Ein tydeleg medspelar. Arkeologisk rapport 2015 Gang- og sykkelveg Rød-Klokkset. Gnr. 17,18, 19, 21, 22, 23, 24 i Nesset kommune.

Transkript

1 Ein tydeleg medspelar Arkeologisk rapport 2015 Gang- og sykkelveg Rød-Klokkset Gnr. 17,18, 19, 21, 22, 23, 24 i Nesset kommune Guro Dehli Sanden

2 2

3 Innhald Forord Bakgrunn og formål med undersøkinga Området Kulturhistorisk riss Automatisk freda kulturminne Nyare tids kulturminne Lausfunn Strategi og metode Visuell overflateregistrering Maskinell sjakting Undersøkinga Synlege strukturar Sjakter Delområde Delområde Delområde Delområde Delområde Delområde Delområde Prøvestikk Dokumentasjon Resultat Automatisk freda kulturminne Nyare tids kulturminne Konklusjon Litteraturliste Vedlegg Fotoliste Treartstemmelse Dateringsrapport Feltskisser

4 Figurliste Figur 1. Plankart Figur 2. Oversiktskart Figur 3. Oversiktskart planområde og område for massedeponi markert med rødt Figur 4. Strandlinjekurve for Rød-Klokkset, Nesset kommune (kurve 95), etter skjema utarbeidet av David N. Simpson, mars 2001 (jf, Svendsen & Manglerud 1987, Bondevik, Svendsen og Manglerud 1998) Figur 5. Bilete frå sjølve undersøkinga. Tatt mot vest på Nedre Kvernberget. Person på bilete Ole Kristen Røskar Figur 6. Oversiktskart over synlege strukturar Figur 7. Gammal kjerreveg tatt mot V Figur 8. Nyregistrert gravrøys tatt mot VNV Figur 9. Hustuft frå nyaretid markert med rosa. Tatt mot Ø Figur 10. Oversiktskart - planområde med sjakter mot Klokkset Figur 11. Oversiktskart - planområde med sjakter Nedre Kvernberget og Djupvik Figur 12. Oversikts kart - Delområde 1 med sjakter Figur 13. Sjakt A - tatt mot V og Ø Figur 14. Sjakt B - tatt mot V og Ø Figur 15. Sjakt C - tatt mot V og Ø Figur 16. Oversiktskart - Delområde Figur 17. Sjakt D - tatt mot Ø og V Figur 18. Oversikts kart - Delområde Figur 19. Sjakt E - tatt mot Ø og V Figur 20. Sjakt F - tatt mot V og Ø Figur 21. Sjakt G - tatt mot V og Ø Figur 22. Oversiktskart - Delområde Figur 23. Sjakt H - tatt mot Ø og V Figur 24. Sjakt I - tatt mot Ø og V Figur 25. Oversiktskart - Delområde Figur 26. Sjakt J - tatt mot Ø og V Figur 27. Sjakt K - tatt mot Ø og V Figur 28. Sjakt L - tatt mot Ø og V Figur 29. Sjakt M - tatt mot Ø og V Figur 30. Oversiktskart - Delområde Figur 31. Sjakt N - tatt mot V og Ø Figur 32. Oversiktskart - Delområde Figur 33. Sjakt O - tatt mot Ø og V Figur 34. Sjakt P - tatt mot V og Ø Figur 35. Prøvestikk GDS1 - Delområde Figur 36. Oversiktskart over tatt prøvestikk Figur 37. Dyrkingsspor Klokkset Nedre, ID Figur 38. Dyrkingslag i sjakt D. Tatt mot N Figur 39. Dyrkingsspor - ID Figur 40. Dyrkingslag sjakt L. Tatt mot N Figur 41. Skisse av dyrkingslag i sjakt M Figur 42. Struktur 1M. Tatt mot V Figur 43. Struktur 1L. Tatt mot V Figur 44. Oversiktskart - innmålte strukturer sjakt L og M Figur 45. Oversiktskart over nyare tids kulturminne og synlege strukturar

5 Forord Eit kulturminne er eit spor etter menneskeleg liv og virke i vårt fysiske miljø, som til dømes ein bygning, ein veg, eit gravminne, ein steinalderbuplass, ei kokegrop eller eit jarnvinneanlegg. Det kan også vere stader det knyter seg historiske hendingar, tru eller tradisjonar til. Kulturminna representerer både uerstattelege kjelder til kunnskap om fortidige samfunn, og ein ressurs for oppleving og bruk i dag og i framtida. Kulturminne frå forhistorisk tid og mellomalder (eldre enn 1537) er automatisk freda i kraft av sin høge alder, jf. Kulturminneloven 4. Frå tida før skriftlege kjelder, er dei materielle leivningane dei einaste kjeldene til å forstå menneska og det samfunnet dei levde i. Kulturminne frå nyare tid (yngre enn 1536) kan også ha høg verdi. Særleg verdifulle kulturminne kan bli vedtaksfreda, jf. Kulturminneloven 15 og 19. Alle type kulturminne og kulturmiljø kan dessutan bli verna som omsynssonar, jf. Plan og bygningsloven HOVEDPERIODE UNDERPERIODAR 14C-ÅR (før notid) KALENDERÅR Eldre steinalder Tidlegmesolitikum b.p f.kr. Mellommesolitikum b.p f.kr. Seinmesolitikum b.p f.kr. Yngre steinalder Tidlegneolitikum b.p f.kr. Mellomneolitikum A b.p f.kr. Mellomneolitikum B b.p f.kr. Seinneolitikum b.p f.kr. Bronsealder Eldre bronsealder b.p f.kr. Yngre bronsealder b.p f.kr. Eldre jarnalder Førromersk jarnalder b.p. 500 f.kr. 0 Eldre romartid b.p e.kr. Yngre romartid b.p e.kr. Folkevandringstid b.p e.kr. Yngre jarnalder Merovingertid b.p e.kr. Vikingtid b.p e.kr. Mellomalder Mellomalder e.kr. Nyare tid Nyare tid 1537 e.kr. Figur 1. Kronologiske perioder Då kun eit fåtal av alle kulturminne er kjent, er kulturminneforvaltninga avhengig av arkeologiske registreringar for å kunne uttale seg til plansakar, jf. Kulturminneloven 9. Ved eventuelle funn av automatisk freda kulturminne, kan søkar anten forsøke å tilpasse planane slik at desse ikkje kjem i konflikt med tiltaket, eller søke om dispensasjon frå lovverket. Ved eit eventuelt dispensasjonsvedtak kan det bli stilt vilkår om arkeologisk utgraving før iverksetting av tiltaket, for slik å sikre at kunnskapen ikkje går tapt for framtidige generasjonar. 5

6 1.0 Samandrag Denne arkeologiske undersøkinga blei føreteke på Djupvik, Kvernberget, Høvik, Klokkset og Hatlen. gbnr. 18/1,18/2,19/1, 21/4, 21/31, 22/5, 24/4 i Nesset kommune, i samband med arkeologisk registrering av planområdet for gang- og sykkelveg Rød-Klokkset, samt område for massedeponi av overskotsmasser frå gang- og sykkelvegen på gbnr 19/1. Feltarbeidet blei utført av Guro Dehli Sanden i perioden , og rapporten blei ferdigstilt Totalt blei det nytta 18 dagsverk på saken. Av metodar blei det nytta visuell overflateregistrering, maskinell sjakting og manuell prøvestikking. Totalt blei det funne fire automatisk freda kulturminne innanfor planområdet, fordelt på to lokalitetar: Dyrkingsspor, Rød, ID Dyrkingsspor, Klokset Nedre, ID Utanfor planområdet til massedeponiet på Nedre Kvernberget gbnr 19/1 vart det påvist eit automatisk freda kulturminne - ei mogleg ny gravrøys i nærleiken av ei tidlegare registrert gravrøys. ID Gravfelt, NEDRE KVERNBERGET Av verdifulle kulturminne frå nyare tid blei det påvist ein gammal veg/kjerreveg, og ei hustuft, utanfor planområdet for massedeponiet på Nedre Kvernberget gbnr 19/1. 6

7 2.0 Bakgrunn og formål med undersøkinga Bakgrunnen for denne arkeologiske registreringa er oppstart av planarbeidet med gang- og sykkelveg frå Klokkset til Rød i Nesset kommune, og eit område for massedeponi av overskotsmasser frå gang- og sykkelvegen på Nedre Kvernberget. Figur 1. Plankart. Før planarbeidet kunne godkjennast blei det stilt krav om arkeologisk registrering. Både på Klokkset og Kvernberget er det gamle historiske gardstun, slik område har ofte vore busett i ein langtidsperiode og har gjerne eit større potensiale for funn av kulturminne knytt til jordbruk og busetjing. I området Høvik/Kvernberget er det tidlegare gjort fleire funn, både nede ved sjøen og lengre opp. Området for traseen og massedeponiet vart derfor vurdert til å ha eit potensiale for funn av automatisk freda kulturminne. Formålet med registreringa var å undersøke forholdet mellom planområdet og eventuelle automatisk freda kulturminne, jf 9 i kulturminneloven av 9. juni Figur 2. Oversiktskart. 7

8 3.0 Området Planområdet til gang- og sykkelvegen går på oversida av riksveg 62, og strekkjer seg frå gbnr. 24/6 i aust på Klokkset og til gbnr. 17/1 på Rød i vest. Planområdet strekkjer seg omtrentleg 10 meter frå riksveg 62 og nordover. Landskapet heller i ulik grad ned mot riksvegen. I området mellom gbnr 21/31 og 19/1 vart vurdert som ueigna for maskinell sjakting på grunn av for stor helling i terrenget. Ein har og prøvd å konsentrere den maskinelle sjaktinga til dei områdane med dyrkamark innafor planområdet til gang- og sykkelvegen. Dei områda som ikkje har vore nytta til dyrkamark er i storgrad bygd ut med bustadhus, og gang- og sykkelvegen vil i enkelte område kome nær bustadhus. Området som er tiltenkt brukt som massedeponi av overskotsmasser frå gang- og sykkelvegen ligger på gbnr 19/1, nedre Kvernberget. Området ligger sør for riksveg 62, og består av eit område som i dag blir brukt til beitemark. Nedre del av området mot sjøen har tynn bjørkeskog, mykje berg og skrint med jord. På den øvre delen av beitemarka er det ikkje skog. I dette området har tidlegare vore påført og planert ut overskotsmasser, frå tidlegare utbygging i området. Plana er å bruke overskotsjordmasser frå bygging av gang- og sykkelvegen til å fylle på områda nedanfor det tidlegare påfylte og planerte område, slik at ein vil få eit større område med god beitekvalitet. Figur 3. Oversiktskart planområde og område for massedeponi markert med rødt. 8

9 Som følgje av havstigning (transgresjon) og landheving (regresjon) har havnivået endra seg gjennom heile forhistoria. Då isen byrja å smelte etter sist istid steig havet relativt raskt, men samtidig byrja også landet å heve seg på grunn av mindre trykk frå isen. Resultatet blei ein påfølgande regresjon. I Møre og Romsdal ligg dei førhistoriske strandlinjene difor høgare enn dagens havnivå, men utviklinga er forskjellig frå område til område. David Simpson ved Bergen museum har utarbeida et program som gjer det mulig å skrive ut lokale strandforskyvingsdiagram. Kurvene er basert på arbeid av Stein Bondevik, John Inge Svendsen og Jan Mangerud frå Om ein føresett at fangstfolk i steinalderen busette seg nær sjøen, kan lokale strandlinjekurver både nyttast til å vurdere funnpotensial og til å datere eventuelle funn. Figur 4. Strandlinjekurve for Rød-Klokkset, Nesset kommune (kurve 95), etter skjema utarbeidet av David N. Simpson, mars 2001 (jf, Svendsen & Manglerud 1987, Bondevik, Svendsen og Manglerud 1998). 9

10 4.0 Kulturhistorisk riss Djupvik gnr 18. Garden ligg på nordsida av Langfjorden med Reitan som nabo i vest og Kvernberget i aust. Namnet tyder den djupe vika. Ola Dyvik betalte leidang i Det er det første ein veit om brukarane på denne garden. Midt på 1600-talet vart det betalt skatt for ei kvern på garden (Roaldset, 1974, s ). Kvernberget gnr 19. Gamle skriveformer for namnet er Quernberige (1610), Quernbereg (1633), Quernberigh (1669), og Quernberg (1723). For garden har tydelegvis kverna spelt ein såpass stor rolle at det har vorte ein del av gardsnamnet. Kvernberget ligg på nordsida av Langfjorden. I vest grensar garden mot Dyvik, i aust grensar den mot Høvik og Harholt og der utgjer elva Heina eit naturleg skilje mellom gardane. Garden har vore delt i to bruk, så langt attover i tid som ein kan følgje gardssoga. Kvernberget Nedre gnr. 19 bnr. 1. Ein kan følgje soga om brukarane på garden heilt tilbake til slutten på 1500-talet, men dei første opplysningane om gardsdrifta har ein ikkje før Det året vart det betalt kvegskatt for to hestar, ni kyr, tre geiter og tre sauer (Roaldset,1974, s ). Høvik - gnr 21. Gamle skriveformer for gardsnamnet er Høgvie (1610), Høeuiig (1632), Høgwigh (1669) og Høewiig (1723). Ein har ingen sikker tyding namnet, til vanleg har høvik-namnet sitt opphav i høy, men her kan det og ha vore ein samanheng med elvenamnet Heina eller Heima. Garden ligg nede ved sjøen på nordsida av Langfjorden. I vest dannar Heina eit skilje mot Kvernberget, aust grenser Høvik mot Klokset og i nord ligg Harholt. Busetnaden på Høvik er gammal, og det har vore gjort mange fornfunn på garden. Første gong ein hører om i Høvik i skriftlege kjelder er Aslak Bolts jordebok, som er eit oversyn over jordegodset som tilhøyrde erkebispestolen i Nidaros i åra Det var tidleg starta sagdrift med hjelp frå vasskraft frå Høvikelva. I 1609 hadde presten Mads Pederson to sagbruk i Heina. Dei vart kalla øvre og nedre Høvik sag, men om den øvste er det også sagt Kvernberg sag, så den kan ha ligget på grunnen til Kvernberget (Roaldset, 1974, s ). Klokkset gnr 22. Gamle skriveformer for garden er Klagset (1610), Kloegsetter (1633), Klogsett (1669), Klogset (1723). Klokset dukkar opp i dei skriftlege kjeldene på slutten av 1500-talet. Klokset Nedre gnr. 22 bnr. 5 «Jordmordteigen», namnet heng saman med at kona til den første kjente brukaren var jordmor (Roaldset, 1974, s , 199). Hatlen gnr 24. Gamle skriveformer for garden er Hassel (1610), Hasselin (1611), Hattelen (1669), Hatlen (1723). Opphavet til namnet er tresorten hassel, eller halt som blir sagt i dialekten. Garden ligg oppe i bakkehellet på nordsida av Langfjorden, der fjordarmen går innover til Eidsvåg. I vest grensar garden Klokkset og i aust til Solbjørg. I sørleg retning mot fjorden er det grensebyte mot Otterbog. Første gong ein hører om Hatlen i skriftlege kjelder er i 1595 (Roaldset, 1974, s ). 10

11 4.1 Automatisk freda kulturminne Ei oversikt over freda kulturminne er å finne på eller som wmsteneste i ein andre nettportalar (t.d. Kvernberget Nedre, Gravfelt, ID Gravfeltet ligg på gbnr 19/1. Gravrøys, noko uklar markert p.g.a utkasting. Tydeleg i terrenget. Bygget hovudsakleg av kuppel og enkelte kampesteinar. Noe uregelmessig form, delvis p.g.a. utkasting av stein mot Ø. Elles ujamn overflate. Enkelte steinar synleg i overflaten som elles er mose - og lyngdekt. Mindre lauvtrær på og rundt røysa. Mål: A-V ca 5 m. N-S ca 2,5-3 m. H 0,3-0,6 m. Noko usikkert fornminne. Ligg ca. 90 m VNV for V-ligste naust nede ved sjøen. Ca. 35 meter NNV for flomålet ved Langfjorden. Gravfelt, ID Gravfeltet ligg på gbnr 21/4. Samling av ei fjerna gravrøys og ein gravrøysrest. Området er ca. 7 x 45 meter stort, orientert VNV-ØSØ: ID Gravrøys, Skildring: Lengst i VNV: 1. Ca ble det under dyrking funnet 3-4 hellekister i røys. Hellene ble fjernet og røysa utjevnet og iblandet med jord. Ingenting ble funnet i kistene. No kan ein berree sees en Ø-V orientert forhøyning ca. 9 m lang og ca. 7 m bred. Ligger på Høvik 21/3. Like SV for røysa skal ha stått en liten bauta, nå fjernet (udatert notat i top ark). ID Gravrøys, Skildring: Ca. 30 m ØSØ for 1, inne i skogen: 2: Lav, svært overgrodd røysrest. Ved jordbor kunne en lokalisere nesten hele fotkjeden/ringen, bygget hovedsakelig av kuppel. Noen steiner synlig i S - og V siden. Innanfor steinringen et nokså jevnt platå, overgrodd steinpakning. Lauvtrær langs ringen, og innanfor. Mål: Diam ca 7 m, h 0-0,4 m. Gravfelt, ID På gbnr 21/21, 21/33 og 21/35 har det vore ei samling av tre gravrøysar innan eit 20 x 30 meter stort område, orientert ØNØ-VSV, men dette er fjerna. Nord for siste røys ligger ein Ø- V orientert forhøging i terrenget mot dyrka mark (mogleg strandvoll). Det skal ha vore minst 4-5 gravrøyser, men dei siste vart fjerna ved dyrking før Da skal det ha vore funne fleire jarnsaker, samt ein bronsespenne. I nærleiken av desse skal det også ha stått 2-3 bautasteiner. Den største vart delt i to, og på den mindre del skal det også ha stått runer. Denne skal ha blitt innmurt i ei kvelva bru aust for Høvikelva, men ikkje attfunne i Bosetning-aktivitetsområde, ID Lokaliteten ligg på gbnr. 21/3, og består av kokegrop, kollag og skjørbrente steinar. 4.2 Nyare tids kulturminne Ei oversikt over ein del verneverdige bygningar og andre byggverk frå nyare tid er å finne i det såkalla SEFRAK-registeret. Dette er tilgjengeleg som wms-teneste, mellom anna på og På gbnr 24/4 er det tre SEFRAK-registrerte bygningar: Våningshus, Linreiten, frå , Sefrak_ID Stabbur, Linreiten, Sefrak_ID Driftsbygning, Linreiten, Sefrak_ID Ingen av desse bygningen kjem i konflikt med planen. På gbnr 19/1 er det ein SEFRAK-registrert bygning: Våningshus, Kvernberget Nedre, frå , Sefrak_ID Bygningen kjem ikkje i konflikt med planen. 11

12 På gbnr 19/8 er det ein SEFRAK-registrert bygning: Samfunnshus, grendahus, Rød Skule, frå Sefrak_ID Bygningen kjem i konflikt med plana. På gbnr 19/5 er det ein SEFRAK-registrert bygning: Våningshus, Røra, Kvernberget. Sefrak_ID Bygningen kjem ikkje i konflikt med plana. På gbnr 18/3 er det ein SEFRAK-registrert bygning: Våningshus, Geilen, Dyvik, Rød, frå Sefrak_ID Bygningen kjem ikkje i konflikt med plana. På gbnr 18/1 er det ein SEFRAK-registrert bygning: Våningshus, Dyvik. Frå Sefrak_ID Bygningen kjem ikkje i konflikt med plana. På gbnr 18/2 er det ein SEFRAK-registrert bygning: Våningshus, Dyvik, Vest. Frå Sefrak_ID Bygningen kjem ikkje i konflikt med plana. 4.3 Lausfunn Ei oversikt over gjenstandar som er innlevert til museum er tilgjengeleg på Ein del av desse er også kartfesta og fotografert. 12

13 5.0 Strategi og metode Strategi og metode blei valt ut frå terreng, arealbruk og vegetasjon i området. Det vart brukt maskinell sjakting på gbnr. 18/1, 18/2, 19/1, 21/4, 21/31, 22/5, 24/4, då desse områda vart vurdert som mest eigna og interessante områda for maskinell sjakting. På gbnr. 19/1 vart det gjort ei visuell overflateregistrering for å vurdere det arkeologiske potensialet for området som blir brukt som beiteområde sør for riksveg 62 og ned mot sjøen. På deler av beiteområdet er det ønskeleg å dumpe overskotsmassar frå bygginga av gang- og sykkelvegen. På gbnr 18/3 vart det tatt eit prøvestikk for å vurdere om det var nødvendig å gå inn med gravemaskin på tomta. 5.1 Visuell overflateregistrering Metoden inneber at markoverflata blir registrert for å påvise funn av tufter, gravminne, dyrkingsspor o.s.b. Grunnen blir sondert ved hjelp av sonderingsbor, ei ca. 1 meter lang metallstang der det er frest ut eit spor som gjer det mogleg å ta ut en profil av grunnen der ein stikk. Ved moglege funn blir det gjerne opna ei sjakt eller eit prøvestikk for å påvise eldstader, golvnivå, dyrkingslag el.l, avgrense kulturminna, og eventuelt ta ut kolprøver for datering. 5.2 Maskinell sjakting Metoden inneber at ein nytter gravemaskin med flatt graveskjær/pusseskjær til forsiktig å skrape av det øvste matjordslaget. Spor etter blant anna eldstader og stolpehol etter hus er ofte synlege i grunnen under. Sjaktene har ei breidde på om lag 3 meter. Ved undersøking av større område blir sjaktene lagt parallelt, med innbyrdes avstand på om lag meter. 13

14 6.0 Undersøkinga Registreringsarbeidet blei utført av Guro Dehli Sanden i perioden , og utgjorde totalt 10 dagsverk i felt. Maskinfører var Ole Kristen Røskar som stilte med en volvo gravemaskin med en ca. 150 cm brei pusseskuff. Figur 5. Bilete frå sjølve undersøkinga. Tatt mot vest på Nedre Kvernberget. Person på bilete Ole Kristen Røskar. Det var klårvêr under heile registreringsperioden. I slutten av perioden var det fleire dagar med frostnatt og låge dag temperaturar, som gjorde at det fraus på i sjaktene og gjorde oppreinsking og dokumentering av sjaktene vanskelegare. Arbeidsdagane vart litt kortare på grunn av dårleg med dagslys tidleg om morgonane. 14

15 6.1 Synlege strukturar Utanfor planområdet og i området der det er planlagt massedeponi vart det påvist eit synleg kulturminne som er tolka som automatisk freda kulturminne og to som er vurdert til å være frå nyare tid. Figur 6. Oversiktskart over synlege strukturar. Str. Nr. Type Beskrivelse Prøve Kommentar 1 Veg Smal, gammal kjerreveg på gbnr. 19/1. Litt overgrodd. Truleg nyare tid 2 Røys Overgrodd, låg, ligg i nærleiken av registrert gravrøys på gbnr. 19/1 Mogleg gravrøys ID Hustuft Låg tuft, rektangulær, ser ut til å ha vore delt inn i to rom. Ligger like nedom den gamle kjerrevegen på gbnr. 19/1 Truleg nyare tid. Funn av kol i veggen på tufta med sonderingsborr. 15

16 Figur 7. Gammal kjerreveg tatt mot V. Figur 8. Nyregistrert gravrøys tatt mot VNV. 16

17 Figur 9. Hustuft frå nyare tid markert med rosa. Tatt mot Ø. 6.2 Sjakter Det blei totalt åpna 16 sjakter med maskin innafor planområdet. Desse låg på sju ulike delområde på strekninga mellom Klokset og Rød, langsmed riksveg 62. Figur 10. Oversiktskart - planområde med sjakter mot Klokkset. 17

18 Figur 11. Oversiktskart - planområde med sjakter Nedre Kvernberget og Djupvik. Delområde 1. Figur 12. Oversiktskart - Delområde 1 med sjakter. 18

19 Sjakt A Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Det er tre dreneringsgrøfter i sjakta. To ligger i Y-form, og møtes ved 16,30 meter frå vestleg ende av sjakta. Den tredje dreneringsgrøfta går på skrå igjennom sjakta mot aust, frå 13,70 til 14,50 frå vestleg ende av sjakta. Det vart tatt to kikkehol i sjakta. Eit i den austlege enden og eit 12 meter før vestleg ende av sjakta. Figur 13. Sjakt A - tatt mot V og Ø. Lengd: 24,50 m Breidd: 2,50 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 30 Matjord 2 Lys brungrå grus og leire (steril undergrunn) Sjakt B Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Ingen dreneringsgrøfter, eit kikkehol 12 meter frå vestleg ende. Figur 14. Sjakt B - tatt mot V og Ø. 19

20 Lengd: 25 Breidd: 2,50 Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar cm Matjord 2 Lys brungrå grus og leire (steril undergrunn) Sjakt C Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Det er fem dreneringsgrøfter i sjakta. Nr 1. går på skrå igjennom sjakta frå 23,70-25,70 meter frå vestleg ende av sjakta. Dreneringsgrøft nr. 2 går på skrå igjennom sjakta, delvis inntil eit berg som stikker høgt opp. Det som ved første augekast verkar som kolhaldig jord i området rundt dreneringsgrøft nr. 2, viste seg ved nærmare undersøking å være mørk, feit myrhaldig jord. Det mørkare jordlaget verkar å være omrota og blanda med matjord og undergrunnen. Laget er mørkast øvst, lengder ned blir det meir grått, klebrig og leirete. Øvst er det fylt på med små, knust stein og lenger ned får ein større stein som truleg ligg rundt plastrøret i dreneringsgrøfta. Dette gjelder også for dei andre dreneringsgrøftene, der plastrøret var eksponert ved to av dreneringsgrøftene i sjakta. Det eine plastrøret i ei av dreneringsgrøftene vart kutta av pusseskuffa av gravemaskina. Dreneringsgrøft nr. 3 går på skrå igjennom sjakta på 10,80 12,30 meter frå den vestleg ende av sjakta. Dreneringsgrøft nr. 4 går på skrå igjennom sjakta på 7,30-9,50 frå den vestlege enden av sjakta. Dreneringsgrøft nr. 5 går på tvers igjennom sjakta på 3,90-4,0 meter frå den vestlege enden av sjakta. Figur 15. Sjakt C - tatt mot V og Ø. Lengd: 29,50 m Breidd: 2,60 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 30 cm Matjord 2 Lys brungrå grus og leire (steril undergrunn) 20

21 Delområde 2. Figur 16. Oversiktskart - Delområde 2. Sjakt D Sjakta var positiv, og totalt blei det påvist eit dyrkingslag som er tolka som automatisk freda kulturminne. Dyrkingslaget er mørkebrunt med spreidde kolbitar. Sjakta ligg på langs i ei skråning, og laget er best synleg i den austlege enden av sjakta og i den nordlege profilen. I den vestlege enden blir jordmassene meir omrota. Det er vanskeleg å sjå ein tydeleg overgang mellom matjorda og dyrkingslaget, det er meir ein gradvis overgang. Ca. 6 meter frå den austlege enden av sjakta har det vore eit fuktigare område kor ein i utkanten av dette området, har fått ein myrdanning mellom dyrkingslaget og matjorda. Dette gjer at ein får eit klarere avgrensing av dyrkingslaget i dette området. 21

22 Figur 17. Sjakt D - tatt mot Ø og V. Lengd: 43,10 m Breidd: 2,50 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar cm Matjord cm Myrlag Berre i den austlege delen av sjakta 3 20 cm Dyrkingslag GDS KP26 Dyrkingslag, C14 datert til BC. ID Grå leire og lysbrun grus (steril undergrunn) Delområde 3. Figur 18. Oversiktskart - Delområde 3. 22

23 Sjakt E Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Undergrunnen består av grå leire og lysbrun grus. Nokre områder i sjakta er mørkare flekker som er restar etter trerøter. Ei steinveite på tvers igjennom sjakta på 7,30-8,30 frå den vestlege enden av sjakta. Figur 19. Sjakt E - tatt mot Ø og V. Lengd: 29,0 m Breidd: 2,5 m Djupn: 30 cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 20 cm Matjordslaget 2 Grå leire og lysbrun grus (steril undergrunn) Sjakt F Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Ei dreneringsgrøft går på tvers igjennom sjakta 18,50.20,50 meter frå vestleg ende av sjakta. Undergrunnen består av grå leire og lysbrun grus, litt små stein i den vestlege enden av sjakta. Figur 20. Sjakt F - tatt mot V og Ø. 23

24 Lengd: 25,0 m Breidd: 3,0 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 20 cm Matjordslaget 2 Grå leire og lysbrun grus (steril undergrunn) Sjakt G Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Undergrunnen består av grå leire og lysbrun grus. Figur 21. Sjakt G - tatt mot V og Ø. Lengd: 16,80 m Breidd: 2,80 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar cm Matjordslag 2 Grå leire og lys brungrus (steril undergrunn) 24

25 Delområde 4. Figur 22. Oversiktskart - Delområde 4. Sjakt H Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Undergrunnen består av lys gulbrun leire. Ingen steinar i sjakta, bortsett frå rundt dei tre steinveitene. To av steinveitene ligg høgt oppe. Veite nr. 1 ligg 7,40-8,40 frå vestlege ende. Veite nr. 2 ligg 12,20-13,30 frå vestleg ende. Veite nr. 3 ligg 17,40-18,30 frå vestleg ende. Veite nr. 3 ligger lenger ned i grunnen og er knapt synleg i sjakta, i motsetning til dei andre. Figur 23. Sjakt H - tatt mot Ø og V. 25

26 Lengd: 24,40 m Breidd: 2,40 m Djupn: m Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 30 cm Matjordslaget 2 Gulbrun leire (steril undergrunn) Sjakt I Sjakta var negativ, og det ble verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Har ein struktur ca 50x50 cm i den vestlege enden som vart avskriven som naturleg danna (brent trerot). Den har ein sirkulær form og har ein del trekol i kantane, men kantane og tjuknaden på kolranden er ujamn. Det er ingen steinar i strukturen. Strukturen er ca 10 cm djup. Fyllet er lysebrun jord i spetta farge. Er ein del mindre, ujamne kolflekker i området rundt strukturen, og mørkare organisk jord. Kolflekkane er truleg restar etter trerøter og strukturen vart avskriven som naturleg danna, truleg har det stått eit tre der. Det ser ut som det går ei nedgrove dreneringsrør på skrå igjennom sjakta mellom 4,50-7,50 frå vesteleg ende mot austleg. Undergrunnen består elles av lys gulbrun blanda sand og leire. Figur 24. Sjakt I - tatt mot Ø og V. Lengd: 21,10 m Breidd: 2,70 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 30 cm Matjord 2 Lys gulbrun sand og leire (steril undergrunn) Str. Nr. Type Skildring Prøve Kommentar 1 Trerot Ca 50x50 ujamn sirkulær kant med kolrand som er ujamn tjukk. Ingen steiner i strukturen, omrota organisk fyll. Avskrive som naturdanna, truleg stått eit tre her. 26

27 Delområde 5. Figur 25. Oversiktskart - Delområde 5. Sjakt J Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Den nordlege profilen var djupare enn den sørlege, noko som gjer at jordlaga er tjukkare i den nordlege profilen. Det vart tatt to kikkehol som var ca. ein meter djupe, der ein fekk blåleire i botnrn av kikkehola. Ei steinveite ligg på tvers igjennom sjakta på meter frå den vestlege enden. Veita ligger berre 25 cm under torva. Figur 26. Sjakt J - tatt mot Ø og V. 27

28 Lengd: 25,10 m Breidd: 2,80 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 25 cm Matjord 2 20 cm Grått sandlag 3 50 cm Mørk raudbrun grus (steril undergrunn) 4 20 cm Gråbrun sand (synleg i kikkehol) 5 Blåleire (synleg i kikkehol) Sjakt K Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Det vart opna tre kikkehol, i desse vart det synleg eit gråbrunt sandlag under der raudbrune grusen og blåleire heilt i botn. Kikkehola fylles raskt opp med vatn, som sig inn frå sandlaget ovanfor blåleira. Det var seks steinveiter i sjakta. To av steinveitene går på skrå igjennom sjakta med berre ca 1,5 meters mellomrom. Dei skrår igjennom sjakta frå 32-28,50 og 30,0-26,40 meter frå vestleg ende av sjakta. Dei andre steinveitene ligg på (15,80-19,90), (4,90-5,60), (37,50-38,90), (49,40-50,10) meter frå vestleg ende. Figur 27. Sjakt K - tatt mot Ø og V. Lengd:: 52,0 m Bredde: 2,90 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 25 cm Matjord 2 40 cm Mørk raudbrun grus (steril undergrunn) 3 Gråbrun sand (synleg i kikkehol) 4 Blåleire (synleg i kikkehol) 28

29 Sjakt L Sjakta var positiv, og totalt blei det påvist eit lag og ei nedgraving som er tolka som automatisk freda kulturminne. I den austlege delen av sjakta er dyrkingslaget godt synleg. Her ligger det i to lag, ein aning mørkare lag nedst, med ei tynn stripe med raudbrun grus over seg, deretter mørkbrun jord med spreidde kolbitar. Det er vanskeleg å sjå ein overgang mellom laget med spreidde kolbitar og matjordslaget. Den tynne stripa med raudbrun grus i dyrkingslaget forsvinn utover i sjakta, slik at det framstår som eit dyrkingslag, som er litt mørkare i botn og har ein gradvis overgang mot matjordslaget. Sjakta vart lagt ein halv meter lenger mot nord, frå ca 5 meter frå den austlege enden. Dette vart gjort for å unngå det som viste seg å være ein telekabel som gjekk parallelt med sjakta vestover. Telekabel grøfta skilte seg klart frå undergrunnen med brungråleire. Den gjekk ca 40 cm inn i sjakta dei første 5 meterane og har skore gjennom den sørlege kanten på struktur nr. 1L. Strukturen ligg ca. meter inn i sjakta frå austleg ende, og har mørkebrunt fyll med spreidde kolbitar. Strukturen framstår som ujamn både i form og farge på fyllet. På grunn av telekabelen som går parallelt med sjakt er dyrkingslaget best bevart og best synleg i den nordlege profilen til sjakta. Ei steinveite går igjennom sjakta i den vestlege enden, den ligg ca 25 under torva. Frå kikkeholet og gjennom resten av sjakta mot den vestlege enden av sjakta går det ei steinfylt grøft. Den som kjem fram frå den nordlege profilen. Dette er truleg den same grøfta som går igjennom heile sjakt M. Figur 28. Sjakt L - tatt mot Ø og V. Lengd: 23,70 m Breidd: 2,70 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 30 cm Matjord mørk brun cm Mørkebrunt jordlag med spreidde kolbitar Fossilt dyrkingslag, ID (jf sjakt M) 3 5 cm Raudbrun grus (steril undergrunn) 4 Gråbrun grus og leire (synleg i kikkehol) Str. Nr. Type Skildring Prøve Kommentar 1 Nedgraving Forstyrra av telekabelen. Ca 40x40, ujamn form. Mørk brun jord med spreidde kolbitar og lysbrun grus flekkar. Ca 15 cm djup. Avrunda i kantene, men flat i botn. GDS KP28 Uklar nedgraving, kan være steinopptrekk i samanheng med nedlegging av telekabelen. Ikkje sendt inn KP28 til datering. ID

30 Sjakt M Sjakta var positiv, og totalt blei det påvist eit lag og ei nedgraving som er tolka som automatisk freda kulturminne. Ei steinfylt grøft/nedgraving skrår inn ifrå nordvestleg hjørne på sjakt L og går igjennom heile sjakta slik at den akkurat går utanfor den sørlege profilen i den vestlege enden. 1,50 meter frå den austlege enden av sjakta går det ei anna grøft/nedgraving på tvers av sjakta og på kryss av kabelen. Frå 19,70-20,90 meter frå vestleg ende går det ei steinveite på tvers av sjakta. Den ligger ca. 30 cm under torva. Dyrkingslaget inneheld spreidde kolbitar. Vanskeleg å sjå nokon overgang, eller lagskilje mellom matjorda og dyrkingslaget. Nokre områder i sjakta er ei tydlegare mørkare stripe nedst i dyrkingslaget. Dette er særleg tydeleg i starten på sjakta mot den austlege enden og på den austlege sida av steinveita. Under dyrkingslaget er det eit tynt lag med raudbrungrus før ein kjem ned på hardpakka brungrå leire. Struktur M1 har ein ujamn kant, og eit fyll som består av kolflekkar og lommer med grus. Det ligg eit par småsteinar i øvre del av strukturen. Figur 29. Sjakt M - tatt mot Ø og V. Lengd: 37,0 m Breidd: 2,70 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 30 cm Matjord mørk brun cm Mørkebrunt jordlag med spreidde kolbitar GDS KP25 Dyrkingslag C14 datert til BC. ID cm Raudbrun grus 4 Brungrå grus og leire (steril undergrunn) Str. Nr. Type Skildring Prøve Kommentar Ca 30x30 cm. Spetta kolflekker, lommer med brun grus innemellom. ca. 12 cm djup ved GDS Nedgraving, C14 datert til Nedgraving snitting, ujamn form. KP27 BC. ID

31 Delområde 6. Figur 30. Oversiktskart - Delområde 6. Sjakt N Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Sjakta har ein utviding ved 3,10 meter frå vestlegende. Utvidinga er 2,80 meter lang og gjer at sjakta her 1,50 meter breiare. Ein telekabel går igjennom sjakta på langs. Denne vart skada under gravinga og måtte tvinnast saman på nytt. To mindre straumkablar går på skrå igjennom sjakta og ligg over telekabelen i området der sjakta vart utvida i breidda. Desse vart ikkje kutta. Straumkablane er ikkje merkt på noko kabelkart, og det er ikkje noko kabelband over nokre av kablane. I sjakta får ein noko av det same omrota organiske laget som ein finn i sjakt O, på delområde 7. Fin grå sand i botn, lite stein. Figur 31. Sjakt N - tatt mot V og Ø. 31

32 Lengd: 7,50 m Breidd: 1,50 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 20 cm Matjord cm Ujamn mørkare stripe, ikkje noko kol. Virkar organisk, trerestar. 3 Fin grå brun grus (steril undergrunn) Delområde 7. Figur 32. Oversiktskart - Delområde 7. Sjakt O Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Går fire steinveiter på tvers igjennom sjakta. Tre av dei ligg frå midten av sjakta og mot den vestlege enden av sjakta. Den fjerde ligger ca 1,50 meter frå den austlege enden av sjakta. Undergrunnen består av fin gråbrun sand og grus, lite stein bortsett frå ved steinveitene. Ein har eit omrota organisk lag nedafor matjordslaget. På avstand ser det ut som dette laget inneheld kol, men det er berre feit organisk jord, innblanda med brune flekker som består av trerestar og sand. 32

33 Figur 33. Sjakt O - tatt mot Ø og V. Lengd: 29,0 m Breidd: 2,70 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 30 cm Matjord cm Omrota mørke brunt og lysbrunt organisk jordlag 3 Fin grå brun sand og grus (steril undergrunn) Sjakt P Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Undergrunnen består av fin gråbrun grus og sand. Får nokre større steinar i den vestlege enden av sjakta. Sjakta vart ikkje trekt lenger vestover på jordet, på grunn av tverrgåande kabel i enden av jordet. Figur 34. Sjakt P - tatt mot V og Ø. Lengd: 29,10 m Breidd: 2,70 m Djupn: cm Retning: Aust-Vest Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 30 cm Matjord 2 Fin grå brun sand og grus (steril undergrunn) 33

34 6.3 Prøvestikk Det blei totalt gravd 1 prøvestikk innafor planområdet. Dette var negativt. Prøvestikket vart tatt på gbnr 18/3, mellom sjakt K og L, i øvre kant av planområdet i rett linje nedanfor sørvestleg hjørnet på fjøset. Prøvestikket vart tatt for å sjå om dyrkingslaget i sjakt L strakte seg vidare inn på eigendommen 18/3, noko det ikkje var spor etter i prøvestikket. Prøvestikk GDS1 - Delområde 5. Prøvestikket var negativt, og det ble ikkje gjort funn av lag eller gjenstandar som er tolka som automatisk freda kulturminne Lengd: 50 cm Breidd : 50 cm Djupn: 65 cm Bøttelag Lag Nr. Tjuknad Skildring Prøve Kommentar 1 20 cm Matjord 2 5 cm Mørkbrun jord, feit organisk med lyse brune flekker, 3 10 cm Gråbrun grus 4 30 cm Gråbrun sande med store steiner Figur 35. Prøvestikk GDS1 - Delområde 5. 34

35 Figur 36. Oversiktskart over tatt prøvestikk. 6.4 Dokumentasjon Kulturminne, funn, sjakter og prøvestikk blei fotografert og kartfesta. Det blei nytta eit Nikon D3100 kamera, og teke 240 bilete (sjå vedlegg 1). Bileta er sortert, merka og arkivert ved bruk av Fotostation. Kartfestinga blei gjort av Guro Dehli Sanden ved bruk PDA og CPOS og bearbeida ved hjelp av ArcMap. Alle teikningane er også reinteikna, georeferert og vektorisert, som grunnlag for innlegging i kulturminnedatabasen Askeladden. Totalt blei det teke 4 kolprøver. Av desse er tre sendt til treartsbestemming og C14-datering (vedlegg 2 og 3). Strukturane vart dekt over med vegduk før sjaktene vart fylt att. 35

36 7.0 Resultat Undersøkinga resulterte i funn av totalt 4 automatisk freda kulturminne, fordelt på 2 lokalitetar. I tillegg blei det utanfor planområdet funne 2 kulturminne frå nyare tid og eit automatisk freda kulturminne som vart lagt under alt eksisterande lokalitet ID 16271, (Sjå «6.1 Synlege strukturar» for skildring, bilete og kart). 7.1 Automatisk freda kulturminne Dyrkingsspor Klokkset Nedre, ID Lokaliteten har eit areal på ca. 730 m 2, og er delvis naturleg avgrensa av ein bekkedal i aust og ei bratt skråning i nord, nordvest. Lokaliteten ligger på gbnr. 22/5, langsmed riksveg 62 og mellom bekkedalen kjem ned mellom gbnr. 22/15 og 23/32 i aust. I vest og i nordvest er lokaliteten avgrensa av innkøyringa til gbnr. 22/5, og ei bratt skråning som ligg like bak flata med dyrkingslag. Området nærmast innkjøringsvegen verkar omrota. Det verkar som det har tidlegare her har vore påført masse og laga ein traktorveg. Lokalitetsavgrensinga er derfor ikkje trekt heilt bort til innkjørselsvegen. Området til lokaliteten har i dei seinare åra vore bruka til grasproduksjon. Det var tatt C14 dateringsprøve frå den nordlege profilen i sjakt D, som vart datert til cal BC. Figur 37. Dyrkingsspor Klokkset Nedre, ID

37 Dyrkingsflate, ID Dyrkingslaget er mørkebrunt med spreidde kolbitar, og er ca. 20 cm tjukt. Laget er best synleg i den austlege enden av sjakta, og i den nordlege profilen. I den vestlege enden verkar jordmassane å være meir omrota. Det er vanskeleg å sjå ein tydeleg overgang mellom matjorda og dyrkingslaget, det er meir ein gradvis overgang mellom laga. Ca. 6 meter frå den austlege enden av sjakta har det vore eit fuktigare område. I utkanten av dette området har ein fått ei myrdanning mellom dyrkingslaget og matjorda. Dette gjer at ein får eit klarere avgrensing av dyrkingslaget i dette området. Det er frå dette området, i den nordlege profilen, at GDS KP26 vart tatt. Figur 38. Dyrkingslag i sjakt D. Tatt mot N. Dyrkingsspor Rød, ID Lokaliteten har eit areal på ca. 792 m 2, og ligger på dyrkamarka som i dag er brukt til grasproduksjon. Lokaliteten ligg parallelt med riksveg 62 på gbnr. 18/2, og blir avgrensa av riksvegen i sør. Dyrkingslaget er noko forstyrra mot den sørlege kanten av lokaliteten då det her går ein telefonkabel langsmed riksvegen. I aust blir lokaliteten avgrensa av Jevikvegen til bustadfeltet bak 18/2, og mot vest blir lokaliteten avgrensa av innkjørselsvegen til gbnr. 18/4. Det kan tenkast at dyrkingslaget strekkjer seg lenger nordover på 18/2, men det vart ikkje undersøkt vidare utover planområdet til gang- og sykkelvegen. Det er derfor mogleg at dyrkingsflata til lokaliteten, ID kan være større. Det vart tatt C14 dateringsprøve GDS KP25 frå den nordlege profilen i sjakt M, som har vorte datert til BC. 37

38 Figur 39. Dyrkingsspor - ID Dyrkingsflate, ID I den austlege delen av lokaliteten er dyrkingslaget godt synleg. Her framstår det som to lag, ein aning mørkare lag nedst med ei tynn stripe med raudbrun grus over seg, deretter eit lag med mørkbrun jord med spreidde kolbitar. Det er vanskeleg å sjå ein overgang mellom laget med spreidde kolbitar og matjordslaget. Den tynne stripa med raudbrun grus i dyrkingslaget forsvinn utover i sjakta, slik at det framstår som eit dyrkingslag som er litt mørkare i botn og har ein gradvis overgang mot matjordslaget. I nokre område er den mørkare stripa nedst i laget meir markant. GDS KP25 vart tatt frå nedre del av dyrkingslaget i eit område kor den nedre stripa var meir markant. Figur 40. Dyrkingslag sjakt L. Tatt mot N. 38

39 Figur 41. Skisse av dyrkingslag i sjakt M. Nedgraving, ID Ujamn nedgraving (struktur 1M, sjakt M), ca. 30x30 cm. Fyllet er mørkebrunt, med flekker av kol og grus, ca. 12 cm djup ved snitting. C14 -datert til ca BC. Figur 42. Struktur 1M. Tatt mot V. Nedgraving, ID Oval, ujamn nedgraving (struktur 1L, sjakt L), ca 18 x 15 cm. Strukturen er forstyrra av nedgravinga av ein gammal telefonkabel som går langsmed kanten på sjakt L. Mørkebrun med flekker av kol og grus. 15 cm djup ved snitting. 39

40 Figur 43. Struktur 1L. Tatt mot V. Figur 44. Oversiktskart - innmålte strukturar sjakt L og M. 40

41 7.2 Nyare tids kulturminne Det vart registrert ein gammal veg/kjerreveg og ei hustuft, som er tolka frå nyare tid, nedanfor området som er tiltenkt som massedeponi på Gbnr. 19/1 Sjå delkapittel «6.1 Synlege strukturar» for skildring, bilete og kart over kulturminna frå nyare tid. Figur 45. Oversiktskart over nyare tids kulturminne og synlege strukturar. 41

42 8.0 Konklusjon Dei delane av gbnr. 18/1, 18/2, 19/1, 21/4, 21/31, 22/5, 24/4, som ligg innanfor planområdet er registrert jf. Kulturminneloven 9. Det vart brukt maskinell sjakting innanfor sjølve planområdet, då desse områda vart vurdert som mest eigna og interessante områda for denne metoden. På gbnr. 19/1 vart det gjort ei visuell overflateregistrering for å vurdere det arkeologiske potensialet for området som er tiltenkt som massedeponi for overskotsmassane frå gang- og sykkelvegen. Undersøkinga har resultert i funn av 4 automatisk freda kulturminne, fordelt på 2 lokalitetar. Desse er registrert i den nasjonale kulturminnedatabasen Askeladden, med ID og ID , og er tilgjengelege for publikum som wms-teneste og via nettstaden Det vart i tillegg registrert eit automatisk freda kulturminne med ID og to kulturminne frå nyare tid utanfor planområdet. På nedre Klokkset gbnr. 22/5 vart det påvist eit forhistorisk dyrkingslag som vart datert til overgangen mellom yngre bronsealder og førromersk jernalder, f.kr. På Djupvik gbnr. 18/2 vart påvist eit forhistorisk dyrkingslag som vart datert til førromersk jernalder, f.kr. og to nedgravingar, kor struktur 1M vart datert til førromersk jernalder, f.kr. Utanfor planområdet ned mot sjøen på Nedre Kvernberget gbnr. 19/1 vart det påvist ei gravrøys i nærleiken av ei tidlegare registrert gravrøys. Desse to gravrøysene ligg no under lokalitet ID Det vart og i same området registrert ein gammal veg og ei hustuft, som er tolka til å vere frå nyare tid. Samla utgjer dette eit verdifullt kulturmiljø. Dateringane av dyrkingslaga viser at fleire område mellom Rød og Klokkset vart rydda og dyrka alt i starten på eldre jernalder. Tidlegare registrerte busetjingsspor og gravrøyser i området, samt historiske kjelder som fortel om gardshistorie og skattelegging heilt tilbake til 1500-talet, viser at området har vore eit attraktivt busetjingsområde opp gjennom forhistoria. 42

43 9.0 Litteraturliste Bondevik, Stein, John Inge Svendsen og Jan Mangerud (1998). Distinction between the Storegga tsunami and the Holocene marine transgression in coastal basin deposits of western Norway. Journal of Quaternary Science, 13(6): Roaldset, Ottar (1974). Gards og ættesoge for Nesset. Utgitt av Nesset Bygdeboknemnd. Svendsen, John Inge og Jan Mangerud (1987). Late Weichselian and Holocene sea-level history for a cross section of western Norway, Journal of Quaternary Science, 2:

44 10.0 Vedlegg 1. Fotoliste 44

45 45

46 46

47 47

48 48

49 49

50 50

51 51

52 52

53 53

54 54

55 55

56 56

57 57

58 58

59 59

60 60

61 61

62 62

63 63

64 64

65 65

66 2. Treartstemmelse 66

67 67

68 3. Dateringsrapport GDS KP25 Sjakt M - Djupvik 68

69 GDS KP26 sjakt D - Klokkset 69

70 GDS KP28 Sjakt M, struktur 1 Djupvik 70

71 4. Feltskisser 71