetar ved sentralsjukehuset og lokalsjukehusa. Det er etablert koordinatorfunksjon ved lokalsjukehusa. Helse Førde har dei siste åra arbeidd systematisk for å etablere tverrgåande, standardiserte prosedyrar for behandling og ein felles bedriftskultur. Det er «moderavdelinga» ved Førde sentralsjukehus som styrer prioritering, inntak og har oppfølging av faglege prosedyrar og rutinar. Det er utstrakt kontakt mellom avdelingane/sjukehusa, og ordningar med hospitering og felles undervisning er høgt prioritert. Det er både under utvikling og teke i bruk telemedisin og videomøte for nokre fagområde. Pasientreiser er i dag organisert med daglege bussruter (Sjukehusbussen) til og frå sjukehusa i fylket. Nordfjord sjukehus Det er to timars reisetid (100 km) mellom Førde sentralsjukehus og Nordfjord sjukehus, inkludert ferje med hyppige avgangar. Drifta er innretta med eit vidt spekter av poliklinikkar, dagtilbod, medisinsk døgnbehandling og tenester som legg til rette for samhandling med kommunane. Utviklingsprosjektet har understøtta denne utviklinga. Kart over Nordfjord, Sunnfjord og delar av Sogn

6 6 Innbyggartal for dekningsområdet til Nordfjord sjukehus Kommune Innbyggjarar pr 3. kvartal 2013 Vågsøy Selje Eid Hornindal Stryn Gloppen Sum Sum eksklusiv Gloppen* Nordfjordkommunane brukar NSH ulikt. Spesielt Gloppen*, men også Stryn peikar seg ut ved å bruke Førde sentralsjukehus betydeleg, også når det gjeld lokalsjukehusfunksjonar. Hornindal brukar Volda sjukehus meir etter at Kvivsvegen opna i Bremanger kommune (3949 innb.) er ikkje med i tabellen av di kommunen brukar Førde sentralsjukehus tilnærma 100 %, sjølv om delar av Bremanger historisk er rekna som del av Nordfjord lokalsjukehusområde. Nordfjord sjukehus har ein medisinsk sengepost med akutt indremedisinsk døgnberedskap, og kompetanse til stabilisering for vidaretransport ved akutte behov. Sjukehuset har kompetanse og rutinar for å utføre «enklare kirurgiske prosedyrar» på døgnbasis. Dette omfattar akuttprosedyrar som til dømes avlasting av trykkpneumothorax eller innlegging av dren i brysthola, avlasting av urinretensjon og midlertidig stabilisering av brot. Nordfjord sjukehus har poliklinikkar innan følgjande kirurgiske fagområde: Øyre-nase-hals Auge (avtalespesialist) Gynekologi Skadepoliklinikk Poliklinikkane er bemanna med legar som ambulerer frå Førde og innleigde legar frå vikarbyrå (skadepoliklinikken), utanom i augefaget kor det er avtalespesialistar som driv poliklinikk. I praksis betyr dette at ein del vurderingar til kirurgi kan gjerast ved poliklinikk på Nordfjord sjukehus, operasjon kan utførast i Førde eller Lærdal og kontroll kan utførast ved Nordfjord sjukehus. Nordfjord sjukehus har ikkje akuttkirurgisk døgnberedskap (traume vert handsama ved Førde sentralsjukehus eller Haukeland universitetssjukehus). Det er skadepoliklinikk ved sjukehuset, slik at pasientar slepp lange reiser for behandling av mindre alvorlege skader. Oppgåvene til skadepoliklinikken fell ikkje under omgrepet dagkirurgi, slik dette er definert. Skadelegen føretek også nokre ortopediske vurderingar før og etter operasjon. Poliklinikken er bemanna med ortoped eller kirurg på dag/kveldstid. Etter avtale med kommunane har legevaktlegen i den felles interkommunale legevakta for Nordfjordkommunane ansvar for å handsame dei mindre alvorlege skadetilfella kveld/natt. Legevakta er lokalisert ved Nordfjord sjukehus.

7 7 Personalet ved Nordfjord sjukehus er organisert under medisinsk klinikk, med unntak av kvinneklinikken, som tilbyr barselopphald og følgjeteneste i «God start-eininga.» Denne er organisert under kirurgisk klinikk. Det er laboratorietenester, radiologi og anestesilege i vakt heile døgnet. Bakgrunnsinformasjon Spørsmålet om kirurgisk aktivitet ved Nordfjord sjukehus er ikkje nytt. Frå 1. januar 2005 vart blautdelskirurgisk aktivitet tatt bort ved sjukehuset (og ved Lærdal sjukehus), og frå desember 2011 vart ortopedisk seksjon med elektiv døgn- og dagkirurgisk aktivitet lagt ned. Bak desse vedtaka ligg det føre omfattande utgreiingar og vedtak i føretaksmøte i Helse Vest. Vedtak og omstillingar som vedkjem dagkirurgi i Helse Førde Helse Førde gjennomførte i perioden ein omfattande omstillingsprosess. Ved Nordfjord sjukehus vart føde- og ortopedisk avdeling lagt ned, og i Lærdal vart den forsterka fødestova nedlagt. Til grunn for vedtaket om avvikling av ortopedisk avdeling, var mellom anna statistikk som synte at det var overkapasitet i høve ortopediske operasjonar i Helse Førde og i høve innbyggjarane i Nordfjord samanlikna med landsgjennomsnittet. Vidare at det ikkje var pasientgrunnlag, eller tilstrekkeleg kapasitet og kompetanse til å ha operasjonar ved tre lokasjonar. Ny organisering skulle gje betre grunnlag for å byggje robuste fagmiljø og styrka kvalitet, mellom anna gjennom felles prosedyrar og standardar. Føretaket måtte også få driftsøkonomien i balanse. Samla skulle omstillingane gje betre ressursutnytting i føretaket. Føresetnaden i omstillingsvedtaket var at det ikkje lenger skulle gjerast operasjonar ved Nordfjord sjukehus. Syner til referat frå føretaksmøtet i Helse Vest RHF den 28/4-11 der det i sak 3 «Spesialisthelsetjenestetilbodet i Helse Førde» går fram, sitat: «Ortopeditilbodet ved Lærdal og Nordfjord sjukehus Styret for Helse Førde HF har peika på ein overkapasitet i helseføretaket innan fagområdet ortopedi. For å få ned kapasitet og kostnader har det vore utgreia å samle all elektiv ortopedi til Førde sentralsjukehus. Styret for Helse Vest RHF vedtok i sak 123/10B, 1. desember 2010, å leggje ned ortopeditilbodet i Nordfjord og vidareføre tilbodet i Lærdal som ei overgangsordning. Føretaksmøtet i Helse Vest RHF la til grunn Helse Førde HF og Helse Vest RHF sine vurderingar av at ortopeditilbodet i Helse Førde bør samlast på færre einingar. Basert på dette vedtaket i føretaksmøtet i Helse Vest RHF skal det vere ortopedisk aktivitet både i Førde og Lærdal.» Frå november 2012 har operasjonar vorte utført ved Førde sentralsjukehus og Lærdal sjukehus, som begge føretek dagkirurgiske inngrep. Å samle ortopediske operasjonar på to sjukehus hadde også som bakteppe: meir robust og samla fagmiljø auka rekrutteringspotensiale for ortopedar mindre vaktbelastning for overlegane lettare å innføre standardiserte pasientforløp (mindre lokale variasjonar) betre bruk av personell og utstyr Sentrale dokument med overordna føringar og tidlegare vedtak som omhandlar kirurgi og anestesi ved Nordfjord sjukehus, har ikkje eksplisitt handsama dagkirurgi, sjølv om ein kan meine at det ligg implisitt i vedtaka. Vedlegg til styresak 56/12 i Helse Førde (notat om anestesiberedskap) og melding frå Helse

8 8 Vest til HOD 30. august 2012, gjeld anestesiberedskap som skal understøtte indremedisinsk akuttberedskap, ikkje som del av eit utvida oppgåvespekter (t.d elektiv kirurgi). Følgjeforskingsrapporten til utviklingsprosjekt Nordfjord sjukehus Følgjeforskingsrapporten «Forbruk av somatiske spesialisthelsetenester i kommunane rundt Nordfjorden» (vedlegg 4 til sluttrapporten frå utviklingsprosjektet) bygger på eit talmateriale frå 2010, og seier følgjande om forbruket av og behovet for dagkirurgi i Nordfjord: «I figur 10 er vist rater for dagkirurgi for alle kommunane i fylket. Hovudmønsteret er at kommunane i nærleiken til sentralsjukehuset og til NSH har dei høgste ratene, og serleg høgt for Nordfjord-kommunane. Samla vart det utført over 5000 slike inngrep i 2010, og over 1800 for kommunane i Nordfjord. Det dagkirurgiske tilbodet ved NSH er no nedlagt, men volumet er så stort, og truleg vil auke dei komande åra, at eit tenestetilbod ved NSH framover også for dette tilbodet bør vurderast. Vi har i det siste 10-året sett ei teknologisk utvikling som har ført til at stadig fleir operasjonar kan utførast dagkirurgisk, og det er ein fagleg målsetting å vidareføre overgangen til dagkirurgi for planlagde operasjonar, og det vil difor vere rimelig å anta at denne utviklinga vil halde fram.» Figur 10 i rapporten: Alders- og kjønnsstandardiserte rater for dagkirurgiske inngrep (NPR/ SKDE) Dagkirurgi er eit heterogent område, og ein tydelig konklusjon krev djupare analyse. Vi ser då at dei største DRG hovuddiagnosegruppene innan dagkirurgi for pasientar frå Nordfjordregionen er innanfor spesialitetane auge, ortopedi, kirurgi, gynekologi og øyre-nase-hals. I samband med denne styresaka har vi sett på det faktiske (oppdatert talmateriale) forbruk av dagkirurgi, og kva diagnosegrupper og pasientar det er snakk om. Om det blir starta eit dagkirurgisk tilbod vil dette og påverke tal på polikliniske konsultasjonar ved sjukehuset, og tilbodet må samkøyrast med tilsvarande polikliniske spesialisttilbod. Det vil som oftast

9 9 vere behov for noko utgreiing i framkant av inngrepet, og kontrollar i etterkant. Det er i dag også lokalisert ein privatpraktiserande augelege på sjukehuset. Rapport om dagkirurgi ved lokalsjukehus - utviklingsprosjektet Utviklingsprosjektet Nordfjord sjukehus ( ) gjekk parallelt med omstillingane ved Nordfjord sjukehus. Prosjektet hadde i mandat å utvikle tilbodet for dei pasientgruppene som i framtida kan og bør få eit spesialisthelsetenestetilbod lokalt. Utviklingsprosjektet drøfta i utgreiingsrapport «Dagkirurgi ved lokalsjukehus - Nasjonale og lokale perspektiv» utfordringar og mogelegheiter knytt til dagkirurgi ved lokalsjukehus på generell basis og behov i Nordfjord, men tok ikkje stilling til om det bør vere slikt tilbod ved Nordfjord sjukehus. Oppdraget til utviklingsprosjektet skulle løysast innanfor rammene av tidlegare vedtak (jf. føretaksmøtet for Helse Vest 28. april 2011). I og med den nasjonale dimensjonen til utviklingsprosjektet var det naturleg å greie ut spørsmålet om dagkirurgi også. I rapporten vert definisjonar, styringssignal, statistikk for Nordfjord og korleis det ser ut ved 18 andre lokalsjukehus gjennomgått. Rapporten inneheld ei oppsummering av kva faktorar som talar for og imot dagkirurgi ved lokalsjukehus i eit nasjonalt perspektiv. I sluttrapporten blir det peika på at forskjellig vekting av kostnadselementa vil gje store utslag, og at det samla kostnadsbiletet må vurderast opp mot dei kvalitative gevinstane, utfordringane og dei velferdsgevinstane ein kan oppnå. Notat om dagkirurgi til styret for Helse Førde Styret vart i notat av orientert om status for dagkirurgi i Helse Førde etter nedlegging av ortopedisk avdeling ved Nordfjord sjukehus (vedlegg). Situasjonen i Helse Førde vert oppsummert slik: Gjennomgått statistikk for dagkirurgisk verksemd i Helse Førde syner eit lågt tal pasientar på venteliste til dagkirurgi og korte ventetider. Det er berre unntaksvis fristbrot. Det er flest pasientar på vent til dagkirurgi innanfor fagområdet auge, dette er i all hovudsak pasientar utan rett til helsehjelp som ventar på grå stær operasjon. Innanfor ortopedi er ein av utfordringane ortopedisk handkirurgi, sjølv om det er få pasientar. Det er lite tal pasientar som får dagkirurgisk behandling utanfor føretaket (i 2012), men hovudsakleg er dei heimehøyrande i Nordfjordregionen. Organisering av dagkirurgi i Helse Førde Frå november 2011 har all operasjonsaktivitet vore samla ved Førde sentralsjukehus og Lærdal sjukehus (elektiv aktivitet). Ved begge sjukehusa er det ortopedisk kirurgi som i sum er dimensjonert for å dekke behovet i heile føretaket. Det betyr at det er avklart arbeidsdeling mellom sjukehusa, og felles leiing. Helse Førde etablerte i mars 2008 eit dagkirurgisk senter ved Førde sentralsjukehus for å betre kvalitet og effektivitet. Per i dag ligg Helse Førde 29 % over landsgjennomsnittet i høve dagkirurgiske opphald per 1000 innbyggjar. Det vil seie 44 opphald per 1000 innbyggjar i Sogn og Fjordane mot 34 / 1000 på landsnivå. (Samdata, 2012). Ved Førde Sentralsjukehus vert det utført dagkirurgi innan følgjande spesialitetar:

10 10 Gynekologi, generell kirurgi, ortopedi, øyre-nase-hals og auge. Omfang: om lag 25 dagkirurgiske inngrep 5 dagar i veka. Ved Lærdal sjukehus vert det føreteke ortopediske operasjonar, majoriteten er protesekirurgi. I tillegg vert det utført noko dagkirurgi innan urologi. I samsvar med føringar i føretaksmøte har aktiviteten auka ved Lærdal sjukehus. Heile 328 kneprotesar vart fasiten for 2013, mot 272 året før. I tillegg kjem 80 skulder- og hofteprotesar. Bemanning For å ivareta dagkirurgi er det behov for lege og hjelpepersonell med aktuell kompetanse, anestesilege, operasjonsfasilitetar, høve for oppvaking/beredskap og for ein del inngrep akuttkirurgisk beredskap. Ved Førde sentralsjukehus og Lærdal lokalsjukehus er det Legar med nødvendig spesialitet Anestesilege Basisbemanning hjelpepersonell: anestesisjukepleiar, operasjonssjukepleiar, turnuslege, røntgen og laboratorietenester/blodbank heile døgnet. Nordfjord sjukehus har indremedisinsk akuttfunksjon, men ikkje akuttkirurgisk beredskap. Areal og operasjonsstovekapasitet i Helse Førde I samband med utarbeiding av arealplan for Helse Førde i 2013, vart det lagt til grunn ein auke på 20 % når det gjeld dagkirurgiske operasjonar samla for Helse Førde fram mot Dette samsvarar med berekningane i Helse Vest RHF sin regionale kirurgiplan (2013). I arealplanarbeidet er det rekna ut at 2-3 operasjonstover vil vere nok til å dekke samla behov for dagkirurgi til alle innbyggjarane i Sogn og Fjordane. Operasjonar i auge og kjevekirurgi føregår på eigne spesialtilpassa operasjonsrom ved Førde sentralsjukehus. Sjølv om dagkirurgisk aktivitet skulle stige med 50 % fram mot 2025, vil 2,7 operasjonsstover vere nok til å imøtekome det totale arealbehovet for dagkirurgi i Helse Førde for aktuelle fagfelt. Dette inneber at noverande kapasitet er tilstrekkeleg til å dekke det samla behovet for dagkirurgi i Helse Førde i lang tid framover. Oppdatert talgrunnlag dagkirurgi Det er lagt til grunn pasientgrunnlag per andre tertial 2013 i opptaksområdet til Nordfjord sjukehus, og samanlikna det med tidlegare rapport (2010 tal) frå utviklingsprosjektet. I tillegg blir det vist tal for ventande til ulike fagområde per oktober 2013 for Helse Førde, og for Nordfjordkommunane særskilt. Ventetida for dei som fekk dagbehandling i november var 37 dagar for prioriterte og 84 dagar for uprioriterte pasientar. For ventande er tala 37 dagar for proriterte og 59 dagar for uprioriterte.

11 11 Dagkirurgiske inngrep og pasientstraumar Innbyggjarane frå Nordfjord får dagkirurgiske inngrep hovudsakleg utført ved Førde sentralsjukehus. Det har vore auke i bruk av Volda, især frå Hornindal og Eid. Delen som blir behandla ved Førde sentralsjukehus har auka frå 59 % til 82 % i perioden , samtidig som ventetidene har gått ned. Dagkirurgiske inngrep ved Volda sjukehus ser ut til å ha stabilisert seg på prosent. Tabell 1: Dagkirurgiske inngrep fordelt på sjukehus i Helse Førde og Volda, pr. 2. tertial 2013 Dagkirurgi pr 2. tertial 2013 Nordfjord Volda Lærdal Førde 1438 Bremanger 0 % 0 % 1 % 99 % 1439 Vågsøy 1 % 16 % 1 % 82 % 1441 Selje 1 % 16 % 1 % 81 % 1443 Eid 1 % 28 % 3 % 69 % 1444 Hornindal 0 % 36 % 0 % 64 % 1445 Gloppen 2 % 5 % 2 % 91 % 1449 Stryn 1 % 9 % 3 % 87 % Sum Nordfjordregionen 1 % 13 % 2 % 84 % Tabellen syner at 84 % av dei dagkirurgiske inngrepa på innbyggjarane frå dei sju Nordfjordkommunane vert utført ved Førde sentralsjukehus (FSS) i dag. For Volda sjukehus er forbruket 13 % samla. Det er Eid og Hornindal kommune som står for majoriteten av tilvisingane dit. Estimert potensiale for dagkirurgiske inngrep Nordfjord Framskrivingar viser at folketalet i Nordfjord vil auke lite (omlag 7 %) mot Del eldre vil vekse sterkast, innbyggjarar i aldersgruppa år vil auke med i gjennomsnitt 54 % fram mot Utviklingsprosjektet la i sin rapport til grunn at dagkirurgi vil auke til omlag 2000 inngrep årleg for pasientar frå Nordfjord. Dette var estimat for alle Nordfjordkommunane, inklusive Bremanger. Som talmaterialet over syner så er den generelle bruken av FSS så stor for nokre av kommunane at dette estimatet blir mykje for høgt som grunnlag for å vurdere dagkirurgi ved NSH. Utviklingsprosjektet la også til grunn at halvparten av desse inngrepa ville kunne utførast ved Nordfjord sjukehus. Gjennomgangen til avdelingane, der dei har kartlagt eksakt kva inngrep som er aktuelt for desentralisering til lokalsjukehusa, syner at dette ikkje er realistisk for ein liten populasjon der breidda i problemstillingane er stor. Det vil seie at grunnlaget for dagkirurgi er lågare enn dei estimerte 50 %. Utvikling i forbruksrater i Nordfjord har også synt ein markert nedgang i perioden , uavhengig av behandlingsstad. Tabell 2: Utvikling i tal dagkirurgiske inngrep Nordfjord inklusive private kommersielle tilbod År utan Bremanger Tal kirurgiske inngrep * 1181 *estimert for heile året basert på tal per 2. tertial Oppsummert kan ein etter dette leggje til grunn behov for i underkant av 1200 dagkirurgiske inngrep for Nordfjordbefolkninga, uavhengig av behandlingsstad (eksklusiv Bremanger).

12 Tabell 3 : Tal for dagkirurgi, innbyggjarar frå Nordfjord, alle fagområde HDG og DRG 2. tertial 2013 Estimert tal for heile 2013 Estimert potensiale for dagkirurgi NSH (50 % av n=1181) Auge Ortopedi Øyre-nase-hals Gyn og føde Andre HDG* Sum *Andre HDG= andre hovuddiagnosar, samlekategori Tabellen syner estimerte tal dagkirurgiske operasjonar på innbyggjarane i Nordfjord. Ut frå berekningsmodellen til Utviklingsprosjektet ville halvparten av dei 1181 inngrepa, det vil seie 590, kunne gjerast ved Nordfjord sjukehus. For å gjere ei realitetsvurdering har Helse Førde valt å vurdere heile pasientgrunnlaget på 1181 dagkirurgiske inngrep, og for kvart fagområde. 12 Ventelister Det er få som ventar på operasjon (både døgn og dagkirurgi) i Helse Førde. Av desse ventar flest på auge- og ortopediske operasjonar. Ventetidene har samla gått ned. Tabell 4: Venteliste alle fagfelt, sept og okt. 2013: Heile fylket Tabellen syner ein markant samla nedgang i tal ventande til dagkirurgi i Helse Førde i løpet av eit år. Tabell 5: Venteliste på dagkirurgiske inngrep for innbyggjarar frå Nordfjord per oktober 2013:

13 Det er til saman 111 personar frå Nordfjordkommunane (eksklusiv Bremanger) som står på venteliste til dagkirurgiske inngrep. Flest ventar på augeoperasjon. I denne gruppa finn ein også flest tal eldre. Tal pasientar blir likevel vurdert som så små at det nærmar seg balanse mellom tilbod og etterspørsel. 13 Avdelingane sine vurderingar I dette kapitlet vert dagkirurgisk verksemd gjennomgått pr fagområde. Utgreiinga er gjort etter kartlegging av alle avdelingane i Helse Førde i perioden september desember Augeavdelinga Status Augeavdelinga er ved Førde sentralsjukehus, der det vert utført operasjonar ved to moderniserte og spesialutstyrte operasjonsstover. Føretaket har spesialutdanna augeoperasjonssjukepleiarar. I tillegg til Helse Førde sitt tilbod, er det fleire private augespesialistar i fylket. Ein ny 100 % avtaleheimel vart oppretta etter framlegg frå utviklingsprosjektet, og denne leiger no lokale ved Nordfjord sjukehus til sin praksis. Dette har ført til ei styrking av augemedisinsk tilbod for innbyggjarane i Nordfjord. Ei stor gruppe pasientar, som ofte er eldre menneske med behov for regelmessig ikkje-kirurgisk oppfølging av augelege, har fått kortare reiseveg til spesialistpoliklinikk. Kontrollar etter operasjonar kan også utførast ved denne praksisen. Pasientgrunnlag omfang Fagområdet har ifølgje tabell 3 det største pasientgrunnlaget for dagkirurgiske operasjonar i høve innbyggjarane i Nordfjord. Det vert årleg utført mellom augeoperasjonar i Helse Førde, av dei om lag 400 på pasientar frå Nordfjord. Nedanfor ser ein tal kirurgiske inngrep: HDG og DRG 2. tertial 2013 Estimert tal for heile 2013 Nordfjord Auge Dersom halvparten av alle inngrep på pasientar frå Nordfjord skulle utførast på Nordfjord sjukehus, vil det vere grunnlag for i overkant av tre operasjonsdagar per månad,* og samla utgjer det 0,18 legeårsverk. * føreset 5 inngrep per arbeidsdag Augeavdelinga i Helse Førde har hatt ei langsiktig satsing på å få ned ventetidene, som er redusert frå 7 månader (januar 2012) til 3,5 månader (desember 2013). I same periode har tal ventande pasientar vorte redusert frå 297 (januar 2012) til 160 (desember 2013). Målet for 2014 er å kome ned i 2 mnd/60 dagar. Rekruttering, kompetanse og kapasitet Føretaket har mista tre erfarne augekirurgar i løpet av dei siste tre åra. Dette har gitt ein forbigåande ubalanse med høgare ventelister. Førde sentralsjukehus har no to erfarne augelegar som kan operere utan bistand/back up. Ein har nyleg fått utdanna spesialsjukepleiarar, og har tre under etterutdanning i Sverige. I opplæringsperioden har effektiviteten per operasjonsdag vore lågare, men framover vil tal operasjonar kvar dag kunne auke. Behovet for å ha tilstrekkeleg tal operasjonar per lege gjer at augeavdelinga treng volumet innbyggjarane i Sogn og Fjordane representerer for å oppretthalde tilstrekkelig kirurgisk kompetanse og erfaring. Dette er også viktig for beredskapen i føretaket. Av den grunn ser ein det som ei god løysing at

14 mellom anna kontrollar etter operasjonar no er mogeleg ved at avtalespesialist er på plass ved Nordfjord sjukehus. Dette avlastar poliklinikken i Førde og reduserer tal lange reiser for augepasientane frå Nordfjord. Pasienttryggleik og kvalitet I nasjonal samanheng er augeavdelinga i Helse Førde lita, med lågt volum kirurgiske inngrep. Det er eit vilkår for å oppretthalde forsvarlig kirurgisk kompetanse at operatørane har tilstrekkeleg volum, dvs. nok tal inngrep i året. Augeavdelinga meiner dei treng det volumet innbyggjarane i Sogn og Fjordane representerer for å sikre og utvikle kompetansen til legane, ikkje minst i høve opplæring av LIS legar (legar i spesialisering) som krev at ein erfaren operatør har hovudansvaret. Tilstrekkeleg praksis frå planlagde inngrep er nødvendig for å operere skadar på ein forsvarleg og trygg måte. Ved Førde sentralsjukehus må det til ei kvar tid vere augelege på vakt som kan operere. Det er nødvendig at augelegane får tilstrekkeleg breiddeerfaring til å kunne inngå i vaktordninga. Investeringsbehov Det er stipulert eit investeringsbehov på om lag 4 millionar for å få på plass spesialutstyr for å kunne gjennomføre dagkirurgiske augeoperasjonar ved Nordfjord sjukehus. Andre lokalsjukehus Av dei 18 lokalsjukehusa som det er vist til i rapporten frå utviklingsprosjektet om dagkirurgi ved lokalsjukehus, er det berre eitt sjukehus som har dagkirurgi innan augefaget. Dette er Namsos sjukehus, som også er det einaste sjukehuset med augekirurgi i føretaksområde Nord-Trøndelag. Dagkirurgi innan augefaget var etablert før sjukehuset vart definert som lokalsjukehus, og bygger på den kompetansen som då var etablert. Samla vurdering Ventelistene ved augeavdelinga er halverte sidan 2012, og består hovudsakleg av uprioriterte kataraktoperasjonar. Det ville vere mogeleg å utføre slike operasjonar ved Nordfjord sjukehus ved at legar frå Førde ambulerer. Dette vil innebere høge investerings- og driftskostnader. I tillegg vil den samla kapasiteten i Helse Førde verte redusert, og det vil bli utfordrande å oppretthalde vaktberedskapen ved Førde sentralsjukehus. Eit samla fagmiljø vil best kunne utføre tilstrekkeleg tal operasjonar på ein effektiv måte, bidra til å oppretthalde og styrke kompetansen og ivareta beredskapen for heile fylket. Dersom vi reknar med at om lag halvparten av dei 400 operasjonane kunne vorte utførte ved lokalsjukehuset, vil det bli ein betydeleg utfordring for avdelinga å planleggje på ein god måte. Konklusjon Ut frå ei samla vurdering meiner Helse Førde at det ikkje er tenleg å leggje dagkirurgiske augeoperasjonar til Nordfjord sjukehus, men at dette er mogeleg dersom det vert lagt til rette for det. 14 Øyre - nase - hals (ØNH) Status Øyre nase halsavdelinga i Helse Førde er lokalisert ved Førde sentralsjukehus, kor operasjonane vert utført. Avdelinga har frå hausten 2013 ambulert til Nordfjord sjukehus for å tilby poliklinikk, inkludert høyresentral. Pasientgrunnlag omfang Det blir årleg utført om lag 114 dagkirurgiske inngrep på innbyggjarar frå Nordfjord, i hovudsak gjeld dette mandel- og andre mindre øyre-nase-halsoperasjonar.

15 15 HDG og DRG 2. tertial 2013 Estimert tal for heile 2013 Øyre-nase-hals Dersom halvparten av alle inngrep på pasientar frå Nordfjord skulle utførast på Nordfjord sjukehus, vil det vere grunnlag for 1 operasjonsdag per månad*. Samla utgjer det 0,05 legeårsverk. * føreset 5 inngrep per arbeidsdag Avdelingas vurdering er at enkelte enklare inngrep i lokalanestesi kan gjerast lokalt, men at dette vil vere ineffektiv bruk av ressursar og ikkje samsvare med faglege tilrådingar (sjå under). Rekruttering, kompetanse og kapasitet ØNH-avdelinga i Helse Førde har det minste volumet av ØNH-inngrep i nasjonal samanheng. Ei fordeling av dette volumet på to lokasjonar vil ha driftsmessige og faglege utfordringar. Det er også fallande volum på kirurgiske inngrep, og det som er må samlast på ein stad for å sikre nok rutine og kvalitet og for å ivareta forsvarleg utdanning av LIS-legar. Avdelinga har avslutta dagkirurgi i Lærdal av same grunn. Pasienttryggleik og kvalitet Inngrep innan ØNH dreier seg i all hovudsak om operasjoner på mandlar og andre mindre inngrep. Operasjonar på barn utgjer halvparten av pasientgrunnlaget. Desse krev anestesilegar som har erfaring med å gje anestesi til born. Vidare krevst det vaktberedskap og oppvakingsavdeling av ein viss storleik og kapasitet. Mange av inngrepa på barn involverer luftvegane, t. d. tonsillectomi. Dette krev akuttkirurgisk beredskap første natta etter operasjon, og dermed også tilgang på barneavdeling og intensivavdeling. Barn under fire år vert innlagde i barneavdelinga ved Førde sentralsjukehus postoperativt. Reiseavstand gjer at ein heller ikkje kan sende eldre barn eller vaksne som har gjort tilsvarande inngrep heim. Også for desse er det nødvendig med akuttkirurgisk beredskap første døgnet. Barn som skal leggje inn ventilasjonsrør i øyrene, kunne fått utført dette på Nordfjord sjukehus. Dette utgjer få inngrep som er viktige i opplæringa av LIS legar ved Førde sentralsjukehus, då dei må ha eit visst tal inngrep for å tilfredsstille krava til å bli spesialist. Ein del nasekirurgiske inngrep, som septumplastikkar og endoskopisk-biholekirurgi, vil kunne gjerast dagkirurgisk på Nordfjord sjukehus. Volumet er lite, og avdelinga meiner det er meir tenleg å gjere desse inngrepa samla i Førde. Det betyr at det resterande grunnlaget, operasjonar på vaksne, utgjer langt mindre enn 0,05 legeårsverk, og såleis vil kunne vere mindre eigna for ambulering, jamfør tilrådingane i rapport frå Helse Nord om at ambulering må ha ei viss mengde for å kunne ivareta pasienttryggleik og kvalitet i høve rutineutvikling m.v. Investeringsbehov Kostnadsutgreiing er ikkje gjort i høve denne avdelinga. Eit førebels overslag syner at endoskopisk biholeutstyr ville kreve utstyrsinvestering ved Nordfjord sjukehus på minst Då det berre ville bli utført ca. 10 slike operasjonar årleg, vil ein ikkje kunne forsvare ein slik investering. Andre lokalsjukehus To av dei fire lokalsjukehusa som ikkje har akuttkirurgisk døgntilbod, har dagkirurgi innan øyre-nasehals; Røros og Kongsberg sykehus. Begge sjukehusa har ØNH-legar til stades på døgnbasis, og kan såleis

16 16 oppretthalde akuttkirurgisk beredskap. Dei dekker også eit større nedslagsfelt enn lokalsjukehusområdet, for å ha nok volum innanfor aktuelle pasientgrupper. Vurdering Helse Førde vurderer at det ikkje er grunnlag for å etablere tilbod om øyre-nase-hals dagkirurgi ved Nordfjord sjukehus. Det er få inngrep. Mange av desse er barneoperasjonar som krev ein annan infrastruktur enn sjukehuset kan tilby. ØNH-avdelinga i Helse Førde har det minste volumet i nasjonal samanheng, og ei fordeling av dette volumet på ytterlegare ein stad vil ha driftsmessige og faglege negative effektar. Konklusjon Helse Førde ser det ikkje som ønskjeleg å leggje dagkirurgi innan ØNH til Nordfjord sjukehus, men vil prioritere å understøtte eit godt poliklinikktilbod og hørselsomsorg lokalt på lokalsjukehuset. Gynekologi Status Helse Førde har gynekologisk døgnavdeling ved Førde sentralsjukehus, i tillegg til poliklinikk og barselavdeling som tilbyr følgjetenester på lokalsjukehusa i Nordfjord og Lærdal. I dag ambulerer gynekolog til Nordfjord sjukehus i overkant av ein dag i veka. Det vil vere mest hensiktsmessig og realistisk å leggje eventuelle dagkirurgiske inngrep til denne dagen. Pasientgrunnlag omfang I tabellen ser ein omfanget av dagkirurgiske gynekologiske inngrep på pasientar frå Nordfjord. HDG og DRG 2. tertial 2013 Estimert tal for heile 2013 Gyn og føde Dersom halvparten av pasientane, dvs. 47 kvart år, skulle få utført inngrepa på Nordfjord sjukehus, vil dette utgjere ein operasjonsdag per månad*, og 0,04 operatør-årsverk**. * gitt 5 inngrep per arbeidsdag ** føre- og etterkontroll, reisetid m.v. inngår ikkje her Avdelinga har sett på heile pasientgrunnlaget og vurdert mogelegheiter og vilkår i høve dagkirurgi ved Nordfjord sjukehus. Pasientgrunnlaget er avgrensa, dvs. eit lite reelt volum. Nokre av utskrapingane og koniseringane; estimert 30 stykk i året ville kunne utførast ved Nordfjord sjukehus. Men avdelinga meiner dette har ein risiko ved at utskrapingane i stor grad vil gjelde eldre skrøpelege pasientar, som ofte vil vere i klassifiseringsgruppe (ASA*-gruppe 3-4). Desse krev ei større operasjonseining med nødvendige støttefunksjonar, mellom anna meir enn ein anestesilege tilgjengeleg på vakt. *ASA: er eit klassifiseringssystem for å definere pasienten sin helsetilstand før kirurgi. Ved ASA 1 er pasienten i realiteten frisk og ASA 5 er ein svært sjuk pasient. Ein kan ha normalt ha dagkirurgi på pasienter i ASA-gruppe 1 og 2. For pasientar i ASA gr. 2 må risikofaktorane minimaliserast, anestesitype tilpassast pasient og inngrep og kirugisk metode evt. tilpassast pasienten sin tilstand. Pasientar i ASA-gruppe 3 skal som hovedregel ikkje opererast som dagkirurgi med mindre det kirurgiske inngrepet er av minimal karakter og anestesimetode kan tilpassast deretter, fortrinnsvis ved lokalanestesi uten påverknad av vitale funksjonar.

17 17 Kirurgiske abortar («andre dagkirurgiske inngrep i HDG 13/14) vert ikkje vurderte som aktuelle for Nordfjord sjukehus. Desse vert sett opp til operasjon med 1-2 dagars varsel, og let seg ikkje kombinere med øvrige planlagde elektive inngrep som kunne gjerast ved Nordfjord sjukehus. Laparaskopi: Mange av inngrepa skjer ved lapraskopi. Avdelinga meiner at det ikkje vil halde god nok fagleg standard å utføre laparaskopi ved NSH, utan tilgang til generelle kirurgar. Dette i tilfelle evt. komplikasjonar oppstår i form av perforasjon av blodkar eller tarm. Av den grunn er laparaskopiske inngrep (som i stor grad utgjer operasjoner på vagina, cervix og vulva ekslusiv vulvektomi) ikkje vurdert som aktuelle for dagkirurgi ved Nordfjord sjukehus. I tillegg kjem urinlekkasjeoperasjonar (TVT-O). Desse krev lege med aktuell greinspesialitet. Frå eit driftsmessig/sårbarheitsperspektiv vil det vere utfordrande å forsvare inngrep av denne karakter ved Nordfjord sjukehus. Tidlegare utførte ein slike inngrep ved lokalsjukehuset, av di det då var tilgjengeleg spesialist lokalt. Hysteroskopiske inngrep Det vert utført få slike inngrep. Flytting av desse til Nordfjord sjukehus vil krevje større investering i utstyr i kombinasjon med god planlegging av operatørkapasitet innan feltet. Avdelinga ser dette som lite aktuelt. Rekruttering, kompetanse og kapasitet Helse Førde har tilstrekkeleg kompetanse og kapasitet til å utføre dei dagkirurgiske operasjonar som det er behov for ved Førde sentralsjukehus. Alternativ til ambulering vil vere å tilsetje eigne gynekologar ved NSH, men til det er pasientgrunnlaget for lågt. Det er difor ikkje aktuelt å spreie operasjonane på fleire legar. På grunn av lite omfang/låg frekvens av dei ulike inngrepa, og kravet til spesialisering, må fleire ulike spesialistar ambulere saman for å få ein full operasjonsdag med gynekologiske dagkirurgiske inngrep. Pasienttryggleik og kvalitet Nordfjord sjukehus har ikkje den infrastrukturen som trengs med operasjonseining og fleire anestesilegar i vakt. Sjå elles over, pasientgrunnlag. Investeringsbehov Ein har ikkje estimert kostnadene konkret, men utstyret er kostbart. Andre lokalsjukehus To av dei fire lokalsjukehusa som ikkje har akuttkirurgisk døgnberedskap, har gynekologisk dagkirurgi. Dette er Røros og Kongsberg sykehus, som dekkjer eit større opptaksområde med dagkirurgi enn eige lokalsjukehusområde. Samla vurdering Gynekologi har i utgangspunktet for lite pasientgrunnlag til at ein kan forsvare desentralisering av inngrepa. Ein har gått gjennom alle pasientgrupper, og vurdert kva som kan gjerast lokalt. Det er mogeleg å gjere nokre få inngrep, men dette er ikkje tilrådd av fagmiljøet ut frå krav til fagleg kvalitet. Desentralisert dagkirurgi innan gynekologiske spesialitetar vil krevje store investeringar. På grunn av det låge volumet vil det vere vanskeleg å forsvare desentralisering ut frå eit fagleg og ressurseffektivt perspektiv. Gynekologifeltet er også så spesialisert at dei ulike operasjonar vil krevje ulike typar greinspesialistar. Konklusjon Helse Førde frårår desentralisering av gynekologisk dagkirurgi i Helse Førde.

18 18 Generell kirurgi Status Pasientgrunnlag omfang og type inngrep HDG og DRG 2. tertial 2013 Estimert tal for 2013 Andre HDG (Generell kirurgi) Dersom halvparten av alle inngrep skulle utførast på Nordfjord sjukehus, vil det vere behov for to operasjonsdagar i månaden*. Dette tilsvarar 0,1 årsverk for spesialist**. * gitt 5 inngrep per Nordfjorddag, ** føre- og etterkontroll, reisetid m.v. inngår ikkje her Avdelinga si vurdering ut frå pasientgrunnlaget Blindtarminngrep krev døgnkontinuerleg akuttberedskap innan kirurgi, og vil av den grunn ikkje kunne utførast lokalt. Urologiske inngrep vil vere mogeleg å gjere ved Nordfjord sjukehus, men Helse Førde har mangel på spesialistar og det må rekrutterast til FSS. Lyskebrokkoperasjonar kunne vere mogeleg å operere ved Nordfjord sjukehus, dersom det var tilgjengeleg og tilstrekkeleg fagkompetanse/operatør. Åreknuteoperasjonar (varicer) er også aktuelt. Her er det i dag ein fast tilsett overlege som opererer i Helse Førde, samt tilgang på vikar. Det er i dag 45 pasientar som er ventande og ventetidene er om lag eitt år. Rekruttering, kompetanse og kapasitet Kirurgisk avdeling i Helse Førde, lokalisert ved Førde Sentralsjukehus, er ei lita eining i nasjonal samanheng, og har avgrensa tilgang på overlegar og LIS-legar. Å spreie eit særs avgrensa volum av dagkirurgiske inngrep på to lokalitetar i Helse Førde vil ha store faglege og driftsmessige utfordringar. Pasientgrunnlaget tilseier at det er behov for ein del inngrep innan urologi. Men urologkompetanse er mangelvare i nasjonal samanheng, så også i Helse Førde. Å spreie fagkompetansen på ein tredje lokalitet i Helse Førde er per i dag uråd. Pasienttryggleik og kvalitet Det vil vere fagleg forsvarleg å gjennomføre nokre inngrep ved Nordfjord sjukehus (sjå over), gitt at ein har tilgjengeleg fagkompetanse og naudsynt infrastruktur. Andre lokalsjukehus Av dei fire lokalsjukehusa som til liks med Nordfjord Sjukehus ikkje har akuttkirurgisk døgnberedskap, har Kongsberg og Mosjøen sykehus eit kirurgisk tilbod. I samband med funksjonsfordelinga i Helgelandssykehuset er det til dømes vedteke at all urologi skal lokaliserast til avdelinga i Mosjøen. Samla vurdering Pasientgrunnlaget er for lite, og ein manglar tilstrekkeleg og rett kompetanse til å kunne desentralisere kirurgiske inngrep til Nordfjord sjukehus. Konklusjon:

19 19 Helse Førde tilrår ikkje desentralisering av generelle kirurgiske inngrep til NSH, men meiner variceoperasjonar kan eigne seg føresett god tilrettelegging (og eventuelt med heile fylket som pasientgrunnlag). Ortopedi Status Det vert utført dagkirurgiske operasjonar ved Førde sentralsjukehus og Lærdal sjukehus. Nordfjord sjukehus v/skadepoliklinikken behandlar mindre alvorlege skadar, og utfører vurderingar og ein del kontrollar. Estimert omfang i 2013 er konsultasjonar kvar månad; øyeblikkeleg hjelp og planlagde før- og etterkontrollar. Skadepoliklinikken er bemanna med ortoped eller kirurg frå vikarbyrå. Pasientgrunnlag omfang Tala nedanfor syner pasientgrunnlaget for ortopediske dagkirurgiske operasjonar i høve innbyggjarane i Nordfjord. HDG og DRG 2. tertial 2013 Estimert tal for 2013 Ortopedi Dersom halvparten, dvs. 167 inngrep, kan utførast ved Nordfjord sjukehus vil det vere behov for tre operasjonsdagar i månaden*, og eit legeårsverk på 0,14**. *Føreset 5 operasjonar pr dag **Rein operasjonstid, ikkje medrekna før- og etterkontroll, planlegging, reise m.v. Pasientgrunnlaget/behovet for ortopedisk dagkirurgi fordeler seg på fleire greinspesialitetar og inngrep: Handkirurgi. Behovet for dagkirurgiske inngrep er størst innan handkirurgi (det er berre ein spesialist i Helse Førde) Underekstremitet kne (hovudområde for Lærdal sjukehus) Fot Ymse mindre operasjonar av ulike typar som i hovudsak vert utført av LIS-legar for opplæring og under tilsyn av overlege Ortopedisk avdeling har gjennomgått alle inngrepa som inngår i dei 333 tilfella som utgjer pasientgrunnlaget, for å vurdere kva type dagkirurgi som ville kunne gjerast ved lokalsjukehuset. I vurderinga er det teke omsyn til at sjukehuset ikkje har kirurgisk sengepost med ortoped i vakt. Dette ekskluderer ein del inngrep med kjent blødnings- eller smerteproblematikk, som av og til gjev behov for utvida observasjonstid. Lokal eksisjon og fjerning av ostesyntesemateriale eksl.hofte/femur, enkel fjerning av osteosyntesemateriell vil kunne vere eit aktuelt inngrep å utføre ved NSH. Dette er inngrep som er i dag vert brukt i opplæring av LIS-legar. Ved å leggje denne type inngrep til Nordfjord sjukehus bør ein ta omsyn til Helse Førde som utdanningsinstitusjon. I tillegg bør ein vurdere fleire LIS-legestillingar, slik at både overlege og LIS-lege evt. kan ambulere ilag. Operasjonar på handledd eller hand ekslusiv større leddoperasjonar; CTS (carpal tunnel syndrom), triggerfinger og ganglion. Mange av desse er blant dei ikkje prioriterte inngrepa, og mellom dei med lengst ventetid. For å kunne utføre desse ved Nordfjord sjukehus, må ein auke

20 tal spesialistar i handkirurgi, slik at ambulering ikkje går utover den samla kapasiteten i helseføretaket. Elles vil det bli redusert kapasitet og lengre ventetid. Talet pasientar er uansett lågt for Nordfjord. 20 Operasjonar på kneledd eks. protesekirurgi, i stor grad atroskopiske inngrep. Dette dreiar seg ofte om diagnostiske inngrep for å avklare behovet for eit større inngrep. Rekruttering, kompetanse og kapasitet Det er berre ein handkirurg i Helse Førde, og vedkomande har i tillegg funksjon som traumeansvarleg lege i føretaket. Underekstremitet kne, og fotoperasjonar vert føretekne ved Førde sentralsjukehus og Lærdal sjukehus. Kapasiteten er sårbar, og ambulering til Nordfjord vil verte svært krevjande i høve logistikk og ivaretaking av vaktberedskap. Grunnlaget for dagkirurgi for Lærdal sjukehus ligg i denne pasientkategorien, og med opptaksområde frå heile fylket. Dei resterande aktuelle inngrepa syner ein samlepost av ortopediske dagkirurgiske inngrep. Dette er ein viktig opplæringsarena for LIS-legar, og det må vere overlege til stades når desse skal operere. Pasienttryggleik og kvalitet Ortopedisk avdeling har vurdert tre alternative løysingar for dagkirurgi ved Nordfjord sjukehus: 1. Ambulering frå Førde sentralsjukehus Ettersom det er avgrensa tal overlegar og LIS legar ved ortopedisk avdeling i Helse Førde, må ressursane nyttast mest mogeleg samla for å få til effektiv drift ( 1 ). Denne situasjonen gjev sårbar vaktberedskap, og fører til at kvar overlege må ha fleire funksjonar samstundes som han skal operere: o tilsyn for innlagte pasientar ved ortopedisk sengepost ved FSS o interne tilsyn ved andre avdelingar o følgje opp tidlegare opererte pasientar o administrasjon, leiing og rettleiing av LIS- og turnuslegar Overlegane vil ikkje kunne kombinere desse oppgåvene med ambulering, utan at det inneber at det samla vil bli utført færre operasjonar. 1 Spesialistkomiteen i ortopedi uttrykte i 2007 bekymring over LIS-legesituasjonen innan ortopedi ved utdanningsinstitusjonen Helse Førde, relatert til at ortopedisk kirurgi med relativt få inngrep var spreidde på tre stader.