Nordheimsund, Sandve gnr. 11 bnr. 471 Kvam herad

Transkript

1 Nordheimsund, Sandve gnr. 11 bnr. 471 Kvam herad KULTURHISTORISKE REGISTRERINGAR REGULERINGSPLAN FOR BRENNEHAUGEN RAPPORT

2

3 Forord Etter omorganiseringa av kulturminnevernet i 1990 vart ansvaret for automatisk freda kulturminne i plansaker overført til fylkeskommunane. I Hordaland fylkeskommune er det Seksjon for kulturminnevern og museum ved Kultur- og idrettsavdelinga som utfører det kulturminnefaglege arbeidet. Planområda vert sjekka ut i høve til arkivopplysingar om kjente automatisk freda kulturminne. Det vert og gjort ei kulturminnefagleg vurdering om det må gjerast arkeologiske registreringar i felt. Den arkeologiske registreringa i felt har som mål å finne ut om eit planlagd tiltak vil komma i konflikt med automatisk freda kulturminne (eldre enn 1537). I den grad tiltaket vil verka inn på nyare tids kulturminne vil desse bli kort omtalte. Denne rapporten er utarbeidd på bakgrunn av arkeologisk registrering i felt. Rapporten gjev opplysingar om arbeidsomfang, utstrekning og karakter av registrerte kulturminne, og om framlagde planar er i konflikt med kulturminne.

4

5 Innhald 1. Samandrag... s 1 2. Bakgrunn. s 1 3. Kulturminne og kulturmiljø- nokre sentrale omgrep.. s 3 4. Metode s 4 5. Området... s 5 6. Tidlegare registreringar og funn i området. s 8 7. Undersøkinga..... s Automatisk freda kulturminne... s Konklusjon.. s 20

6 Figurliste Fig. 1: Kart over planområdets plassering i Kvam herad. s 2 Fig. 2: Kart over planområdets plassering sørvest for Nordheimsund sentrum... s 2 Fig. 3: Oversikt over dei arkeologiske periodane. s 3 Fig. 4: Kart over planområdet.. s 6 Fig. 5: Flyfoto av planområdet. s 8 S7 Fig. 6: Kart over kjende kulturminne i nærområdet (askeladden.ra.no).. s 8 Fig. 7: Sjakt 1 og 2 sett mot vest.. s 9 Fig. 8: Flyfoto av lokaliteten... s 10 Fig. 9: Kart over lokaliteten med sjaktteikningar... s 11 Fig. 10: Sjakt 1 sett mot aust... s 13 Fig. 11: A12, kokegrop. Sett mot aust.. s 13 Fig. 12: A8, grøft, sjakt 1. Sett mot vest.. s 14 Fig. 13: Plan- og profilteikning av A8, grøft, sjakt 1. s 14 Fig. 14: A14, kokegrop, sjakt 1. Sett mot vest.. s 15 Fig. 15: Plan- og profilteikning av A14, kokegrop, sjakt 1.. s 15 Fig. 16: Tabell over strukturane i sjakt 1.. s 16 Fig. 17: Tabell over strukturane i sjakt 2. s 17 Fig. 18: Sjakt 2 sett mot aust.. s 18 Fig. 19: A23, kokegrop, sjakt 2. Sett mot aust.. s 18 Fig. 20: Tabell over strukturane i sjakt 3... s 19 Fig. 21: Sjakt 3 sett mot aust.. s 19

7 1. Samandrag I samband med oppstart av reguleringsplan for Norheimsund, Sandve gnr. 11, bnr. 471, i Kvam herad vart det gjennomført ei arkeologisk registrering 20. og 21. desember Registreringa vart utført av Solveig Roti Dahl og Elizabeth Warren på vegne av Kultur- og idrettsavdelinga ved Hordaland fylkeskommune. Det vart nytta maskin og maskinførarar frå Kjosås Maskin. Det vart nytta 25,5 timar i felt inkludert reisetid. Etterarbeid og rapport er gjort av Solveig Roti Dahl. Det vart opna 4 sjakter i planområdet, der 3 sjakter var funnførande. Det vart registrert ein ny automatisk freda lokalitet, eit bustad/aktivitetsområde frå romartid, eldre jernalder, Askeladden id Bakgrunn Bakgrunnen for undersøkinga er motteke melding om oppstart av reguleringsplan for Norheimsund, gnr. 11, bnr. 471, i Kvam herad (Saksnr ). Føremålet med planen er tilrettelegging for bustadområde. Det var frå før ikkje kjent automatisk freda kulturminne innafor eller i nærleiken til planområdet. På bakgrunn av kjente kulturminne i området rundt Nordheimsund vart området vurdert til å ha potensiale for funn av automatisk freda kulturminne. 1

8 Fig. 1: Kart over planområdets plassering i Kvam herad. Fig. 2: Kart over planområdets plassering sørvest for Nordheimsund sentrum. 2

9 3. Kulturminne og kulturmiljø - nokre sentrale omgrep Kulturminne er konkrete spor etter menneske som levde før oss. Dei omfattar òg stader det er knytt historiske hendingar, tru eller tradisjonar til, jf. Kulturminneloven 2, 1. ledd. Kulturminne kan til dømes vere hus, gravhaugar, tufter, båtar og vegar. Desse kan vere frå tidlegare tider eller frå vår eiga tid. Med kulturmiljø er meint eit område der kulturminne er ein del av ein større heilskap eller samanheng. Kulturmiljø kan til dømes vere ein bydel, eit gardstun med landskapet ikring, eit fiskevær eller eit industriområde med fabrikkar og bustader, jf. Kulturminneloven 2, 2. ledd. Eit stort tal med verdifulle kulturminne er freda. Gjennom Kulturminneloven er kulturminne frå oldtid og mellomalder (inntil år 1537), ståande bygningar eldre enn 1650 og samiske kulturminne eldre enn 100 år automatisk freda. Lova inneheld òg eigne lovføresegner om vern av skipsfunn. Kulturminneloven 4 inneheld ei liste av ulike typar kulturminne som er automatisk freda. I kulturminneforvaltninga vert det også ofte skilt mellom automatisk freda kulturminne, også kalla fornminne og nyare tids kulturminne Arkeologiske periodar Ukalibrert BP Kalibrert BC/AD Eldre Tidlegmesolitikum (TM) BP BC steinalder Mellommesolitikum (MM) BP BC Seinmesolitikum (SM) BP BC Yngre Tidligneolitikum (TN) BP BC steinalder Mellomneolitikum, periode A (MNA) BP BC Mellomneolitikum, periode B (MNB) BP BC Seinneolitikum (SN) BP BC Bronsealder Eldre jernalder Eldre bronsealder (EBA) BP BC Yngre bronsealder (YBA) BP BC Førromersk jernalder BP BC Romartid BP AD Folkevandringstid BP AD Yngre Merovingartid BP AD jernalder Vikingtid BP AD Mellomalder Tidlig mellomalder AD Høgmellomalder AD Seinmellomalder AD Fig. 3: Oversikt over dei arkeologiske periodane. 3

10 Dei aller fleste av dei automatisk freda kulturminna er enno ikkje registrert. Det er ulike årsaker til dette. Mest vanleg er at dei ligg under dagens markoverflate, og ikkje er synlege. Det kan og skuldast at ein aldri har leita etter kulturminne i desse områda, eller at kulturminna er så overgrodd at dei ikkje lenger er synlege. Så lenge kartfesting og registrering av automatisk freda kulturminne aldri vil bli fullstendig, er ein i offentleg forvalting og arealplanlegging avhengig av den informasjonen og dei data kulturminnevernet får fram gjennom registreringsarbeidet. Ved planlegging av offentlege og større private tiltak pliktar den ansvarlege å undersøke om tiltaket vil virke inn på automatisk freda kulturminne, jf. Kulturminneloven 9. Kulturminne frå nyare tid (yngre enn 1537) har meir eller mindre stor verneverdi, men er med unntak av ståande bygningar eldre enn 1650 i utgangspunktet ikkje automatisk freda. Dei kan verte freda etter 15 i Kulturminneloven eller verte regulerte til vern med heimel i Plan- og bygningsloven. I Sefrak-registeret er kulturminne frå før 1900 (hovudsakleg ståande bygningar) registrert. I nokre områder er òg kulturminne frå etter 1900 Sefrak-registrert. 4. Metode Sidan førhistoriske spor etter menneske ofte ikkje er synleg på markoverflaten, vil registreringsmetode vanlegvis innebere graving manuelt med spade, prøvestikking eller ved hjelp av gravemaskin, maskinell flateavdekking. I område kor ein reknar med funn av synlege kulturminne vert det søkt i overflata. Ofte vert fleire metodar nytta på ei og same registrering. Kva metode som er vald avheng av topografi, høgd over havet og kva type kulturminne ein reknar med å kunne påvise. Maskinell flateavdekking er ein arkeologisk registreringsmetode ofte nytta til å påvise automatisk freda kulturminne i dyrka mark. Metoden går ut på at ein fjernar jordlag med gravemaskin ned til undergrunnen eller til uforstyrra lag med funn av forhistoriske spor. Når den overdekkande jordmassen blir fjerna av gravemaskina føl arkeologane maskina og reinsar fram den avdekka flata for å påvise spor etter førhistorisk aktivitet. Slike spor er til dømes stolpehol og veggriller etter hus, ulike typar nedgravingar som graver, kokegroper og eldstadar, ardspor etter førhistorisk jordbruk eller restar av kulturlag eller dyrkingslag. Ved registreringa er det opna opp søkesjakter i ikring tre meters breidde og i varierande lengde. 4

11 På bakgrunn av kunnskap om tidlegare kjende kulturminne i området, terrenget og nærleik til sjøen kunne ein venta å finne spor frå bronsealder/jarnalder i planområdet. Ved registreringa vart det sjakta med gravemaskin i planområdet. 5. Området Planområdet på Sandve gnr. 11 bnr. 471 kalla Brennehaugen ligg søraust for eit næringsområde i Gamle Dalavegen, og sør for Sandvenhagen, eit bustadfelt sentralt i Norheimsund i Kvam herad (fig. 1-5). Planområdet er ei flate med dyrka mark som ligg like sør for sjølve Brennehaugen. I vest og nord stig terrenget oppover mot naturlege haugar i landskapet. I sørleg del av planområdet er det ei svak stigning i terrenget og ved plangrensa går ein skogsveg oppover den bratte fjellsida. I aust skrår terrenget svakt nedover. Frå høgdedraget like vest for planområdet renn det ein bekk mot aust gjennom planområdet, dette gjer at det er svært fuktig i austleg del av planområdet. Det går bekkedrag både i retning vestaust og nord-sør i austleg del av planområdet. Det går ein traktorveg heilt i kant med Brennehaugen i nordleg del av planområdet. 5

12 Fig. 4: Kart over planområdet. 6

13 Fig. 5: Flyfoto av planområdet. 7

14 6. Tidlegare registreringar og funn i området Det var frå før ikkje kjent automatisk freda kulturminne innafor planområdet. Elles i Nordheimsund er det kjent mange kulturminne, spesielt gravhaugar og ulike lausfunn (fig. 6). I det sentrale Nordheimsund er det kjent fire meir eller mindre intakte gravhaugar frå jernalder (Askeladden id , 97516, 97443, 97495), og ein veit om i alle fall tre gravhaugar som har vorte fjerna (Askeladden id , 97237, 97297). Det er funne fleire lausfunn i Nordheimsund, og fleire av desse har truleg opphavleg kome frå ei grav. Blant anna er det frå jernalder funne to spydspissar av jern (Askeladden id , 97326), og eit kleberbolleemne (Askeladden id ). Frå bronsealder er det funne ein skaftholøks (Askeladden id ), og frå steinalder ein slagstein (Askeladden id ), ein steinøks (Askeladden id ), og ein slipestein (Askeladden id ). Den nyregistrerte lokaliteten som er omtalt i denne rapporten kan sjåast på kartet under som Askeladden id Fig. 6: Kart over kjende kulturminne i nærområdet (askeladden.ra.no). 8

15 7. Undersøkinga Undersøkinga vart gjennomført 20. og av Solveig Roti Dahl og Elizabeth Warren frå Kultur- og idrettsavdelinga ved Hordaland fylkeskommune. Det vart opna fire sjakter kor tre var funnførande (fig. 7, 8). Det vart registrert 24 strukturar, dei fleste av desse var kokegroper. Lokaliteten er eit busetnad/aktivitetsområde frå eldre jernalder, Askeladden id Det vart ikkje gjort funn av nyare tids kulturminne i planområdet. Fig. 7: Sjakt 1 og 2 sett mot vest. Sjakt 4 er bak gravemaskina, ikkje dekka av snø. 9

16 Fig. 8: Flyfoto av lokaliteten. 10

17 Fig. 9: Kart over lokaliteten med sjaktteikningar. 11

18 7.1 Automatisk freda kulturminne Askeladden id Brennehaugen, busetnads/aktivitetsområde frå eldre jernalder Skildring av lokaliteten Lokaliteten ligg på eit område med dyrka mark på gnr. 11, bnr. 471, 443 (fig. 7, 8). I grensa av planområdet skrår terrenget oppover mot ein bakketopp både i vest og nordaust. I nord og nordaust går det ein taktorveg langs Brennehaugen som avgrensar planområdet. I sørvest skrår terrenget svakt oppover før det kjem ein skogsveg som går opp fjellsida. Lokaliteten strekk seg over størstedelen av marka i planområdet. Frå vest mot aust om lag midt på marka går det ein bekk som gjer austlege delar av planområdet svært fuktig. Lokaliteten er avgrensa av det fuktige området i aust, og i vest er lokaliteten avgrensa av ei funntom sjakt. Dei funnførande sjaktene er hovudsakleg på dei flataste områda på marka. Det er i vestleg og nordvestleg del av planområdet det er gjort flest funn. Det er til saman registrert tjuefire strukturar i dei tre funnførande sjaktene. Dei fleste strukturane er kokegroper eller eldstader, men ein av strukturane er tolka som ein mogleg veggrøft. Lokaliteten strekk seg over eit område på 2135 m². Sjakt 1 Sjakt 1 er 3,5 m x 42 m og varierar i djupn frå 35 til 50 cm. Sjakta er djupast i vestleg og austleg ende og har for det meste ei djupn på 35 cm (fig. 9). Undergrunnen er gulbrun silt og sand med noko grus. Dei siste ti meterane i aust er det grå våt leirundergrunn. Det er registrert 16 strukturar i sjakt 1, 11 av desse er tolka som kokegroper/eldstadar, ein som ein veggrøft og dei andre er udefinerte, men er truleg kokegroper/eldstader (fig ). Det vart tatt ut dateringsprøver frå grøfta, A8, og ei kokegrop, A14. Trekolprøve frå grøfta A8 er datert til romartid (Cal AD Beta ) og prøven frå kokegropa A14 er også datert til romartid (Cal AD Beta ). 12

19 Fig. 10: Sjakt 1 sett mot aust Fig. 11: A12, kokegrop. Sett mot aust 13

20 Fig. 12: A8, grøft, sjakt 1. Sett mot vest C14 datering KP2 (Cal AD Beta ) Fig. 13: Plan- og profilteikning av A8, grøft, sjakt 1. 14

21 Fig. 14: A14, kokegrop, sjakt 1. Sett mot vest. Fig. 15: Plan- og profilteikning av A14, kokegrop, sjakt 1 C14 prøve KP1 - (Cal AD Beta ) 15

22 Nr Type lengde breidde djupne form sider botn merknad N-S A-V A1 Kokegrop 130 cm 140 cm rund noko skjørbrent stein og kol A2 Mogleg 140 cm 60 cm oval går inn i sjaktkant eldstad A3 Kokegrop 60 cm 25 cm rund? går inn i sjaktkant A4 Mogleg eldstad 60 cm 40 cm oval ujamn form med mykje kol A5 Mogleg eldstad 116 cm 50 cm ujamn går inn i sjaktkant, mest kol inn mot sjaktkant A6 Udefinert 40 cm 30 cm rund strukturen viser seg som mørkare gråbrun masse med noko kol, små runde strukturar nedfor A7 Mogleg eldstad 70 cm 100 cm ujamn mykje kol, går inn i sjaktkant A8 Grøft? 20 cm 140 cm Snitta og tatt ut C14- prøve, mykje kol A9 Kokegrop 155 cm 150 cm rund kan vere to stk A10 Kokegrop 70 cm 80 cm rund skjørbrent stein og mykje kol A11 Eldstad 100 cm 50 cm oval? går inn i sjaktkant A12 Kokegrop 120 cm 120 cm rund mykje kol og skjørbrent stein A13 Kokegrop 150 cm 150 cm rund noko kol A14 Kokegrop 50 cm 50 cm rund skjørbrent stein og mykje kol A15 Kokegrop 100 cm 50 cm rund går inn i sjaktkant, skjørbrent stein i kant og mykje kol A16 Kokegrop 120 cm 120 cm rund noko kol Fig. 16: Tabell over strukturane i sjakt 1. 16

23 Sjakt 2 Sjakt 2 er 4 m x 39 m og varierar i djupn frå 30 til 40 cm. Undergrunnen er gulbrun silt og sand med noko grus (fig. 17). Ved fire til fem meter går det ei veite i den vestre kanten av sjakta. Dei siste ti meterane i aust er det gråbrun våt leirundergrunn. Det er registrert sju strukturar i sjakt 2, der tre er tolka som sikre kokegroper (fig. 16, 18). Nr Type lengde breidde djupne form sider botn merknad N-S A-V A17 Kokegrop 40 cm 30 cm skjørbrent stein, mykje kol A18 Kokegrop 120 cm 120 cm mest trekol i austleg ende, gråbrun sand A19 Mogleg kokegrop 100 cm 70 cm spreidd trekol og skjørbrent stein A20 Mogleg cm lik A19 kokegrop cm A21 Mogleg cm lik A19 og A20 kokegrop cm A22 Kokegrop 100 cm mykje trekol, går inn i sjaktvegg A23 Kokegrop 100 cm 100 cm mykje trekol og skjørbrent stein Fig. 17: Tabell over strukturane i sjakt 2. 17

24 Fig. 18: Sjakt 2 sett mot aust. Fig. 19: A23, kokegrop, sjakt 2. Sett mot aust. 18

25 Sjakt 3 Sjakt 3 er 3,5 m x 19 m og varierar i djupn frå 25 til 50 cm. Sjakta er djupast i austleg ende. Undergrunnen er gulbrun sand og silt med noko grus. Dei siste fem meterane er det gråbrun våt leire. Det er registrert ein struktur i sjakt 3, ei kokegrop (fig. 19). Nr Type lengde breidde djupne form sider botn merknad A24 Kokegrop 50 cm 40 cm oval? ein større stein, mykje kol, går inn i sjaktkant Fig. 20: Tabell over strukturane i sjakt 3. Fig. 21: Sjakt 3 sett mot aust. 19

26 Sjakt 4 Sjakt 4 er 3,5 m x 12 m og er 25 cm djup. Undergrunnen er berg, og gulbrun sand og silt med noko grus. Sjakta er funntom. Tolking Det er til saman registrert 24 strukturar fordelt på tre sjakter på lokaliteten. Dei fleste strukturane er kokegroper eller eldstader, men ein av strukturane er tolka som ei grøft. Kva denne grøfta representerer er usikkert. Det vart ikkje gjort funn av stolpehol etter hus eller sikre veggrøfter, men derimot kokegroper og eldstader. Dette tyder på at dette området ikkje primært vart brukt til busetnad, men at det meir har vore ein samlingsplass der større grupper av menneske har kome saman for eit rituelt måltid. Det er kjent fleire gravhaugar i Nordheimsundområdet. Kanskje er dette eit av steda dei har samla seg i samband med rituala som har funnet sted ved gravleggingane i området. 8. Konklusjon Det vart ved den arkeologiske registreringa på Sandve gnr. 11 bnr. 471 i Kvam herad gjort funn som kjem inn under Kulturminneloven 4. Det vart påvist eitt hittil ikkje kjend automatisk freda kulturminne, eit busetnads/aktivitetsområde frå eldre jernalder, romartid, Askeladden id Slik planforslaget ligg føre er det i konflikt med automatisk freda kulturminne. 20

27 Litteratur Vedlegg Utskrift frå Riksantikvaren sin kulturminnedatabase Askeladden Sjaktteikningar, original Fotoliste C14-dateringar 21

28 Brennehaugen Planområdet er ei flate med dyrka mark som ligg like sør for sjølve Brennehaugen. I vest og nord stig terrenget oppover mot naturlege haugar i landskapet. I sørleg del av planområdet er det ei svak stigning i terrenget og ved plangrensa går ein skogsveg oppover den bratte fjellsida. I aust skrår terrenget svakt nedover. Frå høgdedraget like vest for planområdet renn det ein bekk mot aust gjennom planområdet, dette gjer at det er svært fuktig i austleg del av planområdet. Det går bekkedrag både i retning vest-aust og nord-sør i austleg del av planområdet. Det går ein traktorveg heilt i kant med Brennehaugen i nordleg del av planområdet.det vart opna fire sjakter kor tre var funnførande. Det er til saman registrert 24 strukturar. Dei fleste strukturane er kokegroper eller eldstader, men ein av strukturane er tolka som ei grøft.trekol frå to av strukturene er datert til Romertid Klassifisering Kategori: Arkeologisk minne Opprinnelig funksjon: Art: Bosetning-aktivitetsområde Nåværende funksjon: Stedfesting Fylke: Hordaland Kommune: Kvam Gårdsnavn: Eiendomsopplysninger Eiendom Kommune: Kvam Gnr: 11 Festenr: 0 Bnr: 1 Seksjonsnr: 0 Kommune: Kvam Gnr: 11 Festenr: 0 Bnr: 5 Seksjonsnr: 0 Kommune: Kvam Gnr: 11 Festenr: 0 Bnr: 443 Seksjonsnr: 0 Kommune: Kvam Gnr: 11 Festenr: 0 Bnr: 471 Seksjonsnr: 0 Bruksnavn: SANDVEN Bruksnavn: SANDVEN Bruksnavn: Bruksnavn: Eier Oppretting og ansvar Registrert: Flere registratorer, se merknad! Inntastet: Heidi Joki Ansvarlig organisasjon: Hordaland fylkeskommune Vernestatus Vernetype: Automatisk fredet Tilhørende enkeltminner ID Navn Kategori Vernetype Registrert Bosetningsspor Arkeologisk minne Automatisk fredet

29

30

31

32

33 JPG Del av planområdet Brennehaugen mot søraust JPG Sjakt 1 Brennehaugen mot aust JPG Brennehaugen sjakt 1 A1 kokegrop mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A2 mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A3 mot sør JPG Brennehaugen sjakt 1 A4 mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A5 mot sørvest JPG Brennehaugen sjakt 1 A6 mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A7 eldstad mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A8 grøft? mot vest

34 JPG Brennehaugen sjakt 1 A9 eldstad mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A9 eldstad mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A10 kokegrop mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A11 mot sør JPG Brennehaugen sjakt 1 A12 kokegrop mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A12 mot aust JPG Brennehaugen sjakt 1 A13 eldstad mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A14 kokegrop mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 A15 kokegrop mot nordaust JPG Brennehaugen sjakt 1 A15 kokegrop mot nordaust

35 JPG Brennehaugen sjakt 1 A16 eldstad mot vest JPG Brennehaugen sjakt 1 mot aust JPG Brennehaugen sjakt 1 mot aust JPG Brennehaugen sjakt 2 A17 kokegrop mot sør JPG Brennehaugen sjakt 2 a17 kokegrop mot sør JPG Løe ved sjakt 2 mot vest JPG Brennehaugen sjakt 2 A18 kokegrop mot nord JPG Brennehaugen sjakt 2 A18 kokegrop mot nord JPG Brennehaugen sjakt 2 mot aust JPG Brennehaugen sjakt 2 A19,A20 og A21 mot vest

36 JPG Brennehaugen sjakt 2 A19,A20 og A21 mot vest JPG Brennehaugen sjakt 4 mot vest JPG Brennehaugen sjakt 4 mot vest JPG Brennehaugen sjakt 2 A22 og A23 kokegroper mot aust JPG Brennehaugen sjakt 2 A22 kokegrop mot aust JPG Brennehaugen sjakt 2 A22 og A23 mot aust JPG Brennehaugen sjakt 2 A23 kokegrop mot aust JPG Brennehaugen sjakt 1 snitt A14 mot nordvest JPG Brennehaugen sjakt 1 snitt A14 mot nordvest JPG Brennehaugen sjakt 1 snitt A14 mot nordvest

37 JPG Brennehaugen sjakt 1 snitt A8 grøft? mot sør JPG Brennehaugen sjakt 1 snitt A8 mot sør JPG Brennehaugen sjakt 1 snitt A8 mot sør JPG Brennehaugen snitt A8 mot sør JPG Brennehaugen sjakt 3 A24 kokegrop mot vestsørvest JPG Brennehaugen sjakt 3 mot aust JPG Oversiktsbilete Brennehaugen planområdet mot aust JPG Brennehaugen planområdet mot nord JPG Brennehaugen planområdet mot nordaust JPG Brennehaugen planområdet mot nordaust

38 JPG Brennehaugen planområdet mot vest JPG Brennehaugen planområdet mot vest

39 February 2, 2012 Dr. Elizabeth Jan Warren Hordaland Fylkeskommune Kultur- og idrettsavdelinga PB 7900 Bergen, N-5020 Norway RE: Radiocarbon Dating Results For Samples NORDKVAM-A8, NORDKVAM-A14 Dear Dr. Warren: Enclosed are the radiocarbon dating results for two samples recently sent to us. They each provided plenty of carbon for accurate measurements and all the analyses proceeded normally. As usual, the method of analysis is listed on the report with the results and calibration data is provided where applicable. As always, no students or intern researchers who would necessarily be distracted with other obligations and priorities were used in the analyses. We analyzed them with the combined attention of our entire professional staff. If you have specific questions about the analyses, please contact us. We are always available to answer your questions. Our invoice was previously ed. Please, forward it to the appropriate officer or send VISA charge authorization. Thank you. As always, if you have any questions or would like to discuss the results, don t hesitate to contact me. Sincerely, Digital signature on file Page 1 of 4

40

41 Dr. Elizabeth Jan Warren Report Date: 2/2/2012 Hordaland Fylkeskommune Material Received: 1/25/2012 Sample Data Measured 13C/12C Conventional Radiocarbon Age Ratio Radiocarbon Age(*) Beta /- 30 BP o/oo /- 30 BP SAMPLE : NORDKVAM-A8 ANALYSIS : AMS-Standard delivery MATERIAL/PRETREATMENT : (charred material): acid/alkali/acid 2 SIGMA CALIBRATION : Cal AD 60 to 180 (Cal BP 1890 to 1770) AND Cal AD 190 to 210 (Cal BP 1760 to 1740) Beta /- 30 BP o/oo /- 30 BP SAMPLE : NORDKVAM-A14 ANALYSIS : AMS-Standard delivery MATERIAL/PRETREATMENT : (charred material): acid/alkali/acid 2 SIGMA CALIBRATION : Cal AD 80 to 240 (Cal BP 1870 to 1710) Page 2 of 4

42 CALIBRATIO N O F RAD IOC ARB ON AG E TO C ALENDAR YEARS (V ariables: C13/C12=-27.7:lab. mult=1) Laboratory nu mber: Conven tion al rad iocarbon age: 2 Sigm a calib rated results: (95% prob ab ility) Beta ±30 B P Cal AD 60 to 180 (Cal B P 1890 to 1770) an d Cal AD 190 to 210 (Cal BP 1760 to 1740) Intercept data Intercepts of radiocarbon age with calibration curve: 1 Sigma calibrated result: (68% probability) Cal AD 90 (Cal BP 1860) and Cal AD 100 (C al BP 1850) and Cal AD 120 (C al BP 1830) Cal AD 80 to 130 (Cal BP 1870 to 1820) ±30 BP C harred m ate rial Radiocarbon age (BP) Cal AD References: Databa se used I NTC AL0 9 References to INTC AL09 da ta base Heaton,et.a l.,2009, Rad iocarbon 51 (4): , Reimer,et.al, 2009, Radiocarbon 51(4): , Stu iver,et.al,19 93, Rad io ca rbo n 35(1): , Oeschger,et.al.,1975,T ellus 27: Mathematics used fo r ca libra tion scenario A S implified App roa ch to Calibrating C14 Dates Ta lm a, A. S., Vo gel, J. C., 19 93, Radiocarbon 35(2): Beta Analytic Radiocarbon Dating Laboratory 4985 S.W. 74 th Co u rt, M ia mi, F lo rida Tel : (3 05 ) F a x: (30 5 ) E -Ma il: b eta@ ra d io ca rb o n.com Page 3 of 4

43 CALIBRATION O F R AD IOCARB ON AGE TO C ALEN DAR YEAR S (V ariables: C13/C12=-27:lab. mult=1) Lab oratory n um ber: Conventional rad iocarb on age: 2 Sigm a calibrated result: (95% p robab ility) Beta ±30 BP Cal AD 80 to 240 (C al BP 1870 to 1710) Intercep t data Intercept of radiocarbon age with calibration curve: Cal AD 130 (Cal BP 1820) 1 Sigma calibrated result: (68% probability) Cal AD 130 to 220 (Cal BP 1820 to 1730) ±30 BP Charred material Radiocarbon age (BP) Ca l A D R eferen ces: Database used INTC AL09 Referen ces to INTC A L09 database H eaton,et.al.,2009, Radiocarbon 51(4): , Reim er,et.al, 2009, Radiocarbon 51(4): , Stuiver,et.al,1993, Radiocarbon 35(1): , O eschger,et.al.,1975,tellus 27: M ath em atics used for calibration scenario A Simplified A pproach to Calibrating C14 Dates Talm a, A. S., Vogel, J. C., 1993, R adiocarbon 35(2): Beta Analytic R adiocarbon Dating Laboratory 4985 S.W. 74th C ourt, M iami, Florida Tel: (305) F ax: (305) E -Mail: beta@ radiocarbon.com Page 4 of 4

44 Kultur- og idrettsavdelinga Agnes Mowinckels gt 5 Postboks 7900 N-5020 BERGEN Telefon: