UNIVERSELL UTFORMING. Rapport frå. Ressurskommunesatsinga Handlingsplan Nordbygdo ungdomsskule. Foto: Camilla Larsson

Transkript

1 UNIVERSELL UTFORMING Rapport frå Ressurskommunesatsinga Handlingsplan 20 Nordbygdo ungdomsskule. Foto: Camilla Larsson

2 Rapport frå ressurskommunesatsinga Stord kommune Innhald.0 Innleiing Organisering og forankring Metode Oppnådde resultat Økonomi Gevinstrealisering Endringar og tillegg Prosjektfagleg evaluering Dokumentasjon Presentasjon av eit lokalt døme.. Vedlegg : Aktivitetsplan

3 Rapport frå ressurskommunesatsinga Stord kommune.0 Innleiing I deltok Stord kommune i eit pilotprosjekt for universell utforming administrert av Miljøverndepartementet. Etter perioden som pilotkommune fekk Stord kommune tilbod om å ressurskommune for universell utforming ( ). Vidareføringa av arbeidet med universell utforming som ressurskommune og søknaden om dette var oppe i Komité for næring, miljø og kultur november Søknaden vart vedteke samrøystes, og Stord vart dermed ein av ressurskommunar for universell utforming i Noreg. Ressurskommunane deltek i eit nasjonalt nettverk og mottek årleg stimuleringsmidlar frå Miljøverndepartementet. Midlane vert nytta til å aktivt drive med erfaringsutveksling og formidlingsarbeid knytt til universell utforming. I tillegg skal ein arbeide for å få fram gode resultat i eigen kommune. Satsinga er forankra i regjeringas nasjonale handlingsplan for universell utforming og auka tilgjenge : Norge universelt utformet 2025, under tiltak K; Nasjonalt utviklingsprosjekt i fylkeskommuner og kommuner. Tiltak K inneber at universell utforming vert utvikla som strategi i kommunal og regional planlegging og forvalting. Som ressurskommune har Stord visjon om å vere eit samfunn for alle, og i ord og gjerningar å inspirere andre kommunar til å arbeide med universell utforming. Gjennom å dele eigne erfaringar knytt til universell utforming og samstundes å arbeide for å få fram gode døme i eigen organisasjon, medverkar Stord kommune i det regionale- og nasjonale formidlings- og utviklingsarbeidet innan universell utforming. 2.0 Organisering og forankring Ressurskommune prosjektet og tiltak K er organisatorisk forankra gjennom at ressursgruppa er sett saman av tilsette frå ulike delar av den kommunale verksemda. Det er 9 faste deltakarar i ressursgruppa. Desse kjem frå eining for regulering og byggesak og oppmåling (Merethe R. Hageberg), Stord kommunale eigedom KF (Rune Hansen), eining for aktivitet og re/habilitering (Marte Wirum, Astrid Larsen og Henriette H. Hansen), utviklingsgruppa under rådmann (Sylve Rusten), eining for trafikk og beredskap (Harald Oddvar Sæbø), Norsk handikapforbund Stord (Anne- Jofrid Skibenes), samt Rådet for funksjonshemma (Nils helland). Ressursgruppa har møte annakvar månad. Politisk og administrativ leiing er godt informert om kva prosjektleiar og ressursgruppe arbeider med, og det politiske nivå er flinke til å involvere universell utforming i planar og konkrete tiltak. Kommunikasjonsprosessar skjer via prosjektleiar direkte til administrativ og politisk nivå, eller via einingsleiar som er prosjektleiar sin næraste overordna. Det vert utarbeidd årsrapport og handlingsplan for kvart år. Denne vert oversendt formannskapet. Nyhende vert jamleg lagt ut på Stord kommune si nettside. Ein rapporterer også årleg til Miljøverndepartementet i høve status på hovudmål og resultatmål, økonomisk rapport på bruk av midlar føregåande år, samt årsrapport. 3

4 3.0 Metode Stord kommune bruker PLP metoden (prosjektleiarprosess) i alt utviklingsarbeid. Administrativ leiing i kommunen er oppdragsgivar for K tiltaket i Stord kommune. Prosjektansvarleg er einingsleiar Astrid Larsen. Ho har det overordna ansvaret for framdrift og resultat, og er prosjektleiaren sin overordna i prosjektorganisasjonen. Prosjektleiar er tilsett i 20% stilling og har det operative og utøvande ansvaret for prosjektet. I løpet av 200 er det tilsett ny prosjektleiar for universell utforming. Astrid Larsen var prosjektleiar for universell utforming fram til Ergoterapeut Henriette H. Hansen tok over i stillinga Nytt hausten 200 er at ein deltakar frå ressursgruppa får dekka inntil 0 timar pr veke for å avhjelpe prosjektleiar med konkrete arbeidsoppgåver ved behov. Metodisk tilnærming inneber mellom anna at ressursgruppa tek saker vidare i si eining eller til sitt fagområde, eller initierer sakar som er vesentlege for vidareutvikling av universell utforming i eigen kommune eller som kan vere ressurs for andre. Formannskap vert fortløpande informert om endringar i utøving av universell utforming i kommunen. 4.0 Oppnådde resultat Stord kommune legg dei nasjonale hovudmåla til grunn for arbeidet som ressurskommune (jamfør prosjektskildring frå Miljøverndepartementet). I tillegg vert det utarbeidd eigne resultatmål. Stord kommune har i perioden hatt fleire eksterne oppdrag og aktivt medverka i formidlingsarbeidet som er lagt til ressurskommunane. Nedanfor kjem ei oversikt over arbeidet som er gjort under dei ulike nasjonale hovudmåla. Nasjonalt hovudmål : Vere førebilete og medverke til at andre kommunar aukar kunnskap og innsats for universell utforming Nasjonale resultatmål under hovudmål Ha gjennomført opplegg for kommunedelegasjonar. Våren 200 kom Stord kommune med forslag om nabokommunen Kvinnherad som ny pilotkommune. Forslaget vart tatt til følgje og kommunen vart utnemnd som ny pilotkommune av miljøverndepartementet. Dei har vidare motteke stimuleringsmidlar til arbeidet med universell utforming i kommunen. Stord kommune er Kvinnherad sin kontaktkommune og skal støtte dei i arbeidet med å forankre universell utforming i kommunen. I november 200 arrangerte Stord kommune ein dagskonferanse om universell utforming med tittelen Korleis få det til?. Alle Sunnhordlandskommunane var invitert, samt fleire av dei private verksemdene rundt i kommunane. Konferansen vart også annonsert via Stord kommune og Hordaland fylkeskommune sine nettsider. Det var stor interesse for konferansen og tilslutt var det 78 registrert deltakarar frå 5 kommunar. Fleire yrkesgrupper var representert, deriblant arkitektar, 4

5 fysioterapeutar, ergoterapeutar, arealplanleggarar, politikarar, ingeniørar og representantar for Rådet for funksjonshemma. Konferansen vart opna av ordførar Liv Kari Eskeland og hadde eit variert program. Flinke foredragshaldarar tok opp mange aktuelle og interessante tema innan universell utforming. Kommunale resultatmål under hovudmål Ta i mot besøk av grupper og kommunar som ynskjer undervisning, inspirasjon og synfaringar Nordbygdo ungdomsskule I september 200 kom Arbeidarpartiet sin fraksjon i utdannings- og forskingskomiteen på Stortinget på vitjing til Stord og Nordbygdo Ungdomsskule. Etter lang politisk prosess og planlegging opna Nordbygdo ungdomsskule Byggeprosessen har hatt stort fokus på universell utforming, og skulen står i dag fram med mange gode universelle løysingar. Rektor Bente Eide informerte fraksjonen om tenkinga bak bygget med opne løysingar, universell utforming og store glasflater. Spesielt vart det flotte amfiet ute, med plass til rullestolsbrukarar, trekt fram som eit godt døme på universell utforming. Vitjing frå arbeidarpartiet sin fraksjon i utdanningsog forskningskomiteen. Foto: Stord Arbeiderparti Besøk av Miljøverndepartementet Hausten 200 tok Stord i mot vitjing frå Miljøverndepartementet ved Einar Lund, Hild Kristin Morvik og Kristi Ringard alle sentrale personar i ressurskommuneprosjektet. Dei tok turen til Stord for å høyre og sjå kva Stord kommune så langt har fått til i perioden som pilot/ressurskommune. Besøket byrja med felles lunsj med heile ressursgruppa, ordførar, rådmann og representant frå forvaltningsstyret. Representantane fekk deretter, gjennom synfaringar på Nordbygdo Ungdomsskule, Turstien i Hystadmarkjo, Øvre Borggata og Stord moloen på Leirvik, sjå resultatet av nokre av prosjekta som har hatt fokus på universell utforming. Øvre Borggata I oktober 2009 vart Øvre borrgata offisielt opna. Øvre borggata er ei gate i sentrum med gjennomgangstrafikk av gåande, syklande og køyrande frå og til butikkar, forsamlingslokale, bustadar og næringsbygg. Restaureringsarbeidet hadde eit særleg fokus på universell utforming. Målet var at Øvre Borggata skulle verta eit av kommunen sine fyrtårn med tilgjenge for alle. Dette viste seg som ei utfordring å få til av fleire grunnar. På det smalaste var gata 7 meter brei med trapper i sjølve fortauet. I tillegg hadde den 2 verneverdige hus med til dels trapper ut i gangbanen. I praksis vart det snakk om ei optimaliserring av kva som var mogleg. I prosjekteringsarbeidet valde ein å ha eit stort fokus på føringsliner. Resultatet vart bra, og strekninga står i dag fram som tiltalande og vakker, heilskapeleg og universelt utforma. I 200 vart Øvre Borggata ein av 30 nominerte vegar til heidersprisen Vakre vegar 200. Juryen, med leiar i Norske Landskapsarkitekters Forbund Tor Nilssen, biletkunstnar Viel Bjerkset Andersen, professor Dag Kittang, professor Anne Kathrine Geelmuyden, Solveig Renslo i Tekna, riksantikvar Jørn Fundingsrud, vitja Øvre Borggata i oktober for å gjere seg opp si meining. Med vegdirektør Terje Moe Gustavsen i spissen vart det stilt ei rekkje spørsmål både til Stord kommune og til arkitekten. Kven som vinn prisen er enno ikkje offentleggjort. 5

6 Øvre Borggata før, under og etter restaurering. Foto: Arkitektgruppen Cubus AS og Henriette Hansen Spreie kunnskap i vedteken rettleiar for universell utforming av publikumsbygg, samt vedteken plan for føringslinjer i sentrum til kommunar i Hordaland og andre ved deltaking i kurs og ved direkte kontakt Dei kommunale rettleiarane er delt ut på kurs og i aktuelle fora. Dei er også gjort tilgjengelege på nettsida til kommunen under universell utforming. Utarbeide rapportar frå prosjekt med midlar frå husbanken og vegvesenet som vert spreidd via deira heimesider Modell for bustadar I mai 2009 utlyste Stord kommune ein avgrensa prosjektkonkurranse om utarbeiding av ein modell for bustadar. Målet for prosjektet var at Stord kommune skulle ha ein modell for bustadar som mellom anna tok vare på omsynet til universell utforming. Utarbeidinga av modellen er delvis finansiert med kompetansemidlar frå Husbanken. Husbanken har fått rapport frå arbeidet med å utvikle modellen. Rapporten er òg tilgjengelig for andre kommunar. Bustadane er no under bygging, med planlagt ferdigstilling haust 20. Plan for føringsliner i sentrum Rapporten Universell utforming i Leirvik sentrum - prinsipp og overordna system for føringsliner presenterer ein overordna plan for føringslinjer i Leirvik. Planen gjev prinsippløysingar på korleis ein gjer by golvet tilgjengeleg i samsvar med universell utforming. Samferdsledepartementet ved Statens vegvesen har gjennom tilgjengeprogrammet BRA gjeve midlar til arbeidet med utarbeidinga av planen. Målet var å lage eit heilskapeleg felles grep, for å sikre ei lik og avklara tilnærming til universell utforming. Dokumentet skal gje utbyggjar klare reglar og like krav å halde seg til, og kan nyttast direkte i planlegginga av nye prosjekt. Sjølve rapporten er utarbeidd av Arkitektgruppa Cubus AS ved Katrine Lone Bjørnstad og Axel N. Sømme. I arbeidsprosessen vart det halde møte med representantar frå Statens Vegvesen, eldrerådet, rådet for funksjonshemma, Tekniske tenester i Stord kommune og kommuneergoterapeut. Undervise ved fagskular og høgskular etter førespurnad Ein har i perioden hatt fleire undervisningsoppdrag i universell utforming i eigen kommune og i nabokommunar. 6

7 Nasjonalt hovudmål 2: Vere dialogpartnar og medverke i det nasjonale arbeidet for universell utforming. Nasjonale resultatmål under hovudmål 2 Stå til disposisjon for utvikling og gjennomføring av tiltak K5 i Regjeringa sin handlingsplan for universell utforming: Kompetanseprogram for politikarar og tilsette i kommunane Ressursgruppa har vore med å utarbeidd kompetanseprogrammet i tiltak K5 ved å gje skriftlege tilbakemeldingar på kursmaterialet under utarbeiding. Ein vonar å få utdanna minimum 2 kursagentar frå Stord kommune i løpet av 20. Medverke til utvikling av program med fokus på universell utforming i kommunesentra For å sikre at universell utforming ligg til grunn for nye tiltak, har ressursgruppa delteke i utarbeidinga av planprogram for ny kommuneplan. Her vart det mellom anna understreka at universell utforming må tidleg inn i alt plan og utviklingsarbeid, at ein må lære av gode døme samt at ein må ha kompetanse på fag og lovverk. Tiltaka kan gjerne vere organisert interkommunalt. Kommuneplanen skal til politisk handsaming våren 20. Målet er at den kan framstå som eit godt døme også for andre kommunar. Medverke til nasjonalt arbeid knytt til friluftsområde og lokal luftkvalitet (jfr. tiltak P3). I perioden samarbeidde ein med Friluftsrådet Vest om fleire friluftsområde i høve til universell utforming. Friluftsrådet Vest er eit interkommunalt organ med 2 medlemskommunar inkludert Stord. Styret er satt saman av ein politisk representant frå kvar kommune, der Stord kommune har styreleiar. Friluftsrådet Vest er eit av 20 friluftsråd som er saman i Friluftsrådenes landsforbund (FL). I nytt prinsipprogram for FL for 2009 til 204 er det slått fast at FL skal jobbe for eit universelt friluftsliv. FL og friluftsråda har i forlenginga av dette kartlagt tilgjenge i friluftsområda og kome med rapporten "Oppsummering av kartlegging av tilgjengelighet og universell utforming av friluftsområder. Les rapporten her: Stord kommune har vore med i to konkrete prosjekt med tanke på universell utforming, nemleg friluftsområda Hystadmakjo i Stord kommune og Breiavikjo i Fitjar kommune. Vidare har ein også vore med i fleire prosjekt når det gjeld utbetring av turstiar og uteområde i regi av eigen kommune. Bilete frå Hystadmarkjo, der stien m.a er gjort breiare og har fått nytt grusdekke Foto: Oddvin Øvernes 7

8 Kommunalt resultatmål under hovudmål 2 Spreie kunnskap om universell utforming via politiske miljø nasjonalt og internasjonalt Internasjonalt: Friluftsrådet Vest er subpartnar til Interreg IVB- The north sea Region Program med Rogaland Fylkeskommune, og deltek på internasjonale møter. Programmet heiter Coast Alive, og Rogaland deltek i prosjektet "Open coast". Arbeidet går ut på å fjerne hindringar for å kunne nyte fordelen av å vere aktiv ute. Stord kommune deltek også på dei nasjonale samlingane knytt til ressurskommunearbeidet, der ein inviterer med seg aktuelle personar. Nasjonalt hovudmål 3: Samarbeide med fylka om kompetanseheving og formidling av gode døme til andre kommunar Nasjonale resultatmål under hovudmål 3 Delteke som innleiar på regionale konferansar/kurs for kommunane Astrid Larsen deltok som innleiar på Hordaland Fylkeskommune sin konferanse mai 09. Innlegget vart kalla "Er det samanheng mellom omgjevnadar, helse og livskvalitet og kva har det å seie for utviklinga av omsorgstilbod til eldre". Universell utforming var ein naturleg del av føredraget. Nasjonalt hovudmål 4: Vere pådrivar og ta initiativ til å sette universell utforming på dagsorden i ulike nettverk og samarbeidsfora Nasjonale resultatmål under hovudmål 4 Medverke til dagsorden på nettverk og samarbeidsfora Folkehelse/plan: Stord kommune har partnarskapsavtale med Hordaland Fylkeskommune på folkehelse. I prosjektplan for folkehelse er universell utforming sett opp som ein hovudaktivitet med særleg fokus på planprosessar. Hordaland Fylkeskommune har ny plan for folkehelsearbeid ute til høyring. Stord kommune har saman med mange ulike instansar, både offentlege og private, delteke i arbeidsmøte for å gje innspel til planen i forkant av høyring. Universell utforming er teke med under arealbruk og under forslag til innhald i planen. Interkommunale samarbeidsorgan/ fora: Norsk Form oppretta eit tverretatlig kommunenettverk mellom 3 kommunar for utvikling av omsorgsbustader for morgondagens eldre. Stord kommune er ein av desse kommunane. Gjennom nettverket vart det samla kunnskap, forsking og gode døme. Resultatet er brosjyren Omsorgspolitikk for morgendagens eldre- 7 gode råd. Under råd nr 5 Skap gode omgivelser har universell utforming fått stor plass. Brosjyren er sendt ut til alle kommunane i landet. Du finn brosjyren på Bransjar, fagorganisasjonar: Representantar frå ressursgruppa er med i netteverk som heiter "Nettverk for veg og samferdsel" og "Norsk Kommunal Foreining (NKF) Bygg og eigedomar". Representantane prøver her å få inn universell utforming som tema der dette er naturleg. 8

9 Ressursgruppa prøver vidare å utnytte dei moglegheitene som byr seg for å spreie det glade bodskap. Astrid Larsen var mellom anna i februar 200 på møte med Bondekvinnelaget i Dimmelsvik, Kvinnherad og fortalte om universell utforming til ei lita, men lydhør forsamling. Nasjonalt hovudmål 5: Formidle kunnskap og resultat i ulike nettbaserte og trykte media. Nasjonale resultatmål under hovudmål 5 Fått publisert artiklar (eigenproduserte, nyhendeoppslag o.a.) Universell utforming har fått eiga nettside på kommunen si heimeside. Sida inneheld nyhende og informasjon om prosjektet. Alle dei kommunale rettleiarane og anna utarbeidd materiale ligg også tilgjengeleg der. Våren 200 skreiv prosjektleiarane i pilotkommuneperioden 2005 til 2008 ein artikkel til den internasjonal konferansen om universell utforming i Hamamatsu, Japan. Artikkelen vart godkjend og Astrid Larsen reiste på konferansen som representant frå Stord kommune. Ho haldt eit kort føredrag med utgangspunkt i artikkelen, med tittelen Integration of accessibility issues in municipal planning Norway Ho var også med på studietur i Japan i etterkant av konferansen. Temaet for turen var Universell utforming og samferdsel, urban kultur og busetjing i det moderne Japan, universell utforming i arkitektur og landskapsarkitektur, samt erfaringsutveksling og utdjuping av konferansen. Bilete frå ferjeterminalen i Yokohama, eit flott arkitektonisk bygg med gjennomtenkte universelle løysingar. Foto: Astrid Larsen Nasjonalt hovudmål 6: Initiere og delta i delprosjekter saman med andre kommunar og nasjonale/regionale kompetansemiljøer. Nasjonale resultatmål under hovudmål 6 Initiere /delta i delprosjekt Norsk Form, delteke i delprosjekt for å lage "Omsorgspolitikk for morgendagens eldre - 7 gode råd". Sjå nasjonalt hovudmål Økonomi Økonomien er basert på årlege stimuleringstilskot frå Miljøverndepartementet. Midlane gjer at Stord kommune kan ha prosjektleiar i delstilling. I 2009 var prosjektleiar ikkje lønna frå tilskotet frå MD. Noko av desse ressursane kan dermed nyttast til kurs og anna fagleg oppdatering for andre tilsette og politikare i Stord kommune. Eit døme er kursverksemd der tilsette i eigen organisasjon deltek utan kursavgift og andre kommunar og private får invitasjon til å delta mot låg kursavgift. 9

10 Andre aktørar i arbeidet med universell utforming utfører oppgåvene på toppen av anna jobb og som ein del av arbeidet kommunen er pålagt etter lover og forskrifter innan universell utforming. Lovar og forskrifter gjeld eigen kommune, medan arbeidet med å vere ressurs for andre vert eit ekstra arbeid i kvardagen. Motivasjon er at gjennom å vere ressurs for andre utviklar ein eigen kommune. 6.0 Gevinstrealisering Prosjektresultata har nytteverdi på fleire område i eigen kommune, men også for nabokommunar. Det politiske miljøet i Stord kommune har fått auka kompetanse på feltet gjennom å få delta på kurs og fagsamlingar. Det kommunale rådet er meir oppdatert og meir fokusert, noko som igjen gjev ringverknadar i andre komitear og utval i det politiske miljøet. Politikarane deltek også i fora utanfor eigen kommune og tek med seg bodskapen om universell utforming også der. Ein ser såleis ein nytteverdi for politiske miljø også utanfor Stord kommune. Nytteverdien for befolkninga ligg i dei konkrete resultata. Tilgjenget i kommunen endrar seg etter kvart til det betre, trass i at mange enno ikkje er merksame på kvifor til dømes einskildtiltak i bybilete gjer sentrum meir tilgjengeleg for alle. Personar med nedsett funksjonsevne har nytte av ny universelt utforma ungdomsskule, eit prosjekt som medlemmar av ressursgruppa har vore sterkt engasjert i. Nytteverdien for nabokommunar er mellom anna invitasjonar til kurs, samt at ressursgruppa medverkar med kompetanse i konkrete saker. Dette kan vere utforming av bygg eller friluftsområde. Ein ser også ein nytteverdi for andre kommunar i landet, sidan kommunen deltek i nettverk og i arbeid der det er naturleg å fokusere på universell utforming. I det vidare prosjektarbeidet kan ein til dømes sjå på nytteverdien for områda folkehelse, fysisk aktivitet og friluftsliv med tanke på å leggje til rette for at alle skal kunne delta. Fylket som har midlar til folkehelse og folkehelsekoordinatorar i kommunane kan vere målgrupper i dette arbeidet. 7.0 Endringar og tillegg Stord kommune mottok ekstraordinært tilskot på kr. til kommuneretta satsing innanfor K. Tilskotet vart mellom anna nytta i arbeidet med å arrangere dagskonferanse om universell utforming for alle Sunnhordlandskommunane. Målet var å auka den generelle kunnskapen om universell utforming, samt å setje søkelys på temaet. Dagskonferansen hadde stor tilslutnad frå fleire kommunar. Flinke førelesarar inspirerte og viste gode døme på universelle løysingar. Ein meiner difor at ein har fått nytta desse midlane på ein god og føremålsteneleg måte. 8.0 Prosjektfagleg evaluering Prosjektfagleg organisering er gjort med bakgrunn i at ein ynskjer tverrfagleg arbeid. Tverrfagleg arbeid er naudsynt ut frå at universell utforming involverar dei fleste saksområda i kommunen vår. Gjennom å arbeide tverrfagleg er det lettare å spreia kunnskapen til flest mogleg av dei ca. 000 medarbeidarane i kommunen. Organiseringa er også gjort tverrfagleg på eit høgt administrativt nivå for å trekke med seg personar som i kraft av posisjon og fag har kontaktar og samarbeid utanfor kommunen. I Stord kommune er det politiske nivå vesentleg i arbeidet for å få gode resultat. Ordførar, komitéleiarar og representantar i interkommunale styrer og råd spelar ei viktig rolle også når det gjeld å formidle kunnskap om universell utforming utover eigne grenser. I ein relativ stor kommune som vår, er det ei utfordring å nå ut til alle medarbeidarar. Prosjektfagleg organisering er difor under kontinuerleg evaluering, for stadig å kunne forbetrast. 0

11 9.0 Dokumentasjon Døme på eit lokalt prosjekt: Friluftsområde Breiavikjo i Fitjar kommune Stord kommune er medlem av Friluftsrådet Vest, eit interkommunalt organ med 2 medlemskommunar. Styret er satt saman av ein politisk representant frå kvar kommune, der Stord kommune har styreleiar. Friluftsrådet Vest arbeider mellom anna med sikring, tilrettelegging og drift av regionale friluftsområde. Verksemda vert finansiert av medlemskontingent og av stønad frå stat, fylke og andre. Friluftsrådet Vest er eit av 20 friluftsråd i Friluftsrådenes landsforbund (FL). FL er ein paraplyorganisasjon som til saman har 78 medlemskommunar og 33 medlemsorganisasjonar. I nytt prinsipprogram for FL for 2009 til 204 vert det slått fast at FL skal arbeide for eit universelt friluftsliv. Friluftsrådet Vest har oppretta eit godt samarbeid med ressursgruppa for universell utforming på Stord. Ressursgruppa hjelper til i form av kompetanse og innspel i høve universell utforming når nye friluftsområde skal oppgraderast. Eit døme på eit slikt på prosjekt er Breiavikjo. Breiavikjo ligg i nordenden av Storavatnet i Fitjar kommune Stords næraste nabokommune. Området er ein populær bade- og solestad for Fitjarbuen og vert mykje nytta på sommarhalvåret. Fitjar kommune eig området, men det ligg føre ein driftsavtale med Friluftsrådet Vest som syt for oppgradering og vedlikehald. I oktober 200 gav Plan og miljøutvalet grønt ljos for oppgradering. Eit viktig moment i opprustninga var at området skulle bli ein badeplass for alle. Det var difor stort fokus på universell utforming frå starten av. Ressursgruppa, ved prosjektleiar Henriette H. Hansen og Oddvin Øvernes, leiar i Friluftsrådet Vest, var på synfaring i Breiavikjo saman med representant frå kommunen. Der gjekk ein gjennom planane for området, samt at det vart gjort ei vurdering av kva som var mogleg i høve til å gjere området meir tilgjengeleg. Området, ein grasbakke, ei strand og ei steinbryggje, var opphavleg lite tilgjengeleg. Rørslehemma kunne ikkje kome ned til vasskanten på grunn av nivåskilnad mellom bakken og stranda. Steinbrygga var svært ujamn, med store steinar og greiner som stakk opp. Det var ingen sti fram til brygga, og bakken hadde noko tverrfall ned mot strandsona. Slik såg Breiavikjo ut før oppgradering, nivåforskjell mellom bakke og strand, og ujamn brygge. Foto: Henriette H. Hansen

12 Området hadde vidare ein toalettbygning som ikkje var tilgjengeleg for alle. Dørbreidde var mellom anna for smal, samt at platået føre bygningen for smalt. Målet for prosjektet var å auke tilgjenget til området med ny sti, ny brygge med baderampe ned i vatnet, grillplass, samt å utbetre eksisterande toalettbyggning. Ressursgruppa utarbeida ein rapport med utbetringane som måtte til. I høve baderampa vart Kristiansand kommune kontakta og ein hausta erfaringar om korleis baderampa på bystranda i Kristiansand var utforma og korleis den fungerte. Bilete av tidlegare toalettbygning. Foto: Henriette H. Hansen Når det gjeld finansiering er det Friluftsrådet Vest som står for største delen av utgiftene. Det vart også løyvd pengar frå kommunen, samt at næringslivet vart spurd om å gje stønad. Opprustninga er no i full gong, og ein vonar at området skal vere klart i god tid før sommarens lyse og late dagar. Ei flott brygge i gråsteinsmur er allereie på plass og etter kvart skal også baderampe monterast. Når området står ferdig vil Breiavikjo vere det første tilrettelagte badeområde i Fitjar kommune. Bilete av ny og jamn steinbrygge med god breidde. Foto: Friluftsrådet Vest Arbeidet har fått mykje presseoppslag på nettsidene til friluftsrådet Vest og i fleire lokalaviser. Breiavikjo-prosjektet er eit godt døme på ressurskommunearbeid under nasjonalt hovudmål nr 2, Vere dialogpartnar og bidragsytar i det nasjonale arbeidet for universell utforming 2

13 PROSJEKTPLAN Stord kommune som ressurskommune for universell utforming Aktivitetsplan 20 Nordbygdo ungdomsskule, foto: Camilla Larsson 3

14 .0 Mål og rammer. Bakgrunn Stord kommune fekk i brev frå Miljøverndepartementet av tilbod om å vidareføre arbeidet med universell utforming som ressurskommune i 2009, med moglegheit til forlenging til og med 202. Stord kommune har takka ja til dette. Arbeidet vil vidareførast med prosjektleiar i 20% stilling og ei ressursgruppe på tvers av fag og einingar, samt medlemmar frå Rådet for funksjonshemma. Denne gruppa har saman ansvaret for oppfølging og framdrift. Grunnlaget for arbeidet som ressurskommune er Regjeringas handlingsplan for universell utforming og auka tilgjenge : Noreg universelt utforma Tiltak K omhandlar nasjonale utviklingsprosjekt i fylkeskommunar og kommunar. Universell utforming utvikles som en strategi i kommunal og regional planlegging og forvaltning. Tiltaket inkluderer ressurskommuner, pilotfylker og nye pilotkommuner. Alle fylker og 25% av kommunene bør aktivt med innen 205. Gjennomføring: Ansvarlig: Miljøverndepartementet Ressurskommunar skal mellom anna medverke til å oppfylle fylgjande mål innanfor K: Kommunane bør arbeide for at alle kommunesentra i Noreg vert universelt utforma Alle kommunar har friluftsområde for allmenn bruk som er universelt utforma Alle kommunar bør ha vedteke kommuneplan med retningsliner og føresegner for universell utforming innan 205. Universell utforming bør vere eit integrert prinsipp i alle regionale planar innan 205 Alle fylker og 25% av kommunane bør delta aktivt i nasjonalt utviklingsprosjekt for universell utforming med kommune og fylkesretta satsing innan 204 Alle kommunar bør ha delteke aktivt i rettleiing om ny plan- og bygningslov innan 200 Stord kommune har vore pilotkommune for universell utforming frå 2005 og prosjektperioden vart avslutta i Det er satt saman ei ressursgruppe for universell utforming med deltakarar frå ulike yrkesgrupper og ulike einingar, samt med medlemmar frå Rådet for funksjonshemma. Ressursgruppa vil fungere som prosjektgruppe for Stord kommune som ressurskommune. Nokre av medlemmane i gruppa er dei same som deltok i arbeidet med Stord kommune som pilotkommune, medan nokre nye har kome til. Overgongen til ressurskommune inneber noko nytt og annleis som skal vise att i verksemd utad. Prosjektplanen vil innehalde arbeid med universell utforming i eigen kommune og utadretta verksemd som ressurskommune for andre. Tanken er at for å bli gode formidlarar og inspiratorar må ein arbeide godt i eigen kommune. Stord kommune må bli enda betre på fag og må kunne vise til dei gode døma. Noko av arbeidet kan vere samanfallande, til dømes når ein arrangerer kurs for eigne tilsette samstundes som andre utanfor kommunen kan delta på. Rådet for funksjonshemma gav i møtet samrøysta tilslutning til at Stord kommune skulle søke om å bli ressurskommune frå Ressursgruppa for universell utforming sa i møte at dei ønska at Stord kommune skulle søke om å få ressurskommunestatus, og komité for Næring, 4

15 miljø og kultur gjorde vedtak om vidareføring av arbeidet i eigen kommune og om å søke status som ressurskommune i møte Visjon: Stord kommune er eit samfunn for alle. Stord kommune inspirerer i ord og gjerning andre til å arbeide med universell utforming. Mål for arbeidet Internt i Stord kommune: Stord kommune har stor merksemd på arbeidet med universell utforming. Tilsette i organisasjonen og politikarane har kunnskap om universell utforming, og forstår kva eit samfunn for alle inneberer. Stord kommune som ressurskommune: Stord kommune medverkar i regionalt og nasjonalt formidlings- og utviklingsarbeidet med universell utforming på ein måte som gir kunnskap og inspirasjon til folk utanom eigen organisasjon..2 Rammer Økonomisk ramme er for 20 kr ,00 (tilskot frå Miljøverndepartementet til arbeidet som ressurskommune). I tillegg blir det utført ordinært arbeid som omhandlar universell utforming i ulike einingar, personar og innanfor mange samfunnsområde. Medlemmar av ressursgruppa vil utføre arbeidet i ordinær arbeidstid og utan særskilt godtgjersle. Det kan vere aktuelt å leige inn eksterne konsulentar for utredning og utvikling innan nokre områder. Tidsressurs er 20% prosjektleiarstilling og den tida medlemmar av ressursgruppa nyttar innanfor ordinær tid. Nytt for 20 er at ein deltakar frå ressursgruppa får dekka inntil 0 timar per veke med konkrete arbeidsoppgåver i høve universell utforming. Alt arbeid med universell utforming innanfor ulike samfunnsområde er styrt av lovverk og interne rutinar og vert utført som ein del av det ordinære arbeidet i kommunen. I tillegg kjem utviklingsarbeid som vert lagt til prosjektleiar og andre tilsette. 5

16 2.0 Omfang og avgrensing 2. Aktivitetsplan 20 Ekstern verksemd: Spreie kunnskap i vedteken plan for føringsliner i sentrum til kommunar i Hordaland og andre ved deltaking i kurs og ved direkte kontakt. Spreie kunnskap om universell utforming via politiske miljø nasjonalt og internasjonalt Delta med innlegg på kurs etter førespurnad Undervise ved fagskular og høgskular etter førespurnad Halde kurs hausten 20 for praktikarar Vere kontaktkommune for Kvinnherad kommune som er ny pilotkommune for universell utforming Intern verksemd: Vurdere eigen kommunal rettleiar opp i mot ny TEK 0 og standardar Delta i K5 opplæring med minimum ein deltakar tilsett i Stord kommune Gi høyringsuttale til ny kommuneplan Ny ungdomsskule i sentrum; vere med i referansegruppe for å sikre universell utforming Delta i prosjekteringsarbeid for opprustning av fylkesveg, finansiert mellom anna med BRAmidlar. Auke kompetanse om universell utforming hos tilsette i Stord kommune. 3.0 Organisering 3. Ansvar Prosjektansvarleg: Knut Johannes Gram Prosjektleiar: Henriette H. Hansen Ressursgruppe:. Anne Jofrid Skibenes - Noregs Handikapforbund 2. Astrid Larsen Einingsleiar aktivitet og re/habilitering 3. Harald Oddvar Sæbø Park og grønt 4. Marte Wirum Eining for aktivitet og re/habilitering 5. Morten Anthonessen Eining for regulering, byggesak og oppmåling 6. Nils Helland - Rådet for funksjonshemma 7. Rune Hansen - Stord eigedom KF 8. Sylve Rusten Utviklingsgruppa Styringsgruppe: Administrativ leiing 6

17 3.2 Samarbeid I arbeidet som ressurskommune er Stord kommune ein del av eit nettverk av ressurskommunar der Miljøverndepartementet er oppdragsgjevar og har nasjonal prosjektleiing. Ressurskommunar utanom Stord er Kristiansand, Eidskog, Porsgrunn, Trondheim, Verdal, Ullensaker, Risør, Time/klepp og Vestre Toten/Gjøvik. Frå og med vinteren 200 er det kome nye pilotkommunar: Stord kommune fungerer som kontaktkommune for Kvinnherad kommune som er ny pilotkommune. Ressurskommunane vil også ha samarbeid med pilotfylkene, som er Østfold, Aust-Agder, Rogaland, Møre og Romsdal, Nord- Trøndelag og Finnmark. Vidare vil Stord kommune ha samarbeid med Hordaland fylkeskommune og med ulike kompetansemiljø. 4 Avgjerdspunkt, oppfølging og milepælar 4.2 Avgjerdspunkt 20 Dato Avgjerdspunkt 7.0. Møte med ressursgruppa /godkjenning av prosjektplan- handlingsplan Vidare engasjement prosjektleiar 4.3 Oppfølging Møte i ressursgruppa annankvar månad Prosjektleiar rapporterer til prosjektansvarleg annankvar månad Evaluering og handlingsplan for kvart år til formannskapet Nyhende skal leggast ut på Stord kommune si nettside, under universell utforming 4.4 Milepælar 20 Dato Milepæl 7.0. Godkjenning av prosjektplan/ handlingsplan - ressursgruppe Politisk godkjenning av prosjektplan / handlingsplan Gjennomføre nasjonal samling for ressurskommunar og nye pilotkommunar i Trondheim Gjennomføre fellessamling for ressurs kommunar og fylker, pilot kommunar og fylker i Rogaland, Time/Klepp Få utdanna minimum kursagent i K5 prosjektet 5.2. Evaluering for 20 7

18 5 Risikoanalyse og kvalitetssikring 5.2 Kritiske risikofaktorar Kritiske risikofaktorar Tiltak Prosjektleiar har nok tid til å vere ressurs for Avsett 20% stilling, i tillegg får ein deltakar i eigen og andre kommunar ressursgruppa dekka inntil 0t per veke i høve konkrete arbeidsoppgåver med universell utforming. Tid nok for tilsette i Stord kommune med Skape forståing for nytten av å vere kunnskap om universell utforming til å vere ressurskommune/ brei informasjon blant tilsette ressurs for andre og politikarar. Opparbeide kunnskap internt i Stord kommune Satse på kursing internt og eksternt / gjennomføre ekskursjonar. Økonomi til å lage dei gode løysingane /døma i Søke midlar der det er midlar å søke, bruke eigne Stord kommune midlar på ein god måte. Universell utforming bør Få innpass i prosjekt. Det er for mange løysingar som ikkje tilfredstiller krav til universell utforming, eller som ikkje er godt nok utarbeida. vere integrert utan spørsmål om kva det kostar. Større fokus på universell utforming på systemnivå. Vere ein naturleg deltakar i prosjekteringsgrupper. Få informasjon om nye prosjekt i god tid. 6.0 Gjennomføring 6. Hovudaktivitet Namn Formål Oppgåver Resultat Lage handlingsplanar for kvart år/ internt og for ressurskommunearbeidet Avgrense oppgåvene. Ha oversikt og vere forutsigbar Utarbeide handlingsplan 20 innan Oversikt Prioritert Utarbeide strategi for korleis få meir kunnskap og entusiasme i eiga organisasjon Eit samfunn for alle / ein plattform for å vere ressurs for andre Utarbeide strategi til Oversikt over korleis nå mål for arbeidet i Stord kommune 8

19 7.0 Økonomi 7. Prosjektbudsjett 20 Beskriving Inntekt utgift Merknad Stimuleringsmidlar frå Miljøverndepartementet Deltaking på nasjonale samlingar, delprosjekt Reiseutgifter Studietur Innkjøp av materiell, litteratur Kurs haust 20 Bevertning ved møter/vitjing Trykking av lysark, rapportar, informasjonsmateriell osv. Kurs /stipend kr kr kr kr 5000 kr kr 4000 kr 2000 kr kr Tilgjengepris kr Løn (prosjektleiar og kr deltakar frå ressursgruppa) SUM kr kr 8.0 Kontraktar og avtalar Brev av frå Miljøverndepartementet med tilbod til Stord kommune om å bli ressurskommune Brev av frå Stord kommune til Miljøverndepartementet der ein takka ja til tilbode Felles prosjektskildring for alle ressurskommunane Skriftleg avtale mellom Stord kommune og prosjektleiar 9