Sensorrettleiing Eksamen JUS241 haust 2016 revidert etter nivåkontroll

Transkript

1 Sensorrettleiing Eksamen JUS241 haust 2016 revidert etter nivåkontroll Generelt om oppgåva og sensuren av oppgåvesvara Oppgåva omfattar spørsmål som for det meste ligg i kjerneområdet av pensum. Dei relevante straffeboda er særleg reglane om kroppskrenking og kroppsskade ( ) og bedrageri ( 371). Straffebodet mot datainnbrot ( 204) er derimot ikkje i seg sjølv ein del av læringsmåla, men studentane skal likevel kunne handtere ukjend lovtekst, og denne lovteksten er i seg sjølv greitt formulert. På dette punktet, og på fleire andre, er det òg spørsmål knytt til dei meir allmenne ansvarsvikåra som står i sentrum. Sentralt står slik sett både reglane om forsett, forsøk og medverknad. Dette er alle tema som har stått sentralt i undervisinga dette året. Dei har vore gjenstand for omtale både på førelesingar og seminar. Særleg dei meir generelle ansvarsvilkåra som her vert aktualisert, slik som naudrett og naudverje er framstilt i kjernelitteraturen Gröning, Husabø & Jacobsen, Frihet, forbrytelse og straff (2016) i det vidare omtala som «læreboka» - som utgjer den sentrale litteraturen på kurset. I tillegg er Matningsdal, Norsk spesiell strafferett (2016) kap. 3, 5-14, og støttelitteratur som grunnlag for fordjuping i dei forskjellige straffeboda. Som det går fram av pensum, framstiller læreboka ansvarsvilkåra ut frå eit skilje mellom den kriminaliserte gjerning, rettferdiggjeringsgrunnar og unnskyldningsgrunnar, i tillegg til visse andre grenser for straffansvaret. Anna litteratur byggjer derimot på ei inndeling av ansvarsvilkåra i ei objektiv og ei subjektiv side. Denne tilnærminga avspeglar seg òg i førearbeida. Studentane kan her sjølve velje kva slags tilnærming dei vil basere seg på, eventuelt om dei vil kombinere desse. Dei skal verken premierast eller trekkast for kva tilnærming dei vel å gjere bruk av. Det styrande skal vere i kva grad kandidatane får drøfta dei ulike materielle spørsmåla som oppgåva reiser og evner å presentere desse både isolert sett og i samanheng med dei andre ansvarsvilkåra. Det vert her òg minna om at eksamen no er seks timar, og ikkje som tidlegare fire timar. Omlegginga var meint å gje studentane betre tid til refleksjon og drøfting. Det er tale om ei ikkje omfattande oppgåve, og oppgåvemengda er ikkje i særleg grad utvida samanlikna med tidlegare 4-timars oppgåver. Visse av spørsmåla i oppgåva opnar derimot for grundigare drøftingar. Særleg desse delane av oppgåva er tiltenkt å kunne gje rom for kandidatane i øvre sjikt til å vise seg fram. Generelt bør ein ha fokus på kvaliteten i drøftingane. Kva konklusjon ein landar på, bør i så måte vere underordna i vurderinga av svaret. Er svaret likevel klart feil eller lite skjønnsamt, kan det trekkast for det. Kandidatane er bedne om å ta stilling til tiltalen. Det gjer at det ikkje er naturleg å gå inn på andre straffebod som eventuelt kan vere aktuelle, og vert det brukt mykje tid på det, bør det trekkast for det. I forhold til eventuell omsubsumsjon i tilknyting til tiltalepunkta, kan det ikkje forventast at studentane kjenner grensene for dette etter strpl. 38. Det klart sagt at reaksjonsspørsmålet ikkje skal verte drøfta, og då bør det trekke ned om kandidaten likevel bruker tid på det.

2 Tiltalen mot Marte 1) Forsøk på innbrot i datasystem etter 204, jf. 16 Dette straffebodet høyrer ikkje til dei som studentane skal ha særleg kjennskap til. Men det har ei forholdsvis enkel gjerningsskildring, som rammer den «som ved å bryte en beskyttelse eller ved annen uberettiget fremgangsmåte skaffer seg tilgang til datasystem eller del av det.» Den kan ein forvente at studentane klarer å tolka med utgangspunkt i allmenne utgangspunkt for tolking av lovtekst (sjå særleg læreboka kap. 6, sjå elles om innhaldet i regelen i Ot.prp. nr. 22 ( ) s. 403). Det er her først og fremst forsøksproblematikken som valdar vanskar (sjå vidare om forsøksansvaret i læreboka kap. 13). Straffebodet har ei øvre strafferamme på fengsel i 2 år, slik at strafferammekravet i 16 er oppfylt. Første spørsmål som må drøftast er då om Marte hadde forsett om å fullføra eit datainnbrot. Ut frå faktum var målet hennar å kikka på eksamensoppgåva som var lagra på pc-en. Det betyr at ho hadde forsett i relasjon til å skaffa seg «tilgang til datasystem». For å oppnå det måtte ho klara å logga seg inn ved å prøva ut mogelege brukarnamn og passord. Sidan ho ikkje hadde nokon rett til å logga seg på Johannesen sin pc, hadde ho også forsett om å nytta ein «uberettiget fremgangsmåte». Det andre og vanskelegaste spørsmålet er om ho har føreteke seg noko som «leder direkte mot utføringen» (sjå vidare læreboka s ). For å avgjera om den nedre grensa for forsøk var passert, må ein sjå på både nærleiken i tid og omfang og kva «karakter» det ho alt hadde gjort har, samanlikna med det som gjenstod. For det første kan det drøftast om ho hadde passert den nedre grensa alt i det ho flytta pc-en bak på bakarste pulten, og der lukka opp skjermen og undersøkte pc-en på utsida for å finna ut om det kunne vera festa eit passord der. Det som der og då stod igjen var å trykka «Ctr+Alt+Delete», tasta inn det ho trudde var brukarnamnet, og så prøva ut dei mogelege passorda ho hadde funne på pc-en. Det var òg mogleg for henne at ho måtte prøve andre løysingar for å kome inn i pc-en. Det at ho så langt har flytta pc-en og trekt seg inn i rommet og skjerma seg, kan trekkje litt i retning av at den nedre grensa er passert. Men elles har ho så langt mest har tenkt og brukt augene, og det litt typisk innafor det som bør vera omfatta av den allmenne handlefridomen. Det er stoff til ei nyansert drøfting her, men alt i alt neppe grunnlag for forsøksansvar på det stadiet. Dei endra planane om å flytte seg inn i eit enno meir skjerma rom for å halde fram med å kome seg inn på pc-en, og at ho har fysisk forflytta seg i den retning, vil i sin tur òg kunne takast til inntekt for at den nedre grensa er passert. Det at ho enno ikkje har flytta seg ut av eit utprega «offentleg» rom med pc-en og til dømes låst seg inne på eit meir avskjerma stad talar mot at den nedre grensa er overtrådt. Men her må både det at ho tek med seg pc-en og at ho forsøker å villeie Tore, kunne trekkast inn i retning av at forsøksgrensa er overtrådt.

3 2) Forsøk på bedrageri etter 371 bokstav a), jf. 16, for å ha forsøkt å få Tore til å la vere å ta hand om pc-en til Johannesen Bedrageristraffebodet skal studentane kjenne relativt godt (sjå vidare Matningsdal s ). Det kan her drøftast om Tore er i «villfarelse», men Marte lukkast i alle fall ikkje i å «fremkalle en villfarelse», eventuelt å styrke ein eksisterande slik. Spørsmål vert då igjen om det her er grunnlag for forsøksansvar. Ved forsøksansvar er det normalt grunn til å starte med å drøfte fullbyrdingsforsettet. I denne tiltaleposten er det òg det som valdar vanskar. Spørsmålet vert såleis om Marte, i det ho avviser Tore sitt spørsmål, har forsett i høve til alle element i gjerningsskildringa. Det må vere ganske greitt å konstatere at ho har til forsett å «forlede.. noen til å gjøre eller unnlate noe», nærare bestemt å få Tore til å la vere å ta hand om eller sikre pc-en for Johannesen. Marte gjer det òg med «forsett om å skaffe seg eller andre en uberettiget vinning», då det «endelege målet» med det ho gjer er å få gjennomført studiet og slik få den aktuelle jobben. Ho veit òg at ho snakkar usant og at ho slik sett opptrer rettsstridig (sjå for eit døme frå rettspraksis Rt , sjå òg Matningsdal s. 393.), så det vert ingen problem i forhold til forsett om at ho handlar «rettsstridig» - noko grensedraging mot rettsuvitenhet vert slik sett ikkje aktualisert her og bør ikkje nyttast tid på. Det vilkåret som fortener mest drøfting i forhold til fullbyrdingsforsettet, er spørsmålet om Marte handlar med forsett om at handlinga hennar vil valde «tap eller fare for tap for noen». (Merk at etter straffelova 2005 er det her, i motsetnad til straffelova 1902, ikkje eit vilkår om «handler for», og forsettet treng såleis ikkje dekke at Tore opptrer på vegne av Johannesen.) Marte har i utgangspunktet berre har til tanke å skaffe seg innsyn i eksamensoppgåva, og for deretter returnere pc-en til dit ho tok den, og Marte har ikkje sett for seg at denne handlinga skal medføre (fare for) tap for Johannesen. Handlinga til Marte skapar rett nok ein viss sjanse, samanlikna med om pc-en vart liggande igjen der Johannesen la den igjen, for at pc-en kjem vekk frå Johannesen. Det er det òg naturleg å meine at Marte er innforstått med. Men det kan for Marte neppe vere tale om ein tilstrekkeleg stor negativ mulighet for at ein skal kunne tale om «fare» i 371 si meining. Det må tolkast som eit krav om «konkret fare», og det må normalt krevjast at det er tale om ein «nærliggende» fare (sjå læreboka s. 183). Det er det ikkje her. Studentar som tek for seg denne problematikken bør få poeng for det. Marte ser heller ikkje for seg at datainnbrotet skal verte oppdaga, slik at det til dømes ville verte meirarbeid for Johannesen i form av annullering av eksamen, skriving av ny oppgåve og så vidare. Eit slikt meirarbeid vil uansett ha for uklare økonomiske konsekvensar til å kunne kvalifisere som eit «tap» i 371 si meining. Og det vil neppe vere grunn til å meine at Marte sin etterstrevde fordel vis a vis andre eksamenskandidatar og jobbsøkarar kan oppfylle vilkåret. Marte er nok igjen innforstått med dette, men igjen er ein slik økonomisk konsekvens for uklar til at den kan oppfylle kriteriet her. Forsettet omfattar i så måte ikkje noko som omfattast av vilkåret i 371. Samla sett er det grunn til å konkludere med at det ikkje føreligg eit fullbyrdingsforsett i forhold til å begå bedrageri, og slik sett ikkje grunnlag for å domfelle for 371 jf. 16. Gjeve at det føreligg eit fullbyrdingsforsett om å begå bedrageri, vert spørsmålet om den nedre grensa for forsøk er passert. Det skal vere ganske greitt å konstatere. Marte har gjort alt ho skal gjere i forhold til å få Tore til ikkje å intervenere i borttakinga av pc-en. Konkluderer ein med at det er eit forsøk på bedrageri, kan det verte spørsmål om grovheitsalternativa i Det verkar i tilfelle

4 ikkje adekvat å gå opp til forsøk på grovt bedrageri. Det spørsmålet bør ikkje verte for omfangsrikt behandla. Nokre kandidatar vil kanskje, dersom dei domfeller for forsøk etter post 2, stille spørsmål ved om det både kan dømmast for post 1 og 2 dersom handlinga mot Tore (post 2) vert vektlagt i drøftinga av om den nedre grensa for forsøk i post 1 (sjå om denne problematikken i læreboka kap ). Det er i seg sjølv positivt om kandidaten ser spørsmålet. Svaret må likevel vere at ein kan døme for begge. Forsøket i post 1 byggjer ikkje berre på dette momentet, og er uansett ei handling som krenkjer Johannesen. Ved bedrageriet er det derimot Tore som primært vert ramma av handlinga. 3) Forsøk på kroppsskade etter 271, jf. 16 Marte er her tiltala for forsøk på brot på 271 (om straffebodet, sjå særleg Matningsdal s ). Her bør ein likevel vurdere om det ikkje i staden er grunn til å døme for fullbyrda brot på 271, då splintane treff Tore. Det kan i samanhengen klart argumenterast for at det oppfyller kriteriet «øver vold mot en annen person» eller i alle fall - mest treffande gjerne - «på annen måte krenker ham fysisk». Også klart at det er ein adekvat årsakssamanheng mellom den føregåande handlinga og det at Tore vart ramma av splintar. Alternativt kan ein argumentere for at treffet med splintane er for «lett» til at det kan rammast som «krenker fysisk». Her kan det nok vere at ein forstår faktum litt ulikt, og det kan i lys av det vere rom for å falle ned på begge løysingane. Få studentar ser i det heile problematikken, slik at dei som ser dette spørsmålet og gjer noko ut av det i alle fall må få noko utteljing for det. Det er i alle tilfelle klart at handlinga er gjort forsettleg: Marte hadde til hensikt å treffe Tore når ho kastar koppen etter han. Ved fullbyrda brotsverk vil synspunktet måtte vere at «treffet» vert eit anna enn det ho såg for seg, utelukkar ikkje at ho har handla forsetteleg forsettet treng altså ikkje å dekke den spesielle måten kroppskrenkinga her skjer på. Det vil vere eit klart minus om ein argumenterer for det. Då det er tale om fullbyrda brotsverk, og Tore i liten grad vert ramma på kroppen, er det mindre adekvat å trekke forholdet opp i 272. Det er samstundes ein potensiell provokasjonsproblematikk i denne samanhengen, uavhengig av om ein kjem til fullbyrda brotsverk eller berre forsøk. Marte har kort før vorte gjenstand for vald frå Tore si side. Kan ho pårope seg provokasjon? Om provokasjon som unnskyldningsgrunn etter 271 andre ledd, sjå vidare læreboka s , sjå òg Matningsdal s Den drøftinga føreset at Tore si handling er rettsstridig, og kandidatane må difor kople saman desse to drøftingane på eit adekvat vis. Dersom Tore si handling kan forsvarast som nødverje, vil den vere rettmessig og Marte kan ikkje høyrast med provokasjon. Har Tore derimot til dømes overskride nødverjeretten, vil provokasjonsregelen vere aktuell. Det er her tilstrekkeleg tidsmessig samanheng, og sidan det er tale om kroppskrenking både for den provoserande handlinga og provokasjonshandlinga, er vi innanfor regelen sitt verkeområde (det må òg vere tilfelle om Marte si handling er ei forsøkshandling). Det avgjerande vil då vere «kan»-skjønnet. I denne kan det mellom anna trekkast inn at Marte si handling ikkje er uforholdsmessig i styrke, noko som er ein føresetnad for å verte høyrt med provokasjon samstundes som at det kan peikast til dømes på at Tore si handling likevel har eit meir aktverdig føremål.

5 Tiltalen mot Peder: 4) Forsøk på medverking til innbrot i datasystem etter 204, jf 15 og 16 Peder har klart ikkje sjølv gjort brot på 204, slik at det aktuelle grunnlaget for straffansvar må finnast i 15 om medverknad (om medverknad sjå læreboka kap. 12). Sidan Marte ikkje har knekt koden ligg det ikkje føre nokon «overtredelse» av 204, sjå første tiltalepost. Difor blir det spørsmål om forsøksansvar også for Peder. Normalt vil det ved forsøk vere naturleg å drøfte fullbyrdingsforsettet først. I dette tilfellet er det rett nok slik at det er klart at Peder har gjort det han skulle, slik at det problematiske er om desse handlingane er utført med eit fullføringsforsett i forhold til å verke med til datainnbrotet (jf. nedanfor). I den situasjonen kan det vere rom for å konstatere innleiingsvis at Peder klart har trådd over den nedre grensa, før drøftinga vert vendt mot fullføringsforsettet, som drøftinga i alle tilfelle bør konsentrerast om. Om ein gjer det eller føl hovudregelen om at fullføringsforsettet skal drøftast først, bør ikkje ha mykje å seie i eit tilfelle som dette. Det sentrale spørsmålet er i alle tilfelle om han hadde fullføringsforsett om å medverka til eit datainnbrot. Her må det føreligge eit «dobbelt forsett», sjå vidare læreboka s. 335 flg. Han hadde klart forsett om å hjelpa Marte, det vil seie om sitt eige bidrag til det Marte skulle gjere, sidan han gjorde som ho bad om. Det springande punktet vert om han hadde forsett om at Marte skulle gjera noko som ville oppfylla gjerningsskildringa i 204. Dei aktuelle grunnlaga er sannsynsforsett og eventuelt forsett (jf. 22 respektive bokstav b og c, sjå vidare læreboka kap. 9.4 om forsettsformene). Det som kan trekkja i retning av sannsynsforsett her er at han visste om at Marte hadde teke opp pcen, at eksamensoppgåva var lagra på pc-en, og at Marte var kyndig med data. Han kjende òg til at Marte var dårleg førebudd til eksamen. At han seier at han medvite hadde late vera å spørja kva ho skulle gjera med pc-en, kan også trekkja i retning av sannsynsforsett. Samstundes var det òg andre ting Marte kunne gjort med pc-en, til dømes gøymt den bort eller fysisk skada den. Her er det rom for ulike syn og konklusjonen er her nokså open. Igjen bør dei gode drøftingane premierast. Alternativt kan ein her vurdere eventuelt forsett, noko som vil vere særleg nærliggande for dei som konkluderer negativt på spørsmålet om sannsynsforsettet. Dei omtala momenta kan i alle fall tyda på at han såg det som mogeleg at Marte ville prøva å få tilgang til innhaldet på pc-en. Men det er eit langt steg derifrå og til å seia at han tenkte gjennom det alternativet at det sikkert var det ho ville gjera, og valde å hjelpa henne sjølv om det skulle vera tilfellet. I dette tilfellet er det ikkje eit tydeleg nok element av «positiv innvilgelse», det er meir tale om ei likegyldig haldning frå Peder si side. Sjølv om eventuelt forsett kan drøftast, vil det neppe vera forsvarleg å kome til at vilkåra for det er oppfylte. Gjeve at det føreligg eit fullbyrdingsforsett, er det tale om eit fullendt forsøk på medverknad. Vilkåret om at Peder har gjort noko som «leder direkte mot utførelsen» må altså lesast som relatert til utføringa av den tiltenkte medverkingshandlinga, sjå læreboka s Her har Peder gjort alt som låg i gjennomføringsplanen, og kanskje meir til, ved både å stå på vakt og avleia professor Johannesen frå å koma inn igjen. Dette vilkåret er difor oppfylt.

6 5) Kroppsskade etter 273 på professor Johannesen Her verkar det relativt greitt å konstatere at Johannesen er påført ein «skade» etter 273, sjå vidare Matningsdal s Nokre studentar problematiserer gjerne kravet til årsakssamanheng på grunn av beinskjørhet. Det er ikkje grunnlag for å avvise årsakssamanheng her. Å gjere det er eit klart minus her: Ein får ta skadelidne som han er. I forhold til 273 er det først og fremst eit spørsmål om forsett føreligg i forhold til at Peder framkallar «skade». Her er det igjen grunnlag for ei viss drøfting. Det må særleg takast utgangspunkt i allmenne erfaringssetningar knytt til karakteren av handlinga. Det vil til dømes måtte takast til inntekt for forsett at offeret har ei viss fart i trappa, samstundes som at det gjerne ville vore meir nærliggande med skade om vedkommande var på veg nedover trappa. Her er det eit særleg spørsmål om kva betydning refleksjonen etter den føregåande handlinga (dvs. krokfoten) skal få i vurderinga av forsett. Tankar som oppstår etter at den føregåande handlinga er gjort, kan ikkje vektleggast. Mest nærliggande verkar det vere å konkludere med at skadeforsett ikkje førelåg. Det er i tilfelle grunn til å nedsubsumere til 271. Her bør det òg drøftast om kroppskrenkinga var grov etter 272. Då det har oppstått ein skade på Johannesen, bør kandidatane turnere 24 om uforsettleg følgje, noko anna er klart minus. Då det her er gode grunnar for å seie at skaden er aktlaust framkalla, verkar her grov kroppskrenking som eit nærliggande utfall. Tiltalen mot Tore: 6) Kroppskrenking etter 271 på Marte Tore er tiltala for 271, og her verkar det ganske klart at det ikkje er grunnlag for å gå opp til 273: naseblod kvalifiserer klart ikkje til «skade». Dermed er det i utgangspunktet eit brot på 271 slaget er klart å rekne som «øver vold» og slaget er gjort med hensikt. Det er derimot neppe grunn til å sjå handlinga som «grov» jf Spørsmålet vert om handlinga kan rettferdiggjerast med nødverje, meir konkret for å hindre Marte i å ta pc-en. Ein kan klart utøve nødverje på vegne av andre. Nødverje er nærare omtale i læreboka kap. 17. (Drøftar nokon nødrett her, vil det vere eit klart minus.) Tore har neppe sett for seg at Marte skulle gjere datainnbrot. Men det verkar klart at Tore (jf. 25) likevel mellom anna i lys av at Marte har forsøkt å lure han til å tru at det er hennar pc - ser for seg at Marte har straffbare hensikter, og til dømes er i ferd med eit tjuveri av pc-en. Kravet om eit ulovleg angrep òg frå Tore sitt perspektiv - er dermed oppfylt. Det er likevel naturleg å presisere kva ein meiner er Tore si førestilling, ettersom det legg føringar òg for kva slags verkemiddel Tore kan ta i bruk for å «redde» pc-en. Noko meir diskutabelt er føremålskravet det vil seie spørsmålet om Tore si handling vart «foretatt for å avverge et ulovlig angrep» (bokstav a): Tore sin irritasjon mot Marte sprang ut av andre grunnar enn den handlinga (han har sett for seg at) ho har utført. Her er det rom for ei drøfting, både av rettstilstanden (sjå læreboka s ) og av utfallet i denne saka. I læreboka er det argumentert for at eit hemnmotiv ikkje bør vere til hinder for ei nødverjehandling, sjølv om førearbeida kan takast til inntekt for ei anna løysing. Kjem ein til at eit hemnmotiv stengjer for at det kan vere ei nødverjehandling, må ein vurdere nærare om vi er i ein slik situasjon her. Her verkar det likevel mest

7 nærliggande å konkludere med at tilfellet ikkje kan reknast som eit slikt. Det er ikkje grunnlag for å meine at det til dømes var ei hemnhandling for noko anna slik at vi er utanfor formålskravet. Sjølv om Tore kjende seg irritert, var handlinga likevel ein integrert del i eit pågåande forsøk på å få grep om pc-en. Gjeve at føremålskravet er oppfylt, må det takast stilling til om subsidiaritets- og forholdsmessighetskravet er oppfylt (bokstav b og c). At Tore allereie har forsøkt å få pc-en ut av Marte sine hender med mindre inngripande verkemiddel, gir grunn til å seie at der ikkje var andre mindre inngripande verkemiddel som han heller skulle teke i bruk. Mange studentar argumenterer likevel for at Tore har adekvate handlingsalternativ i form av å tilkalle vektar eller liknande. Er argumentasjonen adekvat i så måte, bør det ikkje trekkast mykje for det sjølv om faktum ikkje gjev spesifikke indikasjonar i den retning. Forholdsmessighetskravet bør då likevel drøftast subsidiært. I drøftinga av forholdsmessighetskravet og momenta «hvor farlig angrepet er, hva slags interesse som angrepet krenker, og angriperens skyld», er det naturleg å ta utgangspunkt i at det er tale om vern av formuesgode mot krenking av fysisk integritet (sjå læreboka s ). Her kan ein til dømes trekke inn at Tore i utgangspunktet kunne ha bede om ei forklaring på at ho hadde Johannesen sin pc, før han starta den meir fysiske konfrontasjonen som leia fram til slaget. Men då Marte klart er å klandre for situasjonen, og det er tale om eit ikkje uvesentleg formuesgode, verkar den graden av vald som Tore har brukt akseptabel og slik sett ikkje «åpenbart ut over hva som er forsvarlig». Ein konklusjon i motsett retning kan òg forsvarast om argumentasjonen er god. Men til dømes ei enkel og då feil tilvising til at det er krenking av kropp mot materielle rettar, er ikkje haldbart. Merk at ein konklusjon om at Tore si handling er rettmessig, altså vil stengje for at Marte kan høyrast med provokasjon i forhold til si kroppskrenking under tiltalepost 3 ovanfor. Kjem ein til at Tore si handling ikkje oppfyller forholdsmessighetskravet, bør det aktualiserast ytterlegare spørsmål om overskriding av naudverjeretten ( 81), eventuelt om Tore kan pårope seg retorsjon gjennom Marte si (eventuelt forsøk på) kroppskrenking gjennom kasting av koppen. Generelt om karaktersettinga Oppgåva inneheld element av både allmenne og spesielle strafferettslige spørsmål. Som eit utgangspunkt kan ein seie at for å få dei beste karakterane (A/B) bør kandidaten dokumentere kunnskap og evne til å handtere begge formene for spørsmål, og særleg kjennskap til dei mest sentrale delane av dei allmenne spørsmåla, til dømes formuleringa av dei ulike forsettskrava og den nedre grensa for forsøk. Visse feilsteg, til dømes i rekkevidda av vilkår i spesielle straffebod bør likevel ikkje vere til hinder for slike karakterar dersom kandidaten elles dokumenterer god kunnskap og evne til inngåande å drøfte dei meir problematiske spørsmåla i oppgåva. Er oppgåva utan inngåande drøftingar av desse meir problematiske spørsmåla, vil det vere nærliggande å plassere oppgåva i sjiktet D/E. Fleire klare feil til dømes i forhold til dei nemnte sentrale allmenne ansvarsvilkåra vil òg måtte trekkje klart. C bør då i utgangspunktet ikkje vere aktuelt. Sameleis gjeld om enkelte tiltalepostar i ikkje vert drøfta i det heile, eller berre ved nokre stikkord.

8 For å fortene F bør oppgåva gjennomgåande vere prega av at kandidaten enten heilt manglar grunnleggande kunnskap i faget, eller ikkje har gjort noko meir inngåande forsøk på å svare på spørsmåla. Har ein student late vera å drøfta eitt eller fleire tiltalepunkt bør det lett føre til stryk. Berre der drøftinga elles på eit nivå over gjennomsnittet, kan det vera aktuelt å gi ståkarakter sjølv om eit spørsmål eller to ikkje er drøfta ferdig. Jørn Jacobsen Kursansvarleg