Evaluering av næringsarbeidet. Tokke kommune 2014::733015

Transkript

1 Evaluering av næringsarbeidet Tokke kommune 2014::733015

2 Telemark kommunerevisjon IKS i

3 Innhald Samandrag... iv Om kontroll med næringsarbeid... iv Om næringsfondet... iv 1 Innleiing Bakgrunn og rammer Problemstillingar og revisjonskriterium Avgrensing Metode og kvalitetssikring Høyring I kva grad har administrasjonen kontroll med næringsarbeidet i kommunen? Strategisk næringsplan Kontrollsystem for å fange opp om mål for næringsarbeid nås Rapportering på næringsarbeid Revisors vurderingar Sakshandsaming av tildeling frå næringsfond Lokale vedtekter Handsaming av støttetildelingar frå næringsfondet Administrasjonen bør ha rutinar som sikrar at bruk av næringsfondet følgjer krav for tildeling av bagatellmessig stønad Rapportering til kommunestyret Revisor sine vurderingar Revisor sine konklusjonar I kva grad har administrasjonen kontroll med næringsarbeidet i kommunen? I kva grad har kommunen følgt sakshandsamingsreglar ved tildeling av stønad frå næringsfondet? Litteratur og kjeldereferansar Vedlegg Vedlegg 1: Rådmannens/Administrasjonssjefens høyringsuttale Vedlegg 2: Revisjonskriterium Vedlegg 3: Metode og kvalitetssikring Telemark kommunerevisjon IKS ii

4 Telemark kommunerevisjon IKS iii

5 Samandrag Forvaltningsrevisjonen av næringsarbeid i Tokke er tinga av kontrollutvalet , sak 13/159. Evaluering av næringsarbeidet i Tokke kommune låg i plan for forvaltningsrevisjon. I møte vedtok kontrollutvalet at revisjonen skal undersøke næringsarbeidet i perioden Det er utarbeida to problemstillingar for rapporten: I kva grad har administrasjonen kontroll med næringsarbeidet i kommunen? I kva grad har kommunen følgt sakshandsamingsreglar ved tildeling av stønad frå næringsfondet? Om kontroll med næringsarbeid Det har vore gitt politiske signal om at ein ønskjer meir kontroll med næringsarbeidet. Mellom anna har kommunestyret fatta vedtak i sak 08/06 om at administrasjonen skal utarbeide ein strategisk næringsplan for Dette er ikkje gjort. Vi har ikkje funne dokumentasjon for at administrasjonen har rapportert på dette arbeidet. I same sak i kommunestyret vart det og fatta vedtak om at ein ynskjer årleg rapportering frå næringsstyret. Dette er ikkje gjort. Vi har ikkje funne at administrasjonen har rapportert på dette arbeidet. Administrasjonen har ikkje sett i verk systematiske tiltak for å sikre kontroll med kommunen sitt næringsarbeid. I 2011 og i 2012 har kommunestyret gjennom handlingsprogrammet sett mål for næringsarbeidet i kommunen. Det er rapportert noko gjennom årsmeldingar, men etter vår vurdering ikkje i tilstrekkeleg grad. I handlingsplanen er det sett mål om auke i folketal, byggjeaktivitet, overnattingskapasitet, turisme og tilbod til ungdom. I årsmeldinga har administrasjonen ikkje gjort greie for kva slags utvikling det har vore på desse områda. Det vi finn er i hovudsak ei generell skildring av gjennomførte aktivitetar. Om næringsfondet I perioden 2008 til 2012 har det vore ein gradvis reduksjon av kraftfondet, samstundes som inntekter frå næringsfondet har vore stabilt. Ved utgangen av 2012 stod det 2,1 million igjen på kraftfondet, mot 9,9 millionar kroner ved inngangen til I heile perioden har konsesjonsavgifta vore på mellom 6 og 7 millionar kroner. Bruken av kraftfond på næringstiltak har vore svakt aukande og utgjorde 3 millionar kroner i Midlane har i staden vore brukt til avdrag på lån og til finansiering av investeringar i kommunen. I 2012 utgjorde dette 6 millionar kroner. Telemark kommunerevisjon IKS iv

6 Utvikling av og bruk av kraftfondet i perioden kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr Næringsfond konsesjonsavgifter brukt på næring Annen bruk Kommunen har til ein viss grad følgt sakshandsamingsraglanane ved tildeling av stønad frå næringsfondet. Men vi finn også mange døme på at administrasjonen ikkje har handsama støttetildelingar frå næringsfondet i tråd med formelle krav. Dei lokale vedtektene har ikkje vore godkjende av Fylkesmannen, slik rundskrivet krev. Vi finn heller ingen referansar i dei lokale vedtektene til dei krava som er gitt i rundskriv som regulerer kommunen si handtering av næringsfond. Vi har funne fleire dømer på innskrenkingar i rundskrivet, som ikkje er omtala i dei lokale vedtektene. Såleis fører dei lokale vedtektene til ei mogleg utviding av bruken av midlane, som kommunen ikkje har høve til å gjere. Dei lokale vedtektene opnar også for at ein kan rekne inn verdien av eigeninnsats som grunnlag for investeringstilskot, noko rundskriva avgrensar mot. Gjennom vedtaka om tildeling av støtte har ein utvida ytterlegare kva kommunen gir støtte til. Til dømes har verksemder som tilbyr sommarjobb til ungdom og lærlingplassar for elevar fått støtte. Ungdom har også fått støtte til kjøp av skulemateriell og for leige av hybel. Slik støtte er gitt med grunnlag i kommunestyrevedtak frå 90-talet. Etter vår vurdering er dette ikkje i samsvar med gjeldande vedtekter. Telemark kommunerevisjon IKS v

7 Dei fleste vedtaka om støtte er fatta av næringsstyret. Vedtektene opnar for at næringsfondets arbeidsutval som består av ordførar, rådmann og næringssjef kan fatte vedtak. Dette har ikkje vore nytta. I nokre saker har næringssjefen åleine fatta vedtak. Vedtektene opnar ikkje for det. I saksførebuinga i til næringsutvalet er dei faktiske forholda skildra. Men det er i varierande grad vist til kva reglar som gjelder og kva for omsyn som er vektlagt. Administrasjonen informerer ikkje søkjar om reglar for tilbakebetaling og kva for klagerettar søkjar har. Det er heller ikkje utarbeida rutinar som sikrar at bruk av næringsfondet følgjer krav for tildeling av offentleg stønad (bagatellmessig stønad). Som nemnd under førre konklusjon har næringsstyret i perioden ikkje lagt fram meldingar om næringsfondet si verksemd. I høve rundskriva skal både Fylkesmannen og fylkeskommunen få skriftleg informasjon om bruk av næringsfondet. Dette er ikkje gjennomført. Skien, 26 august 2014 Telemark kommunerevisjon IKS Kirsti Torbjørnson oppdragsansvarleg for forvaltningsrevisjon Geir Kastet Dahle prosjektleiar Telemark kommunerevisjon IKS vi

8 Telemark kommunerevisjon IKS vii

9 1 Innleiing 1.1 Bakgrunn og rammer Forvaltningsrevisjonen av næringsarbeid i Tokke er tinga av kontrollutvalet , sak 13/159. Evaluering av næringsarbeidet i Tokke kommune låg i plan for forvaltningsrevisjon. I møte vedtok kontrollutvalet at revisjonen skal undersøke næringsarbeidet i perioden Heimel for forvaltningsrevisjon er gitt i kommunelova 77 nr. 4, jamfør forskrift om kontrollutval kapittel 5 og forskrift om revisjon kapitel Næringsarbeid Lovverket pålegg ikkje kommunane direkte å ha ein næringspolitikk eller å ha eit tiltaksapparat for næringsdrivande. Kommunane blir heller ikkje tildelt midlar over statsbudsjettet som er øyremerka dette formålet. Gjennom kommuneplanen, som kommunen er pålagd å utarbeide, skal kommunen planlegge med sikte på å samordne den fysiske, økonomiske, sosiale, etiske og kulturelle utviklinga. Kva ein ønskjer for næringslivet, vil vere ein naturleg og nødvendig del av denne planlegginga. Tokke kommune har grunna kraftutbygging inntekter gjennom konsesjonsavgift. Konsesjonsavgifter er årlege avgifter som ein kraftverkseigar pliktar å betale til kommunen ved ei regulering eller utbygging. Konsesjonsavgifter er regulert ved lov 1, der Kommunal og regionaldepartementet (KRD) har gjeve retningsliner 2 for korleis midlane kan brukast. I retningslinene står det at fonda kan nyttast til: kommunalt tiltaks- og næringsarbeid, t.d. næringsplanlegging, etablerarprosjekt, samarbeid skule/næringsliv og stadsutviklingsprosjekt. Fysisk tilrettelegging for næringsverksemd, t.d. tilrettelegging av næringsareal og infrastrukturtiltak for reiseliv. Bedriftsutvikling, t.d. etablerarstipend, opplæring, produktutvikling og marknadsføring. Investering i bedrifter, t.d. utstyr, maskiner og bygningar ved oppstart og utviding av bedrifter. Figur 1 viser utvikling og bruk av kraftfondet over tid og avsettingar til næringsføremål. Det har i perioden vore ein nedgang i kraftfondet frå 2009 til 2012, samstundes har inntekter frå næringsfondet vore stabilt. Ved utgangen av 2012 stod det 2,1 million igjen på kraftfondet, mot 9,9 1 Industrikonsesjonslova 2, vassdragsreguleringslova 11, vassressurslova 19 2 KRD- Rundskriv H- 16/98 og H- 1/11 Telemark kommunerevisjon IKS 1

10 millionar kroner ved inngangen til I heile perioden har konsesjonsavgifta vore på mellom 6 og 7 millionar kroner. Bruken av kraftfond på næringstiltak har vore svakt aukande og utgjorde 3 millionar kroner i Midlane har i staden vore brukt på avdrag på lån og til finansiering av investeringar i kommunen. I 2012 utgjorde dette 6 millionar kroner. Figur 1 Utvikling av og bruk av kraftfondet i perioden kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr kr Næringsfond konsesjonsavgifter brukt på næring Annen bruk Tokke kommune har i perioden 2008 til 2012 hatt ein næringssjef tilsett. Sentrale arbeidsområder er handsaming av næringsstøtte, oppfølging av næringsliv i kommunen, deltaking og representasjon i ulike verksemder og prosjekter som grensar opp mot næringsarbeidet. Formannskapet er næringsstyret for tildeling av kraftfondsmidlar. I juni 2012 vart stillinga som næringssjef borte. Det vart vedteke ny organisering, og funksjonen som næringssjef vart slege saman med leiaransvaret for plan, teknisk og kultur i ein ny Utviklingsetat. Etter kort tid erkjente Tokke kommune at dette vart ein for krevjande kombinasjon, og valde å omorganisere kommunens verksemd på nytt ved å skilje ut teknisk som eigen etat, og samorganisere plan, næring og kultur i ein etat for å gjere seg nytte av synergien mellom dei tre fagområda. Tidlegare næringssjef arbeidar no som kulturhusleiar, men tar fortsatt hand om søknadar om næringsstøtte. Arbeidet er rekna til å utgjøre ca. 50 % stilling. Telemark kommunerevisjon IKS 2

11 1.2 Problemstillingar og revisjonskriterium Rapporten handsamar følgjande problemstillingar: I kva grad har administrasjonen kontroll med næringsarbeidet i kommunen? I kva grad har kommunen følgt sakshandsamingsreglar ved tildeling av stønad frå næringsfondet? Revisjonskriteria 3 i dette prosjektet er henta frå kommunelova, forvaltningslova, sentrale rundskriv om bruk av midlar frå kraftfond og vedtak i kommunestyret. Kriteria går fram under kvar problemstilling nedanfor, og er nærare utreidde i vedlegg 2 til rapporten. 1.3 Avgrensing Vi har ikkje sett på i kva grad budsjett er overhalde. Det er avgrensa mot næringsstøtte til landbruk. Vi har undersøkt om kommunen har rutinar som sikrar at dei følgjer lovleg prosedyre for å gi bagatellmessig støtte. Ut over dette har vi ikkje undersøkt om kommunen generelt eller i det einskilde høvet har følgt reglane om offentleg støtte. 1.4 Metode og kvalitetssikring Ifølgje forskrift om revisjon 7 skal forvaltningsrevisjon gjennomførast og rapporterast i samsvar med god kommunal revisjonsskikk og etablerte og anerkjente standardar på området. Denne rapporten er utarbeidd med grunnlag i RSK 001 Standard for forvaltningsrevisjon. Val av metode og andre tiltak for kvalitetssikring er omtalt i vedlegg 3 til rapporten. 1.5 Høyring Rapporten er send på høyring Høyringsuttale frå rådmannen/administrasjonssjefen har ikkje ført til særlege endringar, og ligg ved som vedlegg 1 til rapporten. 3 Revisjonskriterium er eit omgrep for dei reglar og normer som gjeld innan det området som skal undersøkjast. Revisjonskriteria er grunnlaget for dei analysane og vurderingane som revisjonen gjennomfører og konklusjonane som vert trekte. Dei er eit viktig grunnlag for å kunne dokumentere avvik eller svakheiter. Gjeldande RSK 001 er fastsett av Noregs Kommunerevisorforbund sitt styre, med verknad frå 1. februar Standarden gjeld som god kommunal revisjonsskikk. Standarden byggjer på norsk regelverk og internasjonale prinsipp og standardar som er fastsett av International Organization of Supreme Audit Institutions (INTOSAI) og Institute of Internal Auditors (IIA). Telemark kommunerevisjon IKS 3

12 2 I kva grad har administrasjonen kontroll med næringsarbeidet i kommunen? Revisjonskriterium: Administrasjonen skal ha utarbeide ein strategisk næringsplan for Administrasjonen bør ha eit system som fangar opp i kva grad måla for næringsarbeid nås. Administrasjonen bør rapportere på i kva grad dei klarar å gjennomføre dei politiske måla for næringsarbeid 2.1 Strategisk næringsplan Kommunestyret i Tokke vedtok i mai 2007 at administrasjonen skulle utarbeide ein strategisk næringsplan for perioden Planen skulle erstatte næringsplan for Arbeidet med planen skal i følgje næringssjefen vore starta i 2008, men blei aldri sluttført. Rådmann i perioden seier at andre lovpålagde oppgåver blei prioritert. Handlingsprogrammet som er utarbeida for 2011 og 2012 gir noko informasjon om planlagt næringsarbeid. I perioden nytta dåverande rådmann den gamle næringsplanen som rettesnor. Utkast til næringsplan skal ha vore sendt til rådmann og ordførar, men i følgje næringssjefen blei næringsplanen ikkje fremma for kommunestyret. I desember 2010 orienterte næringssjefen formannskapet om arbeidet med næringsplanen. Vi har ikkje funne dette vedtaksprotokollert. I høve næringssjefen stranda arbeidet då han fekk andre oppgåver i kommunen. Han trur ikkje at kommunestyret vart varsla om at arbeidet stoppa opp. Både næringssjefen og dei to rådmennene som har vore hans leiar i perioden 2008 til 2012 meiner at organisatoriske utfordringar i administrasjonen har verka negativt inn på næringsarbeidet. Næringssjefen har i perioden hatt andre oppgåver i tillegg til stillinga som næringssjef. Han har til dømes vore kontaktperson i høve agenda som førde til at tre leiarar måtte slutte (2009), leiar for serviceavdelinga ( ) og oppvekstsjef (august 2011 februar 2012). I perioden har verken næringssjefen eller næringsavdelinga vore avlasta for å kompensere for desse tilleggsoppgåvene. Dette kan i fylgje dei ha vore med på at arbeid med næringsplan har blitt nedprioritert i høve andre oppgåver. Begge rådmennene har vore bevisst denne prioriteringa, og ein viser til at næringsarbeid ikkje er ein lovpålagd oppgåve. Telemark kommunerevisjon IKS 4

13 2.2 Kontrollsystem for å fange opp om mål for næringsarbeid nås Administrasjonen hadde i perioden ikkje dekkande internkontrollsystem. Systemet vart stegvis utbygd på 2000-talet, mellom anna på områder som helse og sosial og vatn og avløp. Av formell rapportering på området næring, fanst rapportering gjennom årsmelding ein gong i året. Næringssjefen laga i tillegg nokre statusoversiktar over bruk av næringsfond. Rådmann i perioden meiner at ein slik vart laga i perioden , men vi har ikkje klart å finne dette i kommunens arkiv eller som sak til kommunestyret. Rådmann i perioden meiner at næringspolitikken i kommunen burde vore meir formalisert og systematisert. For administrasjonen har dette vore vanskeleg å få på plass da næringspolitikken i stor grad er eit politisk styrt område. Same rådmann seier og at næringsarbeidet er eit lite økonomisk område for kommunen, men eit viktig politisk område som dei ynskjer å utøve mynde på. I gjeldande delegasjonsreglement i perioden står det at: «Formannskapet er fondsstyre for kommunalt næringsfond. Nærare reglar for fondsstyret si mynde gjeng fram av vedtektene for næringsfondet. Ut over dette gjev ikkje reglementet føringar for at politisk avgjerdsmakt nyttas i næringspolitikken. Dei to tidlegare rådmennene meiner at dei hadde kontroll med næringsarbeidet i kommunen gjennom at næringssjefen satt i leiargruppa og at dei hadde ein munnleg dialog med næringssjefen. Næringssjefen trur det har vore medarbeidarsamtaler kvart år i perioden Vi har ikkje undersøkt dokumentasjon for dette. Det er ikkje kjent at det har vore andre formelle styringspunkt mellom næringssjef og rådmann. Rådmann i perioden seier at det har vore diskutert korleis administrasjonen i større grad kan kontrollere at midlar frå næringsfondet gikk til rett mål. Vi har ikkje sett at det blei satt i gang tiltak for å auke kontrollen. 2.3 Rapportering på næringsarbeid Næringsavdelinga rapporter årleg på næringsarbeid gjennom årsmeldinga. Både næringsarbeid generelt og bruk av næringsfond er omtala i alle årsmeldingane i perioden. For 2011 og 2012 var budsjettdokumentet i Tokke utvida og endra med eit handlingsprogram som formulerer mål og tiltak som skal gjennomførast. I handlingsprogram for 2012 står det at «næringsavdelinga vil ha noko redusert kapasitet på sitt arbeidsområde, og enkelte oppgåver må truleg difor løysast med eksterne ressursar. Dette kan medføre at det er oppgåver som ikkje vert løyst og tenester som ikkje kan gjevast.» For 2008 til 2010 er det ikkje utarbeida plandokument for næringsarbeid eller andre dokument som kan gje føringar for næringsarbeidet. I handlingsprogrammet for 2011 er står det at næringsavdelinga skal gjennomføre fem store prosjekt: Kommunedelplan Skafsåheia Kommunedelplan/reguleringsplan Høydalsmo Telemark kommunerevisjon IKS 5

14 Satsinga på Telemarkskanalalen Regionalpark Satsing på Waterways for Growth Dei tre første aktivitetane står nemnd i årsmeldinga for Waterways for Growth er ikkje nemnd. I 2012 er ingen av prosjekta nemnde i årsmeldinga. I handlingsprogrammet for 2011 og 2012 blir fleire sporbare mål framheva: å auke folketalet å legge til rette for attraktive butilbod og ny byggjeaktivitet byggje ut overnattingskapasiteten i Tokke samarbeide med Fylkeskommunen og dei andre kanalkommunane for å auke talet på turistar diverse tiltak for å gjere det meir attraktivt for ungdom å vende attende og bo i Tokke Ingen av måla er talfesta, og det er heller ikkje talfesta i årsmeldinga kva for utvikling det har vore på dei ulike områda. Næringssjefen viser til at det har vore to store prosjekt knytt til auke i folketalet, Lårdal Liv Laga ( ) og Dalen + ( ). Begge prosjekta er bulystprosjekt som vart støtte med KRDmidlar frå Fylkeskommunen. Begge desse prosjekta har hatt som mål å auke attraktiviteten for unge familiar og ungdom, og på den måten vera med på å stabilisere og auke folketalet. Det er utarbeida ei fyldig sluttrapport for Lårdal Liv Laga. I handlingsprogrammet både for 2011 og 2012 er det angitt tiltak under: reiseliv service industri og kraftproduksjon marknadsføring ungdom Tiltaka er i stor grad beskrivne i handlingsprogrammet. I årsmeldingane finn ein att dei same overskriftene og det er skildra kva som har vore fokus siste år. Skildringa heng ikkje alltid saman med kva som var målet i handlingsprogrammet. Det er ikkje forsøkt å talfeste nokon av aktivitetane. 2.4 Revisors vurderingar Administrasjonen skal ha utarbeide ein strategisk næringsplan for Kommunestyret i Tokke vedtok i mai 2007 at administrasjonen skal utarbeide ein ny næringsplan for Vi har ikkje funne at dette er gjennomført. Vi har ikkje funne dokumentasjon for at administrasjonen har rapportert om manglande gjennomføring til kommunestyret. Telemark kommunerevisjon IKS 6

15 Administrasjonen bør ha eit system som fangar opp i kva grad måla for næringsarbeid nås. Administrasjonen har hatt eit internkontrollsystem på nokre område, men ikkje når det gjeld næringsarbeid. Dåverande administrasjon meiner at organisering av leiargruppa og munnleg kontakt mellom rådmann og næringssjef har vore tilstrekkeleg for å sikre kontroll med næringsarbeidet. Etter vår vurdering har ikkje rådmannen hatt eit godt nok system for å fange opp i kva grad måla for næringsarbeid blir nådd. Administrasjonen bør rapportere på i kva grad dei klarar å gjennomføre dei politiske måla for næringsarbeid Kommunestyret har gjennom handlingsprogram for 2011 og 2012 satt mål for næringsarbeid i kommunen. I vart det ikkje satt mål. Administrasjonen har i 2011 og 2012 i stor grad rapportert på planlagde prosjekt. I handlingsplanen er det og satt mål om auke i folketal, byggjeaktivitet, overnattingskapasitet, turisme og tilbod til ungdom. I årsmeldinga har administrasjonen ikkje klargjord kva slags utvikling det har vore på dei ulike områda. Kva som er gjort på dei ulike områda er til dels omtala. 3 Sakshandsaming av tildeling frå næringsfond Revisjonskriterium: Tokke næringsfond skal ha vedtekter som er godkjende av Fylkesmannen. Dei lokale vedtektene skal ikkje gå utover dei offentlege standardvedtektene. Støttetildelingar frå næringsfondet skal handsamast i samsvar med vedtekter, rundskriv og sakshandsamingsreglar a. Vedtak om næringsstøtte skal handsamas av rett forvaltningsnivå b. Vedtak om støtte skal vere skriftlege c. Saksutgreiinga og grunngivinga skal vise kva reglar og faktiske forhold vedtaket bygger på, og kva omsyn som er vektlagt i vurderinga av søknadene d. Støtte skal ikkje gjevast utover dei rammer som vedtekter gir e. Vedtak skal informere om klagerett, klagefrist og klageinstans Administrasjonen bør ha rutinar som sikrar at bruk av næringsfondet følgjer krav for tildeling av bagatellmessig stønad. Næringsstyret skal leggje fram ei melding om fondets verksemd for kommunestyret kvart år. Kopi sendast til Fylkesmann og fylkeskommunen. Telemark kommunerevisjon IKS 7

16 3.1 Lokale vedtekter Godkjenning av Fylkesmannen Tokke kommune har laga eigne vedtekter for bruk av kraftfond. Dei fyrste vedtektene vart godkjent i Tokke kommunestyre , mens dei reviderte vedtektene vart godkjent i Ingen av dei vart sendt Fylkesmannen for godkjenning. Fylkesmann bekreftar at dei ikkje har mottatt søknad frå Tokke kommune om godkjenning av vedtekter, og at dei heller ikkje har fått ein årleg rapportering på bruk av midlane Samsvar med standardvedtekter Næringssjef opplyser at han ikkje har vore kjend med standardvedtekter for kommunale næringsfond 4 (kraftfond).verken dei gamle eller nye vedtektene viser til dei sentrale føringane, og det er heller ikkje nemnd i vedtektene at kommunen skal rapportere til Fylkesmannen. Vi har vurdert dei lokale vedtektene opp mot dei sentrale vedtektene på område som lar seg vurdere, sjå tabell 1. Tabell 1, Vurdering av dei lokale vedtektene opp mot dei sentrale standardvedtektene Føremål med støtte Støtte til investering Vedtekter frå 2000 Vedtekter frå 2010 Ytre rammer gitt gjennom rundskriva Næringsfondet skal fremje næringsutvikling ved å: Lokale vedtekter er snevra inn Stimulere til nyetablering Utvikle eksisterande næringsliv Profilere næringslivet i kommunen Gjennomføre grunnlagsinvesteringar Tilskot vert i regelen gjeve med inntil 10 % (8 % i 2010) Støtta kan i tidleg rundskriv av investering. vera inntil 50 % av kapitalbehov. Rundskriv frå 2011 gir ingen øvre grense. Støtte til investering Støtte til etablering Verdien av eigeninnsats kan reknast inn i grunnlaget for tilskot I særskilde høve kan næringsstyret avvike frå hovudregelen. Det er ikkje nærare avklart på kva områder dette er aktuelt Ved oppstart av ny verksemd kan det gjevast etableringsstønad Det kan ikkje gis støtte til varige driftsmidlar. Det er ikkje høve til å rekne verdien av eigeninnsats med i grunnlaget for tilskot «I særskilde høve» kan vera ein utviding av standardvedtektene, men må vurderast i kvart enkelt tilfelle. Er i tråd med standardvedtektene 4 Rundskriv H-17/98 Telemark kommunerevisjon IKS 8

17 Fleire grenser i rundskrivet er ikkje med i dei lokale vedtektene. Til dømes grenser for kommunen sitt høve til å teikne aksjar, grenser som følgje av internasjonale plikter på statsstøtteområdet, forbod mot støtte til sanering av gjeld og til drift av bedrifter og kommunen. 3.2 Handsaming av støttetildelingar frå næringsfondet Vedtak om næringsstøtte skal handsamas av rett forvaltningsnivå Næringssjefen utaler at arbeidsutvalet som er samansett av ordførar, rådmann og næringssjef, ikkje har vore særleg aktive. Berre ved eit par anledningar har dette vore brukt. Næringsstyret som i Tokke kommune er formannskapet er dei som har fatta dei fleste vedtaka. I større saker har kommunestyret vore vedtaksinstans i tråd med vedtektene. Av dei 20 vedtaka om støtte frå næringsfondet vi har undersøkt er 17 fatta av næringsstyret. Dei resterande 3 er fatta av næringssjefen åleine. 2 av dei er støtte til russefeiring, begge støttebeløpa er på kr 1000 og ein av dei er støtte til ein deltakarmiddag under NM på ski. Støttebeløpet er på kr Vedtak om støtte skal vere skriftlege Vedtak om næringsstøtte skal som hovudregel vera skriftlege. Næringssjefen opplyser at dei fleste vedtaka som er fatta var skriftlege, men at nokre få hastesaker har vorte effektuert utan vedtak i forkant. Administrasjonen har ein mal for utforming av vedtak. Vi har funne 3 saker der malen er delvis elektronisk fylt ut, men ingen av dei er fullførd. Det er uvisst om dei har vore nytta. I dei andre sakene har utskrift av protokoll frå næringsutvalet blitt sendt søkar som svar på søknad om støtte Støtte skal ikkje gjevast utover dei rammer som vedtekter gir Næringssjefen seier at kommunen har brukt midlar frå næringsfondet til tiltak som ligg utanfor rammene i vedtektene. I perioden har kommunen mellom anna gitt hybelstøtte til ungdom, lærlingstipend, lærebokstipend og støtte til bedrifter som tilbyr sommarjobb til skuleelevar. Alle desse støtteformåla er støtte til ungdom i Tokke kommune og er etter vår vurdering ikkje eit næringsformål slikt det vart definera av vedtektene. Administrasjonen meiner at tidlegare vedtak i kommunestyret gir føringar for slike støttetildelingar. For dei fleste av disse ungdomstiltak er vedtak om føringar fatta for tidlegare kommunestyreperiodar. Vi har funne at vedtak om støtteordningar til bedrifter som tilbyr sommarjobb til skuleelvar vart fatta av kommunestyret i Kommunestyret fatta vedtak om støtte til bokstipend i Vedtak om støtte til bedrifter som tek i mot lærling er i frå Slike støtteordningar har næringssjefen sjølv Telemark kommunerevisjon IKS 9

18 effektuert utan at det har vore diskutert i næringsutvalet. Næringssjefen har oppfatta at det har vore politisk semje om å gje støtte til disse føremåla. I dei undersøkte sakene vart det gitt støtte til tre ulike føremål: Investeringstilskott, etableringstilskott og marknadsføring. Tildeling av investerings- og etableringstilskott er omtala i kommunen sine vedtekter. Støtte til marknadsføring er vedtatt av formannskapet kvart år i perioden 2008 til Eksempelvis så står det i vedtak 11/13 frå 2011 at «Tokke kommune løyver kr som støtte til marknadsføringstiltak i Støtte kan gjevast med inntil 50 % av kostnader. Rådmannen avgjer søknader innanfor ramma». Ramma vart satt ned til kr i Kommunen sine vedtekter omtalar ikkje støtte til marknadsføring. I 7 av vedtaka vart det i tillegg til investeringsstøtte ytt etableringtilskot. Ein som søkte om investeringstøtte fekk etableringtilskot i staden. Støttebeløpa var mellom kr og kr søkjarar fekk også støtte til marknadsføring på mellom kr og Det er ikkje gitt investeringsstøtte beviseleg over 8 % og 10 % av kostnaden. 13 av støttetildelingane har vore retta mot nyetablering av verksamd eller oppgradering av eksisterande verksamd. 2 støttetildelingar har vore støtte til russetid/russebil, 1 tildeling har vore ein investeringskostnad og 1 tildeling har vore til NM på Ski Saksutgreiinga og grunngivinga skal vise kva reglar og faktiske forhold vedtaket bygger på, og kva omsyn som er vektlagt i vurderinga av søknadene Kommunen har ikkje skriftlege rutinar for korleis sakshandsaminga skal gjennomførast. Av dei 20 vedtaka om næringsstøtte vi har undersøkt førelegg det søknadar i alle saker. Av dei 20 har 15 søkt via mal utarbeida av næringsavdelinga, resten har søkt skriftleg på anna vis. 3 av søkjarane har fått avslag. I dei undersøkte vedtaka er støttebeløpet på mellom kr og kr I malen er vedtekter trykt opp. I dei 17 sakene som har vore behandla av næringsutvalet viser saksutgreiinga dei faktiske forholda. Kva reglar dei kviler på og kva for omsyn som er vektlagt er ikkje nemnd eller drøfta. har ikkje vore tydeleg. Dette gjelder særleg i saker om marknadsføringstiltak eller etableringstilskot. I 14 av vedtaka er det gjort ei skriftleg vurdering av om stønadsbeløpet utgjer 8 % eller 10 % av investeringskostnaden. I 3 av sakene er dette ikkje gjort. Dei tre sakene var støtte på kr 1000 til to russebussar og støtte til deltakarmiddag under NM på Ski 5. Det ligg ikkje føre skriftleg grunngjeving av kva omsyn som er vektlagt ved utmåling av støtte til etableringstilskot og marknadsføring. Næringssjefen seier at han ofte hadde munnleg kontakt med verksemder som søkte om støtte frå næringsfondet. Personleg kontakt har også vore viktig for å supplere informasjon gitt gjennom søknad og for å ha ein viss kontroll med at næringsstøtte vert bruka på rett vis. 5 Høydalsmo Idrottslag arrangerte i 2008 junior NM i kombinert og hopp. Telemark kommunerevisjon IKS 10

19 Tidligare næringssjef seier han ofte hadde møte med store verksemder som søkte om næringsstøtte. Han var oppteken av personleg kontakt for å få mest mogleg informasjon om søkjar Informasjon om eventuell tilbakebetaling og klagerett I ei av dei undersøkte sakene er det gitt informasjon om reglar for tilbakebetaling av støttebeløp som ikkje brukt i samsvar med formålet. I dei resterende 16 vedtaka om støtte er det ikkje gitt informasjon om eventuell tilbakebetaling. Næringssjefen seier at munnleg kontakt og møte med verksemder har vore ein viktig del av hans arbeid og han meiner at dette har sikra ein viss grad av kontroll med bruken av støtta. I 10 av vedtaka om støtte er det ikkje gitt informasjon om klagerett, -frist og -instans. Bare 3 av vedtaka gjev informasjon om klagerett. 3.3 Administrasjonen bør ha rutinar som sikrar at bruk av næringsfondet følgjer krav for tildeling av bagatellmessig stønad. Tidlegare næringssjef seier at han er kjend med prosedyrekrava for tildeling av bagatellmessig støtte. Kommunen har ikkje utarbeidd rutinar som sikrar at støttetildelingar skjer i samssvar med regelverket. 3.4 Rapportering til kommunestyret Det er ikkje utarbeida eigne årsmeldingar for bruk av næringsfondet i perioden 2008 til I administrasjonens årsmeldingar fins noko talmateriale som omhandlar næringstiltak, sjå tabell 1. I 2008, 2009 og 2010 er samla tal for næringstiltak, både tal for budsjett og rekneskap, gitt. I 2008 og 2010 er det gitt ein oversikt over dei største tiltaka. I 2012 vart det ikkje gitt informasjon. Alle årsmeldingane har blitt politisk handsamma på vårparten. Informasjon om kor mykje konsesjonsavgift kommunen får er gitt i innleiande kapittel om kommunens økonomi med overskrift konsesjonsavgifter. Tabell 2 Informasjon om næringsfond i årsmeldingar, Samla tal for næringstiltak, budsjett og rekneskap. Ein oversikt over dei 8 største løyvingane 2009 Samla tal for næringstiltak, budsjett og rekneskap 2010 Samla tal for næringstiltak, budsjett og rekneskap. Ein oversikt over dei 11 største løyvingane 2011 Ingen informasjon 2012 Ingen informasjon Ingen analyse av korleis midlane er brukt Tidlegare næringssjef bekreftar at det ikkje vart utarbeida eigne årsmeldingar om næringsfondet. Dette vart dels begrunna i at politikarar i næringsutvalet var informert om bruken av midlane da dei Telemark kommunerevisjon IKS 11

20 har fatta dei fleste vedtaka. Administrasjonen har ikkje opplevd at dette har særleg etterspurd frå politisk nivå. Fylkesmann og fylkeskommunen har i perioden 2008 til 2012 ikkje fått noko skriftleg materiale som omhandlar bruk av næringsfond i Tokke kommune. 3.5 Revisor sine vurderingar Tokke næringsfond skal ha vedtekter som er godkjende av Fylkesmannen. Tokke kommune har vedtekter frå 2000 som blei revidera i Vedtektene har ikkje vore sendt Fylkesmann for godkjenning. Dei lokale vedtektene skal ikkje gå utover dei offentlege standardvedtektene. Dei lokale vedtektene inneheld ein rekke forhold som snevrar inn dei ytre rammene for tilskott som er gitt i standardvedtektene. Dette er i tråd med kva rundskriva gjev rom for. Kommunen har også ordningar som utvidar rammene for tilskot. I dei lokale vedtektene er til dømes verdien av eigeninnsats rekna inn som grunnlag for investeringstilskot. Fleire grenser i rundskrivet er ikkje med i dei lokale vedtektene. Til dømes grenser for kommunen sitt høve til å teikne aksjar, grenser som følgje av internasjonale plikter på statsstøtteområdet, forbod mot støtte til sanering av gjeld og til drift av bedrifter og kommunen. Ved å ikkje nemne desse begrensningane og heller ikkje vise til sentrale rundskriv så er det å forstå som ein utviding av dei Vedtektene er derfor ikkje i tråd med dei rundskriva. Vedtak om næringsstøtte skal handsamas av rett forvaltningsnivå Vi har i vår mappegjennomgang ikkje funne at næringsstøtte har vore vedtatt av feil forvaltningsnivå. Men næringssjefen medgir at han har gitt støtte aleine til feil føremål, noko vedtektene ikkje gjev rom for. Vedtak om støtte skal vere skriftlege Kommunen opplyser at dei har praksis for at vedtaka er skriftlege. Vi har funne døme på at det ikkje alltid er skriftleggjort. I dei undersøkte sakene fann vi at skriftlege vedtak var utskrift av protokoll frå næringsutvalet. Telemark kommunerevisjon IKS 12

21 Saksutgreiinga eller grunngivinga skal vise kva reglar og faktiske forhold vedtaket bygger på, og kva omsyn som er vektlagt i vurderinga av søknadene Administrasjonen har ikkje utarbeida rutinar for sakshandsaminga. I dei vedtaka vi har sett på er det vist kva faktiske forhold som vedtaket bygger på. I vedtaka om investeringsstøtte er det også vist til kva reglar vedtaka kviler på. For støtte til marknadsføringstiltak og etableringsstøtte er det ikkje vist til kva reglar eller kva for omsyn som er vektlagt. Støtte skal ikkje gjevast utover dei rammer som vedtekter gir Støtte frå næringsfondet har vore gitt utover dei rammer som vedtektene gjev. Til dømes har verksemder som tilbyr sommarjobb til ungdom og lærlingplassar for elevar fått støtte. Ungdom har også fått støtte til kjøp av skulemateriell og for leige av hybel. Slik støtte er gitt med grunnlag i kommunestyrevedtak frå 90-talet. Etter vår vurdering er dette ikkje i samsvar med gjeldanade vedtekter. Vedtak skal informere om klagerett, klagefrist og klageinstans Administrasjonen informerer ikkje om reglar for tilbakebetaling og kva for klagerettar søkjer har. Berre i ei sak fann vi at det var informert skriftleg om dette. Administrasjonen bør ha rutinar som sikrar at bruk av næringsfondet følgjer krav for tildeling av bagatellmessig stønad. Kommunen har ikkje utarbeida rutinar som sikrar at bruk av næringsfondet følgjer krav for tildeling av bagatellmessig stønad. Næringsstyret skal årleg leggje fram ei melding om fondets verksemd som gir kommunestyret høve til å drøfte næringspolitikken. Kopi sendast til Fylkesmann og fylkeskommunen. Næringsstyret har i perioden ikkje lagt fram meldingar om næringsfondet si verksemd for. Fylkesmann eller fylkeskommunen har heller ikkje fått skriftleg informasjon om bruk av næringsfondet. Det er gitt noko informasjon om næringsfondet i kommunen sine årsmeldingar, men ikkje slik at det gir høve til å drøfte næringspolitikken. For to av åra gir årsmeldinga noko informasjon om dei største tildelingane frå næringsfondet. Dei andre åra har årsmeldingane ingen informasjon om kva midla har gått til. Det er og vanskeleg å få ein god oversikt over korleis konsesjonsavgiftsmidlane har vore nytta av kommunen. Telemark kommunerevisjon IKS 13

22 4 Revisor sine konklusjonar 4.1 I kva grad har administrasjonen kontroll med næringsarbeidet i kommunen? Det har vore gitt politiske signal om at ein ønskjer meir kontroll med næringsarbeidet. Kommunestyret har i sak 08/06 fatta vedtak om at administrasjonen skal utarbeide ein strategisk næringsplan for noko som ikkje vart gjort. Vi har ikkje funne dokumentasjon for at administrasjonen har rapportert på dette arbeidet. I same sak i kommunestyret vart det og fatta vedtak om at ein ynskjer årleg rapportering frå næringsstyret (handsama under neste problemstilling då dette kravet også er gitt i rundskriv og vedtekter). Dette vart heller ikkje gjort og vi har ikkje funne at administrasjonen har rapportert på dette arbeidet. Administrasjonen har ikkje hatt eit internkontrollsystem på kommunens næringsarbeid. I 2011 og i 2012 har kommunestyret gjennom handlingsprogrammet satt mål for næringsarbeid. Det er rapportert noko gjennom årsmeldingar, men etter vår vurdering, ikkje i tilstrekkeleg grad. I handlingsplan er det sett mål om auke i folketal, byggjeaktivitet, overnattingskapasitet, turisme og tilbod til ungdom. I årsmeldinga har administrasjonen ikkje klargjort kva slags utvikling det har vore på dei ulike områda. Det vi finn er i hovudsak ei generell skildring av gjennomførte aktivitetar. 4.2 I kva grad har kommunen følgt sakshandsamingsreglar ved tildeling av stønad frå næringsfondet? Kommunen har til ein viss grad følgt sakshandsamingsraglanane ved tildeling av stønad frå næringsfondet. Men vi finn også mange døme på at administrasjonen ikkje har handsama støttetildelingar frå næringsfondet i tråd med formelle krav. Dei lokale vedtektene har ikkje vore godkjende av Fylkesmann slik rundskrivet krev. Vi finn heller ingen referansar i dei lokale vedtektene til dei krava som er gitt i rundskriv som regulerer kommunen si handtering av næringsfond. Vi har funne fleire dømer på innskrenkingar gitt i rundskrivet som ikkje er omtala i dei lokale vedtektene. Såleis fører dei lokale vedtektene til ei utviding av bruken av midlane, som kommunen ikkje har høve til å gjere. Dei lokale vedtektene opnar også for at ein kan rekne inn verdien av eigeninnsats som grunnlag for investeringstilskot, noko rundskriva avgrensar mot. Gjennom vedtaka om tildeling av støtte har ein utvida ytterlegare kva kommunen gir støtte til. Til dømes har verksemder som tilbyr sommarjobb til ungdom og lærlingplassar for elevar fått støtte. Ungdom har også fått støtte til kjøp av skulemateriell og for leige av hybel. Slik støtte er gitt med grunnlag i kommunestyrevedtak frå 90-talet. Etter vår vurdering er dette ikkje i samsvar med gjeldande vedtekter. Telemark kommunerevisjon IKS 14

23 Dei fleste vedtaka om støtte er fatta av næringsstyret. Arbeidsutvalet med ordførar, rådmann og næringssjef har ikkje fatta vedtak slik vedtektene opnar for. I nokre saker har næringssjefen åleine fatta vedtak. Vedtektene opnar ikkje for det. I saksførebuinga i til næringsutvalet er dei faktiske forholda skildra. Men det er i varierande grad vist til kva reglar som gjelder og kva for omsyn som er vektlagt. Administrasjonen informerer ikkje søkjar om reglar for tilbakebetaling og kva for klagerettar søkjar har. Det er heller ikkje utarbeida rutinar som sikrar at bruk av næringsfondet følgjer krav for tildeling av offentleg stønad (bagatellmessig stønad). Som nemnd under førre konklusjon har næringsstyret i perioden ikkje lagt fram meldingar om næringsfondet si verksemd. I høve rundskriva skal både Fylkesmann og fylkeskommunen få skriftleg informasjon om bruk av næringsfondet. Dette er ikkje gjennomførd. Telemark kommunerevisjon IKS 15

24 Litteratur og kjeldereferansar Lover og forskrifter: Lov 25. september 1992 nr. 107 om kommuner og fylkeskommuner (kommuneloven). Forskrift 15. juni 2004 nr. 905 om revisjon i kommuner og fylkeskommuner mv. Lov 10. februar om behandlingsmåten i forvaltningssaker (forvaltningsloven) Lov 27. november 1992 nr. 117 om offentlig støtte Lov av 14. desember 1917 nr. 16 om industrikonsesjon Lov av 14.desember 1917 nr. 17 om vassdragsregulering Rundskriv H- 17/98 Standardvedtekter for bruk og forvaltning av kraftfond og hjemfallsfond Rundskriv H-1/11 «Rundskriv om standardvedtekter for kommunale næringsfond gitt i vannkraftsaker (kraftfond og hjemfallsfond). FAD: Veileder om offentlig støtte (2011) Kommunale dokument Kommunestyresak 08/06 Tokke kommune (2009) Årsmelding 2008 Tokke kommune (2010) Årsmelding 2009 Tokke kommune (2011) Årsmelding 2010 Tokke kommune (2012) Årsmelding 2011 Tokke kommune (2013) Årsmelding 2012 Tokke kommune (2011) Handlingsprogram og budsjett. Økonomiplan Tokke kommune (2012) Handlingsprogram og budsjett. Økonomiplan Tokke kommune (2000) Vedtekter for næringsfondet i Tokke kommune Tokke kommune (2010) Vedtekter for næringsfondet i Tokke kommune Foto forside: Foto: Hans Thoursie/Serpentino Vedlegg Vedlegg 1: Høyringsuttale Vedlegg 2: Revisjonskriterium Vedlegg 3: Metode og kvalitetssikring Telemark kommunerevisjon IKS 16

25 Vedlegg 1: Rådmannens/Administrasjonssjefens høyringsuttale Telemark kommunerevisjon IKS 17

26 . Telemark kommunerevisjon IKS 18

27 Vedlegg 2: Revisjonskriterium I kva grad har administrasjonen kontroll med næringsarbeidet i kommunen? Kommunestyret vedtek kvart år handlingsprogram og budsjett. Gjennom handlingsprogrammet gjer kommunestyret klart kva mål som er sett for næringsarbeidet i kommunen. I tillegg treff kommunestyret vedtak gjennom året, som seier noko om ulike næringspolitiske satsingar. I følgje kommunelova 23 er rådmannen ansvarleg for at kommunen gjennomfører dei politiske vedtaka: «Administrasjonssjefen har ansvar for å påse at de saker som legges fram for folkevalgte organer, er forsvarlig utredet, og at vedtak blir iverksatt. Administrasjonssjefen skal sørge for at administrasjonen drives i samsvar med lover, forskrifter og overordnede instrukser, og at den er gjenstand for betryggende kontroll». Kravet om «betryggende kontroll» er eit internkontrollkrav. For at rådmannen skal kunne ha kontroll med at administrasjonen gjennomfører det vedtekne handlingsprogrammet, bør administrasjonen ha ein plan for korleis ein skal nå mål i handlingsplanen. I sak 08/06 vedtok kommunestyret følgjande: Tokke kommune utarbeider strategisk næringsplan for I rekneskapen vart konsesjonsavgifter og konsesjonsmidlar registrert slik at det går klart fram kva for midlar som er bruka. Formannskapet som Næringsstyre legg kvart år, innan 31. mars, fram årsmelding til kommunestyret over bruken av næringsfondsmidlane. For at næringsstyret kvart år skal leggje fram ei årsmelding må administrasjonen førebu sak om dette for næringsstyret. I kommunelovens 48 femte ledd står det at administrasjonen gjennom årsmeldinga skal gi opplysningar om forhold som er viktige for å vurdere resultatet av kommunen si verksemd. I årsmeldinga skal rådmannen også informere om planlagde og gjennomførde tiltak for å sikre «betryggende kontroll». Revisjonskriterium: Administrasjonen skal ha utarbeidd ein strategisk næringsplan for Administrasjonen bør ha eit system som fangar opp i kva grad måla for næringsarbeid nås. Administrasjonen bør rapportere på i kva grad dei klarar å gjennomføre dei politiske måla for næringsarbeid Telemark kommunerevisjon IKS 19

28 I kva grad har kommunen følgt sakshandsamingsreglar ved tildeling av stønad frå næringsfondet? Revisjonskriterium til problemstillinga er utleidd frå rundskriv H-17/98 og H-1/11, lokale vedtekter for bruk av næringsfond, forvaltningslova og kommunelova. Reglane om kraftfond finn ein i Industrikonsesjonslova (14. desember 1917 nr. 16, 2, 3. ledd nr. 13, 6. ledd) og vassdragsreguleringslova (14. desember 1917 nr. 17, 11 nr. 2, 2. ledd). Reglane vart endra ved lov av 12. juni 1987 og begge har følgjande ordlyd: Avgiften til fylkeskommunen og til kommunene fordeles mellom disse innbyrdes etter bestemmelse av Kongen for 10 år ad gangen. Avgiften avsettes særskilt for hver kommune til et fond, som anvendes etter bestemmelse av fylkestinget eller kommunestyret. Denne myndigheten kan delegeres til annet kommunalt eller fylkeskommunalt organ. Fondets midler skal i samsvar med vedtekter som er undergitt vedkommende departements godkjennelse, fortrinnsvis anvendes til utbygging av næringslivet i distriktene. Departementet kan delegere myndigheten til å godkjenne vedtektene til fylkesmannen. Kommunen kan påklage fylkesmannens avgjørelse etter nærmere regler fastsatt av departementet. Vedtekter for fond under et beløp Kongen bestemmer, trenger ikke godkjennelse. Sentrale rundskriv om næringsfond Kommunal- og regionaldepartementet gjev standardvedtekter for bruk og forvaltning av kraftfond. I perioden har det vore to rundskriv, rundskriv H-17/98 6 og H-1/11 7. Dei lokale vedtektene for Tokke er frå 2000 og vart reviderte i I rundskriv H-1/11 står det at «Kommuner som har godkjente vedtekter for kraftfond i tråd med Rundskriv H-17/98, behøver ikke foreta endringer i sine vedtekter, under forutsetning av at de ikke inneholder bestemmelser som bryter mot det til enhver tid gjeldende regelverket for offentlig støtte». Begge rundskriva er todelte, med eit sett standardvedtekter som den einskilde kommune kan ta utgangspunkt i og ein del med merknadar til standardvedtektene. Dei er noko ulike i oppbygging for kor informasjon om dei ulike reguleringane er gitt Sentrale reguleringar for begge rundskriv er: Kraft/hjemfallsfondet skal helst nyttast til næringsformål. Fondet kan også nyttast til kommunale tiltak. Kommunen kan ikkje gi støtte frå fondet til bedrifter for å dekke avdrag og renter på lån eller til drift. 6 Rundskriv Rundskriv Telemark kommunerevisjon IKS 20

29 Dersom kommunen teiknar aksjar i eit selskap, skal ikkje dette utgjere meir enn 30 % av aksjekapitalen i selskapet. Denne grensa gjeld ikkje utviklingsselskap, utleigebygg og liknande som kommunen etablerer saman med private interessentar. Kommunen kan ikkje gi støtte frå fondet til sanering av gjeld eller til drift av bedrifter og kommunen Bruken av fondet må vera i samsvar med dei internasjonale regelverk Norge har slutta seg til på statsstøtteområdet. Kommunen kan nytte fondet til å lønne næringssjef eller tilsvarende. Kommunen bør ikkje gi støtte frå fondet til verksemd som får betydelege overføringar over statsbudsjettet Sentrale reguleringar for H-17/98: Fondets midlar kan berre nyttast til investeringar i varige driftsmidlar. Fondsmidlar kan nyttas til å dekke avdrag på kommunale lån. Det er ikkje høve til å gi støtte til sanering av gjeld i private verksemder. Ein kan likevel gje støtte ved refinansiering, etter gjeldssanering. Prosjekt som bidrar til betre sysselsettingsmoglegheiter for kvinner og ungdom bør prioriterast. Rundskrivet H gir døme på prosjekt som kan støttast: Kommunalt tiltaks- og næringsarbeid t.d. næringsplanlegging, etablerarprosjekt, samarbeid skule/ næringsliv og stadsutviklingsprosjekt Fysisk tilrettelegging for næringsverksemd t.d. kommunal tilrettelegging av næringsareal, fysisk stadsutvikling, infrastrukturtiltak for reiseliv, vassforsyning Bedriftsutvikling t.d. etablerarstipend, opplæring, produktutvikling, marknadsføring, marknadsundersøkingar og planlegging Investering i verksemder t.d. utstyr, maskiner og bygningar ved oppstart og utviding av verksemder Sentrale reguleringar for H-1/11: Fondsmidla kan nyttas til å dekke renter og avdrag på kommunale investeringar som er gjort i samsvar med fondet sitt formål. Døme på prosjekt som kan støttast i høve H-1/11 er «bedriftsstøtte, tilrettelegging for næringsutvikling i regi av kommunen, stedsutvikling, ulike typer utviklingsarbeid med meir». I følgje rundskriva skal kommunen vedta eigne retningsliner for bruk av kraftfondmidlar. Slike lokale retningsliner skal ikkje vere i strid med retningslinene i rundskrivet. Kommunen kan ha ei strengare avgrensing i sine eigne vedtekter. Ut over dei prioriteringar som er gjort i næringsplanen, bør all Telemark kommunerevisjon IKS 21

30 næringsverksemd handsamast likt. I følgje rundskrivet skal kommunen sine retningsliner vere godkjende av Fylkesmannen. Lokale vedtekter Vedtektene for næringsfond i Tokke kommune vart vedtatt av kommunestyret Vedtektene erstattar tidlegare vedtekter frå I saksførebuinga til kommunestyret står det at «ein har hatt romslege rammer fram til 2009 og stort sett nytta det som har vore trong for, eller det som har vore søkt om. Med trongare rammer frå 2009 er det trong for å stramme inn vedtektene slik at det er samsvar mellom budsjetterte midlar og det regelverk ein skal styre etter» I innhald er det små skilnader mellom dei gamle og dei nye retningslinene. Det følgjer av vedtektene at næringsfondet skal fremje næringsutvikling ved å: stimulere til nyetablering utvikle eksisterande næringsliv profilere næringslivet i kommunen gjennomføre grunnlagsinvesteringar Formannskapet skal vere næringsstyre, og får i følgje vedtektene mynde til å gjere vedtak om bruk av midla frå kommunen sitt næringsfond. Før 2010 skulle kommunestyret gjere vedtak i saker av stor prinsipiell karakter. Etter 2010 er det sett ei stønadsgrense på kr for når kommunestyre skal gjere vedtak. Eit arbeidsutval samansett av ordførar, rådmann og næringssjef har fått mynde til å gje stønad på inntil kr i saker som ikkje er prinsipielle. Før 2010 kunne arbeidsutvalet også gjere vedtak i hastesaker som elles låg til næringsstyret. Slike vedtak skulle gjerast med atterhald om godkjenning i næringsstyret. Delegeringa er fjerna i vedtektene som gjeld frå Vedtektene krev at næringsstyret ein gong kvart år skal legge fram årsmelding for kommunestyret på ein måte som gjev høve til å drøfte næringspolitikken. Både rundskriv og lokale vedtekter og politiske vedtak gjev føringar for rapportering til kommunestyret. I dei lokale vedtektene, både dei gamle og dei nye, står det at næringsstyret skal leggje fram årsmelding for kommunestyret «på ein måte som gjev høve til å drøfte næringspolitikken ein gong kvart år». I begge rundskriva står det i merknadar til standardvedtektene at årsmeldinga bør leggjast fram seinast med rekneskapsavslutning. Den bør innehalde «både rekneskap/prosjektoversikt og en analyse av bruken av fondet i forhold til prioriteringar/retningslinjer for neste års bruk av fondet». Sakshandsaming Likebehandling er eit etablert forvaltningsrettsleg prinsipp. Det at like tilfelle skal behandlas likt er eit grunnleggjande rettferdsprinsipp, som sikrar føreseielegheit og sett grense for maktmisbruk og korrupsjon. Prinsippet er synleg i rettspraksis og er ei sentral grense for det skjøn som forvaltninga Telemark kommunerevisjon IKS 22