DAGBOK FRA EKSPEDISJONEN MED M/S "MINNA" TIL RAUDES LAND FRA 15, AUGUSTTIL 12. SEPTEMBER 2006.

Transkript

1 DAGBOK FRA EKSPEDISJONEN MED M/S "MINNA" TIL RAUDES LAND FRA 15, AUGUSTTIL 12. SEPTEMBER Mandag 14.august 2006: Ombordstigning pa Hareid. Innlasting av proviant og utstyr, intervju av journalist fre Sunnmorsposten og redningsovelse med overlevingsdrakt. Mannskapet samla lor avreise fr6 Hareid. Bak Jr6 venstre: Jon Giever, Sigbjarn Roren, Audun Gerden (skipper), Steinar Aslaksen, Johannes Hjonnevdg og Svein Karlsbakk. Framme fre venstre: Ottar Olsen, Dag Audun Eliassen og Ole Chr. Rsren (ekspedisjonsleiar). Oivind Thomassen manglar pa dette bildet. Tirsdag 15. august: 10.30: Baten g5r til Alesund for innlasting av meir proviant og tanking av olje, 17.00: Retur til Hareid. Problem med vannpumpe som m6 skiftast og alarmsystem. Onsdag 16. august: Ligg pe Hareid i pavente av utskifting av vannpumpetc. 22 oljefat og ein plastbat vert omhyggeleg surra fast pa dekk. '19.00: Avreise fr6 Hareid. Vi gar nordover langs kysten og ut ved Hustadvika. Kurs nordvest retning Jan Mayen, snittfart ca 8,5NM Veret: Varmt og roleg sjo. Svein Karlsbakk O

2 .:, :,.,-." *rrx1'". ".,' l /. :j.r*"",, " f. l fr Skuta v6r "lvlinna", er ei svensk redningsskoyte pe 72 fot og bygd T95g. Den er ursryft med alle tenkjelege og utenkjege mode.ne hje pemiddel som GpS, radar, sate tt_telefoni osv Vi vrsstet kvartid korvi varmede n@yaktlghet pi meteren, og ruta vart noye registrert I oatamask nen. S\cin KcnsbJll',,

3 I dette hovet er det litt artig a vise til kva hjelpemiddel " Hirdekspedisjonen " hadde i Eg siterer skipper Jonas Karlsbakk: "Pe grunn av all spikaren og forskjellig jarnskrammel som vi hadde om bord, kunne vi ikkje stole pa kompasset. Vi fann imidlertid ut at dersom vi trekte ei linje pa kartet fre Lestadskjaret og til Alnesrauden s5 passa det med kursen til Jan Mayen". Hirdkarane tok ut kursen etter denne linja og dei traff Jan Mayen itjukk skodde 5 dagar setnare, Torsdag 17. august: Vi kursar nordvestover. Lett bris, temp. +10'Skuta rullar mykje s6 vi md halde oss fast i noko heile tida. Oppsett av vaktordninga: Gruppe I fr til og 12.00til 18.00, Gruppe ll fra til og til Fredag 18. august: Vi er pa det store havet, berre sjz pe alle kantar. Det einaste liv vi ser er havhestane som kretsarundt skuta i luftige og elegante bevegelsar heile tida. Litt skvalpesjo, men stort sett roleg hav. Ut pa kvelden ser vi ein fabrikktr6lar i det fjerne. men elles er det ingen annan battrafikk i den leia vi folgjer. Laurdag 19. august: Litt skodde. men brukbar sikt og roleg sjo. Vi nermar oss Jan Mayen. Ssndag 20. august: Ankomst Jan Maven kl og vi ankrar opp i Batvika pa austsidav oya. Vi skimtar sa vidt bygningane pe stasjonen iskodda. men fjellet Beerenbero \2277m1 et ikkje mogleg e sje. Dette er inga bombe; for fjellet ligg goymd i skodde 360 av 365 dagar i aret, vert det sagt. Dette bildet av Beerenberg tok ekspedisjonen til Ragnar Thorseth i Vi ser skuta deira "Havella" i framgrunnen. Svein Karlsbakk O

4 For vi ger til koys, pumpar violjen fre 14 av fata som vi har pe dekk, over i hovudtankane. Middag medrsdvin kl Under forsok pa e Jeste pehengsmotoren pa plastb6ten lelljohn Giever isjoen. lsbadaren kjem seg lort om bord att, men gjennomblaut. Filmkamera fekk stygg medfart av sjovatnet og det var ikkje brukandes resten av turen. Heldigvis hadde Sigbjorn Roren ogs6 kamera og det fekk John 16ne slik at han fekk fullfort oppdraget med 6 lage film Jr6 turen. Fire mann prover pe landstigning i Batuika, men dei me snu grunna grov sjo. Vi lettar anker og gir rundt oya til Hvalrossbukta pe vestsidav oya. Ca kl meistrar 3 mann, U ivind, Dag og Ottar, i overlevingsdrakter, 5 kome seg I land i Hvalrossbukta. Dei fekk levert posten og fekk med seg iskartilbake. Opphaldet pa land vart svart begrensa grunna problem med 6 berge plastbeten. Svein Karlsbakk O 4

5 Jan Mayen er ei norsk polaroy med vulkanen Beerenb erg pe 2277 m som hogste punkt. Oya har ein admlnlstraslon p6 ca 20 personar fordelt pa verteneste og forsvar. Under krigen freista tyskarane besette oya men dette vart hindr av norske soldatar. '1961 vart det bygd flyplass pe oya. Kl egg vi kursen mot Austgron and. Sydvest laber bris. Middag: Fiskekaker + mykje att6t Mandag 21. august: Temp. +49r, kurs NV. Passerer 73grN kl Skodda fylgjer oss, s kt ca 300m. Motte isen k og sjoen roa seg straks. Vi 96r med7i N IVI utan serlege isproblem i retning Myggbukta. Middag: Kva kjot ibrun saus pluss div. Kokken v6r, Ottar, impon rer stadig vekk. i I t*l: * ' :)t:., '1.'. ',.-.l,,.:;, i, r. i.,.,..;,';' " t-,...,,-, i;# ' ' i i " / --, -,<\\,//,'1.;'r-(-- r ' '. lt.:.." ' '':''!::;'.i'.'. I ',.i. ", l1.+^&r -, -'.,.f.tj."'',. I r. 1l 'l':" -' I :, -'. -..,p Kartet visef i grove trekk ruta v6r i dei gronlandske Jjordar.

6 Tirsdag 22. august. Skodde. stille. +1" sikt ca 3NM. Kl legg vi kursen nordover retning Sabine. Kl moter vi eit tjukkare isbelte (74913m nord), Styrer vidare og kl ser vi land i skodda; det er Kao Herschell(417), Kl let vi ankeret ge. Vi far kontakt med " Polarstar" som ligg ved Daneborq (425) og bestemmer oss for 6 g5 inn Youngsund-fjorden og kl ankrar vi opp ved Daneborg, hovudstasjonen for den danske sledepatruljen Sirius. Kl 14,00 ilandstigning pa Daneborg. Omvisning, div. handel og ein kopp kaffi for vi returnerar til skuta Daneborg er hovudstasjonen for sledepatruljen "SlRlUS". Stasjonen vart oppretta i 1951 og mann er stasjonert der 6ret rundt. Oppgavene deira er e overvake kysten mellom Liverpool Land (ved Scorsbyhavn) og Nares Slradet pa nordvestkysten av Grsnland, ein distanse pe 2l!Qkm. Patruljeringa foregar med hundesledar i vinterhalveret mellom 1. november og 15. juni. Stasjonen har sivil politimyndigheit og tjenestetida for personellet pe 2 ar med utskiftning av halve styrken kvar sumar. All proviant og mat til hundane vert utplassert pe hyttene i sumarhalveret. Det er nemleg forbode 6 drive iakt og fiske i Naturparken p6 Aust-Gronland; alt er {reda. Fangsstasjonen Sandodden(425-1 ) ligg ogs6 her ved Daneborg. Kl Inspeksjon av Sirius-patru ljen. Vi hadde ogs6 besok om bord av ishavsveteran lvar Ytreland som reiser med "Polarstar"; eit skip som tek turistar til eksotiske plassar. Svein

7 Her ligg skuta var, 'Minna", og "Polarstar" tilankers ved Daneborg. Skodda letta ca kl og sola viser seg for fyrste gongfor oss pd Gronland. KI ger vi tilbake ut fjorden til Kao Herschell(41 7) der viankrar opp kl Alle i land. Forste motet med Aust-Granland var pa Kap Herschell. Denne stasjonen vart oppretta av Hirdekspedisionen i 1927 og var ein av to hovudstasjonar. Danskane har seinare renovert hytta fullstendig. Fre venstrer Svein Karlsbakk, son til Jonas Karlsbakk som var leiar av Hirdekspedisjonen, Jon Giever jnr. son av fangstveteran Jon Gi@ver som overvintra fleire ar pe denne stasjonen, og skipper og ishavsveleran Audun G6rden. Kl hevar vi anker og legg vegen mot Finch-ovane. Undervegs passerer vi Elfsboro(407), den andre hovudstasjonen til Hirdekspedisjonen der Jonas Karlsbakk, Jorgen Furnes og Peder Sulebak heldtil fyrste erci Dessverre vart det ikkje stoppa ved Elfsborg. Dette var litt skuffande for meg. Kl 2400 ankrar vi opp for natta ved Hird-havn. Sv id

8 Dette bildet av Elvsborg er teke av Svein Torske i Onsdag 23. august: Hirdhavn. Stille, klart +2' Vi startar soket etter den forliste skuta, "Hird", kl 10,30. Restanetter skuta pe havets botn vert straks funne av Audun. Alle valfartar tilplassen for 6 beskue restane av skuta. Hird 1928 Skuta "Hird" pe 49 fot vart lagt i vinterhavn ved Finch@yane i 1927, men 26. august same 6ret braut ein orkanaktig storm laus. Voldsomme donningar reiste'seg fre det isfrie havet og skuta vart broten ned. Heldigvis hadde dei fett i land det meste av utstyret s6 dei leid ikkje noka naud p6 grunn av forliset. Sv in Karlsbalk O

9 Samla fangst for Hirdekspedisjonen ( ) var 352 rovskinn 42 bjorneskinn samt4levande tova(,2levande bjornar og2 moskuskalvar som dei brakte med seg heim til Mauseidvag. Av rovskinna var 41 stk bl6r6v og 311 stk kvitruv. For eitt bl6rovskinn fekk ein i norske kr og for kvltrov kr; bjorneskinna var som regel mindre verd, NAr ein veit at ei arslsn i 1930 l5g pd ca kr sa forstar ein at dette var god butikk. Totalt hadde Hirdekspedisjo-nen ein fangstverdi pa kr Her ser vi dei som var med p6 hird-ekspedisjonen Bak fre venstrer Peder Sulebakk, Hermann Andresen og Peder R@bekk. Framme fre venstre: Jorgen Furnes og Jonas Karlsbakk. Ein skulle tru at denne plassen der Hird vart lagd i vinterhavn, var trygg nok, men ikkje for 10G 5rs stormen som herja denne augusl-dagen i Svein Karlsbrkk O

10 Hausten 1927 byrja Hirdkarane fange rsven levande i september-oktober. Men pa denne tida var ikkje vinterpelsen skikkeleg se dei hadde rsven i bur inntil pelsen vart skikkeleg, da slakta dei. Hirdkarane provde ogs6 6 pare r@ven {or a auke bestanden. Kl dreg vi vidare mot Eskimoneset(4os) der vi legg til kl Alle i land i fint solskin og stille ver. Lovene for Nationalparken tillet ikkje opprydding eller fjerning av dette skramlet. l Eskimoneset vart oppretta i 1930 og i perioden '1931 til '1943 fungerte stasionen parallelt med "Onetedet" pa Ella O, som hovudkvarter for den danske politi-tjenesten i det nordlige distrikt. Under krigen, narare bestemt i mars 1943, var det treffningar mellom 1ygk9 soldatar fre verstasjonen Hansa Buot (457) o5 Sabine og danske patruljefolk p6 Sv ;n Karlsbakk O 10

11 Eskimoneset. Stasjonen vart oydelagt og seinare ogse bomba. Det er noko usikkert korleis desse opera-sjonane vart gjennomforde. I samband med treffningane mellom danskane og tyskerane vart dansken Eli Knudsen drepen ved Sandodden den 26. mars 1943, Den tyske stasjonen " Hansa Bugt" var i bemannav 1 Sstk under leiing av Hermann Ritter. Ritter hadde for krigen jobba saman med nordmenn p6 Svalbard og han hadde lert seg norsk. Han fekk eit stort problem da han mette byrja krige mot sine skandinaviske vener pe Gronland; dette var nok Arsaka til at krigsaktivitetane vart sterkt reduserte. Kl gar vi vidare mot Kroqness(403). Fyrste moskus observert av Audun sydvest av Krogness. Kl landstigning p6 Krogness. Vi lettar anker og krusar vidare ut fjorden forbi Finsch-oyane og passerer Jackson U (kl22,151 der Hirdekspedisjonen bygde Jackson-Stua(371 ) i 1928 og der Peder Sulebak fangsta heilt aleine vinteren Torsdag 24. august. Mvqqbukta(335). Vi ankom Muggbukta i tdke og duskregn kl Etter nokre timar avkobling, stig vi i land kl lvlyggbukta vart oppfort som yglslagion av Johan A. Olsens eksped;sjon i Vermelding vart sendt regelmessig 3 gonger i dagleg og heldt {ram til sumaren 1923 da ekspedisjonen returnerte til Norge. I '1926 tok Foldvikekspedisjonen oppatt dri{ta av stasjonen og den vart eit viktig bindeledd mellom fagstfolket pa Aust-Gronland og gamlelandet. I I var Myggbukta hovudsetet for QkkupagieleEyAuglclgd3ld i regie av Halvard Devold. SleinKarlsbakkO l1

12 Her ser vi nokre av dei som var med p6 okkupasionen av Eirik Raudes land i '1931. Fr6 venslre: Saren Richter, Lindseth, Olav Kiellbotn, Ingvald Strom, Eiliv Herdal, Jonas Karlsbakk, Thorvald? Serensen, Hallvard Devold og Peder Sulebakk. Kl legg vi kursen mot Laplace(301). Litt sjo, frisk bris og sna/sludd. Snoen legg eit kvitt lag pa fjella kring oss. Det vert inga landstigning pa Laplace grunna dsdeg ver. Vidare mot Kao Humbolt, der det vert giort eit mislukka landstigningforsak kl Vi ger vidare inn Franz Josefs Fjord retning Strindbergland. Lett regnver og frisk bris som stilnar etter kvart. Kl oppankring ved Strindberohuset(358-3)/Giever-hvtten(358-1 ). Gieverhytten vart opprinneleg bygd i 1930, men i 1935 vart hytta reven og materialet vart brukt til 6 byggje Strindberg-huset. Dette hus vart bygd med henblikk p6 laksefiskeriet ielva om sumarane. Strindberghuset slik det s6g ut i Svein Karlsbakk O 12

13 F-::{ Her er liskeelva ver i Gi verdalen. Normalt er det mykje fisk som ger opp denne elva, men vi var nok litt for seint ute. Under Ragnar Thorset sin ekspedisjon i 1990 myldra det av lisk i elvai men det var ca ein menad tidlegare pe eret. Fredag 25. august. Strindberqhuset(358-3). Stille, sol, +2-7'Snsen ligg ned til ca 300m. Fem mann, Dag, Ottar. Steinar, Oivind og Johannes, dreg pe fisketur til vatnet i Gi verdalen kl Vi andre praver fiskelukka i elveosen utan hell, men vi observerer ein polarrov. Fiskargjengen returnerer kl utan fisk, Nytt fiskeforsak til vatnet ved Dag og Audun kl Dette var storste fisken vi fekk. Sve'n 13

14 Laurdag 26. august. Strindberghuset. +1/69r, pent. Fiskarane returnerte kl med ei raye p6 ca 3kg. 4 mann, John, Dag, Steinar og Johannes 96r til Giaverdalen p6 ny fisketur. Resultat: 3 stk fisk pa 1-2k9. Tre andre, Ottar, Sigbjorn og Svein gdr ogs6 ein kveldstur i fineveret til vatnet i Giaeverdalen, ca 2 timars gange kvar veg. Sondag 27. august. Strindberghuset. Pent +2/6" Vi starta opp kl 0700 og gar inn Moskusoksefiorden. Moskus med unge i dalsida 1km for Hoelsbu og ein polarrov springande langs stranda vert observert. Ankom Hoelsbu(356) kl Vi 96r alle i land for e sjd p6 Hoelsbu med omland. Leita etter grava til Knut O. Brandal som dode pi Hoelsbu hausten 1933 og vart gravlagd i eit elveleie ca 1km vest for Hoelsbu. Grava fann vi ikkje. Hoelsbu meo snodekte fjel' ibakgrunnel. Sl,Jrer pe skeiva til hog'e er utedassen Retur til baten kl og vi toffa vidare ut fjorden. Observerte store mengder moskus, ca 50stk. Gikk ner inntil Walterhausenbreen som har ein brefront pa f leire km. Eit mektiot skue. S!ein t4

15 (5 - \. Kl gdr vividare ut Nordfjorden til Kao Ovibo(340). 3 mann i land. Vidare rnot Kap Weberg. To mann i landved Raonhildshvrta(337) i Eleonore Bukta. Ankrar opp ved lblghyllceblqllglcl buoten(324i cakl Vi ser fjellet Teulelsschloss re'ttover fjorden fra anl.ringsplassen vdr Namnet "Varohvtten" kom av at omr6det i 1929 var heimplass for eit stort ulvekobbel. Ulvane oydela og rana fellene til fangstfolka og det skapte sj@lvsagt store problem. A kome pe skuddhald ti ulven var ikkie be nklowd. Svein Kallsbakk O l5

16 Kl dreg 5 mann p6 fisketur til vatnet ca 2km opp i dalen. Dei returnerte kl utan fisk, men dei hadde sett 4 moskusar pe n@rt hald og dette vart behorig filma. Mandag 28. august. Varghytten(324). Pent, klart ver +5gr kl Mange tek segtur opp gjennom dalen, andre slappar av. Middag: Kotelettar m/poteter ogsurkal + dessert. Tirsdag 29. august. Varghytten. Pent +6' Vi startar kl 0700 og gar mot indre del av Keisar Franz Josefs Fiord. Fjell p5 begge sider p m og dei ger loddrett i sjoen. Sjodjupna er pe 7-800m. SleinKarlsbakkO t6

17 Vi passerer Snaddheimen(312) og ger til kanten av isbreen innerst i Keiser Franz Josefs Fjord kl Vidare til Kierulfsfiorden og Rendalshvtten(309). Kl 1400 ser vi ein isbiorn som rusla langstranda like ved Rendalshytten. Det er ikkje vanleq 5 si6 isbiorn p6 desse traktene om sumaren; sa dette er stort for oss. lsbjsrnen er ikkje god a sj6 pe dette bildet, men vi pruvde ikkie a jage etter han for 6 kome n@rmare heller; det er strengt iorbode pa Gronland. Sv in Karlsbakk O t7

18 Vi kursar vidare mot lsfiorden og observerer store mengder moskus i omr6det. Kl 1730 rundar vi Svenske-neset og svingar inn lsfjorden. lsfjordhvtten(333), bistasjon, ligg til forfall, Vi er ved brekanten i lsfjorden kl Dreg vidare ut fjorden til Renbuothvtten (325), bygd av Jonas Karlsbakk og Gustav Lindquist i 1931, og vi ankrar opp for natta i Reinsbukta kl Dei fleste er i land ein tur. Mange moskusar vert observerte ovanfor Renbugthytten. Svein beundrar restane av {aren sitt verl.. Onsdag 30. august. Reinsbugta. Pent, vindstille og +6/10'Avreise kl 0900 ut lsfjorden. Kort stopp p6 Biorneheimen(31 0) kl Seks mann i land. Vidare ut Antarcticsund og kort stopp ved Namdalshvtta(305). 3 mann provde landgang, men mette snu grunna at det var for langgrunt og litt stor sjo, G6r vidare Sofiasundet og ut fjorden til Kao Humbolt(3o8) der vi ankrar opp kl Svein Karlsbakk O 18