HØYRINGSUTTALE - TIL RAPPORT OM REGIONALE BOMPENGESELSKAP

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Samferdselsavdelinga Arkivsak Arkivnr. 810 Saksh. Midtgård, Bjørn Inge Saksgang Samferdselsutvalet Fylkesutvalet Møtedato HØYRINGSUTTALE - TIL RAPPORT OM REGIONALE BOMPENGESELSKAP SAMANDRAG Statens vegvesen Vegdirektoratet har på oppdrag frå Samferdselsdepartementet sendt ut rapporten «Anbefaling om regionale bompengeselskaper» frå på høyring. Det er om lag 60 ulike bompengeselskap i landet. Vegdirektoratet reknar med at ei omstrukturering til større selskap kan gje ei meir ryddig forvaltning av sektoren og på sikt gje økonomiske gevinstar. Fylkesrådmannen viser til at fylkespolitiske organ i Hordaland ved fleire høve har gått inn for å etablera eit fylkeskommunalt/regionalt bompengeselskap. Det er ikkje konkretisert nærmare kor omfattande eit slikt selskap bør vera eller kor selskapet skal lokaliserast. Hovudintensjonen med omstruktureringa av bompengeselskapa må vera å kutta kostnader, noko som bør vera svært vesentleg for talet på selskap, storleiken og lokaliseringa. Fylkesrådmannen vil likevel peike på at eventuelle endringar av strukturen av bompengesselskapa også opnar opp for at «minimumsløysinga» (eit bompengeselskap per fylke) kan etablerast. Fylkesrådmannen meiner det bør vera opp til selskapa å vurdera kva av kjerneoppgåvene (t.d. administrasjon og rekneskapsføring) selskapa vil utføra sjølve og kva som skal konkurranseutsetjast. Styret i selskapet bør, gjennom å kjenna selskapet, ha dei beste føresetnadane for å vurdera korleis selskapet skal driftast.

2 FORSLAG TIL INNSTILLING 1. Fylkesutvalet stiller seg positiv til intensjonen med omstrukturering av bompengeselskapa for å kutta kostnader, noko som bør vera svært vesentleg for talet på selskap, storleiken og lokaliseringa. 2 Fylkesutvalet legg til grunn at det vert opna opp for at også «minimumsløysinga» (eit bompengeselskap per fylke) kan etablerast. 3. Det bør vera opp til selskapa å vurdera kva av kjerneoppgåvene selskapa vil utføra sjølve og kva som skal konkurranseutsetjast. Johnny Stiansen Kst. fylkesrådmann Thorbjørn Aarethun Kst. samferdselssjef Vedlegg: 1. Høyringsbrev frå Statens vegvesen frå «Anbefaling om regionale bompengeselskaper. Rapport 10. desember 2012.» 2

3 FYLKESRÅDMANNEN, : 1.0 Bakgrunn Statens vegvesen Vegdirektoratet har på oppdrag frå Samferdselsdepartementet sendt ut rapporten «Anbefaling om regionale bompengeselskaper» frå på høyring. Det er om lag 60 ulike bompengeselskap i landet. Vegdirektoratet reknar med at ei omstrukturering til større selskap kan gje ei meir ryddig forvaltning av sektoren og på sikt gje økonomiske gevinstar. Høyringsfristen er sett til 1.februar Grunngjevinga i rapporten for samanslåing til større selskap I rapporten vert det vist til at kompetanse og økonomiske resultat varierer mellom mykje mellom selskapa: «Situasjonen avviker fra brukeres og politikeres samstemte forventninger til at bompengeprosjektet skal drives med lavest mulige kostnader.» Det vert vist til at større selskap vil kunna gje reduserte administrasjons- og driftskostnader gjennom Styrka bestillarfunksjon i høve til driftsselskapa (kompetanse og forhandlingsposisjon). Lågare faktureringskostnadar for passeringar av køyretøy utan brikke (ein faktura for fleire bompengeprosjekt). Samanslåing av utstedarfunksjonen (enklare for kunden, meir effektiv handtering av avtalar/brikker m.m.). Verdien av kontinuerleg kompetansebygging i eit varig arbeidsmiljø. I høve til finanskostnadar vert det vist til at det er store variasjonar i kva lånevilkår dei ulike bompengeselskapa oppnår. I rapporten vert det konkludert med at: «Et regionalt selskap vil i større grad enn dagens selskaper kunne ha de ressurser som kreves for å utnytte den kredittverdigheten bompengeselskapet har i lånemarkedet. Faste, varige selskaper sikrer kontinuitet i opparbeidet kompetanse.» 3.0 Tilrådingar i rapporten Maksimalt eit selskap per fylke Vegdirektoratet legg opp til at det vil vera frivillig om dagens bompengeselskap vil fortsetja aleine eller bli teke inn i det nye regionale bompengeselskapet. Men Vegdirektoratet vil at nye bompengeprosjekt automatisk blir innlemma i det aktuelle regionale selskapet. Vegdirektoratet ser det som optimalt om selskapa vert inndelte geografisk som Vegregionane (minst tre fylke i kvart regionalt selskap, totalt seks regionale selskap), men dette er ikkje eit krav. Vegdirektoratet reknar med at det, i høve til tilrådd geografisk dekningsområde, trengst 3-5 tilsette i kvart selskap for å følgja opp driftsavtalar og utføra alle oppgåver innan økonomiforvaltning og rapportering. Organisering som aksjeselskap Aksjeselskap vert tilrådd som selskapsform og eigarane bør primært vera fylkeskommunar, men også kommunar kan vera eigarar. Andre selskapsformer som t.d. fylkeskommunale foretak, er ikkje vurderte som «hensiktsmessige», grunna ulike rekneskapsprinsipp. Det er lagt til grunn at dei regionale selskapa «kun skal befatte seg med vedtatte innkrevingsprosjekter. Selskapet skal ikkje under noen omstendighet brukes som en pådriverorganisasjon for nye prosjekter». 1 Sjå: 3

4 Organisering i prosjektmodell Fleire bompengeprosjekt inngår i det same regionale selskapet, men midlane skal haldast åtskilte. Uavhengige prosjektrekneskapar utan samanblanding av midlane, vil vera eit ubetinga krav til selskapa - for å ta vare på nytteprinsippet og å hindra kryssubsidiering av bompengeprosjekta (sjå s. 8 i rapporten). To andre modellar konsernmodellen og ekspertmodellen er også blitt vurderte, men er forkasta (sjå s. 10 i rapporten). Rekneskapsføringa legg ein opp til skal skje i selskapet. «..kjøp av regnskapstenester vil ikke bli mulig da regnskapsbyråer bruker sine egne regnskapsprogram som ikke kan holde bomprosjektene helt økonomisk atskilt.» Forenkla uoversiktlege pris- og rabattordningar Omorganiseringa skal gje grunnlag for å forenkla uoversiktlege pris- og rabattordningar. Vegdirektoratet tilrår at dei regionale selskapa skal vera «utsteder» av kundeavtalar og gje kundane ein einsarta avtale uansett kva anlegg dei køyrer i. Innkreving frå dei enkelte bompengeprosjekta skal vidareførast på same vilkår etter samanslåinga. Men Vegdirektoratet foreslår ein «mekanisme» for frivillig overgang til ein felles metode for takst og rabatt, utan at det må fremjast nye bompengeproposisjonar for Stortinget for kvart enkelt bompengeprosjekt. Nytt avtaleverk Vegdirektoratet skriv at omstruktureringa av sektoren gjer det naudsynt å utarbeida nytt avtaleverk. Utkast til ny bompengeavtale inngår ikkje i rapporten, men vil bli fremma for godkjenning av departement og Storting før oppstart av ny organsisasjonsstruktur. 4.0 Andre rammer for større bompengeselskap Oppgåver og driftsprinsipp som før Forslaget til omorganisering inneber inga endring i bompengeselskapa sine oppgåver og driftsprinsipp. Oppgåvene til selskapa er omtala på s. 7 og 8 i rapporten. Økonomiske og administrative konsekvensar Etablering av regionale/fylkeskommunale selskap vil ha økonomiske og administrative konsekvensar for bompengeselskapa, det offentlege, og for brukarane av vegnettet. Selskapskostnadane er forventa å gå ned, men det er usikkert kor stor gevinsten vert. På kort sikt er det ikkje rekna med vesentlege endringar i kostnadar for det offentlege. Færre selskap er mindre ressurskrevande å kontrollera. Vegdirektoratet skriv at det kan bli lettare å få samanliknbar rapportering, til rett tid frå store profesjonelle selskap, men at større selskap normalt vil vera meir ressurskrevande å følja opp. Etablering av regionale selskap er forventa å ha positive økonomiske konsekvensar for brukarane av vegnettet. Dei økonomiske effektane vil koma brukarane av vegnettet til gode i form av lågare total bompengeinnbetaling over prosjektet si levetid. Framdrift I rapporten frå Vegdirektoratet kapittel 7 er det skissert ein framdriftsplan med tiltak og ansvar. Om det vert gjeve klarsignal frå Samferdselsdepartementet til å gjennomføra denne reforma, legg Vegdirektoratet opp til å etablera eit samhandlingsforum for å detaljera forslaget. 5.0 Tidlegare rapportar og vedtak i HFK I 2005 utarbeidde Hordaland fylkeskommune rapporten «Organisering og administrasjon av bompengeselskapa Administrasjonsselskap eit steg på vegen mot fylkeskommunalt eller regionalt bompengeselskap» 2. I rapporten vart ein modell med eit fylkeskommunalt eller regionalt bompengeselskap tilrådd som optimal løysing på lang sikt, der ein «nyttar stordriftsfordelar, utviklar ein kompetent organisasjon og nyttar samordningseffektar». Fylkestinget handsama rapporten , sak 69/05, og vedtok mellom anna å etablera eit administrasjonsselskap for 2 Sjå: 4

5 bompengeselskap i Hordaland. Fylkesutvalet gjorde , sak 243/06 «Uttale til ny forskrift om bompengeavgifter på offentleg veg», mellom anna slikt vedtak: «Fylkestinget har tidlegare vedteke å etablere eit felles administrasjonsselskap for alle bompengeprosjekta i fylket som eit første steg i arbeidet med å etablere eit felles regionalt bompengeselskap. Fylkesutvalet går inn for at det i bompengeordninga vert opna opp for at det kan etablerast eit fylkeskommunalt eller regionalt bompengeselskap med lokal forankring.» Som eit første steg på vegen mot eit regionalt bompengeselskap, vart det i 2009 satsa på å etablera eit administrasjonsselskap for bompengeselskapa i fylket. Men saka vart trekt, grunna mogleg konflikt i høve til påtenkt organisering i høve til regelverket om offentlege anskaffingar. I april 2010 låg rapporten «Fylkeskommunale/regionale bompengeselskap 3» føre, utarbeida av ei arbeidsgruppe frå Statens vegvesen og fylkeskommunane i Buskerud, Sør- Trøndelag og Hordaland, rapporten. Rapporten tilrår oppretting av fylkeskommunale/regionale bompengeselskap. I Regional transportplan Hordaland , sak 72/12, som vart handsama i Fylkestinget , legg ein opp til å etablera eit fylkeskommunalt/regionalt bompengeselskap. Dersom det vert opna for etablering av fylkeskommunale / regionale bompengeselskap bør det snarast startast eit arbeid med å etablera eit slikt selskap her i fylket. Fylkestinget gjorde , sak 73/12 «Årsbudsjett 2013/Økonomiplan », melllom anna slikt vedtak: «Fylkestinget ber om at det vert lagt fram ei utgreiing som synleggjer positive og negative konsekvensar av at dei prosjektrelaterte bompengeselskapa vert erstatta av eit regionalt bompengeselskap. Utgreiinga må vurdera dei ulike fasane i eit bompengeprosjekt; - tidleg fase med innsal av prosjektet og finansierings-/innkrevjingsfasen etter realiseringsvedtak.» 6.0 Fylkesrådmannen sine merknader Fylkesrådmannen viser til at fylkespolitiske organ i Hordaland ved fleire høve har gått inn for å etablera eit fylkeskommunalt/regionalt bompengeselskap. Det er ikkje konkretisert nærmare kor omfattande eit slikt selskap bør vera eller kor selskapet skal lokaliserast. Hovudintensjonen med omstruktureringa av bompengeselskapa må vera å kutta kostnader, noko som bør vera svært vesentleg for talet på selskap, storleiken og lokaliseringa. Fylkesrådmannen vil likevel peike på at eventuelle endringar av strukturen av bompengesselskapa også opnar opp for at «minimumsløysinga» (eit bompengeselskap per fylke) kan etablerast. Fylkesrådmannen meiner det bør vera opp til selskapa å vurdera kva av kjerneoppgåvene (t.d. administrasjon og rekneskapsføring) selskapa vil utføra sjølve og kva som skal konkurranseutsetjast. Styret i selskapet bør, gjennom å kjenna selskapet, ha dei beste føresetnadane for å vurdera korleis selskapet skal driftast. Fylkesrådmannen er spørjande til tilrådinga om at selskapa sjølve må føra rekneskapane i eit eige rekneskapsprogram, for å halda rekneskapane frå ein annan. Moderne rekneskapssystem vil truleg kunna takla rekneskapsutfordringane som følgjer ved å omstrukturera bompengeselskapa. 3 Sjå: 5