FRAMTIDIG BYBANENETT I BERGENSOMRÅDET

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Samferdselsavdelinga Arkivsak Arkivnr. 822 Saksh. Jacobsen, John Martin Saksgang Samferdselsutvalet Fylkesutvalet Fylkestinget Møtedato FRAMTIDIG BYBANENETT I BERGENSOMRÅDET SAMANDRAG Bergen kommune, Hordaland fylkeskommune og Statens vegvesen region vest har fått utarbeidd ein analyse om vidare bybaneutbygging. Utgangspunkt for analysen er at bybanenettet skal utvidast, og den viser aktuell utstrekning av dette nettet fram til Fylkesrådmannen legg til grunn at utgreiinga om framtidig bybanenett inngår og vert vidareført som ein sentral del av det pågåande arbeidet med konseptvalutgreiinga (KVU) for Regionpakke Bergen. Analysen tilrår at følgjande korridorar er prioritert for utbygging av bybane: Rådal Bergen lufthamn Flesland Bergen sentrum Åsane Bergen sentrum Haukeland sjukehus Mindemyren Fyllingsdalen Fylkesrådmannen tilrår at det blir starta opp arbeid for å sikre framkomsten for bussen frå Bergen vest. Bussen må og sikrast prioritert over Puddefjordsbrua. Fylkesrådmannen støttar målsettinga om kontinuerleg utbygging av bybana og gir sin tilslutning til at det blir starta opp formelt planarbeid etter plan- og bygningslova for dei prioriterte bybanekorridorane.

2 FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Fylkestinget legg til grunn at utgreiinga om bybanenett inngår som ein sentral del av det pågåande arbeidet med ei konseptvalutgreiing (KVU) for Regionpakke Bergen. 2. Fylkestinget prioriterar følgjande korridorar for å halde fram med kontinuerleg utbygging av bybana: Rådal Bergen lufthamn Flesland Bergen sentrum Åsane Bergen sentrum Haukeland sjukehus Mindemyren Fyllingsdalen 3. Fylkestinget gir sin tilslutning til at det blir starta opp arbeid med å sikre framkomsten for bussen frå Bergen vest. Fylkestinget føreset at bussen må få prioritert til og over Puddefjordsbrua. 4. Fylkestinget tilrår at det vert starta opp planarbeid etter plan- og bygningslova for dei prioriterte korridorane. Paul M. Nilsen Magnus Vestrheim Vedlegg: Analysen framtidig bybanett i Bergensområdet (Analysen er sendt til medlemene i samferdselsutvalet tidlegare) 2

3 FYLKESRÅDMANNEN, : Bakgrunn Fylkestinget gjorde sak 78/06 høyringsuttale til Transportplan Vestlandet mellom anna slikt vedtak: Hordaland fylkesting ønskjer ei utgreiing om eit framtidig bybanenett til bydelane i Bergen, og alle Bergen sine omegnskommunar. Bystyret i Bergen har i sak gjort vedtak om å bygga Bybanen til alle bydelar og byrådet har ved fleire høve gjeve styringssignal om å vidareutvikla Bybanen. Analysen Framtidig bybanenett i Bergensområdet ligg no føre. Den er utarbeidd på oppdrag frå Bergen kommune, Hordaland fylkeskommune og Statens vegvesen. Ei prosjektgruppe med medlemer frå Bergen kommune, Fjell kommune, Statens vegvesen og Hordaland fylkeskommune (samferdselsavdelinga, Skyss og Bybanen AS) har delteke i utgreiingsarbeidet. Det er lagt opp til at analysen om framtidig bybanenett skal inngå som ein del av det pågåande arbeidet med konseptvalutgreiinga (KVU) for Regionpakke Bergen. Ulike finansieringsløysingar for framtidig utbygging av bybanenettet har ikkje vore tema i analysen. Handsaming i Bergen kommune Byrådet i Bergen kommune handsama sak om framtidig bybanenett på møte og gjorde følgjande innstilling til bystyret: 1. Utredningen "Framtidig bybanenett i Bergensområdet" med de anbefalinger om rekkefølge som der inngår, legges til grunn for arbeidet med "Regionpakke Bergen". Statens bidrag til utbygging av kollektivsystemet i Bergensområdet må økes. 2. For å tilrettelegge for kontinuerlig utbygging av bybanen og gi forutsigbarhet i byutviklingen, startes det reguleringsplanarbeid for de prioriterte strekningene. Det forutsettes at reguleringsarbeidet finansieres gjennom belønningsordningen. 3. Med henvisning til vedtak i fylkestinget den 12. desember 2006, oversendes saken til Hordaland fylkeskommune. Komite for miljø og byutvikling handsama saka om framtidig bybanenett på møte sak og fatta følgjande vedtak: Saken utsettes og drøftes i et felles møte med samferdselsutvalget i fylket Om analysen om framtidig bybanenett Sentrale problemstillingar i analysen Bybanen mellom Bergen Sentrum og Nesttun opnar 22. juni 2010, og i 2013 vil ei forlenging til Rådal vere klar. Sentrale problemstillingar som analysen om framtidig bybanenett forsøker å svare på er: I kva transportkorridorar er det mest aktuelt å vidareføre Bybanen i eit perspektiv fram mot 2040? Kor langt ut i bystrukturen er bane tenleg i 2040? I kva rekkefølgje kan ein tilrå ei trinnvis utvikling av eit bybanenett? På kva stamruter i kollektivtrafikken vil det vere for lite grunnlag for bane og trong for tiltak for buss? Passasjerpotensialet for bybanen Bergensområdet er i sterk vekst og til 2040 er forventa ei auke i befolkninga på personar. For å anslå den framtidige transportetterspurnaden og passasjerpotensialet for Bybanen, er det lagt til grunn to alternative byutviklingsscenario med ulik grad av fortetting og byutvikling i Bybanen sitt influensområde. I tillegg er det gjort vurderingar av auke i kollektivandel og kor mykje bybane vil ta 3

4 over av busstrafikken. Dette gir oss eit overslag på passasjerpotensialet som kan betenast av eit framtidig bybanenett. Metode og innhald Analyseområdet er Bergensområdet med dei 12 kommunane som er med i Regionpakke Bergen. Desse er Lindås, Radøy, Meland, Osterøy, Vaksdal, Samnanger, Os, Sund, Fjell, Øygarden, Askøy og Bergen. Ved nærmare undersøkingar av busetnad og arbeidsplassar i dag og prognosar for framtidig utvikling, har området for vurdering av framtidig bybaneutbygging ytterpunkt ved Arna, Osøyro, Knarvik og Straume. Dei analyserte korridorane er vist på figur 3.5 på side 32 i utgreiinga. Det blir understreka at linene på figuren ikkje treng å samsvare med faktiske trasealternativ. Det er korridorar for eit framtidig bybanenett som er i fokus i analysen. Inngangsdata Dagens reiser er kartlagd i reisevaneundersøkinga (RVU) frå Føresetnader om befolkningsutvikling er henta frå Statistisk sentralbyrå sine befolkningsprognosar. Analysen opererer med to ulike byutviklingsscenario. Det moderate scenariet tek utgangspunkt i ei vidareføring av fortettingsstrategien som er gjort gjeldande for første byggetrinn av Bybanen. Det andre scenariet auker arealutnyttinga med 35 % i høve til det moderate. Det blir lagt til grunn at kollektivandelen vert auka ved innføring av bane ettersom banen går uavhengig av annan trafikk. Konkurranseflata og endringar i kollektivandelen er vurdert for kvar enkelt korridor. Denne er sjølvsagt avhengig av framtidig transportpolitikk i Bergen, spesielt antal parkeringsplassar, kapasitet på vegnettet og køprising eller andre restriktive tiltak. Nøkkeltalssamanlikning For å forsvare investeringane i bybana er det trong for eit betydeleg trafikkgrunnlag. Tre ulike nøkkeltal om passasjerpotensialet er nytta for å vurdere tersklar for når bane er rett teknologi. Tersklane er utvikla med grunnlag i nyare bybaneløysingar i Frankrike, Tyskland og Storbritannia. Lav terskel - bane aktuell Høy terskel - klar baneanbefaling 1 Passasjerar pr linjekilometer transportetterspurnad Passasjerar i dimensjonerande time behov for kapasitet Befolkning per linjekm innan 400 m frå banen 2000 Tabell 1: Terskler basert på internasjonale erfaringar Transportkorridorar aktuelle for bane Analysen konkluderar med at det fram til 2040 vil vere aktuelt med bybane på følgjande strekningar utover den vedtatte traseen mellom Bergen sentrum og Rådal. Sør: Rådal sentrum Bergen lufthamn Flesland Nord: Bergen sentrum Åsane sentrum Vest: Bergen sentrum Haukeland sjukehus - Mindemyren Fyllingsdalen - Storavatnet Dette gir ca 25 km nytt bybanenett. Kart som viser bybanenettet er mellom anna vist i side 10 i utgreiinga. Når køyretider for bybane blir tatt med inn i vurderingane blir det tilrådd buss vest for Fyllingsdalen. Dette inneber at Bybanen ikkje blir bygd til Storavatnet. 4

5 Etappevis utbygging av bybanenettet Inndeling i etappar for ei gradvis utvikling av bybanenettet, er blant anna eit spørsmål om kombinasjon av etappar som utfyller og styrker kvarandre, og dels ei tilpassing til tilgjengeleg finansiering. Størst utbytte får byen ved fullt utbygde korridorar. 1. Rådal Bergen lufthamn Flesland Som første etappe etter utbygginga Nesttun og Rådal, størst nytte i høve til investeringane Stort byutviklingspotensial som kjem tidleg i planperioden. Det er konkrete planer for stor vekst i næringsutvikling i områda som får nytte av banen Fleslandsområdet er mest egna for verkstad og depot. 2. Bergen sentrum NHH Oppnår god betening av trafikk gjennom sentrum, stort trafikkpotensial Reduserer busstrafikk gjennom sentrum Forsterkar kollektivvenleg byutvikling i Sandviken 3. NHH Åsane Stort trafikkpotensial Effektivt driftsopplegg, erstattar stor busstrafikk 4. Bergen sentrum Haukeland sjukehus Mindemyren Gir god betjening av Haukelandsområdet Forsterkar kollektivvenleg byutvikling på Mindemyren 5. Mindemyren Fyllingsdalen Knyter saman to tunge byområde som har dårleg kontakt i dag Stort trafikkpotensial Stamruter og regionale hovudruter for buss Det samla kollektivsystemet i Bergensområdet vil bestå både av båt, buss og bane. Utover korridorane som er aktuell for bybane vil følgjande stamruter og regionale hovudruter ha eit trafikkgrunnlag mest egna for buss: Nord: Nordhordland - Åsane via ny E39 Nyborgtunnelen Sør: Osøyro Rådal, via ny E39 mellom Svegatjørn og Rådal Vest: Straume/Askøy Bergen sentrum Bergen sentrum - Birkelundstoppen Det blir lagt til grunn at stamrutene for buss skal ha god framkomst, om nødvendig ved hjelp av eigne kollektivfelt. Kvifor ikkje bybane lengre ut? Korridoranalysen og samanlikninga av nøkkeltal konkluderar med at endepunktet i nord bør vere i sentrale deler av Åsane. Ei eventuell forlenging av banen til Hylkje/ Hordvik føreset at hovudtyngda av ny bustadbygging i Bergen blir lagt til dette området, og at utbygginga får ein urban tettleik. Mot Osøyro, mot Askøy og mot Arna er ein ikkje i nærleiken av det nødvendige trafikkgrunnlaget som tilseier ei satsing på bane. Mot vest er det gjort vurderingar for å finne ut kva som skal til for at man tilfredsstiller nøkkeltala. Ein har vald å sjå spesielt på vest fordi Straume og Fjell kommune representerar eit tyngdepunkt når det gjeld antalet busette og fordi kommunen har ambisiøse planar om ei byutvikling som vil gi ein vekst folketal i tilknyting til kommunesenteret. Analysen viser at det må ei auka i antalet busette på mellom to og tre gangar dagens befolkning for å forsvare utbygging av bybane. Vidare må det til ei sterk vekst i kollektivandelen. Fjell kommune har ambisiøse planar for utvikling av Straume, men det blir ikkje lagt opp til ein så sterk vekst som må til for at det skal forsvare ei utbygging av bybane fram mot

6 Nye vegprosjekt endrar vilkåra for busstrafikken mot nord og sør Dei regionale hovudrutene nordover og sørover må sjåast i samanheng med utbygging av E39 på dei aktuelle strekningane. Både Nyborgtunnelen i nord og ny veg mellom Svegatjørn og Rådal i sør, vil betre vegkapasiteten og opne opp for ei ny differensiering av rutetilbodet mellom Bergen og omlandskommunane, med ekspressruter på dei nye vegane og lokale ruter for betening av mellomområda. Det blir lagt til grunn at det ikkje vil vere behov for større investeringar for å sikre bussane betre framkomst og regularitet på desse strekningane. Dei største framtidige utfordringane for busstransporten er mot vest Det er venta at dei største framtidige utfordringane for bussrutene er i vest. Bergen sentrum - Loddefjord er definert som stamline, og rutene vidare ut til Sotra og Askøy som regionale hovudruter. Dagens framkomstproblem for dei regionale rutene frå Sotra og Askøy i vest, dvs inn mot Storavatnet, kan bli løyst i samband med etablering av eit nytt samband til Sotra. Forventa trafikkvekst føreset god regularitet og sikker framkomst for busstrafikken på Vestre innfartsåre. Det vil vere blant dei viktige oppgåvene for utvikling av kollektivtilbodet i Bergensområdet å sikre at kollektivtransporten på denne strekninga får gode vilkår, på lik linje med utvikling av eit komplett bybanenett. Før 2040 er trafikkgrunnlaget venteleg ikkje stort nok til at bybane vil være nødvendig. Det er mellom anna behov for full framkomst for bussane gjennom eigne kollektivfelt. Kollektivfelt frå og med Lyderhorntunnelen til og med Damsgårdstunnelen har ein forventa kostnad på 700 mill kr. Det er då føresett at framkomsten for kollektivtransportent over Puddefjordsbroen kan sikrast gjennom trafikkregulerande tiltak og at tiltak ved brua ikkje krev utviding av denne. Utan eigne framkomstiltak vil kollektivtrafikken frå vest kunne bli ståande i kø på Vestre innfartsåre. En bybaneløsning via Loddefjord og Fyllingsdalen kan då vise seg å bli raskaste løysing inn mot Bergen sentrum. Fylkesrådmannen sine merknader Etter fylkesrådmannen si vurdering gjev analysen om framtidig bybanenett eit godt grunnlag for å prioritere korridorar vidare for utbygging av bybanenettet. Eg sluttar meg i all hovudsak til dei vurderingar og prioriteringar som er gjort i utgreiinga. Fylkesrådmannen legg til grunn at utgreiinga om framtidig bybanenett inngår og vert vidareført som ein sentral del av det pågåande arbeidet med konseptvalutgreiinga (KVU) for Regionpakke Bergen. Prioriterte korridorar for utbygging av bybane Analysen tilrår at følgjande korridorar vert prioritert for vidare utbygging av bybanenettet. Rådal Bergen lufthamn Flesland Bergen sentrum Åsane Bergen sentrum Haukeland sjukehus Mindemyren Fyllingsdalen Bussen må ha prioritert på Vestre innfartsåre og inn mot bytepunkta for bybanen Fylkesrådmannen tilrår at det blir starta opp arbeid for å sikre framkomsten for bussen langs Vestre innfartsåre med kollektivfelt frå og med Lyderhornstunnelen til og med Damsgårdtunnelen. Bussen må og sikrast prioritert over Puddefjordsbrua. Når bybana blir bygd ut vil fleire trafikantar enn i dag byte transportmiddel frå buss til bane. Reiser som involverar byte er sårbare for forseinkningar i vegsystemet. Fylkesrådmannen føreset at det samstundes med å planlegge bybanen blir arbeidd for å sikre bussen god framkomst inn mot bytepunkta til banen. Driftskonsept og rolledeling buss/bane må arbeidast vidare med Utgreiinga tilrår at det er behov for å utarbeide aktuelle driftskonsept og fastsette meir i detalj rolledelinga mellom buss og bane. Fylkesrådmannen er samd i dette, og vil peike på at det er den samla kollektivbeteninga i korridorane som er avgjerande for om bybanen blir vellukka eller ikkje. 6

7 Kontinuerleg utbygging og vidare planlegging Fylkesrådmannen støttar målsettinga om kontinuerleg utbygging av bybana og gir sin tilslutning til at det blir starta opp formelt planarbeid etter plan- og bygningslova for dei prioriterte bybanekorridorane. Bybanen mellom Bergen Sentrum og Nesttun opnar 22. juni 2010, og i 2013 vil ei forlenging til Rådal vere klar. Planprogram for Bybanen frå Rådal til Flesland er på høyring no og det er starta opp eit arbeid med trasevurderingar for bybane frå Bergen sentrum og nordover mot Åsane. 7