SNO. e rasistresten. ., Srgp.rd. Lyngst~d frå Viksdalen. ved- op:pfatta som rasist». - Øystein Sk,

Transkript

1 Stiftelsen norsk Okkupasonshistorie, 2014 Nr årgang Tysdag 26. september 1995 Laussal 8 kroner c e rasistresten Siiftfrd Lyngstad frå Viksdalen legg ikke"skul på at. han"står bak dei rasistiske skriva som vart sende til s.okneprest ØYE Skfiuge. '.'.....!~; -:..:.'.'," :::'..' Foto: Liv Grim., Srgp.rd. Lyngst~d frå Viksdalen. ved- op:pfatta som rasist». - Øystein Sk, t g~r at han står~ak breva med 'rasis~ge burde diskutere på eit saklegn.. tisk. innhald saih' sokkerte'. sokne.;.;'.. 1 staden for _fl komme med. skeliso nl'"pqt.pn ; r,.~lllar.han kallar(seg'. meiner Lyngstad.:.. ' ':-- : ',. '. '.

2 Stiftelsen norsk Okkupasonshistorie, Grunnlagt Politisk og økonomisk frittstaande avis for Sogn og Fordane Ansvar/eg redaktør: Kell Aga Ulvestad /1 7 ' 9-so " A forby parti, vil seie det same som å forby meiningar " Utfordring frarn mot valet i 1997 '''., Frå ytste venstre fløy, kem med amne mellomrom kravet om å forby politiske parti i den andre enden av den politiske skalaen. Så langt har krava frå krefter som sølv har hatt eit tvilsamt tilhøve til elementære demokratiske prinsipp, falle på steingrunn. Og det er bra. For å for-. by parti, vil seie det same som å forby meiningar. Og det vil vere eit ne':' derlag for demokratiet. Berre skrale demokrati må bruke lovene for å forby politisk debatt, sølv om vi forstår at ein i TYskland prøver å stoppe ny-nazismens frammars med lova i hand. Men det er like lite ønskeleg å forby dei grumsete kreftene og partia som veks fram påytste høgre fløy, som var det~;. vil1p vnrpr forby AKP (m-l) som bak >... f" _..l.~...,~... - Ingen vil seie at dei er rasistar. Men eg har høyrt fleire gi uttrykk for rasistliknande haldningar. Framandfrykta er meir utbreidd i Gaular enn vi likar å innrønlme, seier sokneprest Øystein Skauge. FIRDA PER KETIL ØRGENSEN som presten har fått kopi av. Fleire andre personar i bygda skal ha fått tilsendt liknande rase-propaganda. - Dersom det berre var ein person som sto for slike haldningar, så kunne vi le av det. Men når vi ser dette i samanheng med den sterke framandfrykta eg registrerer, så viser det at vi snakkar om straumdrag som ikke er bygda vår verdig, seier Skauge. Blir kvalm - Korleis Unge og eldre kem. fram an- Gaular-presten vil ikke knyt- frykta.~ til utte rasismen spesielt til Sen- trykk? terpartiet. Ei slik kopling er - Det kan Soknepresten etter hans meining uttrykk ske når folk for val~p. Negative hald- kommenterer fekk brev med ningar til utleridingar og per- aktuelle saker i sonar med mørk hudfarge kan media der utlike geme finnast innafor an- lendingar' har ~. hets mot ødar. dre parti. kome i fokus på ' - Eg har høyrt fleire perso- ein negativ må-. og innvandrarar.. nar gi uttrykk for ei ureflek- te. Sølvsagt'.... tert framandfrykt. Dei er så,.kan utlending-. proppfulle. av fordommar at. ar gere myke>,.... '. det er skremmande.. Utle,n- dumt.. Men: dei'~egative ka- ',tinga, sei~rhan~!;.,:,;.::~ :, dingar blir karakterisert på rakteristikkaneav mørkhuda ;,>( Hovudpoenge.t til ;Ska}fgeer ein slik. måte at det må kal- er så generehe og kvalmande.'at folk måengaser~ ~eg posilast for rasisme, seier Skauge.. at det ~r al1gt,unil.tilåreage-::tivt ogs.etesøkelys p'å framre.. 'r ; andfrykt og':iasisme;det nyt- Rasist-brev -Kor utbr~idde erdessetar ikke å' koste slike Firda har fått så fleire brev haldningane?.'..' haldningar under teppet. fulle med rasist-propaganda, - Det er 'ikke så veldig... -: Vi må alle ve~e villige! til som presten har fått av ein. mange. 'som uttrykker slike å. arbeide.medhaldnin'gåne namngeven person i kommu- ting. Men når sål11ange stårvåie.. Som prest. l:t.ar i~g dt. nen. Her er alt frå nazi-inspi- ope fram med. slike' syns-spesielt ansvar. -Lærarar og rert ødehets frå 30-åra,. til punkt, så trur eg at langt flei- -politikarar har. også eit stort.. forsvarskrift for Arne Myrdal re meiner det same utan å vå- ansvar: I.. felleskap., må vi og slagord mot innvandring., ge å stlkkehovudet fram.detkempe:r:notframandfrykta og. «Ingen ble gasset i hel i de. er typisk atframstegspartiet "den rasismen ingeu.;vil - Soknepresten merkar ein aukande tendens til framandfrykt. Gaular er neppe verre enn andre kommunar, men det kan verke som om frykta er større dess mindre utlendingar du har rundt deg. - Tendensen til rasisme er sterkast hos deieldre og hos.... ungdommen. Eg lurer på kvar tenåringane lar haldningane sine frå. Det må vere ei oppgåve for skulen å ta opp desse. tyske konsetrasonsleirer», er er i medvind kvar gong der' ' øyste~ \~tittelen,på em.!;:.~v.art~ane,{;.i;.li,&.~.~~-:.~ø~f~i'~l.~ T~isD;leA,' t _....-,.: ~ ~... ±::~;;;;~(i~~~~/~.;;,, ,.....

3 ''T~~~~,,~:'i.'::g':ll kelite: ø'ns~, "',eleg'"c'~,:,; :Do rb,y,c'.,:(l;""i'grum','::;'~'t.l'',og;slagoru ~ ~ ~.l"-",', Il::..~"". :~. Gl:'," -,~,,;_-,.., "' '.,.Luv.,.' _ : :,:~~~X~}.;:;f'::::;)' sete heftene,' og partia';:s,-~;yeks-c;'~. «higen blegass~f":'i ~el 'i de " er~'y t-.-.. Stiftelsen norsk Okkupasonshistorie, 2014 " t. ", 'ram-påstste.,høgre,f1øy/~om-vir., det~~;,tr~~re:o~~~t;:~~l~~~~, ~fi:s:;d~~ly~v;å r~~i~~~;:: Skauge. ~;i.~s>!:;,'ville,vore' afo'rbyakp(in-lxsom bak" \..,~' " ' ~<.:t.~.t~."," ".. steng(re\~"aøre~:plaru~~~gtiske~>i "'-'.",~"v~"'7:"~"-;' ". ',-" " <>."1:' ' ".:i~~~~:::r~;2~~f[~/ii:~tt;:y~pnåt~v,~uso~~:pe~;,~t:f1yke,:,be'::e~: ': 'ikke"'e e pa, r", 'as".- IS-t' p' "am'" -.'" ",,':"hn:~r~<~~~:trefå fa~ desse'ekstreme-kteftene" og,.' ".'".-."';, :i}id;;:l~!~:: st&ndpunkta!: fram l ~ dagen, slik at'~f:<z ' ", :.:," ',0:-' :,:,.':'.,,.'.' ",,':.,. ~., //:,:/-,:,::~:_i,/f,';{, ':, i:' ~'~~'1t~~T:~i~~:,def ~ari- ~~entera~t mot' dei' på '". ;):{;"o~~~~l,':7-~~f, de~okratlsk, Yls. For den del kan det,',':,<': ;~<i-, ~/'~:k~.v~iw ~e!~;.at.'. d~r st~l~er '~ign~ lister) 'c',;;,,,/,~~~~~. q!r, ela f~_,. ;~': e~ :e~~~:p~~llr y,å "~~~ : ~'t,-. ange del ~r:~.' i~.'it'a7~,,-'$i, ~'~"'_';:;i:;!'tl'1,'".. ::/,~<l~'l 't'\~~~r ~. ~. :.~:~\;~;.ii~~ ~;"~~;~f?}~?r;;r-{;:;.~~,.:'~~c::,::,~;~:,~ Men de~' I1eiIEi og fulle s~mmnga 'om' >~~~~;i,'nordrilenn~fhaldningar til innvan-'.,,' ;::l,":f":~;,dring og rasisme, får,vikke' getu.' "";;;:0::;;:;':p{' nom dagens,val. M.ange:' vel ararvil ("',', '~,;:,,:l'neine at.det ~er'; andre'_ saker som c>:;:.<.trass alt e 'viktigare i eit lokalval)_ ", og vil d' I' røyste ut. frå dette. Men om i e. mina har den lett brune nas alismen) og den udiskutable reine rasismen, fått stadig fleire andlet gennom denne valkampen. Heilt klart ein fordel, med tanke på å motarbeide desse kreftene. Akkurat det vert myke verre når kreftene går under orda. Det er dessutan avslørt ei merkeleg samrøre mellom ein del politikarar som måtte reknast som seriøse, og krefter som vi hadde vona å sleppe meir i vårt land. Men det er naivt å tru at rasisme, og for den del ny-nazisme, berre er eitkvart som vedkem andre land. No veit vi at dette er haldningar som er rotfest hå altfor mange i vårt eige land også. Her står vårt demokrati framfor ei stor utfordring fram til det neste vaiet i ~, - Reportaseleiar: APp~1Ø~~:' :,-Tenkpå' den miskunnsam.e ', samarita-., nen når du' skallegge di stemme i valurna,sa Øystein Skaugei søndag spreika i går. Arkivfoto: Olav Øygard Sokneprest Øystein Skauge gekk i går på preikestolen i Bygstad kyrke og åtvara kyrkegengarane mot å stemme på rasistiske parti. - Det finst parti, kan hende ikke her i Gaular rett nok, som rett og slett ikke fortener ei stemme frå' deg som har vore i kyrka i dag, sa presten. Fortelinga om den miskunnsame samaritanen var dagens tekst i alle norske kyrker. Gaular-presten snakka mest om nestekærleik og diakoni. Han ba tilhøyrarane : ";~~~Arn kvil samari.,..., - Tenk også på han når du i morgon skal legge di stemme i valurnene, la han til. Dupt i folkesela Soknepresten knytta likninga om den miskunnsame samaritanen opp mot dei siste dagars debatt om framande i vårt eige land. - «:NOl'eg for nordmenn» tanken stikk dupare i folkesela enn vi likar å innrømme. Som prest møter eg folk med slike haldningar. Kan hende ikke så forferdeleg mange i tal, men at så pass mange torer å målbere tankane, tyder på at det ligg endå fleire under vasskorpa som ikke seier høgt det dei inst inne meiner. Det er vår neste vi snakkar om. Dei framande som vi er så redde for. Det er beint vårt,for desse. Vi risikerer uhyre lite som nason ved å vere meir generøse og opne, sa Skauge, og viste til at samaritanen til og med betalte for at den framande skulle ha det godt... Klar bodskap - Ventar du reaksonar på at du tar stilling i rasisme-debatten, og åtvarar mot bestemte parti dagen før vaiet? - Eg er neppe den einiste presten som tek dette opp, Det er heilt naturleg å snakke om forholdet til framande, med utgangspunkt i denne preiketeksten. Bodskapen i Bibelen er så klår at vi ikke kan overså den. N okon må tore å stikke hovudet fram. Det er mi oppgåve som prest å påpeike kven som er vår neste, seier Øv-

4 1.<.,.,' _ -~~"#"". :"~~-"''''',"L''i'::(o..~~'''' ". '. r E~ena~"'1ifeVirt;~;:~~V:sOtd.. ha:dd~~"fett 3iiid'ili:: k...genr./ Stiftelsen norsk Okkupasonshistorie, 2014 lom sokneprest øy-. off må ha lov. til. ha. mi mei~ ;tein Skauge kalla. rong. Eg har ikke gort no~o.'..' gale, og synte st det var heilt 1.azl-mSprre.rte ra- > :.~ vanvittig då eg vart dømd for nst-brev,'seler Si- '.:-> landssvik, seier Lyngstad.. ~d Lyngstad (78) Når Noreg først vart okku- :rå Viksdalen. Han pe~, er Lyngsstad glad okk~-.':.; o' o pasonen vart tysk. Han mel- ~~~~ar u!an Vldare; ner tyskara~e oppførte seg :tt nan,-starbak bre'!'. korrekt, og stiller seg tvil ande va, ag'meinerpres-'. ~il at g~ssinga ay millionar av ten'brukar usakl g' ød~ l det helle tatt fann.. _ e e stad. knep, i staden for å. diskutete sakas' Livskamp innhåld:<-c:" '..,.~,-:, ". - Under okkupasonen var eg.,.,.,-'1"i:' med'på einlivskamp.fordet FiFmiE':~r1;:~;:{~:~~o:~ :,'..::' C,,:,::'.' '0".~=:~ fd~~ ~e~!e~~~ d;i LIV GRrMSBø"f~t,\F-'_ I.,;, nytt ktdåeg.las eit sakleg'og --Faksimile frå Firdci 11. sep~ember. f!okneprest Øystein' Skauge er sokkert over: breva frå Lyng-.; Eg sender..breva"til fo~ eg' '.' k orre. skriv frå, «Stopp Inn",:, stad; og kallar det hets.motødar og mnvandrarar. " trur er så opplyste at del luir::vandringen,.; der ein såg med:,.''.." - '..'. '... dømmekraft. Eg forreknamegicgru på utviklinga;,.seier.lyng-:~ : situasonen der,. seier -Lyng- son, mem han ønsker å bli på-'skauge;:;han kem~~{;i~d~~\~,.. ::'i ;.':.\::,Y;;':}/6 ).~.~... stad.,.. _.' ",.<t" medlem av partiet «Norges Bnng-" ebæ" ~_.medskeli!01;-d;.i!!taden for'å:~:~i:;hånvilikkeha fleire imf'. Sidail 1987 hår' han. brukt patriotiske enhetsparti», som.1.' peike påk:va:'~~m er ødehetsi:?vandrarar til Noreg,:og fryk~ titusenvis av kroner på inn- no er under skiping. forsking. skriftene. Når,'..~eg~ legg fram >! tarframtida :dersorilinnvan-vandrar-saka. 78-åringen har N l t mine synsinmkt/ vil eg: lla:;.drarane får fotfeste her.:~ '~., sendt ut fleire hundre brev til as ona IS onsakleg motseiing; '~eier.lyng~.)~f~skalinnvandringspolitik- aviser og privatpersonar, og - Eg er nasonalist, og har tru pa øs 'stad;).':!;"',.':),;.:;. i fi" :'kenhaide fram som i dag,'blir trykt: opp ein serie med hefte på at nasonen er livsviktig (NPK): Statens for-. "Pensomstenfrå Gamarsei- detakke lenge før dei tek han kallar «Tenk sølv,.. Dei for folk. Det er mogleg eg også skingsstason Nøs på er han brukar det meste åv si over~styringa av landet. Når aktuelle mottakarane av kan kallast rasist, men det' -ti Hennansverk i Sogn tid til kamp mot innvandring, det geld det seksuelle, har ik- skriftene finn han ved å slå bryr eg meg ikke om, Det sk3 no verte eit senter og sender hr-evog skrifter til ke 'dei mørkhuda moral og opp i telefonkatalogen. viktigaste er at eg ope får c for bringebærforsking. heile lan~et.,han'bryr seg ik-;. sølvkontroll -som' folk i dei. Blir rt hevde mi meining, slik at fol~ D~t / e~, forskar Nina keoin kva'stenipelfolkset på' < nordiske landa; Det er som -. sensure.. kan få dømme sølv, seier Hcibei&;;;;som står anhan ut frå det arbeidet han:. når du slepper værene opp på - Media vrir og forvrenger. fe; Lyngstad. 'sval:le~(. fob, senteret,. ger.>,.: :~;.;. '. beitet til sauene, seier Lyng- Oslo-avisene kem ~e inn- Det sterke engasementet \' som;t~rgorti?ogleg ved ; - Eg peikar pa ting som er stad. '. legga mine på trykk lenger. har skaffa han eit kontakt-: ei. løyving på openbert feil; og er sikker på:l.\i, 'ot rasebl~ding- Når avisene sensurerer meg, nett med likesinna over heile frå Landbruksbanken. at folk er. samde med meg. må eg gi ut mine eigne skrif- landet.. Nøs har frå før hausta dersom' der berre tenker" ':Han meiner at kvar folke.. ter. Eg er minstepensonist, - Mange er positive til d'e).; mange lovord for bringsølv, seier LYngstad. : gruppe bør ha sitt landområ- og det meste av. pengane går eg skriv, og når det inn imel-' ebærsortane sine. Den. i '.' : ::i' r'de, og haldast frå kvarandre med til dette arbeidet, men eg lom kem pengegåver i pos- mest kende er Veten. Straffa for; for å unngå konfliktar. greier meg ved å leve spars- ten, ser eg det som ei stadfes- Men dei norske sort ane l d vik ".-Det kem ikke noko godt ommeleg, seier Lyngstad. ting av at folk støttar den er ikke gode nok i våre an SS '.. ut av raseblanding. Fargen Ein kopimaskin og skrive- obben eg ger. Etter alle ~ei. dagar. Det mest kende I 1943 melde han seg inn i.e. fortel at det er ein forskell, maskinen fyller køkkenbor- breva eg har sendt ut, har det bringebæret i dag er Nasonal S~mling, og då kri-: det burde vere eit varsel i seg det, og i stova ligg høge sta- berre kome to negative reak- skotske Glen Moy, Nye gen-vår slutt, vart han dømd' sølv. Innvandrarane som blar med bøker, skrifter og sonar. Frå sokneprest Skau- norske bringebærsortar til 'fem års straffarbeid for' kem til Noreg er på rov, dei brev både på bord og stolar. ge, og ein person til i Gaular, kan ein først vente om landssvik.. kan halde seg-'i sine eigne Lyngstad er ikke knytt til seier Lyngstad, som kallar fem-seks år. - F.g- vart overtydd om kven' land og gere det beste ut av eit parti eller em organisa- seg misonær for sanninga,

5 rysdag 26. Stiftelsen SEPTEMBER norsk 1995 Okkupasonshistorie, F..;.RDA )ensbnisterisigufd Lyngs'tåd tro Viksdalefi' ieigikke: sk~l på at hein står bak bak breva til soknepresten med slagord mot innvandring. Han fyller stova si med 're.vogskrivmed innvandrar~fiendtleginnhald::.,'..' 8:" ;;>' ":', ": '~':';?~?~«i:) ~;,"\:;X':':: '. ",;~... :'1/:" '. -'-..:...,..,... ~... ~4-~... I"'l.,... T,,",