Dato: 12. mai Innbyggjarinitiativ vedrørande forbod mot salting av kommunale bilvegar, sykkelog gangstiar etter 1.

Transkript

1 Dato: 12. mai 2011 Byrådssak 134/11 Byrådet Innbyggjarinitiativ vedrørande forbod mot salting av kommunale bilvegar, sykkelog gangstiar etter 1. september 2011 SOMI BYST Kva saka gjeld: Bystyrets kontor mottok den eit innbyggjarinitiativ kor det er sett fram ønskje om at bystyret skal stemme for følgjande: "Det er forbudt å salte Bergen kommunes bilveier, sykkelveier og gangstier etter 1. september 2011." retningsliner vedteke den (B-sak 96-04). Bystyredirektøren vurderte initiativet til å oppfylle dei formelle vilkåra og kom med framlegg om å realitetshandsame initiativet. Saka vart handsama i Forretningsutvalget den , sak 87-11, kor det vart fatta følgjande vedtak: "1. Innbyggerinitiativet vedr forbud mot salting av bilveier, sykkelstier og gangstier i Bergen kommune godkjennes. 2. Innbyggerinitiativet oversendes Byrådsavdeling for næring, samferdsel og eiendomsforvaltning." Kommunelova 39a nr. 2 fastset at kommunestyret skal ta stilling til denne typen initiativ seinast seks månader etter at det er fremja. Det aktuelle innbyggjarinitiativet vart innlevert Framlegget må difor handsamast av bystyret innan for å vere rettidig etter kommunelova. I og med det ikkje vert halde bystyremøter i perioden vil dette i praksis seie at initiativet må handsamast på bystyremøtet den Initiativtakar har i etterkant av handsaminga i Forretningsutvalget også kontakta Bystyres kontor og gitt uttrykk for eit sterkt ønskje om at innbyggjarinitiativet vert handsama i bystyret den Saksutgreiinga slår fast at føremålet med bruk av vegsalt er å sikre brukarane størst mogleg grad av framkomst og trafikktryggleik. Vinteren nytta Bergen kommune omkring tonn vegsalt på det kommunale vegnettet Det er uomtvista av vegsalt har skadeverknadar, spesielt for vegetasjonen og vassmiljøet tilliggjande vegane som vert salta. I tillegg medfører vegsalt ein del korrosjonsskadar. Vegsalt vil indirekte også kunne føre til auka slitasje på vegnettet. Ettersom det i dag ikkje ligg føre fullgode alternativ til vegsalt som 1

2 strømiddel er det likevel byrådet sitt standpunkt at det er naudsynt å nytte vegsalt på det kommunale vegnettet for å ivareta brukarane sin framkomst og trafikktryggleik. Grunngjeving for framlegging for bystyret: retningslinjer vedteke (B-sak 96-04). Bystyret pliktar å ta stilling til framlegget seinast seks månadar etter at det er fremja. Byrådet innstiller til bystyret å fatte følgjande vedtak: 1. Bystyret pålegg Samferdselsetaten å samarbeide tett med aktuelle fagmiljø med det føremål å redusere bruken av vegsalt. 2. Inntil det ligg føre eit fullgodt og realistisk alternativ som erstattar vegsalt, erkjenner bystyret at ein må nytte vegsalt for å oppnå tilfredsstillande framkomst og trafikktryggleik. Monica Mæland byrådsleder Øistein Christoffersen byråd for næring, eiendomsforvaltning og samferdsel 2

3 Saksutgreiing: Innleiing Bystyrets kontor mottok den eit innbyggjarinitiativ kor det er sett fram ønskje om at bystyret skal stemme for følgjande: "Det er forbudt å salte Bergen kommunes bilveier, sykkelveier og gangstier etter 1. september 2011." retningsliner vedteke den (B-sak 96-04). Bystyredirektøren vurderte initiativet til å oppfylle dei formelle vilkåra og kom med framlegg om å realitetshandsame initiativet. Saka vart handsama i Forretningsutvalget den , sak 87-11, kor det vart fatta følgjande vedtak: "1. Innbyggerinitiativet vedr forbud mot salting av bilveier, sykkelstier og gangstier i Bergen kommune godkjennes. 2. Innbyggerinitiativet oversendes Byrådsavdeling for næring, samferdsel og eiendomsforvaltning." Kommunelova 39a nr. 2 fastset at kommunestyret skal ta stilling til denne typen initiativ seinast seks månader etter at det er fremja. Det aktuelle innbyggjarinitiativet vart innlevert Framlegget må difor handsamast av bystyret innan for å vere rettidig etter kommunelova. I og med det ikkje vert halde bystyremøter i perioden vil dette i praksis seie at initiativet må handsamast på bystyremøtet den Initiativtakar har i etterkant av handsaminga i Forretningsutvalget også kontakta Bystyres kontor og gitt uttrykk for eit sterkt ønskje om at innbyggjarinitiativet vert handsama i bystyret den Innbyggjarinitiativet ligg vedlagt saka. I det følgjande gir byrådet si vurdering av saka. Føremålet med bruk av vegsalt og vegsaltet sin verknad Bergen kommune sitt føremål med å nytte vegsalt på det kommunale vegnettet er å sikre brukarane størst mogleg grad av framkomst og trafikktryggleik. I Noreg er det natriumklorid, eller vanleg "bordsalt", som i utgangspunktet vert nytta som vegsalt i vinterveghaldet. Saltet vert lagt ut for å forhindre glatte, anten ved å oppretthalde eller raskare oppnå bar veg. Natriumklorid gir friksjon og trengjer også ned i og smeltar snø- /islag. Sistnemnde fører til at ein ved bruk av salt i mange tilfelle har høve til å unngå såkalla "vintervegar", i tydinga is- og snødekte vegar, kor ein finn dette naudsynt. Ver- og temperaturtilhøva er sentrale ved bruk av vegsalt. Vegsaltet har størst smelteeffekt kor gradestokken viser rundt 0 C. Ved temperaturar ein del celsiusgrader over eller under nullpunktet vert vegsaltet sin smeltekapasitet vesentleg redusert. Status med omsyn til bruk av salt på det kommunale vegnettet Gjennom vinteren nytta Bergen kommune cirka tonn vegsalt på det kommunale vegnett, som utgjer 624 km køyreveg, 102 km gang- og sykkelveg og 223 km fortau. I tillegg kjem cirka trappetrinn. I høve til den meir konkrete saltbruken opplyser Samferdselsetaten, som ansvarleg vegstyresmakt, at busstraseane vert salta preventivt med det føremål å hindre at snø og is festar seg på vegane. Den preventive saltinga må sjåast i samanheng med eit mål om at desse 3

4 vegane skal vere bare heile vinteren. På andre samlevegar vert det vurdert konkret om salt eller singel er det mest føremålstenlege strømiddelet. Bustadvegar vert som hovudregel strødd med singel, men likevel slik at det kan bli avgjort å nytte vegsalt ved spesielle vertilhøve. Tidlegare vart gang- og sykkelvegane underlagt kommunalt ansvar strødd med sand eller singel. På bakgrunn av gjentekne klagar frå syklistar om at desse strømidla medførte farlege situasjonar når dei var liggande att etter at snø og is forsvann, avgjorde Samferdselsetaten likevel å gå over til hovudsakleg å salte desse vegane. I Bergen sentrum vert såkalla miljøsalt - salt av magnesiumklorid - nytta i byrom og trapper. Skadeverknadar ved bruk av vegsalt Det er uomtvista at bruk av vegsalt har skadeverknadar, då spesielt for vegetasjonen og vassmiljøet tilliggande vegnettet som vert salta. Elles kan vegsaltet medføre korrosjonsskadar, mellom anna på køyretøy og syklar. Når det gjeld vegdekket gir undersøkingar framheva i Statens vegvesen sitt "SaltSMART"-prosjekt (omtalt nærare under) tilvising på at saltbruk i utgangspunktet ikkje medfører auka slitasje. Ettersom piggdekkslitasjen på vegdekket er langt større ved våt vegbane, og salting medfører lengre periodar med våt bar veg, vil vegsalting indirekte likevel kunne medføre auka slitasje på vegnettet. Samferdselsetaten peikar i denne samanheng på at det er viktig å merke seg at den høge vintervegstandarden har ført til ein vesentleg reduksjon i andelen køyretøy som nyttar piggdekk. Med omsyn til ovannemnde kan det i Bergen sitt tilfelle nemnast at skadeverknadane ved bruk av vegsalt generelt er mindre i kystnære strøk med mykje nedbør og naturleg saltpåverknad frå sjøen. Forskingsprosjekt vedrørande vegsalt I 2007 starta Statens vegvesen "SaltSMART"-prosjektet. Målet med forskings- og utviklingsprosjektet er å kartleggje korleis ein kan redusere bruken av vegsalt, samstundes som ein opprettheld god framkomst og trafikktryggeleik vinteren gjennom. Eit av måla med prosjektet er å kartleggje og redusere miljøskadande ved bruk av salt. Bergen kommune held seg oppdatert med omsyn til dette prosjektet og deltek også på møter kor problemstillingar knytt til bruken av vegsalt er tema. Samferdselsetaten opplyser dessutan å ha fokus på korleis ein kan redusere skadeverknadane av vegsalt til eit minimum. Alternative strømiddel til vegsalt I innbyggjarinitiativet vert det halde fram at det ligg føre alternative strømiddel som kan erstatte vegsaltet. Grus, oppvarma sand og eit treflisprodukt er nemnt konkret. Felles for desse strømidla er at dei betrar friksjonen på snø- og isdekket. Som følgje av manglande smelteeffekt bidreg desse alternative strømidla likevel ikkje til å oppnå bar veg. Dei nemnde strømidla er difor ikkje eit reelt alternativ til vegsaltet. I tillegg kan nemnast at Samferdselsetaten vurderer grus, oppvarma sand og treflis som lite egna på trafikkerte vegar grunna avgrensa verketid. I denne samanheng er det naturleg å trekkje fram at ein i Noreg opplevde manglande tilgong på vegsalt vinteren grunna generelt stor etterspurnad etter og forbruk av salt i Europa. Grunna saltmangelen vart Samferdselsetaten tvungen til å nytte singel under ver- og temperaturtilhøve kor vegsalt vanlegvis hadde vorte valt. Samferdselsetaten har opplyst å oppleve ei markant klageauke føregåande vinter i høve til tidlegare vintrar med tilsvarande tilhøve, og er av det standpunkt at auka klårt må sjåast i samanheng med saltmangelen føregåande vinter. 4

5 Når det gjeld "miljøsaltet" av magnesiumklorid, nemnt over, er dette fordelaktig i høve til natriumklorid fordi det dempar støvplaga frå saltet og i tillegg krev mindre saltmengder. Magnesiumklorid er likevel meir korrsjonsskadeleg enn natriumklorid grunna lengre tørketid på vegen og også mykje meir kostbart, og er i det heile difor ikkje å føretrekkje som strømiddel på kostnad av natriumklorid. ViaNova Plan og Trafikk gjennomførte i 2010 ei litteraturstudie for Statens vegvesen kor alternative kjemikaliar til, og tilsettingsstoff i, natriumklorid vart vurdert. Mellom anna omhandla studien effekten av alternative kjemikaliar og tilsettingsstoff på køyre- og friksjonstilhøve. Studien konkluderte med at andre kloridsalt kunne ha same eller litt betre effekt enn natriumklorid, men samstundes same eller større negative skadeverknadar på miljø og materiale. Natriumformeat og kaliumformeat, som mellom anna vert nytta på flyplassar, vart funne aktuelle for eventuelt vidare undersøkingar. Organiske salt, fromeater og acetater vart vurdert til gjennomgåande å ha dårlegare effekt på vegen enn salt. Studien konkluderte difor med at det ikkje låg føre eit fullgodt alternativ til natriumklorid kva gjeld stoffet sin effekt på vegen. I høve til tilsettingsstoff konkluderte studien med at det låg føre manglande dokumentasjon på effekten av slike stoff, og at det difor var behov for vidare undersøkingar før ein eventuelt kunne tilrå tilsetjing av andre stoff i natriumklorid. Vegdirektør Terje Moe Gustavsen uttalte då også på ein saltkonferanse i Trondheim i slutten av oktober 2010 at det ikkje ligg føre aktuelle alternativ til vegsalt og at det av trafikktryggleiksomsyn difor er uaktuelt og livsfarleg å stanse vegsaltinga. Etter dette innstiller byrådet til bystyret å fatte følgjande vedtak: 1. Bystyret pålegg Samferdselsetaten å samarbeide tett med aktuelle fagmiljø med det føremål å redusere bruken av vegsalt. 2. Inntil det ligg føre eit fullgodt og realistisk alternativ som erstattar vegsalt, erkjenner Bystyret at ein må nytte vegsalt for å oppnå tilfredsstillande framkomst og trafikktryggleik. Vedlegg (nr. 2 i elektronisk versjon): 1. Innbyggjarinitiativet "Stopp veisaltingen 2011" 5