فصل 7: روانشناسی مثبت گرا در سازمان

Størrelse: px

Begynne med side:

Download "فصل 7: روانشناسی مثبت گرا در سازمان"

Halvard Rød
6 år siden
Visninger:

1 فصل 7: روانشناسی مثبت گرا در سازمان تهیه و تنظیم: دکتر روح اله تولایی (عضو هیا ت علمی دانشگاه شهید بهشتی) نسخه شماره دو / پاییز 1393 روانشناسی مثبت گرا: علم روانشناسی در آغاز به جاي مطالعه سلامت روان تنها به بررسی بیماري روانی می پرداخت و تا مدتها استعداد بالقوه آدمی براي رشد و کمال را نادیده می گرفت. (فیاضی و سیمار اصل 1391) اما در سالهاي اخیر شمار روزافزونی از روانشناسان به قابلیت کمال و دگرگونی در شخصیت آدمی ایمان آورده اند. تصویري که روانشناسان مثبت گرا Psychology) (Positive از طبیعت انسان به دست می دهند خوش بینانه و امید بخش است زیرا آنها به قابلیت گسترش پرورش شکوفایی و کمال انسان و تبدیل شدن به آنچه در توان آدمی است باور دارند. 1

2 روانشناسی مثبت گرا_ادامه: امروزه پژوهشهاي روان شناختی دو ماموریت را جدید کاملا موردنظر قرار می دهند: شخصیت با افراد به کمک براي سالم برخورداري و شادي از (1 بهره وري بیشتر در زندگی 2) کمک به شکوفاسازي قابلیت هاي انسانی. مکتب که بود ترتیب بدین و روان شناسی شد. ایجاد گرا مثبت (Luthans, Avolio, Youssef, 2007) رفتارسازمانی مثبت گرا: در مقاله هاي مدیریتی و سازمانی در چند دهه اخیر واژههایی با رویکرد منفی مانند: برد و باخت نارضایتی شغلی غیبت از کار و... رشد چهار برابري نسبت به واژههاي مثبت گرایانه مانند: شفقت پرهیزکاري و... داشته است. (2008 & Schaufeli (Bakker بنابراین آشکار است که در حوزه سازمان و مدیریت موضوعهاي مثبت گرایانه نسبت به موضوعهاي منفی گرایانه مورد بی توجهی واقع شده اند. 2

3 رفتارسازمانی مثبت گرا_ ادامه: کاربرد روانشناسی مثبت گرا در عرصه سازمان و مدیریت منجر به ایجاد و توسعه دو رویکرد جدید در این زمینه شده است: 1) رفتار سازمانی مثبت گرا که بیشتر بر جنبه هاي خ رد رفتار سازمانی و آن دسته از حالات مثبت شخصیت انسانی که قابل توسعه و پرورش هستند تاکید می کند (2 پژوهشهاي سازمانی مثبتگرا scholarship) (positive organizational که بیشتر بر جنبه هاي کلان رفتار سازمانی تاکید می دارد. رفتارسازمانی مثبت گرا_ ادامه: لذا رفتار سازمانی مثبت گرا چنین تعریف می شود: «مطالعه و کاربرد توانمنديهاي مثبت روانشناختی و نقاط قوت منابع انسانی که قابل توسعه و اندازه گیري باشند و بتوان براي بهبود عملکرد کارکنان آنها را به صورت اثر بخش مدیریت کرد.» 3

4 رفتارسازمانی مثبت گرا_ ادامه: با در نظر گرفتن پنج معیار زیر میتوان یک تعریف رفتار سازمانی مثبت گرا گنجاند: مثبت متغیر در را 1. آن متغیر که مبتنی بر نظریه یا پژوهش باشد. این عامل موجب تمایز متغیرهاي تشکیل دهنده رفتار سازمانی مثبت گرا از مطالب اراي ه شده در کتابهاي سطحی مثبت گراي پرفروشی است که در زمینه روانشناسی به تازگی طرفداران بسیاري پیدا کرده است. 2. در زمینه رفتار سازمانی به نسبت منحصر به فرد باشد. بدین معنا که از سایر موارد موجود در مقوله رفتار سازمانی مانند خود ارزیابی هاي مثبتگرایانه evaluation) (positive self- و تقویت مثبت قابل تفکیک باشد. رفتارسازمانی مثبت گرا_ ادامه: 3. به صورت معتبر قابل اندازه گیري باشد. 4. امکان توسعه و تغییر و پرورش آن در انسان وجود داشته باشد. به عبارت دیگر در صورتی می توان متغیري را در زمره متغیرهاي رفتار سازمانی مثبت گرا به حساب آورد که حالت گونه (state-like) باشد و آن متغیر به نسبت قابل انعطاف و تغییر پذیر باشد مانند: امیدواري خوش بینی تاب آوري و خود کارآمدي. 5. داراي تاثیري مثبت بر عملکرد کاري و رضایت فردي باشد. این مورد هم رفتار میان تمایز ایجاد باعث سازمانی پژوهشهاي سازمانی مثبتگرا شده گرا مثبت روان شناسی مثبت است. 2006) Luthans, (Larson & و گرا 4

5 سرمایه هاي سازمانی: مهمترین سرمایه هاي سازمانی عبارتند از: 1. سرمایه فیزیکی: 2. سرمایه انسانی: 3. سرمایه اجتماعی: 4. سرمایه روانشناختی: متشکل از پول نیروي کار ماشین آلات و... متشکل از دانش مهارتها و تجربههاي کارکنان و... به عنوان مجموعه شبکه روابط فرد با دیگر افراد. مفهوم جدیدي که به تازگی توسط لوتانز معرفی شده و برگرفته و مشتق شده از رفتار سازمانی مثبت گرا است. امروزه بسیاري از پژوهشگران بر این باورند که سرمایه روانشناختی سازمان ها می تواند مزیت رقابتی پایداري براي آنها فراهم کند. سرمایه روان شناختی: نتایج پژوهشهاي انجام شده در زمینه رفتار سازمانی مثبتگرا حاکی از آن است که ظرفیتهاي روانشناختی از قبیل: امیدواري تاب آوري خوش بینی و خودکارآمدي در کنار هم عاملی را با عنوان سرمایه روانشناختی (psychological capital) تشکیل می دهند. به عبارت دیگر برخی متغیرهاي روانشناختی در مجموع یک منبع یا عامل نهفته جدیدي را تشکیل می دهند که درهر یک از این متغیرها نمایان است (2006 al, (Avey et 5

6 سرمایه روان شناختی_ ادامه: همکارانش و لوتانز توسعه در چارچوب رفتار سازمانی گرا مثبت در سازمانها سرمایه روانشناختی مثبت گرا را به عنوان یک عامل ترکیبی و منبع مزیت رقابتی سازمانها مطرح کرده اند. آنها بر این باورند که سرمایه روانشناختی منجر به ارتقاي ارزش سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی در سازمان می شود. بنابراین سرمایه روان شناختی متغیرهاي از روان شناختی مثبت گرایی قابل که است شده تشکیل اندازه گیري پرورش و توسعه هستند و امکان اعمال مدیریت بر آنها وجود دارد. سرمایه روان شناختی_ ادامه: و لوتانز همکارانش پژوهش با انجام زمینه این در که هایی تقویت با توان می که اند رسیده نتیجه این به داده اند سرمایه 10 روان شناختی سازمان در صد در تا کم دست را آن عملکرد ارتقاء داد. 2007) Avolio, (Luthans & مهمترین متغیرهاي روانشناختی مثبتگرا عبارتند از: 1) خودکارآمدي ( self-efficacy ) 2) امیدواري ( hope ) 3) خوش بینی( optimism ) (4 تابآوري.(resiliency) 6

7 متغیرهاي روان شناختی مثبت گرا: 1) خودکارآمدي «باور (اطمینان) فرد به تواناییهایش براي دستیابی به موفقیت در انجام وظیفهاي معین از راه ایجاد انگیزه در خود تامین منابع شناختی براي خود و نیز ایفاي اقدامات لازم» Bandura, 1997 متغیرهاي روانشناختی مثبتگرا_ ادامه: 2) آوري تاب «نوعی حالت قابل توسعه در فرد که بر اساس آن قادر است در رویارویی با ناکامی ها مصیبت ها و تعارضهاي زندگی و حتی رویدادهاي مثبت پیشرفتها و مسي ولیت بیشتر به تلاش افزونتر ادامه دهد و براي دستیابی به موفقیت بیشتر از پاي ننشیند.» 7

8 نم نم متغیرهاي روانشناختی مثبتگرا_ ادامه: 3) خوش بینی واقع بینانه افراد در رویارویی با شکستها و موفقیتهاي خود چنین عمل می کنند: 1) بر اسنادهاي کلی تکیه می کنند مثلا: قادر به کسب موفقیت در زمینه هاي گوناگون هستم. 2) اسنادهایشان پایدار است مثلا: می توانم به طور مستمر این موفقیت را از آن خود کنم. 3) موفقیت هایشان را به توانایی هاي درونی خود نسبت می دهند مثلا: تواناییها و تلاش خودم منجربه موفقیتم شد. 4) در رویارویی با ناکامی ها شکست خود را به عوامل ویژه بیرونی و غیر پایدار نسبت می دهند مثلا: گرمی هوا باعث شد سخنرانیم خوب پیش نرود. (Seligman, 1986) متغیرهاي روانشناختی مثبتگرا_ ادامه: 4) امیدواري «حالت انگیزشی مثبتی که از احساس موفقیت آمیز 1) عاملیت (Agency) یا انرژي معطوف به هدف و 2) برنامه ریزي براي دستیابی به هدف ناشی شده است» (Snyder, 1991) 8

9 روانشناسی و کارآفرینی: یکی از نقشهاي اصلی مدیران کارآفرینی است. کارآفرینان عنوان موتور حرکت توسعه اقتصادي محسوب می شوند. به خلاقیت و نوآوري و توان کشف فرصت هاي جدید از بارزترین ویژگیهاي رفتاري این گونه کارآفرینان است. اصولا خصوصیات روانی (ازقبیل استقلال طلبی نیاز به پیشرفت ریسک پذیري و...) و ماهیت طبیعی نوآوري شرایط خاص و متفاوتی را می طلبد لذا شناخت این ویژگی ها بستري مناسب براي جذب و رشد کارآفرینان است. روانشناسی و کارآفرینی_ ادامه: مهمترین ویژگی هاي روانشناسانه کارآفرینان عبارتند از: 1. توفیق طلبی: تمایل به انجام کار در استانداردهاي عالی جهت موفقیت در موقعیتهاي رقابتی 2. مرکز کنترل: عقیده فرد نسبت به این که وي تحت کنترل وقایع خارجی می باشد و مرکز کنترل عبارت است از مخاطره هاي معتدل که می توانند از طریق تلاش هاي شخصی مهار شوند. 3. خلاقیت: خلق ایده هاي جدید که ممکن است به محصولات یا خدمات جدید نیز منجر شوند. در واقع خلاقیت نیرویی در پس نوآوري نهفته است. 9

کارآفرینان معاصر مورد تا کید واقع شده است.

اهداف و رویاهاي خود دست یابند. 5. ریسک پذیري: موجب ورود فرد به کارهاي بزرگ میشود.

10 روانشناسی و کارآفرینی_ ادامه: 4. نیاز به استقلال: از ویژگیهایی است که به عنوان یک نیروي بسیار برانگیزاننده براي کارآفرینان معاصر مورد تا کید واقع شده است. در واقع نیاز به استقلال عاملی است که سبب می شود تا کارآفرینان با آزادي عمل به اهداف و رویاهاي خود دست یابند. 5. ریسک پذیري: موجب ورود فرد به کارهاي بزرگ میشود. 6. قدرت تحمل ابهام: پذیرفتن عدم قطعیت به عنوان بخشی از زندگی توانایی ادامه حیات با دانشی ناقص دربارة محیط و تمایل به آغاز فعالیتی مستقل بی آنکه شخص بداند آیا موفق خواهد شد یاخیر. 10

Like dokumenter

1 کودکان در خانواده های چند زبانه. جزوه معلوماتی Dari

کودکان در خانواده های چند زبانه جزوه معلوماتی Dari 1 کودکان در خانواده های چند زبانه مقدمه این جزوه معلوماتی درباره ده پرسشی ست که والدین بیشرت وقت ها درباره رشد چند زبانی کودکان می پرسند. این جزوه معلوماتی