NOEN VIKTIGE INFORMASJONER OM NORGE

Transkript

1 NOEN VIKTIGE INFORMASJONER OM NORGE Noreg er eit land i Nord-Europa. Noreg er eit nordisk land. Noreg, Danmark, Sverige, Finland og Island vert kalla dei nordiske landa. Noreg, Danmark og Sverige har òg eit anna fellesnamn. Det er dei skandinaviske landa. Noreg har fl eire naboland. I den nordlege delen av landet har Noreg grenser mot Russland og Finland. Aust for Noreg ligg Sverige. Sverige har den lengste grensa mot Noreg. Mellom Noreg og Danmark og mellom Noreg og Island går territorialgrensa i havet. Verda er delt i to halvkuler. Den midtarste delelina heiter ekvator. Den delen av verda som ligg nord for ekvator, heiter den nordlege halvkula. Den delen av verda som ligg sør for ekvator, heiter den sørlege halvkula. Det nordlegaste punktet i verda heiter Nordpolen. Det sørlegaste punktet i verda heiter Sørpolen (Sydpolen). Mellom Noreg og Nordpolen har Noreg ei stor øygruppe som heiter Svalbard. Jan Mayen er ei øy som ligg 600km nord for Island. Mellom Noreg og Svalbard er det òg ei øy. Ho heiter Bjørnøya. Øyene høyrer til Noreg. 10

2 Nedanfor ser du ein globus. På globusen er ekvator, den nordlege halvkula, den sørlege halvkula, Noreg, Nordpolen og Sørpolen markerte med piler. Nordpolen Noreg GLOBUS Ekvator Sørpolen Jorda går rundt sin eigen akse frå vest mot aust. Då oppstår dag og natt. Jorda beveger seg òg rundt sola. Då får me ulike årstider: Vår, sommar, haust og vinter. VÅR SOMMER HØST VINTER mars april mai juni juli august september oktober november desember januar februar 11

3 VIKTIG INFORMASJON OM FYLKA I NOREG Oslo og Akershus er to fylke på Austlandet. Oslo er både eit fylke, ein kommune og ein by, og det er hovudstaden i Noreg. Akershus er eit fylke der storparten av området ligg rundt Oslo. Oslo og Akershus har felles fylkesmann. Finnmark Nordland Nord-Trøndelag Sør-Trøndelag Hedmark Oslo og Akershus har til saman rundt ein million innbyggjarar. Dei er folkerike fylke. Andre fylke har få innbyggjarar i forhold til arealet. Troms, Nordland, Nord-Trøndelag, Sør- Trøndelag, Hedmark, Akershus og Østfold grensar mot nabolandet Sverige. Østfold Oslo og Akershus Vest-Agder er det fylket som ligg lengst sør i landet. Finnmark er det nordlegaste fylket. Finnmark grensar mot Russland og Finland. I Finnmark, Troms og Nordland kan me sjå midtnattssola om sommaren. På kartet kan du sjå at Nordland er eit smalt og langstrekt fylke. Det lengste i landet. 12

4 Areal og folketal i Noreg Arealet til kongeriket Noreg: km2 Arealet til fastlandet: km2 Svalbard og Jan Mayen er to øygrupper som høyrer til Noreg. Arealet til Svalbard og Jan Mayen er til saman km2. Folketal i Noreg og Noreg sine naboland: Når me les om Noreg sin geografi, møter me ulike Landets namn Befolkningstall/ populasjon Noreg omlag Danmark omlag Sverige omlag Finland omlag Island omlag Russland omlag namn som skildrar ulike typiske trekk ved landet. Det er viktig å forstå kva dei forskjellige orda, omgrepa og uttrykka betyr. Dei hjelper oss å forstå innhaldet i bøker, kva avisene skriv om ulike hendingar i landet, kva som vert sagt i nyhendesendingar og i TV-program. Desse orda er viktige å kunna: sjø fjell by dyrkbar jord havn lufthamn innsjø fjelltopp tettstad skogsområde dyrka elv buområde hytteområde sjøhamn mark bekk slette fylke havområde fiskevær foss dal platå alpinområde åker myr vidde tundra jaktområde veg vassdrag skog kyst nasjonal- park motorveg isbre halvøy strete bukt jernbane 13

5 NOKRE FAKTA OM NOREG Det er ein del spesiell informasjon om Noreg som er nyttig å kunna: Høgaste fjelltoppar: Galdhøpiggen Glittertind Snøhetta Noreg sitt høgaste fjell. Fjelltoppen ligg 2469meter over havet (m.o.h.) Noreg sitt nest høgaste fjell. Fjelltoppen ligg 2464meter over havet (m.o.h.) Snøhetta meter over havet (m.o.h.). Noreg sitt tredje høgaste fjell. Noreg er eit fjellrıkt land med mange flotte og storslåtte fjellområde som turistar gjerne besøker for å få fine naturopplevingar. Største innsjøar: Mjøsa Røsvatnet Femunden Noregs største innsjø Noregs nest største innsjø Noregs tredje største innsjø. Vatn betyr mykje for menneske, dyr og planter. Innsjøar er viktige vassressursar. I innsjøar er det fisk. Fisk er sunt å eta. Det er mange store og små innsjøar i Noreg. Dei er viktige for livet og naturen i landet. 14

6 Største isbrear: Jostedalsbreen Areal: 487 km 2 Svartisen Areal: 369 km 2 Folgefonna Areal: 203 km 2 Ein isbre er eit område som har is og snø heile året. Isbreane er nokre av dei mest attraktive områda for turistar i Noreg. Lengste elver: Glomma Iesjohka er ein del av Tanavassdraget (Tanaelva) Numedalslågen (eller Lågen) Noreg si lengste elv Lengd: 600km Noreg si nest lengste elv Lengd: 349km Noreg si tredje lengste elv Lengd: 336km Det er mange korte og lange elver i Noreg. I nokre av elvene er det mykje fisk. Tanaelva er kjend for laksen sin. Lågen er òg rik på laks. Men det finst òg andre fiskeslag i elvene. I nokre elver er det bygd vasskraftverk. Dei vert òg kalla hydroelektrisk kraftanlegg. Vasskraftverka skaffar oss elektrisitet. For å kunna ta vare på naturen, er det viktig å ikkje øydelegga elvene ved å byggja for mange vasskraftverk. 15