Ola Mestad og Nina Lofstad VURDERING AV ORGANISERING OG RETTING AV FAKULTETSOPPGÅVER

Transkript

1 Ola Mestad og Nina Lofstad Notat til PMR VURDERING AV ORGANISERING OG RETTING AV FAKULTETSOPPGÅVER INNLEIING Våren 2014 blei det tatt initiativ til å forbetre kvaliteten på rettinga av svara på fakultetsoppgåver. Grunnen var ei generell oppfatning om at kvaliteten på tilbakemeldingar til studentane var varierande. Dette bygde både på innspel frå studentar til administrasjonen og inntrykk som lærarar sat med. I tillegg var det òg nokre administrative trekk ved fakultetsoppgåveordninga som kunne forbetrast. Å skrive og å rette fakultets- og kursoppgåver er eit omfattande arbeid. Det er viktig at det blir gjort bra. Nokon lærarar meiner det er det viktigaste undervisningstiltaket i studiet. I studieåret blei det i alt levert og retta 7942 fakultets- og kursoppgåvesvar, sjå tillegget til dette notatet. Det samla tilbodet med fakultetsoppgåver er omfattande og gir studentane eit svært godt grunnlag for skrivetrening og juridisk læring dersom dei nyttar det fullt ut. Kvar halvårseining har tilbod om minst tre fakultetsoppgåver og to har fire. Samla over dei fire første studieåra er det 26 oppgåver kvart semester. I tillegg kjem eit omfattande tilbod med kursoppgåver på dei tre første studieåra. No er ein god del tiltak gjennomført for å forbetre kvaliteten. Dette notatet forklarer ein del om arbeidet med og resultata av dei tiltaka og evalueringane som er gjort. I tillegg byggjer notatet på erfaringar som er gjort i administrasjonen. Endeleg blir det her gjort framlegg om vedtak som PMR bør gjere. TILTAK - ENDRINGAR AV REGELVERK OG RUTINAR Ei uformell arbeidsgruppe (Ola Mestad, Nina Lofstad, Herman Bruserud, John Asland, Endre Stavang og Maria Haldeaki) fann på at ein burde utarbeide ei konkret og tydeleg rettleiing for retting av fakultetsoppgåver. Formålet var særleg å sikre at rettarar skal gi meir konstruktive og læringsfremjande tilbakemeldingar til studentane. Dette bygde m.a. på stikkprøvegjennomgang av ein del retta kurs- og fakultetsoppgåver, særleg slike der studentar hadde klaga på rettinga. Arbeidet har vore lagt opp fleksibelt og effektivt utan mange møte. 1

2 Ola Mestad laga eit utkast som blei drøfta og kommentert av arbeidsgruppa og av nokre erfarne rettarar, og av professor i pedagogikk Helge Strømsø. Deretter blei den oppretta versjonen som ei prøveordning lagt ut med verknad frå hausten Sjå no Samtidig med dette jobba nokre medlemer i arbeidsgruppa med å innføre opplæring i oppgåveløysing i dei lange kursa i avtale- og kjøpsrett i første semester. Som del av arbeidet skreiv Geir Woxholth ei rettleiing i korleis løyse kursoppgåver. Dette blei kommentert og etterpå lagt ut som del av grunnlaget for all oppgåveskriving, ikkje berre kursoppgåver. Sjå Til begge desse dokumenta er det lenke på Frå og med hausten 2015 skal det nye opplegget gjennomførast på alle kursa i avtale- og kjøpsrett i første semester. Ved at rettleiingane er lagt ut er dei lett tilgjengelege for alle studentar. Det er igjen lenke til denne sida frå alle semestersider der fakultetsoppgåvene er lagt ut. Tanken bak at studentane òg har retningslinjene for retting lett tilgjengeleg, er at dei skal kunne sjå kva dei kan vente seg av kommentarar. Rettleiinga i oppgåveløysing er sjølvsagt i utgangspunktet innretta mot studentane. Dei nye generelle retningslinjene er først og fremst eit verktøy for rettarane. Dei peikar på kva det er viktig å kommentere både undervegs i oppgåvesvaret og i ein sluttkommentar. Den nye maksimale ordgrensa på 3000 ord (frå 15. oktober 2013) gir dessutan rettarane noko meir tid til å gi relevante tilbakemeldingar fordi rettarane framleis får betalt 1 klokketime per oppgåvesvar. Dette bør gi betre kommentarar og dermed òg, håpar vi, meir fornøgde studentar. Administrative tiltak som er sette i verk for fakultetsoppgåveordninga gjennom dei siste åra, er følgjande: 1. Kvar student kan berre levere fakultetsoppgåver til det emnet og semesteret studenten formelt følgjer undervisning. I førre studieordning hadde studentane høve til å levere fakultetsoppgåver 2 gonger til kvart semester fordi eksamen blei halden etter 2 semester. I den nye studieordninga er dette uaktuelt, fordi studentane går/skal gå opp til eksamen i emnet etter eitt semester. Den nye ordninga skapte mykje ekstraarbeid for administrasjonen med å leggje til rette for andre gongs innleveringar fordi datasystema ikkje var tilrettelagde for dette, og det var derfor behov for endring. Studentar med særskilte behov får levere 2 gonger. 2. Innleveringsfristane for fakultetsoppgåver er endra. Innlevering av fakultetsoppgåver kjem no etter førelesingar og kursundervisning, og eventuelt etter innlevering av kursoppgåver. Tiltaket er vedtatt for at studentane i større grad skal få vist sine 2

3 heilskaplege kunnskapar og ferdigheiter (kompetanse) på fagområdet når ein løyser fakultetsoppgåver. 3. Maksimal ordgrense på 3000 ord er som nemt innført frå 15. oktober Formålet med tiltaket er at ein del studentar treng trening i å skrive konsentrert og i å skilje det vesentlege frå det uvesentlege. Det er ei gjennomgåande erfaring frå sensuren at halvgode oppgåvesvar er altfor utflytande. Mykje ok, men irrelevant kunnskap blir demonstrert. Når ein har ei ordgrense, som ikkje er for knapp, er tanken at studentane vil kunne leggje meir arbeid i å stille spørsmåla skarpt og å drøfte eller forklare det som er relevant, og å halde seg til det. Og rettinga kan bli betre og meir konstruktiv når meir tid er tilgjengeleg. 4. Auka rekruttering av juristrettarar og studentrettarar, slik at vi kan gi færre oppdrag til dei rettarane som ikkje gjer ein god nok jobb. Maria Haldeaki har ansvaret for rekruttering av studentrettarane og Nina Lofstad av juristrettarar. Ola Mestad held som tidlegare opplæringskurs for studentrettarar. 5. Fordele alle retteoppdrag tidleg i semesteret og før første innlevering. Dette effektiviserer rettearbeidet og gir meir oversiktleg og forutsigbar situasjon for både rettarar og administrasjonen. EVALUERING Evaluering av dei nye tiltaka blei gjennomført ved spørjeundersøking på e-post til alle rettarar i januar 2015, ved spørsmål på e-post til ansvarlege faglærarar, ved stikkprøver på retta kursog fakultetsoppgåver og gjennomsyn av oppgåver der studentar har klaga på kvaliteten på rettinga. I tillegg er vi kjent med at nokre rettarar ofte er for seine med rettinga slik at studentane får svara for seint tilbake. Dette har administrasjonen klart å forbetre gjennom nokre rutineomleggingar. Her er det viktig å halde trykket oppe på rettarane. Svært få ansvarlege faglærarar svarte på spørjeundersøkinga, men éin hadde nokre innvendingar mot noko av innhaldet i rettleiinga for oppgåveløysing. Dette vil ein ta omsyn til i det vidare arbeidet. Dei to andre var stort sett nøgde med kvaliteten på retting ut frå dei stikkprøvene dei hadde gjort. Av rettarane var det 13 juristrettarar (av 37) og 8 studentrettarar (av 29) som svarte, til dels med ganske utførlege svar. (1) På det mest sentrale spørsmålet for hovudtemaet her i notatet, om den tematiske inndelinga av sluttkommentarar og forholdet til løpande kommentarar i rettleiinga for oppgåveretting, var svara gjennomgåande absolutt positive. Dei seks punkta som blir lista opp i rettleiinga og som blei kommentert, er følgjande: Problemstillingar, juridiske kunnskapar, rettskjeldebruk, drøftingar, framstillingsmåte og generelt. 3

4 Mange svarte at dette var tema dei alt brukte når dei retta, andre meinte at det hadde ført til at dei skreiv litt meir utførleg. Fleire meinte at det kunne vere litt firkanta med slik temainndeling og at tilbakemeldingane måtte tilpassast litt til det konkrete oppgåvesvaret. Dette tilseier at innføringa av ei slik rettleiing har blitt mottatt positivt av mange rettarar og ingen av dei som svarte var negative. Når det gjeld resultatet av stikkprøvene i tilbakeleverte oppgåvesvar, er resultatet litt varierande. Alle rettarar skriv sluttmerknader og løpande merknader, men få bruker dei seks punkta slavisk. Vi meiner at ein kan insistere endå meir på det. Samstundes bør ein igjen understreke det som blir sagt i retningslinjene om at det viktigaste formålet med kommentarane er å «gi studenten grunnlag for å forbetre seg som jurist og dermed som eksamensskrivar». Det tilseier at di meir konkret tilbakemelding med sikte på forbetring som ein kan gi, di betre er det. Her er det framleis ein del å gå på i praksis. Gjennomsyn av retta fakultetsoppgåver der studentar har klaga gav òg som resultat at rettingane og kommentarane var akseptable, men at det kunne vere rom for forbetringar, typisk med meir konstruktive kommentarar. Det kan nok synast som om enkelte studentar har overdrivne forventningar til kor omfattande rettinga skal vere. Samstundes er det verdifullt med klagar på retting slik at fakultetet kan få høve til å korrigere retting som er for dårleg. Derimot var ein del klagar på sein retting absolutt på sin plass. Administrasjonen har både understreka krava til å halde fristane og sett i verk individuelle tiltak. (2) To andre spørsmål i spørjeundersøkinga gjaldt kvaliteten på dei fakultetsoppgåvene som blir gitt og den konkrete retterettleiinga til kvar oppgåve. Rettarane var stort sett nøgde med oppgåvene, men i nokre fag var oppgåvene for gamle utan at sensorrettleiinga var oppdatert i forhold til pensum eller nyare rettsutvikling. Dette må studieårsansvarleg lærar og ansvarleg faglærar passe på 1 : Anten må det brukast nye oppgåver eller så må sensorrettleiinga oppdaterast eller ein kan lage ny oppgåve, men då må det òg skrivast retterettleiing. (3) Alle som svarte på spørjeundersøkinga oppfatta maksimal ordgrense på 3000 ord som positiv. Det er vi einige i. Grunngivingane gjekk særleg på at det både for studentar og rettarar var lettare å arbeide med kvalitet, struktur og framstillingsmåte når oppgåvesvaret hadde eit meir moderat omfang, og at ein då måtte halde seg til det oppgåva spør om, det hindra utflytande oppgåvesvar, som det lett kunne bli når ein har 1 Det følgjer av instruksen for dei at studieårsansvarleg lærar «Vurderer i forkant av hvert semester tilbudet av fakultetsoppgaver og sammenhengen mellom kursundervisning og fakultetsoppgaver» og at ansvarleg faglærar skal «Fremskaffe passende fakultets- og kursoppgaver og eventuelle obligatoriske oppgaver i sitt fag.» 4

5 lang tid til å skrive oppgåva (men éin rettar meinte ordgrensa burde variere noko med oppgåva i tilfelle den var for omfattande). (4) I tillegg var det eit par spørsmål knytt til den administrative omlegginga av tildeling av alle oppgåver tidleg i semesteret og før første innlevering, som dei fleste var tilfreds med. Eit uheldig forhold som administrasjonen har erfart, er at det arbeidet som ansvarleg faglærar skal gjere med å vurdere og kvalitetssikre oppgåver, retterettleiing og innleveringsfristar ofte ikkje blir prioritert. Dessverre er det mykje forseinkingar frå dei ansvarlege faglærarane på dette punktet. Administrasjonen må purre mange gonger. Det kan verke som om dei ansvarlege faglærarane ikkje vurderer kursoppgåver, fakultetsoppgåver og eventuelt obligatorisk oppgåve under eitt, og ser dette opp mot undervisning, læringsmål og litteratur, slik det følgjer av instruksen at dei skal før kvart semester. TIDLEGARE EVALUERINGAR Vi har ikkje gått systematisk gjennom arkiva for å finne tidlegare evalueringar av ordningane med av kurs- og fakultetsoppgåver. Basert på eiga erfaring som student og lærar på og 1980-talet var rettinga ofte bra, men at den kritikken som blei fremja mot oppgåverettinga var at den ofte tok lang tid, at kommentarane kunne vere inkjeseiande, av typen «ok», «bra om dette» eller hakar i margen, og at nokre rettarar skreiv svært negative merknader av typen «på jordet». I Delinnstilling II frå 5-årskomiteen som la grunnlaget for studieordninga av 2004, er det uttalt at eit «av de viktigste læremidler i jusstudiet er å skrive og få gjennomgått ulike skriftlige arbeider». Og det blei vist til den vellykka innføringa i 1996 av obligatorisk skriving av det som då heitte spesialoppgåve (no masteroppgåve). For å byggje vidare ut det obligatoriske skriveelementet gjekk komiteen inn for at det skulle vere eit vilkår for å ta eksamen på første og andre avdeling at ein student hadde levert og fått kommentert fire skriftlege oppgåver for kvar avdeling. Dette trong ikkje vere tradisjonelle store fakultetsoppgåver, men kunne vere mindre oppgåver i form av notat, anten som ledd i kursundervisning eller separat. Dette blei ikkje vedtatt. I tillegg blei det sagt at «det tradisjonelle fakultetsoppgavetilbudet bør opprettholdes». Og så blei det lagt til: «Samtidig synes det å være behov for å gjennomgå kvaliteten på retting og tilbakemeldinger, som synes å variere mye.» 2 I 2007 blei det gjennomført ei evaluering av kurs- og fakultetsoppgåver. Vi har ikkje lese ein sluttrapport, men sett delar av materialet. I 2007 blei innlevering på Fronter gjennomført. Det 2 Sjå Forslag til ny studieordning Delinnstilling II frå 5-årskomiteen 30. april 2003 s

6 er klart at dette hadde mange fordelar framfor tidlegare handskrivne oppgåvesvar. I tillegg kom at det er lettare for ein fakultetsoppgåveansvarleg å gjere stikkprøver på rettinga. Det blir òg opplyst i 2007 at det var planlagt innført retningslinjer for retting av fakultetsoppgåver, altså det som arbeidsgruppa har gjort no i Det blei òg gjennomført nokre pilotprosjekt med integrering av oppgåveretting og kollokvieinndelt førebuing av kursoppgåver, litt i slekt med det som no er innført på første semester. SAMANHENGEN MELLOM FAKULTETS- OG KURSOPPGÅVER Som det gjekk fram av innleiinga har noko av arbeidet med fakultetsoppgåver skjedd parallelt med forbetring av opplæringa i å løyse oppgåver innanfor kurs til første studieår. Som ein ser av tabellen i tillegget er over ein tredel, i alt 2769, av innleverte oppgåvesvar, levert som kursoppgåver. Vi meiner at kurs- og fakultetsoppgåver bør samordnast endå meir uttrykkjeleg. Iallfall bør den vedtatte maksimalordgrensa òg gjelde for kursoppgåver og likeeins gjeld det for retningslinjene for retting. Det er ingen sakleg grunn til at dette skal vere ulikt. OPPGÅVEGJENNOMGANG OG TILGANG PÅ SENSOR- ELLER RETTERETTLEIING For alle fakultetsoppgåver blir det halde ein oppgåvegjennomgang etter at retta oppgåvesvar er levert tilbake. Erfaringa i seinare tid er at få studentar deltar. Dette heng nok saman med at tilbakelevering skjer i Fronter, og ikkje som tidlegare ved at ein måtte møte på gjennomgangen for å få tilbake si oppgåve. Men at få deltar, er uheldig. Dette heng saman med det pedagogiske opplegget som fakultetsoppgåver inngår i. Vi ser dette slik: Å skrive og levere fakultetsoppgåver er i seg sjølv verdifullt. Å få gode tilbakemeldingar som kan lære studenten å forbetre prestasjonen gjer det endå meir verdifullt. Eit vidare verdifullt steg er å delta på oppgåvegjennomgangen for det gir grunnlag for djupare forståing både av dei rettslege spørsmåla og av det å løyse juridiske oppgåver. Endå djupare læringsutbyte gir det å samanlikne eigen prestasjon med sensor- eller retterettleiinga. Men det bør først skje etter at ein sjølv har løyst oppgåva. Denne samanlikninga kan byggjast ut med at ein samanliknar med kva andre studentar har skrive og å diskutere dette i kollokviegruppa si. Endeleg kan ein vurdere å løyse oppgåva på nytt for å sjå kor bra det då kan bli. Studentane kan ikkje tvingast til å vere med på oppgåvegjennomgangen, men dei bør oppmodast til å delta og bli forklart korfor. Samstundes må oppgåvegjennomgangen vere god 3 Sjå delrapport til årsmelding for fakultetet for

7 og tillokkande slik at fleire vil delta. Mellom anna må den som held gjennomgangen ha sett på rettinga av nokre av oppgåvesvara. Denne ideelle modellen for bruk av fakultetsoppgåver har visse følgjer for tidspunktet for tilgang til sensor- og retterettleiingar. SAMLA VURDERING Fakultets- og kursoppgåvetilbodet er omfattande og viktig. Dei nye retningslinjene for retting har gjort at retting og tilbakemelding er blitt betre, men dette må kontrollerast jamleg. Ordgrensa på 3000 ord har hatt positive verknader. Dei administrative omleggingane av fakultetsoppgåveordninga har vore forbetringar som mest sannsynleg vil gjere at det sjeldnare blir forseinka tilbakeleveringar. Innføringa av opplæring i oppgåveskriving i første semester er ei verdifull forbetring av skriveopplæringa. Dei ansvarlege faglærarane må ta sitt ansvar for heilskapleg tilbod inklusive fakultetsoppgåver meir alvorleg. Fakultetsoppgåver og sensor-/retterettleiing må vere ajour med læringskrav og gjeldande rett og omfanget av oppgåvene må vere tilpassa gjeldande eksamensordning. KVALITETSSIKRING FRAMOVER Det har altså skjedd forbetringar av fakultets- og kursoppgåveordningane. Men vi kan ikkje gi oss med det. Tre forslag er: (1) Kvar studieårsansvarleg må iallfall i slutten av kvart vårsemester gjennomgå fakultetsoppgåveporteføljen i sitt studieår, saman med ansvarlege faglærarar, og ta standpunkt til om oppgåver eller rettleiingar er utdatert. Dette er ein måte å gjere rutine av det som alt følgjer av instruksen om å sjå kursoppgåver, fakultetsoppgåver og eventuelt obligatoriske oppgåver, samt undervisning under eitt. Fordi forslag til oppgåver ofte blir levert seint kan ein idé vere samtidig å utarbeide to oppgåver, ei for hausten og ei for våren, slik at vi har ein fakultetsoppgåveportefølje. (2) Kvar fagansvarleg lærar må rett etter tilbakelevering av retta oppgåver i sitt fag gjere nokre få stikkprøver på rettinga. Ofte held ansvarleg faglærar sjølv også oppgåvegjennomgangen (11 av 26 hausten 2014), og då høyrer dette til noko ein skal kommentere i gjennomgangen. Dette gir samstundes den ansvarlege faglærar 7

8 tilbakemelding om det faglege nivået hos studentane og indirekte om undervisninga og litteratur er tenleg. Dersom andre enn ansvarleg lærar held gjennomgangen, bør det vere ein som har retta sjølv eller som har sett litt på rettingane. Poenget er at også generelle tilbakemeldingar skal vere basert på inntrykk frå konkrete innleverte oppgåvesvar. (3) Fakultetsoppgåveansvarleg i administrasjonen (Lofstad) må halde fram med å kontrollere at rettarane held tilbakeleveringsfristane. Oversitjing av frist utan god grunn bør medføre at rettaren får rette mindre eller blir stengt ute eit semester. Kvalitetsansvarleg for fakultetsoppgåver (Mestad) held fram med stikkprøver og med å sjå på retta oppgåver der det blir klaga på rettinga i tillegg til å vurdere dei enkelte retningslinjene jamleg. I tillegg bør dei fakultetsoppgåveansvarlege (Mestad og Lofstad) halde eit møte med alle rettarar, iallfall dei ferdige juristane, for å diskutere stoda og drøfte betre oppfølging av retningslinjene for rettinga særleg med sikte på konkretisering av tilbakemeldingar. Dette bør skje jamleg. FORSLAG TIL VEDTAK I PMR: PMR bør vedta at prøveordninga med dei generelle retningslinjene for retting av fakultetsoppgåver og offentleggjering av eit dokument om korleis skrive ei god oppgåva blir permanent. Dokumenta skal liggje ute på nettsida for fakultetsoppgåver og på semestersidene. Endringar i dokumenta kan vedtakast av studiedekanen. PMR bør vidare vedta at retterettleingar/sensorrettleiingar til fakultetsoppgåver skal publiserast på semestersidene etter at innleveringsfristar er ute saman med powerpointpresentasjonar frå oppgåvegjennomgangane. PMR bør slutte seg til dei tre punkta som er nemnde ovanfor i avsnittet om kvalitetssikring framover. Endeleg bør PMR vedta at maksimal ordgrense på 3000 ord òg gjeld for kursoppgåver, og at generelle retningslinjer for retting av fakultetsoppgåver også skal gjelde for retting av kursoppgåver

9 TILLEGG: NOKRE TAL - INNLEVERTE OPPGÅVESVAR OG TALET PÅ RETTARAR Omfanget innleverte oppgåvesvar Tal frå haust 2013 og vår 2014 Innleverte fakultetsoppgåver (haust først/så vår) Første studieår 995/1000 Sum 1995 Tal for moglege innleveringar: 1610 pr. sem. Andre studieår 585/756 Sum 1341 Tal for moglege innleveringar: 1380 pr. sem. Tredje studieår 502/443 Sum 945 Tal for moglege innleveringar: 1380 pr. sem. Fjerde studieår 510/382 Sum 892 Tal for moglege innleveringar: 1610 pr. sem. Innleverte kursoppgåver Første studieår 603/613 Sum Tal for moglege innleveringar: 920 pr. sem. Andre studieår 352/443 Sum Tal for moglege innleveringar: 690 pr. sem. Tredje studieår 359/399 Sum Tal for moglege innleveringar: 920 pr. sem. Fjerde studieår Ikkje tilbod om kursoppgåver På eitt år blei det altså retta i alt 7942 oppgåvesvar gjennom det formelle innleveringssystemet. For tida har fakultetet i alt 37 juristrettarar og 29 studentrettarar. I tillegg blir ein del kursoppgåver retta av kurslærarane. Tala viser elles at for haust 2013 og vår 2014 var det ein auke i talet på innleverte fakultetsoppgåvesvar og kursoppgåvesvar på 1. og 2. studieår, medan det var ein nedgang på 3. og 4. studieår. Talmaterialet er lite og vi ønskjer derfor å skaffe tilsvarande statistikk for hausten 2014 og våren 2015, slik at vi kan vurdere situasjonen nærmare. Tala viser òg at det er mange studentar som ikkje bruker det skrivetilbodet fakultetet tilbyr. For fordeling av fakultetsoppgåver på dei einskilde faga, sjå vedlagde oversyn. I tillegg har vi lagt ved eit oversyn over kva for fagområde som har innlevering av kursoppgåver. 9