Ein tydeleg medspelar. Arkeologisk rapport nr. 2/2012. Veøy omsorgsboliger. Åfarnes, gbnr. 159/2 i Rauma kommune. Marte Mokkelbost

Transkript

1 Ein tydeleg medspelar Arkeologisk rapport nr. 2/2012 Veøy omsorgsboliger Åfarnes, gbnr. 159/2 i Rauma kommune Marte Mokkelbost

2 4

3 Forord Eit kulturminne er eit spor etter menneskeleg liv og virke i vårt fysiske miljø, som til dømes ein bygning, ein veg, eit gravminne, ein steinalderbuplass, ei kokegrop eller eit jarnvinneanlegg. Det kan også vere stader det knyter seg historiske hendingar, tru eller tradisjonar til. Kulturminna representerer både uerstattelege kjelder til kunnskap om fortidige samfunn, og ein ressurs for oppleving og bruk i dag og i framtida. Kulturminne frå forhistorisk tid og mellomalder (eldre enn 1537) er automatisk freda i kraft av sin høge alder, jf. Kulturminneloven 4. Frå tida før skriftlege kjelder, er dei materielle leivningane dei einaste kjeldene til å forstå menneska og det samfunnet dei levde i. Kulturminne frå nyare tid (yngre enn 1536) kan også ha høg verdi. Særleg verdifulle kulturminne kan bli vedtaksfreda, jf. Kulturminneloven 15 og 19. Alle type kulturminne og kulturmiljø kan dessutan bli verna som omsynssonar, jf. Plan og bygningsloven HOVEDPERIODE UNDERPERIODAR 14C-ÅR (før notid) KALENDERÅR Eldre steinalder Tidlegmesolitikum b.p f.kr. Mellommesolitikum b.p f.kr. Seinmesolitikum b.p f.kr. Yngre steinalder Tidlegneolitikum b.p f.kr. Mellomneolitikum A b.p f.kr. Mellomneolitikum B b.p f.kr. Seinneolitikum b.p f.kr. Bronsealder Eldre bronsealder b.p f.kr. Yngre bronsealder b.p f.kr. Eldre jarnalder Førromersk jarnalder b.p. 500 f.kr. 0 Eldre romartid b.p e.kr. Yngre romartid b.p e.kr. Folkevandringstid b.p e.kr. Yngre jarnalder Merovingartid b.p e.kr. Vikingtid b.p e.kr. Mellomalder Mellomalder e.kr. Nyare tid Nyare tid 1537 e.kr. Figur 1. Kronologiske periodar. Då berre eit fåtal av alle kulturminne er kjent, er kulturminneforvaltninga avhengig av arkeologiske registreringar for å kunne uttale seg til plansakar, jf. Kulturminneloven 9. Om ei planlagt utbygging kjem i konflikt med automatisk freda kulturminne, må tiltakshavar søke om dispensasjon frå lovverket. Ved ei eventuell «frigjeving» kan det bli føresett at tiltakshavaren dekkjer utgiftene til nødvendige arkeologiske undersøkingar, jf. Kulturminneloven 10. På denne måten vil ikkje kunnskapen om kulturminna gå tapt, men bli dokumentert for framtidige generasjonar. 5

4 Innhald FIGURER BAKGRUNN OG FORMÅL MED UNDERSØKINGA OMRÅDET KULTURHISTORISK RISS AUTOMATISK FREDA KULTURMINNE NYARE TIDS KULTURMINNE LAUSFUNN STRATEGI OG METODE VISUELL OVERFLATEREGISTRERING MASKINELL SJAKTING MANUELL PRØVESTIKKING UNDERSØKINGA SYNLEGE STRUKTURAR SJAKTER PRØVESTIKK LAUSFUNN SOM LÅG OPE I DAGEN DOKUMENTASJON RESULTAT BUSETJING-AKTIVITETSOMRÅDE (ID ) BUSETJING-AKTIVITETSOMRÅDE (ID 59731) KONKLUSJON VEDLEGG

5 Figurer FIGUR 1. KRONOLOGISKE PERIODAR FIGUR 2. OVERSIKTSKART FIGUR 3. KART OVER PLANOMRÅDET FIGUR 4. STRANDLINJEKURVE FOR ÅFARNES, RAUMA KOMMUNE (KURVE 75), ETTER SKJEMA UTARBEIDET AV DAVID N. SIMPSON, MARS 2001 (JF. SVENDSEN & MANGERUD 1987, BONDEVIK, SVENDSEN OG MANGERUD 1998) FIGUR 5. FJERNA GRAVFELT PÅ ÅFARNES FERJELEIE FIGUR 6. LAUSFUNN FRÅ ÅFARNES. NTNU VITENSKAPSMUSEET, TRONDHEIM. FOTOGRAF: OLE BJØRN PEDERSEN FIGUR 7. TEIKNING AV SJAKT (PLAN/PROFIL), MED DYRKINGSLAG OG FUNN FIGUR 8. SJAKT F, OVERSIKT V/ OM LAG 46 M. MOT NØ. FIGUR 9. SJAKT F, OVERSIKT V/ OM LAG 8 M. MOT NV FIGUR 10. ØVST KART OVER ALLE PRØVESTIKK PÅ NORDRE DEL AV PLANOMRÅDET, NEDST KART OVER ALLE PRØVESTIKK PÅ SØRE DEL AV PLANOMRÅDET. POSITIVE PRØVESTIKK ER RØDE, NEGATIVE PRØVESTIKK ER GRØNE FIGUR 11. PROFILTEIKNING AV PRØVESTIKK ASV1-ASV FIGUR 12. PROFILTEIKNING AV PRØVESTIKK ASV FIGUR 13. PROFILTEIKNING AV PRØVESTIKK MM1-MM FIGUR 14. PROFILTEIKNING AV PRØVESTIKK MM5-MM FIGUR 15. PRØVESTIKK MM5 (MIDT I BILETET), OVERSIKT MOT NNV. FLEIRE LAUSFUNN LÅG OPENT I DAGEN HER, NOKO SOM GJORDE DET NATURLEG Å LEGGJE EIT PRØVESTIKK HER FIGUR 16. PRØVESTIKK MM8 (MIDT I BILETET), OVERSIKT. SETT MOT ØSØ FIGUR 17. PROFILTEIKNING AV PRØVESTIKK MM9-MM FIGUR 18. PRØVESTIKK MM10 HEILT TIL HØGRE I BILETET. LAUSFUNN DUKKA OPP I KUTRAKKET HER. SETT MOT NNØ FIGUR 19. LAUSFUNN I KUTRAKKET I NÆRLEIKEN AV PRØVESTIKK MM10. FUNNA ER MARKERTE MED FUNNPOSAR FIGUR 20. LAUSFUNN I STIEN VED PRØVESTIKKET MM5. FUNNA ER MARKERTE MED FUNNPOSAR FIGUR 21. KART OVER LAUSFUNN PÅ SØRE DEL AV PLANOMRÅDET. DEI POSITIVE PRØVESTIKKA MM5-MM10 SOM UTGJER HAMMERSMARKA LOKALITET 2, ID 59731, ER TEIKNA INN SOM RAUDE FIRKANTAR. LAUSFUNNA L1-L15 ER TEIKNA INN SOM ROSA SIRKLAR FIGUR 22. KART OVER LOKALITETEN, HAMMERSMARKA LOK 1, ID DEN RAUDE STIPLA LINA VISER AVGRENSINGA SOM BLEI MÅLT INN HAUSTEN 2011, MEDAN DEN BLÅ STIPLA LINA VISER FORSLAGET TIL AVGRENSING ETTER AT DET BLEI GJORT FLEIRE LAUSFUNN VÅREN FIGUR 23. HAMMERSMARKA LOK 1 SETT MOT SV. LOKALITETSFLATA ER ANTYDA PÅ FOTOGRAFIET, OG MARKERT MED RAUDT FIGUR 24. HAMMERSMARKA LOK 1 SETT MOT NV. LOKALITETSFLATA ER ANTYDA PÅ FOTOGRAFIET, OG ER MARKERT MED RAUDT FIGUR 25. FUNN FRÅ STEINALDERLOKALITETEN, ID TIL VENSTRE SKRAPAR I FLINT, LAUSFUNN FRÅ SJAKTEMASSE I SJAKT F. TIL HØGRE LAUSFUNN FRÅ SJAKT D. FRÅ ØVST TIL NEDST: 8 FLINTAVSLAG, 3 AVSLAG I CHERT, EI MIKROFLEKKE I FLINT, 4 AVSLAG I BERGKRYSTALL, 3 AVSLAG I KVARTS FIGUR 26. ØVST: DYRKINGSLAG ID VAR BEVART I STEINOPPTREKK I SJAKT F. SETT MOT S. NEDST: LIKE NEDANFOR STEINOPPTREKKA VAR DET OG BEVART RESTER AV EIT MØRKT, SOT- OG KULLHALDIG JORDLAG BLANT RULLESTEINAR, TIL VENSTRE I BILETET. SETT MOT NV FIGUR 27. DYRKINGSLAG FRÅ ROMARTID I SJAKT F, ID TIL VENSTRE I PLAN (SETT MOT NØ), TIL HØGRE I PROFILEN (SETT MOT N) FIGUR 28. HAMMERSMARKA LOK 2, ID MED POSITIVE PRØVESTIKK (RAUDE FIRKANTAR) OG LAUSFUNN (ROSA PRIKKAR) TEIKNA INN FIGUR 29. HAMMERSMARKA LOK 2 SETT MOT SØR, LOKALITETSFLATA ER MARKERT MED ROSA FARGE FIGUR 30. HAMMERSMARKA LOK. 2 SETT MOT N. LOKALITETSFLATA ER ANTYDA MED ROSA FARGE. PRØVESTIKK MM5 MIDT I BILETET, BEKK PÅ BYTET I FORKANT FIGUR 31. FRAGMENT AV SLIPT MEISEL SOM BLEI FUNNE I PRØVESTIKK MM

6 1.0 Samandrag Denne arkeologiske undersøkinga blei føreteke på Åfarnes, gbnr. 159/3 i Rauma kommune, i samband med oppstart av reguleringsplan for Veøy omsorgssenter på Åfarnes. Feltarbeidet blei utført av Marte Mokkelbost (feltleiar) i perioden 22/11-2/ og 19-23/3 2012, og Arild Skjæveland Vivås (assistent) 23., 25. og 29. november 2011, og rapporten blei ferdigstilt Totalt blei det nytta 28 dagsverk på saken. Av metodar blei det nytta visuell overflateregistrering, maskinell sjakting og manuell prøvestikking. Totalt blei det funne 4 automatisk freda kulturminne innanfor planområdet, fordelt på 2 lokalitetar: Busetjing-aktivitetsområde, lok 1 Hammersmarka, ID Busetjing-aktivitetsområde, lok 2 Hammersmarka, ID Det blei ikkje påvist kulturminne frå nyare tid. 8

7 2.0 Bakgrunn og formål med undersøkinga Bakgrunnen for denne arkeologiske registreringa er Rauma kommune sin plan for framtidig organisering av kommunens omsorgsteneste, som seier at det skal etablerast eit bufellesskap med heildøgns omsorgsteneste for 12 bebuarar på Åfarnes. Av tre mulige plasseringar for senteret på Åfarnes, blei Hammersmarka gbnr. 159/3 valt som det alternativet som det skal jobbast vidare med. Planen skal leggje til rette for eit omsorgssenter på Hammersmarka i Åfarnes med sannsynligvis 12 separate buenheter og felles fasilitetar, samt rom for vakt og personell. Planen vil eventuelt leggje til rette for ei seinare utviding av omsorgssenteret. Før planarbeidet kunne godkjennast blei det stilt krav om arkeologisk registrering. Formålet med registreringa var å undersøke forholdet mellom planområdet og eventuelle automatisk freda kulturminne, jf 9 i kulturminneloven av 9. juni

8 3.0 Området Planområdet ligg på Åfarnes i Rauma, på eit område som kallast Hammersmarka, gbnr. 159/3. Det er i vest avgrensa av fylkesveg Fv64, i øst Åfarnes skule og kommunal veg, i nord eit bustadområde/åfarnes tettstad, og i sør eit landbruksområde. Området måler 18,2 daa, og består av 9,4 daa fulldyrka jord i nord, og i sør 3,4 daa skog av særs høg bonitet, og 5,4 daa jorddekt fastmark. Nordre del av planområdet er dyrkamark som skrånar ganske slakt ned mot Fv64 i vest, mens søre halvdel av området er brakkmark med brattare helling mot vest og delvis også mot sør. Denne delen har blitt brukt til beite- og foringsområde for storfe. Helt i sør renn ein bekk langs tomtegrensa til nabogarden. Figur 2. Oversiktskart 10

9 Figur 3. Kart over planområdet. Som følgje av havstigning (transgresjon) og landheving (regresjon) har havnivået endra seg gjennom heile forhistoria. Då isen byrja å smelte etter sist istid steig havet relativt raskt, men samtidig byrja også landet å heve seg på grunn av mindre trykk frå isen. Resultatet blei ein påfølgande regresjon. I Møre og Romsdal ligg dei førhistoriske strandlinjene difor høgare enn dagens havnivå, men utviklinga er forskjellig frå område til område. David Simpson ved Bergen museum har utarbeida et program som gjer det mulig å skrive ut lokale strandforskyvingsdiagram. Kurvene er basert på arbeid av Stein Bondevik, John Inge Svendsen og Jan Mangerud frå Om ein føresett at fangstfolk i steinalderen busette seg nær sjøen, kan lokale strandlinjekurver både nyttast til å vurdere funnpotensial og til å datere eventuelle funn. 11

10 Figur 4. Strandlinjekurve for Åfarnes, Rauma kommune (kurve 75), etter skjema utarbeidet av David N. Simpson, mars 2001 (jf. Svendsen & Mangerud 1987, Bondevik, Svendsen og Mangerud 1998). 12

11 4.0 Kulturhistorisk riss Åfarnes har ei kommunikasjonsmessig strategisk plassering i Romsdalsfjorden. Namnet Åfarnes kjem truleg frå gammalt Allfarnes - eit nes der alle reisande fer forbi. Dette vitnar om stor gjennomfart her i både historisk og førhistorisk tid. I dag ligg det eit mykje trafikkert ferjeleie her. På Åfarnes låg det tidligare eit gravfelt på til saman 6 gravrøyser, derav to store med ytre steinring (ID ). Gravfeltet blei greve ut i perioden Det blei funne bein og jernfragment, men ingen større funn. Gravfeltet låg der ferjeleiet ligg i dag. Figur 5. Fjerna gravfelt på Åfarnes ferjeleie. 4.1 Automatisk freda kulturminne Ei oversikt over freda kulturminne er å finne på eller som wms-teneste i ein andre nettportalar (t.d. Det er ikkje kjent automatisk freda kulturminne på garden lenger, etter at gravfeltet ID blei fjerna på 1960-talet. 13

12 4.2 Nyare tids kulturminne Ei oversikt over ein del verneverdige bygningar og andre byggverk frå nyare tid er å finne i det såkalla SEFRAK-registeret. Dette er tilgjengeleg som wms-teneste, mellom anna på og Ingen verneverdige bygningar vil komme i konflikt med tiltaket. 4.3 Lausfunn Ei oversikt over gjenstandar som er innlevert til museum er tilgjengeleg på Ein del av desse er også kartfesta og fotografert. På Åfarnes er det frå før gjort to lausfunn. Desse funna blei i 2012 knytte til den nyregistrerte lokaliteten Hammersmarka lok 2, ID Det eine lausfunnet er ein dolk av flint av typen R. 64 (T 15946), med rombisk tverrsnitt på grepet. Lengde 15 cm, bladets største bredde 3, 4 cm. Kniven skal vere funnen i ein liten bekk ved riksvegen. Det andre funnet er ei tykknakka, hulegga øks av steinart (T15947). Det eine egghjørnet er noko skada, likesom eit større stykke er flaka av på framsida. Øksa har skrå nakke. Øksa har ein lengde på 10, 5 cm. Øksa er funne på same gard som flintdolken, under jorddyrking litt høgare oppe enn føregåande funn. Figur 6. Lausfunn frå Åfarnes. NTNU Vitenskapsmuseet, Trondheim. Fotograf: Ole Bjørn Pedersen. 14

13 5.0 Strategi og metode Strategi og metode blei valt ut frå terreng, arealbruk og vegetasjon i området. Heile området blei visuelt synfari. Maskinelle sjakter blei lagt på dyrka mark. Det blei gjort nokre manuelle prøvestikk i forkant av sjaktinga, men på grunn av dårleg tid, blei dyrkamarka ikkje systematisk prøvestukke. Våren 2012 blei det føreteke prøvestikk på området som ikkje består av dyrka mark, det vil si den søre delen av planområdet. Her blei det raskt funne ein steinalderlokalitet, og resten av tida ble brukt til å avgrense denne. Det blei derfor heller ikkje tid til å foreta ei systematisk prøvestikking av hele den søre delen av området. 5.1 Visuell overflateregistrering Metoden inneber at markoverflata blir registrert for å påvise funn av tufter, gravminne, dyrkingsspor o.s.b. Grunnen blir sondert ved hjelp av sonderingsbor, ei ca 1 meter lang metallstong der det er frest ut eit spor som gjer det mogleg å ta ut ein profil av grunnen der ein stikk. Ved moglege funn blir det gjerne opna ei sjakt eller eit prøvestikk for å påvise eldstader, golvnivå, dyrkingslag el. l, avgrense kulturminna, og eventuelt ta ut kolprøver for datering. 5.2 Maskinell sjakting Metoden inneber at ein nytter gravemaskin med flatt graveskjær/pusseskjær til forsiktig å skrape av det øvste matjordslaget. Spor etter blant anna eldstader og stolpehol etter hus er ofte synlege rett i overkant av den sterile overgrunnen under. Sjaktene har ei bredde på om lag 3 meter. Ved undersøking av større område blir sjaktene lagt parallelt, med innbyrdes avstand på om lag meter. 5.2 Manuell prøvestikking Metoden inneber at ein bruker spade og fjernar torva i eit om lag 40 x 40 cm stort område. Massen blir grave opp mekanisk, bøtte for bøtte, og sålda i såld med 4 mm maskevidde. Såldinga fjernar jord, sand o.l. og gjer det mogleg å påvise steinreiskap som økser og pilspissar, eller avfall frå tilverking av slike, som t.d. flintavslag. Uttakstaden for kvart bøttelag blir markert i profilen for kvart bøttelag, for eventuelt å kunne relatere funn til riktig jordlag. Både positive og negative prøvestikk blir kartfesta, for slik å kunne avgrense eventuelle lokalitetar. 15

14 6.0 Undersøkinga Registreringsarbeidet blei utført av Marte Mokkelbost (MM) i perioden 22. november 2. desember 2011 og mars 2012, med Arild Skjæveland Vivås (ASV) som feltassistent 23., 25. og 29. november 2011, og utgjorde totalt 20 dagsverk. Maskinførar var Arthur Moa som stilte med ei gravemaskin med ei ca. 120 cm bred pusseskuff. Veret var dårleg med mykje regn og to store stormar på hausten, og med svært lite dagslys. På vårparten starta undersøkinga med snøstorm, slaps og vind, før det gjekk over i mykje regn. Berre dei to siste dagane var det noko opphald. Undergrunnen var dermed svært våt, og problematisk å stikke i, da prøvestikka raskt blei fylte med vatn. 6.1 Synlege strukturar Det blei ikkje påvist synlege kulturminne som er automatisk freda, og heller ikkje strukturar som er vurdert til å vere frå nyare tid. 6.2 Sjakter Det blei totalt opna 8 sjakter med maskin innafor planområdet. Sjaktene ble lagt på søre og på vestre del av dyrkamarka, som utgjør nordre halvdel av planområdet. Sjaktene har fått namn frå A til H. Deler av dyrkamarka blei prøvestukken før sjaktinga tok til, og det blei sjakta der det var negative prøvestikk. Det var i utgangspunktet bestemt at planområdet berre skulle undersøkjast ved sjakting, men feltleiar meinte at området burde prøvestikkast først. Det blei difor ikkje tid til å prøvestikke så tett som ein skulle ønskje før sjølve sjaktinga tok til. Figur 16. Kart over alle sjaktene, med namn frå A til H. 16

15 Sjakt A Sjakta var positiv, og totalt blei det påvist 6 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Sjakta var 59 m lang og 3,5-4 m bred. Den låg i grasmark, og var orientert Ø-V. Dybde på sjakta var cm. Undergrunnen var svært vanskelig å sjakte, og besto av mye stein og laus sand. I vestre ende var eit parti med fin hardpakket sand, her gikk ein moderne grøft på langs. Tre dreneringsgrøfter gikk på tvers av sjakta. I vestre ende ble det gjort eit lausfunn av ein mulig skraper i kvarts/bergkrystall, dette funnet ble målt inn (L1), men er ikkje vist på karta. I jordmassane frå dette området ble det også gjort fleire lausfunn av avslag i flint, kvarts og bergkrystall (sjå funnkatalog). Funnområdet strekk seg over de siste 20 metrane i vestre ende av sjakta. Sjakta er ikkje teikna, da alle funn er lausfunn. Ø-V, følgjer hellinga i Lengde: 59 m Bredde: 3,5-4 m Dybde: cm Retning: terrenget Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar Brunt, homogent matjordslag, med ein cm del stein. Brun raudbrun sand, til tider med mye stein. Berre de siste 20 m i vest er 2 tilnærma steinfri. (Steril undergrunn) Funn. Nr Type Beskriving Kontekst Kommentar L1. Funne i vestre ende av sjakta (lågast i terrenget). 1 1 skrapar(?) Kvarts. Lausfunn Funnet er målt inn digitalt. ID medioavslag Funne i jordmassar frå vestre 2 Flint. Lausfunn ende av sjakta. ID mikroavslag Flint. Lausfunn Funne i jordmassar frå vestre ende av sjakta. ID medioavslag Bergkrystall. Lausfunn Funne i jordmassar frå vestre ende av sjakta. ID medioavslag Kvarts/bergkrystall. Lausfunn Funne i jordmassar frå vestre ende av sjakta. ID fragment Bein/skjell? Uvisst materiale. Lausfunn Funne i jordmassar frå vestre ende av sjakta. ID

16 Sjakt B Sjakta var negativ, og det ble verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Sjakta målte 3,5x22 m. Den låg i grasmark, og var orientert Ø-V. Dybde på sjakta var cm. Undergrunnen var vanskeleg å sjakte, og besto av grus, stein (til dels ganske store steinar) og laus sand. Ei moderne dreneringsgrøft i sjakta. Sjakt C Sjakta var positiv, og totalt blei det påvist 2 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Sjakta målte 4x4 m. Den låg i grasmark, og var orientert Ø-V. Dybde på sjakta var 30 cm. Undergrunnen besto av ekstremt store steinar, og var umulig å sjakte. Sjakta ble derfor stogga. På siste dag av registreringa i 2011 blei det funne ein god del lausfunn av avslag i vestre ende av sjakta samt i jordmassane frå denne delen av sjakta, til tross for negative prøvestikk rundt. Funna var blitt vaska fram av sterkt regn i løpet av veka. Funna besto av avslag i flint og bergkrystall (sjå funnkatalog). Lengde: 4 m Bredde: 4 m Dybde: 30 cm Retning: Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar Brunt, homogent matjordslag, en cm del stein. Brun, svært steinete sand (Steril 2 undergrunn). Ø-V, følgjer hellinga i terrenget Funn. Nr Type Beskriving Kontekst Kommentar 1 Flint. Brent. Bipolar (knusespor i Funne i jordmassar frå 1 kjerne(?) motståande ender). Lausfunn vestre ende av sjakta 1 Funne i jordmassar frå 2 kjerne(?) Bergkrystall. Slått på ei side. Lausfunn vestre ende av sjakta Sjakt D Sjakta var positiv, og totalt blei det påvist 37 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Sjakta målte 3,5x25 m. Den låg i grasmark, og var orientert Ø-V. Dybde på sjakta var cm. Undergrunnen var vanskeleg å sjakte, og besto av grov sand og grus med store og små steinar. Helt på slutten av registreringa i 2011 ble det gjort ganske mange lausfunn i matjorda i austre ende av sjakta, og våren 2012 ble det gjort fleire funn i same område. I tillegg blei det gjort funn i vestre ende av sjakta våren Funna i sjakt D besto av avslag i flint, chert, kvarts og bergkrystall, samt ein bipolar kjerne i flint og to heile mikroflekker og eit fragment av mikroflekke i flint (sjå funnkatalog). Det ble også funnet moderne murstein her, samt rustne jernnaglar. Desse blei ikkje tatt opp som funn, da de virket moderne. 18

17 Lengde: 25 m Bredde: 3,5 m Dybde: cm Retning: Ø-V, følgjer hellinga i terrenget Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar Brunt, homogent matjordslag med en cm del stein. Brun grov sand og grus med store og små steinar, vanskeleg å sjakte. (Steril 2 undergrunn). Funn. Nr Type Beskriving Kontekst Kommentar 2 mikroflekker Flint. 8x18 mm, 8x23 mm. Funne i matjord, austre ende av sjakta (høgast i terrenget). ID mikroflekke, Flint. Distalende. fragment 1 kjerne Flint. Bipolar, 11x22 mm. 12 medioavslag 5 mikroavslag 2 medioavslag 6 mikroavslag 2 medioavslag 2 medioavslag Flint. 1 med cortex, 2-3 verkar frostsprengt. Flint. Bergkrystall. Bergkrystall. Kvarts. Tvil om disse er slått. Chert. Avslag i dette råstoffet er svært uvanleg i Møre og Romsdal Lausfunn Lausfunn Lausfunn Lausfunn Lausfunn Lausfunn Lausfunn Lausfunn Lausfunn 1 medioavslag Flint. Lausfunn 1 medioavslag Bergkrystall. Lausfunn 2 mikroavslag Kvarts. Tvil om desse er slått. Lausfunn Funne i matjord, austre ende av sjakta (høgast i terrenget). ID Funne i matjord, austre ende av sjakta (høgast i terrenget). ID Funne i matjord, austre ende av sjakta (høgast i terrenget). ID Funne i matjord, austre ende av sjakta (høgast i terrenget). ID Funne i matjord, austre ende av sjakta (høgast i terrenget). ID Funne i matjord, austre ende av sjakta (høgast i terrenget). ID Funne i matjord, austre ende av sjakta (høgast i terrenget). ID Funne i matjord, austre ende av sjakta (høgast i terrenget). ID Funne i vestre ende av sjakta (dei siste m). ID Funne i vestre ende av sjakta (dei siste m). ID Funne i vestre ende av sjakta (dei siste m). ID

18 Sjakt E Sjakta var negativ, og det blei verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Sjakta var 19 m lang og 3-4 m bred. Den låg i grasmark, og var orientert Ø-V. Dybde på sjakta var cm. Undergrunnen var vanskelig å sjakte, og besto av grus, stein (til dels ganske store steinar) og laus sand. Sjakt F Figur 7. Teikning av sjakt (plan/profil), med dyrkingslag og funn. Sjakta var positiv, og totalt blei det påvist 10 funn og 2 dyrkingslag som er tolka som automatisk freda kulturminne. Sjakta målte 4x72 m. Den låg i grasmark, og var orientert Ø-V. Dybde på sjakta var cm. Undergrunnen var vanskeleg å sjakte, og besto av grus, stein (til dels ganske store steinar) og sand. Det blei gjort fleire lausfunn av flint i sjakta, samt ein metallgjenstand (sjå funnkatalog i vedlegg). I øvre del av sjakta var eit mulig dyrkingslag flekkvis bevart i hull etter steinopptrekk mellom 7 og 13 m, samt kanskje også i plan mellom 13 og 16 m. Eit solid dyrkingslag var bevart i plan mellom 33 og 47 m, og det ble tatt ut kullprøve av dette laget i nordprofilen mellom 42 og 43 m. På grunn av svært dårlige lystilhøve under registreringa i overgangen november/desember 2011 var det vanskelig å sjå og dokumentere dette laget. Alle hulla med mørk feit jord i på dette området blei snitta, for å utelukke at dei var strukturar (stolpehull/kokegroper el. l.). Det blei tatt ut kullprøve frå eitt av hulla med bevart jord ved ca 12 m. 20

19 Figur 8. Sjakt F, oversikt v/ om lag 46 m. Mot NØ. Figur 9. Sjakt F, oversikt v/ om lag 8 m. Mot NV. Lengde: 20 m Bredde: 3 m Dybde: cm Retning: Ø-V, følgjer hellinga i terrenget Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar cm Brunt, homogent matjordslag med en del stein. Mørk brunsvart, feit jord med ein del kull. Ganske 2 mykje stein i jorda. Finnes flekkvis i sjakta mellom 7 og 13 m, og sannsynlegvis også bevart i plan P3FPL cm mellom 13 og 16 m. Eldre dyrkingslag. ID Eldre dyrkingslag. ID Mørk brunsvart, feit homogen jord med ein del P2FPR cm kull. Bevart i plan mellom 33 og 47 m i sjakta. Brun sand med varierande mengder av stein (Steril 4 undergrunn) Str. Nr. Type Beskriving Prøve Kommentar 1 Fyllskifte 2 Fyllskifte 3 Fyllskifte 4 Fyllskifte 5 Fyllskifte 6 Rest av dyrkingslag Ca 30 x 50 cm, homogen mørk brunsvart masse med kull (rest av forhistorisk dyrkingslag). Ca 16 x 16 cm, homogen mørk brunsvart masse med kull (rest av forhistorisk dyrkingslag). Ca 16 x 16 cm, homogen mørk brunsvart masse med kull (rest av forhistorisk dyrkingslag). Ca 16 x 24 m, homogen mørk brunsvart masse med kull (rest av forhistorisk dyrkingslag). Ca 15 x 15 cm, homogen mørk brunsvart masse med kull (rest av forhistorisk dyrkingslag). Ca 40 x 70 cm er synlig, homogen mørk brunsvart masse med kull. 7 Grøft Ca 50 cm bred, NØ-SV, på tvers av sjakta. Steinsett. P3FPL Snitta, avskriven. Steinopptrekk. Snitta, avskriven. Steinopptrekk. Snitta, avskriven. Steinopptrekk. Snitta, avskriven. Steinopptrekk. Snitta, avskriven. Steinopptrekk. Rest av dyrkingslag bevart inntil sørprofilen. Moderne dreneringsgrøft 21

20 Funn. Nr Type Beskriving Kontekst Kommentar Funne fragment av knoll 1 spenne/ brosje? 3 1 skrapar medioavslag Flint. Med cortex. Noe tvilsam, kanskje slått manuelt. Lausfunn Jern og bly/ kobbar/ bronse? Svakt magnetisk. Rester av nålefeste i jern på baksida. Lausfunn Flint. Røykfarga brunlig fin flint, vakkert eksemplar. 37x38 mm, nærmast kvadratisk form. Enderetusj, bruksretusj. Har et hakk på sida som gjør at den også kan ha blitt anvendt som stikkel. Lausfunn Flint. Det eine ser frostsprengt ut, det minste er flekkelignende. Lausfunn 2 mikroavslag Flint. Lausfunn 1 mikroavslag. Bergkrystall. Lausfunn Flint. Eitt er vannrulla og trulig ikkje slått, 2 medioavslag det andre er frostsprengt og kan kanskje være slått. Lausfunn 1 medioavslag Flint. Lausfunn i undergrunnen. Teiknet inn på planteikning sjakt F (lausfunn 1). Funne i matjorda. Funnstad teiknet inn på planteikning (lausfunn 2). Mogleg moderne. Lausfunn frå jordmassar v/ 17 m Funne i jordmassar og i sjakta, frå dyrkingslag mellom 30 og 47 m Funne i jordmassar og i sjakta, frå dyrkingslag mellom 30 og 47 m Funne i jordmassar og i sjakta, frå dyrkingslag mellom 30 og 47 m Funne i øvre del (austre del) av sjakta, frå 0-17 m. Funne i nedre del (vestre del) av sjakta, frå m. 22

21 Sjakt G Sjakta var negativ, og det ble verken funne strukturar eller funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Sjakta målte 4x11 m. Den låg i grasmark, og var orientert Ø-V. Dybde på sjakta var cm. Undergrunnen besto av grov grus, med noe innblanding av nevestor stein. Sjakt H Sjakta var positiv, og totalt blei det påvist 7 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Sjakta målte 3,5x14 m. Den låg i grasmark, og var orientert Ø-V. Dybde på sjakta var cm. Undergrunnen var vanskelig å sjakte, og besto av veldig mye stein og noe grov grus. Store steinar ble revet opp med skuffa på maskinen. Våren 2012 blei det gjort nokre lausfunn av flint i jordmassane frå sjakta. Funnområdet strekk seg over heile sjakta. Figur 18. Sjakt H ligg heilt til høgre på biletet. Mot VNV. Lengde: 14 m Bredde: 3,5 m Dybde: cm Retning: Ø-V, følgjer hellinga i terrenget Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar cm Brunt, homogent matjordslag med en del stein. Brun sand med varierande mengder av stein 2 (Steril undergrunn) Funn. Nr Type Beskriving Kontekst Kommentar 5 medioavslag 1 Flint. Eit er brent. Lausfunn Lausfunn frå sjaktemasse 2 2 mikroavslag Flint. Lausfunn Lausfunn frå sjaktemasse 23

22 6.3 Prøvestikk Det blei totalt grave 29 prøvestikk innafor planområdet. Av desse var 15 positive og 14 negative. 17 prøvestikk blei tekne på dyrkamarka på nordre del av planområdet, mens dei resterande 12 blei tekne på brakkmarka på søre del av planområdet. Deler av dyrkamarka blei prøvestukken før sjaktinga tok til, og det blei sjakta der det var negative prøvestikk. Det var i utgangspunktet bestemt at planområdet berre skulle undersøkjast ved sjakting, men feltleiar meinte at området burde prøvestikkast først. Det blei difor ikkje tid til å prøvestikke så tett som ein skulle ønskje før sjølve sjaktinga tok til, og det blei heller ikkje tid til å undersøkje søre del av planområdet med prøvestikking før våren I denne rapporten er berre dei positive prøvestikka skildra. Figur 10. Øvst kart over alle prøvestikk på nordre del av planområdet, nedst kart over alle prøvestikk på søre del av planområdet. Positive prøvestikk er røde, negative prøvestikk er grøne. 24

23 Prøvestikk ASV1 Prøvestikket blei tatt på nordre del av planområdet. Figur 11. Profilteikning av prøvestikk ASV1-ASV4. 25

24 Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 3 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funna blei gjort i bøttelag 4, 5 og 6, mellom 20 og 50 cm djupt i prøvestikket. Lengde: 40 cm Bredde : 45 cm Dybde: 72 cm Bøttelag 10 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 20 cm Matjord Bl. 1-3 Bl Eldre Mørkare, brunsvart meir steinete dyrkingslag? Jf cm sotholdig lag. ID Kompakt stein- og gruslag (steril 3 undergrunn) Bl Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 medioavslag Lag 2 1 Flint Bl 4 ID medioavslag Med cortex. Mulig Lag 2, 2 Flint bruksretusj. Bl 5 ID medioavslag Flint Lag 2, Bl 6 ID Prøvestikk ASV2 Prøvestikket blei tatt på nordre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 1 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funnet blei gjort i matjorda, i bøttelag 2, mellom ca 8 og 15 cm djupt. Lengde: 40 cm Bredde : 38 cm Dybde: 70 cm Bøttelag 9 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 25 cm Matjord Bl. 1-3 Bl Eldre dyrkingslag? Jf. ID Mørkare, brunsvart meir steinete 2 23 cm sotholdig lag. Kompakt stein- og gruslag (steril 3 undergrunn) Bl Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 1 mikroavslag Flint Lag 1 Bl 2 ID

25 Prøvestikk ASV3 Prøvestikket blei tatt på nordre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 7 funn/gjenstandar som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funna blei gjort i bøttelag 1 (matjord) mellom 5 og 15 cm, og i bøttelag 6 og 7, mellom 42 og 60 cm. Lengde: 39 cm Bredde : 45 cm Dybde: 72 cm Bøttelag 8 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 20 cm Matjord Bl. 1-3 Bl Eldre dyrkingslag? Jf. ID Mørkare, brunsvart meir steinete sotholdig 2 30 cm lag. Svært kompakt steinete lag med grus 3 (steril undergrunn) Bl. 8. Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 medioavslag Lag 1 1 Flint Bl 2 ID medioavslag Lag 2, 2 Flint Bl 6 ID mikroavslag Lag 2, 3 Flint Bl 6 ID mulig slipte flater. Størrelse Lag 2, 4 1 fragment Flint 7x7 mm Bl 6 ID fragment, Lag 2, 5 kritpipe Kritpipe Kritpipestilk, 6x12 mm. Bl 6 ID medioavslag Lag 2, 6 Flint Brent/frostsprengt Bl 7 ID medioavslag Kvarts/ bergkrystall Tvil om dette er slått Lag 2, Bl 7 ID

26 Prøvestikk ASV4 Prøvestikket blei tatt på nordre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 1 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funnet blei gjort i lag 2, mellom 37 og 46 cm djupt. Lengde: 40 cm Bredde : 35 cm Dybde: 65 cm Bøttelag 8 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 30 cm Matjord Bl cm 3 Mørkare, brunsvart meir steinete sotholdig lag. Kompakt stein- og gruslag (steril undergrunn) Bl Bl Eldre dyrkingslag? Jf. ID Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 medioavslag Lag 2 1 Flint Bl 6 ID

27 Prøvestikk ASV5 Prøvestikket blei tatt på nordre del av planområdet. Figur 12. Profilteikning av prøvestikk ASV5. 29

28 Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 3 funn/gjenstandar som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funna blei gjort i matjordlaget, mellom 4 og 12 cm djupt. Lengde: 45 cm Bredde : 45 cm Dybde: 55 cm Bøttelag 5 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 25 cm Matjord Bl. 1-2 Bl Eldre Mørkare, brunsvart meir steinete dyrkingslag? 2 30 cm sotholdig sandlag. Jf. ID Stein- og gruslag (mulig steril 3 undergrunn) Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 mikroflekke Lag 1, 1 Flint Størrelse 5x16 mm. Bl 1 ID medioavslag Flint Med cortex. 1 kan vere natur. Lag 1, Bl 1 ID

29 Prøvestikk MM1 Prøvestikket blei tatt på nordre del av planområdet. Figur 13. Profilteikning av prøvestikk MM1-MM4 31

30 Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 2 funn/gjenstandar som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funna blei gjort i bøttelag 7, mellom 48 og 55 cm. Lengde: 40 cm Bredde : 45 cm Dybde: 55 cm Bøttelag 7 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar Matjord. Innslag av moderne glas, keramikk o cm l. Bl cm Steinete sandlag. Bl cm Lys brunt sandlag. Bl Kompakt stein- og gruslag (steril undergrunn) Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 2 slipte flater, rombisk tverrsnitt. Maksimal størrelse Lag 1, Trulig nyare 1 Steinsort 37x21x10 mm. Bl 2 tid. 2 1 fragment av bryne? 2 medioavslag Flint 3 1 fragment Hasselnøttskal 1 med cortex, det andre er tydelig slått bipolart Lag 3, Bl 7 ID Lag 3, Bl 7 ID Prøvestikk MM2 Prøvestikket blei tatt på nordre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist minst 4 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funna blei gjort mellom 35 og 66 cm djupt. Lengde: 40 cm Bredde : 45 cm Dybde: 66 cm Bøttelag 8 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 25 cm Matjord Bl. 1-4 Bl Eldre dyrkingslag? Jf. ID Mørkt, nesten svart sotholdig jordlag, 25 cm nokre steinar P1MM2 Stein- og gruslag (mulig steril 3 undergrunn) Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar Lite, med cortex. Kan vere 1 1 medioavslag Flint bipolart. Lag 2,Bl 6 ID makroavslag Kvarts Tvil om dette er slått. Lag 2, Bl 6 ID medioavslag Kvarts Tvil om dette er slått. Lag 2, Bl 6 ID Grov kvalitet på steinen. Tvil 4 1 medioavslag Flint? om dette faktisk er flint. Lag 2, Bl 7 ID mikroavslag Flint Lag 2, Bl 7 ID medioavslag Kvarts Tvil om dette er slått. Lag 2, Bl 7 ID mikroavslag Flint Lag 2, Bl 8 ID

31 Prøvestikk MM3 Prøvestikket blei tatt på nordre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 1 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funnet blei gjort i matjorda, mellom 5 og 10 cm djupt. Lengde: 40 cm Bredde : 40 cm Dybde: 51 cm Bøttelag 5 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 20 cm Matjord Bl cm Brunt steinete sandlag Bl Bl. 5. Eldre 3 Mørkare, brunsvart sotholdig sandlag 18 cm med stein dyrkingslag? Jf. ID Kompakt sand- og steinlag (steril 4 undergrunn) Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 1 mikroavslag Flint Lag 1, Bl 1 ID Prøvestikk MM4 Prøvestikket blei tatt på nordre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist minst 1 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Eit funn (det usikre) blei gjort i matjordlaget, mellom 4 og 10 cm djupt, og det andre blei gjort mellom 30 og 40 cm djupt. Prøvestikket blei ikkje grove djupare pga dårleg tid. Lengde: 40 cm Bredde : 40 cm Dybde: 40 cm Bøttelag 4 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 20 cm Matjord Bl cm Brun sand og småstein Bl Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 medioavslag Lag 1, 1 Flint Kan vere natur Bl 1 ID medioavslag Flint Lag 2, Bl 4 ID

32 Prøvestikk MM5 Prøvestikket blei tatt på søre del av planområdet. Figur 14. Profilteikning av prøvestikk MM5-MM8. 34

33 Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 3 funn/gjenstandar som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funna blei gjort mellom 25 og 45 cm djupt. Figur 15. Prøvestikk MM5 (midt i biletet), oversikt mot NNV. Fleire lausfunn låg opent i dagen her, noko som gjorde det naturleg å leggje eit prøvestikk her. Lengde: 45 cm Bredde : 45 cm Dybde: 60 cm Bøttelag 6 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 15 cm Matjord Bl cm Lyst sandlag med nokre steinar Bl. 3 3 Feit, brunsvart sandjord, mykje nevestor 35 cm rullestein, men ikkje kull. Lys sand og stein (steril undergrunn?). Ikkje 4 mogleg å grave djupare pga mykje stein. Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 fragment Sandstein/ Fragment av egg. Slipte flater Lag 3, 1 av meisel grønstein? og sider. Størrelse 21x15 mm. Bl 4 ID mikroavslag/ Lag 3, 2 bit Flint Med cortex. Bl 4 ID mikroavslag/ bit Flint Med cortex. Lag 3, Bl 5 ID Bl Mogleg kulturlag. 35

34 Prøvestikk MM6 Prøvestikket blei tatt på søre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 5 funn/gjenstandar som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funna blei gjort mellom 5 og 20 cm djupt. Figur 22. Prøvestikk MM6, midt i biletet. Sett mot SV. Lengde: 45 cm Bredde : 45 cm Dybde: 53 cm Bøttelag 6 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar Grastorv og brun sand med nevestor 1 18 cm rullestein Bl cm Raudbrun sand med nevestor rullestein Bl. 4-6 Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 med cortex, 1 har 3 medioavslag knusespor i begge ender Lag 1, 1 Flint (bipolar slagteknikk) Bl 2 ID medioavslag Flint Lag 1, Bl 3 ID mikroavslag Flint Lag 1, Bl 3 ID

35 Prøvestikk MM7 Prøvestikket blei tatt på søre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 1 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funnet blei gjort like under grastorva, mellom 5 og 10 cm djupt. Lengde: 45 cm Bredde : 45 cm Dybde: 46 cm Bøttelag 4 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar Grastorv og mørkt, svært fuktig jordlag med sand og stein. PS ligg i område med vassig frå opent dreneringsrør lengre 1 40 cm oppe i skråninga. Bl Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 medioavslag/ Lag 1, 1 bit Flint Bl 1 ID

36 Prøvestikk MM8 Prøvestikket blei tatt på søre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 7 funn som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funna blei gjort mellom 10 og 35 cm djupt. Figur 16. Prøvestikk MM8 (midt i biletet), oversikt. Sett mot ØSØ. Lengde: 45 cm Bredde : 45 cm Dybde: 50 cm Bøttelag 4 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 10 cm Matjord 2 Sandlag med mykje nevestor rullestein, 40 cm og nokre enda større steinar Bl. 1-4 Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 medioavslag/ Lag 2, 1 bit Flint Bl 1 ID flekkeliknande avslag Flint Lag 2, Bl 2 ID medioavslag To med cortex. Eit avslag har Lag 2, 3 Flint meir preg av å være en bit. Bl 2 ID medioavslag Flint Lag 2, Bl 3 ID

37 Prøvestikk MM9 Prøvestikket blei tatt på søre del av planområdet. Figur 17. Profilteikning av prøvestikk MM9-MM10. 39

38 Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 2 funn/gjenstandar som er tolka som automatisk freda kulturminne. Funna ligg mellom 20 og 40 cm djupt. Lengde: 40 cm Bredde : 40 cm Dybde: 60 cm Bøttelag 5 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar Grastorv, fuktig jord og store 1 20 cm rullesteinar. Bl cm Brun sand, litt mindre rullesteinar Bl Raudbrun sand med steinar (steril undergrunn) Bl. 5 Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 medioavslag/ Lag 2, 1 bit Flint Bl 3 ID medioavslag/ bit Flint Lag 2, Bl 4 ID Prøvestikk MM10 Prøvestikket blei tatt på søre del av planområdet. Prøvestikket var positivt, og totalt blei det påvist 4 funn/gjenstandar som er tolka som automatisk freda kulturminne. Prøvestikket verker omrota heile vegen, med innslag av leire i jordmassen. Funn er gjort mellom 2 og 8 cm djupt, og mellom 15 og 30 cm djupt. Det er mogleg at massane her stammar frå bustadtomta som ligg i overkant av prøvestikket. Figur 18. Prøvestikk MM10 heilt til høgre i biletet. Lausfunn dukka opp i kutrakket her. Sett mot NNØ. 40

39 Lengde: 45 cm Bredde : 45 cm Dybde: 60 cm Bøttelag 7 Lag Nr. Tykkelse Beskriving Prøve Kommentar 1 2 cm Grastorv Mørk sandjord med innslag at rullestein og leire. Moderne søppel funne heilt 2 Minst 58 cm ned til og med bøttelag 4 Bl Verkar omrota heile vegen. Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 medioavslag Lag 2, 1 Flint Bl 1 ID medioavslag Flint Patinert Lag 2, Bl 3 ID medioavslag Flint 1 med cortex Lag 2, Bl 4 ID Fleire bitar Glas Moderne Lag 2, Bl. 4 Nyare tid, ikkje teke inn som funn 5 Fleire bitar Rusta jern Moderne Lag 2, Bl. 4 Nyare tid, ikkje teke inn som funn 41

40 6.4 Lausfunn som låg ope i dagen På søre del av planområdet låg ein heil del lausfunn ope i dagen, heile 15 steder blei det gjort funn. Funna dukka opp i kutrakk som går gjennom denne delen av planområdet. Det var to konsentrasjonar av synlege funn. Den nordligaste konsentrasjonen ligg i nærleiken av prøvestikket MM10, medan den sørligaste konsentrasjonen ligg i nærleiken av prøvestikket MM5. Området rundt MM10 er svært fuktig på grunn av to dreneringsrør som slepp ut vann akkurat her, og slik er det lett for at lausfunn blir trødd fram av dyr her. Området rundt MM5 ligg like ved ein bekk, og her er det også mogleg å krysse bekken over til nabojordet. Det blir difor mykje trafikk akkurat her, og området er svært hardstampa og det meste av vegetasjonen på bakken er slite vekk. Av dei 16 funna som blei gjort som lausfunn, var 11 i flint. Resten var i kvarts og bergkrystall. Figur 19. Lausfunn i kutrakket i nærleiken av prøvestikk MM10. Funna er markerte med funnposar. Figur 20. Lausfunn i stien ved prøvestikket MM5. Funna er markerte med funnposar. 42

41 Tabell 1. Lausfunn på søre del av planområdet Funn. Nr Type Råstoff Beskriving Kontekst Kommentar 1 Lausfunn, funne L1. 1 medioavslag Flint Med cortex. v/ MM5. ID Med cortex. Brekt i Lausfunn, funne L2. 2 medioavslag Flint to. v/ MM5. ID Lausfunn, funne L3. 3 medioavslag Flint v/ MM5. ID Lausfunn, funne v/ L4. 4 medioavslag Kvarts Tvil om dei er slått. MM10. ID medioavslag/ Med cortex, slagbule, bølgjeringar. Har Lausfunn, funne L5. 5 eggreiskap Flint bruksretusj på eggen. v/ MM5. ID Lausfunn, funne L6. 6 mikroavslag Flint Med cortex. v/ MM5. ID Lausfunn, funne L bit Flint Tvil om det er slått. v/ MM5. ID Lausfunn, funne L bit Flint Tvil om det er slått. v/ MM5. ID Med cortex. Lite av Lausfunn, funne L9. 9 medioavslag Flint storleik. v/ MM5. ID Lausfunn, funne v/ L medioavslag Flint Frostsprengt/brent. MM10. ID Lausfunn, funne v/ L medioavslag Flint Med cortex. MM10. ID flekkeliknande Bergkrystall Lausfunn, funne v/ L avslag MM10. ID Lausfunn, funne v/ L13. medioavslag Kvarts 1 Bergkrystall medioavslag 1 medioavslag Flint Tvil om det er slått. Tvil om det er slått. MM10. Lausfunn, funne v/ MM10. Lausfunn, funne v/ MM5. ID L14. ID L15. ID

42 Figur 21. Kart over lausfunn på søre del av planområdet. Dei positive prøvestikka MM5-MM10 som utgjer Hammersmarka lokalitet 2, ID 59731, er teikna inn som raude firkantar. Lausfunna L1-L15 er teikna inn som rosa sirklar. 6.5 Dokumentasjon Kulturminne, funn, sjakter og prøvestikk blei fotografert og kartfesta. Det blei nytta eit Canon Eos spegelrefleks kamera, og teke 63 bilete (sjå vedlegg 1). Kartfestinga blei gjort av Kristoffer Dahle, ved bruk av PDA og GPS og bearbeida ved hjelp av ArcMap. Alle teikningane er også reinteikna, georeferert og vektorisert, som grunnlag for innlegging i kulturminnedatabasen Askeladden. Totalt blei det teke 4 kolprøver. Av desse er 2 sendt til treartsbestemmelse og C14-datering (vedlegg 3 og 4). 44

43 7.0 Resultat Undersøkinga resulterte i funn av 4 automatisk freda kulturminne, fordelt på 2 lokalitetar. 7.1 Busetjing-aktivitetsområde (ID ) Busetjing-aktivitetsområde, Lok 1 Hammersmarka, ID Busetjings- og aktivitetsområde som består av ein steinalderlokalitet og to dyrkingslag frå yngre periodar (eldre bronsealder og romartid). Steinalderlokaliteten har eit areal på om lag 5300 m2, medan utstrekninga av dyrkingslaga er noko mindre, trulig om lag 3000 m2. Steinalderlokaliteten er trulig omrota, og den er også overlappa av dei yngre dyrkingslaga. Dyrkingslaga er 14C-datert. Figur 22. Kart over lokaliteten, Hammersmarka lok 1, ID Den raude stipla lina viser avgrensinga som blei målt inn hausten 2011, medan den blå stipla lina viser forslaget til avgrensing etter at det blei gjort fleire lausfunn våren Lokaliteten avgrensas i øst av vegen som går forbi i overkant i jordet. I nord har den ingen naturleg avgrensing, men avgrensas av naboeigedommen som ikkje inngår i tiltaket. Mot vest er lokaliteten avgrensa av negative prøvestikk, men sidan det er så langt mellom kvart prøvestikk, er det ikkje ei god avgrensing. Det skal og seiast at sjakt H i NV som var rekna som negativ hausten 2011, våren 2012 viste seg å innehelde fleire lausfunn som var blitt vaska frem av regnet om vinteren. Det same har skjedd i sjakt D, der det våren 2012 også blei gjort fleire lausfunn i vestre ende av sjakta. Endeleg størrelse på lokaliteten er teikna inn på figuren på førre side. Mot sør er lokaliteten avgrensa av funntomt område i sjakt A, og to negative prøvestikk. 45

44 Hammersmarka lok 1, ID , ligg på gnr. 159 bnr 3 på eit stort ope jorde om lag ein halv kilometer SSV for ferjeleiet på Åfarnes i Rauma, om lag 150 S for avkjørsla frå Rv 64. Området her heiter Bakken, og jordet kallast lokalt for Hammersmarka. Jordet er klemt inn mellom Rv 64 i vest, ei bustadtomt i N, og ein lokal veg som blant anna leder til barneskulen på Åfarnes i øst. Frå jordet er det vidt utsyn over Romsdalsfjorden i vest og Rødvenfjorden i SV. Jordet er avgrensa ned mot Rv 64 av ei rekke lauvtre, som står i overkant av den bratte skråninga ned mot riksvegen. Ved registreringa hausten 2011 var jordet og avgrensa av ei klynge lauvtre i sør, men desse blei rydda vekk våren Jordet er i dag brukt til produksjon av for til storfe (grasmark). Stratigrafien viser at matjordlaget er av varierande tykkelse, frå 20 til cm djupt. Matjorda inneheld ganske mykje stein, og undergrunnen er svært steinete, der steinane til dels ligg i svært laus sand som gjør at det er umogleg å unngå å rive dei opp. Feltleiar har drive med sjakting i Møre og Romsdal sidan 2007, og kan melde at dette har vært den aller verste undergrunnen hun nokon gang har vore borti Figur 23. Hammersmarka lok 1 sett mot SV. Lokalitetsflata er antyda på fotografiet, og markert med raudt. 46

45 Figur 24. Hammersmarka lok 1 sett mot NV. Lokalitetsflata er antyda på fotografiet, og er markert med raudt. Busetjing - aktivitetsområde, ID Funnmaterialet består av totalt 96 funn. 31 funn er gjort i prøvestikk, medan 65 funn er lausfunn frå sjakter og sjaktemasse. Tre av funna er av organisk art (eit fragment av bein/skjell, og to fragment av hasselnøttskal som kan daterast), medan tre funn er av moderne art (kritpipestilk, fragment av moderne bryne, ein medaljong/spenne i metall). Det littiske materialet består av i alt 65 funn i flint, medan resten er i chert, bergkrystall og kvarts. Av flinten er det 3 mikroflekker og eit mikroflekkefragment, 42 medioavslag, 15 mikroavslag og eit fragment, eit fragment av ei flintknoll, to moglege kjernar, og ein fin skrapar. To avslag er i chert, som er uvanleg å sjå på buplassar i Møre og Romsdal. Resten av materialet består av lokale råstoff: 4 medioavslag, 7 mikroavslag og ei mogleg kjerne i bergkrystall, 2 medioavslag i kvarts/bergkrystall, og 1 makroavslag, 4 medioavslag, 2 mikroavslag og ein mogleg skrapar i kvarts. Lokaliteten blei påvist gjennom 9 positive prøvestikk (ASV1-5, MM1-4) og lausfunn i 5 sjakter (sjakt A, C, D, F, H). Den dekkjer mesteparten av dyrkamarka på gnr. 159/2, og har ei utstrekning på om lag 5300 m2. Steinalderlokaliteten verkar omrota, sjølv om stratigrafien er ganske lik. Over heile jordet er det om lag cm matjord over cm sandlag med mykje stein, over meir hardpakka sandog steinlag som må reknast som steril grunn. Funna er gjort både i matjordlag og i det underliggande laget, og også i gamle dyrkingslag som det blei funne restar av i prøvestikka ASV1, ASV2, ASV3, ASV4, ASV5, MM2 OG MM3. Her har nok både dyrking i forhistorisk tid og i moderne tid forstyrra den opphavlege steinalderlokaliteten. Det mest funnrike prøvestikket er ASV3, med 7 littiske funn. 47

46 Tabell 2. Littisk materiale frå lok 1 Hammersmarka, ID Type Tal Råstoff Mikroflekke 3 Flint Mikroflekke, 1 Flint fragment Medioavslag 42 Flint Mikroavslag 15 Flint Fragment 1 Flint Fragment av knoll 1 Flint Kjerne? 2 Flint Skrapar 1 Flint Medioavslag 2 Chert Medioavslag 4 Bergkrystall Mikroavslag 7 Bergkrystall Kjerne? 1 Bergkrystall Medioavslag 2 Kvarts/ bergkrystall Makroavslag 1 Kvarts Medioavslag 4 Kvarts Mikroavslag 2 Kvarts Skrapar? 1 Kvarts Figur 25. Funn frå steinalderlokaliteten, ID Til venstre skrapar i flint, lausfunn frå sjaktemasse i sjakt F. Til høgre lausfunn frå sjakt D. Frå øvst til nedst: 8 flintavslag, 3 avslag i chert, ei mikroflekke i flint, 4 avslag i bergkrystall, 3 avslag i kvarts. 48

47 Steinalderfunna er gjort på ein høgde av moh, og lokaliteten kan truleg strandlinjedaterast til 4500 BP, dvs første halvdel av mellomneolitikum A ( BC). Det skal seiast at neset/høgdedraget som lokaliteten ligg på, i dag er skjært i to av Rv 64 mot sjøen i vest. Høgdedraget har opphavleg strekke seg lengre mot vest og har ligge lågare i terrenget og nærmare fjorden, noko som det er truleg at steinalderlokaliteten opphavleg også har gjort. Strandlinjedateringa kan difor originalt vere mykje yngre enn det ein opererar med her. Det er ikkje nokon spesielt diagnostiske funn på lokaliteten, med unntak av nokre mikroflekker, som vanlegvis er typiske for seinmesolitikum. Av råstoff er det flint som dominerar, men det er også ein del bergkrystall og kvarts her, og nokre få bitar av chert, som er svært uvanleg å finne i Møre og Romsdal. Utover i steinalderen blei det vanlegare å bruke andre steinsortar i tillegg til flinten. Noko av materialet er prega av bipolar slagteknikk, men denne teknikken er brukt gjennom heile steinalder, og kan heller ikkje hjelpe til med å gi lokaliteten ei nøyaktig tidfesting. Steinalderlokaliteten kan difor vere yngre enn det strandlina antyder. Det er mulig at han må sjåast i samanheng med dei gamle dyrkingslaga som det er funne restar av på dette jordet, då steinbrukande tid også kan strekke seg inn i bronsealder og jarnalder. Dyrkingslag, ID Dyrkingslag som blei påvist flekkvis i sjakt F. Laget ligg på ei høgde av moh. Laget består av sotog kullhaldig svart sandjord som ligg att i hull etter steinopptrekk som var runde eller avrunda i forma, desse ligg mellom 8 og 13 m frå austre ende av sjakt F. Mellom 13 og 16 m er eit svakt kullhaldig lag bevart i plan i eit rullesteinslag, dette kan kanskje være rester av det same dyrkingslaget som i steinopptrekka. Steinopptrekka blei snitta for å sjekke om dei kunne være stolpehol eller andre typar strukturar. Alle blei avskrivne som strukturar, og tolka som steinopptrekk. Dyrkingslaget er trulig skada av seinare dyrking på jordet. Laget ligg om lag cm under overflata, og er berre dekt av matjord. Like i overkant av området med steinopptrekk går ei moderne dreneringsgrøft. Det blei tatt ut ei kullprøve i plan ved søre profilkant ved ca 12 m (prøve P3FPL), og denne blei sendt til datering. Dyrkingslaget viste seg å stamme frå midten av eldre bronsealder (kalibrert BC 1500 til 1410 (kalibrert BP 3450 til 3360)) (sjå vedlegg). Det er vanskeleg å seie noko utstrekninga av dette laget. Sør for sjakt F blei det ikkje funne spor av mørkare dyrkingslag i verken sjakter eller prøvestikk, medan nord for sjakt F er det registrert eit slikt mørkare sotholdig lag i prøvestikka ASV1-ASV5, MM2 og MM3. Men det er også registrert eit anna dyrkingslag lenger ned i terrenget i sjakt F, og dette laget (ID ) har ei enda yngre datering, til romartid. Det er difor vanskeleg å seie kva for eit dyrkingslag som er representert i prøvestikka nord for sjakt F, då det ikkje blei tatt ut kullprøvar frå andre prøvestikk enn MM2, som ligg like inntil romartidslaget. 49

48 Figur 26. Øvst: Dyrkingslag ID var bevart i steinopptrekk i sjakt F. Sett mot S. Nedst: Like nedanfor steinopptrekka var det og bevart rester av eit mørkt, sot- og kullhaldig jordlag blant rullesteinar, til venstre i biletet. Sett mot NV. 50

49 Dyrkingslag, ID Solid dyrkingslag som blei påvist i plan i sjakt F. Laget ligg på ei høgde av moh. Laget består av sot- og kullhaldig svart sandjord som er bevart i plan frå 30 til 47 m frå austre ende av sjakt F. Laget er over 50 m cm djupt på det tjukkaste. Dyrkingslaget ser ikkje ut til å ha tatt skade av seinare dyrking på jordet. Laget ligg om lag cm under overflata, men sidan det er såpass tjukt, er det mykje som ligg att. Vestre ende av dyrkingslaget ser ut til å danne ei svak åkerrein ute på jordet, denne ligg på om lag 19 m høgde. Det blei tatt ut ei kullprøve i profilen i nordre profilkant mellom 42 og 43 m (prøve P2FPR), og denne blei sendt til datering. Dyrkingslaget viste seg å stamme frå eldre jarnalder, meir presist romartid (kalibrert AD 60 til 180 (kalibrert BP 1890 til 1770) og kalibrert AD 190 til 210 (kalibrert BP 1760 til 1740)). Dette laget strekk seg trulig nordover for sjakt F, i meir eller mindre bevart stand. Sør for sjakt F blei det ikkje funne spor av mørkare dyrkingslag i verken sjakter eller prøvestikk, medan nord for sjakt F er det registrert eit slikt mørkare sotholdig lag i prøvestikka ASV1-ASV5, MM2 og MM3. Men sidan det og er registrert eit eldre dyrkingslag på jordet her, er det vanskeleg å seie kva for eit dyrkingslag som er representert i prøvestikka nord for sjakt F. Det blei ikkje tatt ut kullprøvar frå andre prøvestikk enn MM2, som ligg like inntil romartidslaget, og som trulig vil gi same datering som P2FPR. Figur 27. Dyrkingslag frå romartid i sjakt F, ID Til venstre i plan (sett mot NØ), til høgre i profilen (sett mot N). 51

50 7.2 Busetjing-aktivitetsområde (ID 59731) Lok 2 Hammersmarka, ID Busetjing-aktivitetsområde frå yngre steinalder/eldre bronsealder som ligg på søre del av Hammersmarka, Åfarnes gnr. 159/2. Lokaliteten er om lag 750 m2 stort, og blei påvist gjennom 6 positive prøvestikk og 15 lausfunn under registreringa i Lokaliteten er avgrensa av negative prøvestikk mot NØ, SØ og V, medan mot sør er bytegrensa satt som avgrensing. Mot NV og N avgrensast lokaliteten av eit svært vått område, som truleg er omrota. Nedste høgde over havet er 12 m, som gir ei strandlinedatering til overgangen seinneolitikum (SN) til eldre bronsealder (BA), om lag f. Kr. Funn av eit fragment av ein slipt meisel i bergart i det eine prøvestikket, og to tidlegare funn av ein flintdolk og ei slipt bergartsøks støtter opp om dateringa. Figur 28. Hammersmarka lok 2, ID med positive prøvestikk (raude firkantar) og lausfunn (rosa prikkar) teikna inn. 52

51 Figur 29. Hammersmarka lok 2 sett mot sør, lokalitetsflata er markert med rosa farge. Figur 30. Hammersmarka lok. 2 sett mot N. Lokalitetsflata er antyda med rosa farge. Prøvestikk MM5 midt i biletet, bekk på bytet i forkant. 53

52 Hammersmarka lok 2, ID 59731, ligg på søre del av gnr. 159 bnr. 3. Han ligg i til dels svært fuktig brakkmark i ei SV-vendt skråning om lag ein halv kilometer SSV for ferjeleiet på Åfarnes i Rauma, om lag 150 S for avkjørsla frå Rv 64. Området her heiter Bakken, og jordstykket kallast lokalt for Hammersmarka. Jordstykket er klemt inn mellom Rv 64 i vest, ei bustadtomt i N, og ein lokal veg som blant anna leder til barneskulen på Åfarnes i øst. Frå lokaliteten er det vidt utsyn over Romsdalsfjorden i vest og Rødvenfjorden i SV. Jordstykket er avgrensa ned mot Rv 64 av ei grøft og eit gjerde. Heilt i sør renn ein bekk akkurat på bytet. Busetjing-aktivitetsområder, ID Funnmaterialet består av totalt 39 funn. 22 funn er gjort i prøvestikk, medan 17 funn er lausfunn som låg ope i dagen. Det littiske materialet består av i alt 33 funn i flint (84%), medan resten er i bergkrystall og kvarts, samt eit funn som trulig er i grønstein. Av flinten er det eit eggreiskap med bruksretusj, eit flekkelignende avslag, 20 medioavslag, 6 medioavslag/bitar, 3 mikroavslag, og 2 mikroavslag/bitar. Det blei funne eit eggfragment av ein slipt meisel som trulig er i grønstein. Resten av materialet består av lokale råstoff; 2 medioavslag i bergkrystall, 2 medioavslag/bitar og 1 medioavslag i kvarts. Lokaliteten blei påvist gjennom 6 positive prøvestikk (MM5-MM10) og lausfunn som låg ope i dagen på to områder, ved MM5 og ved MM10. Lokaliteten har ei utstrekning på om lag 750 m2. Steinalderlokaliteten verkar ikkje omrota, med unntak av prøvestikk MM10, som kanskje kan være massar deponert frå hustomta litt høgare opp. Nokre prøvestikk er tekne i områder kor det er mykje vassig, og her blei ikkje stratigrafien heilt klar (MM7, MM9). Lokaliteten ligg på ei rullesteinsstrand, og funna er gjort i rullesteinslaget som ligg like under grastorva. I prøvestikk MM5 er eit mogleg kulturlag som er opptil 35 cm tjukt, i dette laget blei det funne eit fragment av ein meisel og to mikroavslag/bitar av flint. Det mest funnrike prøvestikket er MM8, med 7 littiske funn. Steinalderfunna er gjort på ein høgde av moh, noko som gir ei strandlinedatering til om lag BP, det vil seie i overgangen mellom seinneolitikum og eldre bronsealder, rundt f. Kr. Det er tidlegare gjort funn av ein flintdolk (T15946) og ei bergartsøks (T15947) i området, utan at funnstad er nøyaktig stadfesta. Desse funna er typiske for seinneolitikum og eldre bronsealder. Under registreringa i 2012 blei det funne eit fragment av ein slipt meisel i bergart (grønstein/skifer), noko som også hører heime i SN/EBA. Funna elles er ikkje diagnostiske. Lokaliteten kan vere noko skada av kutrakk, traktorkøyring og vassig frå dreneringsrør som ender i overkant av lokaliteten. 54

53 Tabell 3. Littisk materiale frå lok 2 Hammersmarka, ID Type Tal Råstoff Medioavslag/ eggreiskap 1 Flint Flekkelignende avslag 1 Flint Medioavslag 20 Flint Medioavslag/ bit 6 Flint Mikroavslag 3 Flint Mikroavslag/ bit 2 Flint Meisel 1 Stein (sandstein/ grønstein?) Medioavslag 2 Bergkrystall Medioavslag/ bit 2 Kvarts Medioavslag 1 Kvarts Figur 31. Fragment av slipt meisel som blei funne i prøvestikk MM5. 55

54 8.0 Konklusjon Heile området er registrert jf. Kulturminneloven 9, med unnatak av eit lite område på om lag 15x40 like nord for lok 2, som var for fuktig til at det var mogleg å prøvestikke. Av metodar blei det både nytta visuell overflateregistrering, maskinell sjakting og manuell prøvestikking. Fig 31. Kart som viser dei nye lokalitetane ift planområde. Undersøkinga har resultert i funn av 4 automatisk freda kulturminne, fordelt på 2 lokalitetar. Desse er registrert i den nasjonale kulturminnedatabasen Askeladden, med ID og ID 59731, og er tilgjengelege for publikum som wms-teneste og via nettstaden Kulturminna består av to busetjings-aktivitetsområde, det eine inneheld ein stor steinalderlokalitet frå yngre steinalder og to dyrkingslag frå bronsealder og romartid (ID ), medan det andre består av ein mindre steinalderlokalitet frå overgangen SN-EBA (ID 59731). Det er tidlegare funne to fine gjenstandar frå yngre steinalder eldre bronsealder på Åfarnes, nemlig ein flintdolk (T15946) og ei slipt øks i bergart (T15947), og desse funna kan nå truleg setjas i samanheng med dei nyregistrerte lokalitetane på Hammersmarka gnr. 159/2. Det er svært sannsynleg at det finst mange fleire slike lokalitetar her på Åfarnes frå desse periodane. Det synes klart at Åfarnes har hatt ein viktig posisjon med si fine plassering i Romsdalsfjorden heilt sidan steinalderen og opp til i dag, kor ferjeleiet Åfarnes-Sølsnes spiller ei viktig rolle for trafikken langs Rv

55 9.0 Litteraturliste Bondevik, Stein, John Inge Svendsen og Jan Mangerud (1998). Distinction between the Storegga tsunami and the Holocene marine transgression in coastal basin deposits of western Norway. Journal of Quaternary Science, 13(6): Svendsen, John Inge og Jan Mangerud (1987). Late Weichselian and Holocene sea-level history for a cross section of western Norway, Journal of Quaternary Science, 2:

56 10.0 Vedlegg 1. Fotoliste 2. Funnkatalog 3. Treartsbestemmelse 4. Dateringsrapport 58

57 Vedlegg 1. Fotoliste Foto frå felt: img nr motiv retn. dato Panorama, oversiktsbilde før oppstart, frå V til SV V, SV 23/ Søndre del av området, ikkje undersøkt i 2011 V 24/ Søndre del av området, ikkje undersøkt i 2011 V Panorama, oversiktsbilde før oppstart, frå N til NØ N, NØ Panorama, oversiktsbilde før oppstart, frå NØ til SØ NØ, SØ Avskrivne strukturer (natur), sjakt A Di. 30/ Avskrivne strukturer: rester av dyrkingslag i steinopptrekk. Sjakt F Panorama, oversiktsbilde etter endt undersøking, frå SV til V SV, V 1/ Sjakt F, nordprofil ved m. Kullprøve tatt ut her. N 0340 Sjakt F, oversikt. Dyrkingslag i området her. Profil reinsa opp ved m Sjakt F, oversikt. Dyrkingslag i området her. Profil reinsa opp ved m Sjakt F, øvre del ved 7-13 m. Rester av dyrkingslag flekkvis her. De ble snittet, var ikkje strukturer Sjakt F, øvre del ved 7-13 m. Rester av dyrkingslag flekkvis her. Kullprøve tatt ut av sørprofil Sjakt F, øvre del ved 7-13 m. Rester av dyrkingslag flekkvis her. De ble snittet, var ikkje strukturer Sjakt F, øvre del ved 7-13 m. Rester av dyrkingslag flekkvis her. De ble snittet, var ikkje strukturer Sjakt F, øvre del. Ved 13 m begynte et lag mindre rullestein iblanda rester av et svart kullhaldig lag, trulig dyrkingslag. Den fine skraparen stammer trulig frå dette området Sjakt F, oversikt, frå toppen. V 0414 Lausfunn dukka opp i kutrakket ved MM10 NNØ 23/ Lausfunn i kutrakket mellom MM7 og MM10 NØ Div. ØNØ NØ S S VNV N VNV Panorama, sentral del av lok 2, sørvestlig og vestlig retning SV - V Panorama, lok 2 og området rundt, frå Ø til N. Ø - N 0424 Oversikt, sentral del av lok 2. MM5 til høyre i bildet, MM9 nede til venstre Oversikt, lok 2 SØ - Ø 0427 Lausfunn rundt MM5, midt i kutrakk ved bekken N 0428 Lausfunn rundt MM5, midt i kutrakk ved bekken N 0429 Oversikt over lok 2. Lausfunn rundt MM5, midt i kutrakk ved bekken 0430 Oversikt over lok 2. Lausfunn rundt MM5, midt i kutrakk ved bekken Ø N NNV 59

58 0431 Oversikt over lok 2. Lausfunn rundt MM5, midt i kutrakk ved bekken 0432 MM5 og lausfunnområde SSV 0433 Oversikt, landskapet rundt lok 2 S 0434 Oversikt, landskapet rundt lok 2 S 0435 Oversikt, landskapet rundt lok 2 S NNV Foto av gjenstandar: img nr motiv dato Skraper i flint, frå sjakt F 7/ Medalje/brosje/spenne frå sjakt F Skraper(?) i bergkrystall/kvarts, frå sjakt A , , 0450, 0452 Fragment av meisel frå prøvestikk MM5 29/

59 Vedlegg 2. Funnkatalog Lok 1 Hammersmarka, ID Funn frå prøvestikk. Prøvestikk Bøttelag Type Tal Råstoff Kommentar ASV1 4 Medioavslag 1 Flint 5 Medioavslag 1 Flint Med cortex. Mulig bruksretusj. 6 Medioavslag 1 Flint ASV2 2 Mikroavslag 1 Flint ASV3 2 Medioavslag 1 Flint 6 Medioavslag 1 Flint Mikroavslag 1 Flint Fragment 1 Flint 2 mulige slipte flater. Størrelse 7x7 mm Fragment 1 Kritpipe Kritpipestilk. 6x12 mm. 7 Medioavslag 2 Flint Brent/frostsprengt Medioavslag 1 Kvarts/ Tvil om dette er slått. bergkrystall ASV4 6 Medioavslag 1 Flint ASV5 1 Mikroflekke 1 Flint Størrelse 5x16 mm. MM1 2 Fragment av bryne? Medioavslag 2 Flint Med cortex. 1 er kan vere natur. 1 Stein Fragment av moderne bryne? 2 slipte flater, rombisk tverrsnitt. Maks. størrelse 37x21x10 mm. 7 Medioavslag 2 Flint 1 med cortex, det andre er tydelig slått bipolart Fragment 2 Hasselnøttskal MM2 6 Medioavslag 1 Flint Lite, med cortex. Bipolart? Makroavslag 1 Kvarts Tvil om dette er slått. Medioavslag 1 Kvarts Tvil om dette er slått. 7 Medioavslag 1 Flint? Grov kvalitet på steinen. Tvil om dette faktisk er flint. Mikroavslag 1 Flint Medioavslag 1 Kvarts Tvil om dette er slått. 8 Mikroavslag 1 Flint MM3 1 Mikroavslag 1 Flint MM4 1 Medioavslag 1 Flint Kan være natur. 4 Medioavslag 1 Flint 61

60 Lok 1 Hammersmarka, ID Funn frå sjakter og sjaktemasse. Sjakt Funnstad Type Tal Råstoff Kommentar A Vestre ende av sjakta (lågast i terrenget) Skrapar? 1 Kvarts Lausfunn L1. Funnstad er målt inn digitalt. C D F Jordmassar frå vestre ende av sjakta Jordmassar frå vestre ende av sjakta Funne i matjordlag, austre ende av sjakta (høgast i terrenget) Vestre ende av sjakta (ca m) Funne i undergrunnen, v/ ca 11 m. Funne i matjordlag, v/ ca 50 m. Funne i jordmassar v/ 17 m Medioavslag 2 Flint Lausfunn. Mikroavslag 1 Flint Lausfunn. Medioavslag 1 Bergkrystall Lausfunn. Medioavslag 1 Kvarts/bergkrystall Lausfunn. Fragment 1 Bein/skjell? Lausfunn. Uvisst materiale Kjerne? 1 Flint Lausfunn. Brent. Bipolar (knusespor i motståande ender). Kjerne? 1 Bergkrystall Lausfunn. Slått på ei side Mikroflekke 2 Flint Lausfunn. 8x18 mm, 8x23 mm Mikroflekke, fragment 1 Flint Lausfunn. Distalende Kjerne 1 Flint Lausfunn. Bipolar, 11x22 mm Medioavslag 12 Flint Lausfunn. 1 med cortex, 2-3 verkar frostsprengt Mikroavslag 5 Flint Lausfunn. Medioavslag 2 Bergkrystall Lausfunn. Mikroavslag 6 Bergkrystall Lausfunn. Medioavslag 2 Kvarts Lausfunn. Tvil om de er slått Medioavslag 2 Chert Lausfunn. Medioavslag 1 Flint Lausfunn. Medioavslag 1 Bergkrystall Lausfunn. Mikroavslag 2 Kvarts Lausfunn. Tvil om dei er slått Fragment av knoll Medaljong/ spenne/ brosje? 1 Flint Lausfunn. Med cortex. Noe tvilsam, kan vere slått manuelt. Teikna inn på planteikning sjakt F (lausfunn 1). 1 Jern og bly/ koppar / bronse? Lausfunn. Svakt magnetisk. Rester av nålefeste i jern på baksida. Teikna inn på planteikning (lausfunn 2). Mogleg moderne. Skraper 1 Flint Lausfunn. Røykfarga brunlig fin flint, vakkert eksemplar. 37x38 mm, nærmast 62

61 H Funne i jordmassar og i sjakta, frå dyrkingslag mellom 30 og 47 m Funne i øvre del (austre del) av sjakta, frå 0-17 m Funne i nedre del (vestre del) av sjakta, frå m Funne i sjaktemasse kvadratisk form. Enderetusj, bruksretusj. Har eit hakk på sida som gjør at den også kan ha blitt anvendt som stikkel. Medioavslag 3 Flint Lausfunn. Det eine ser frostsprengt ut, det minste er flekkelignende. Mikroavslag 2 Flint Lausfunn. Mikroavslag 1 Bergkrystall Lausfunn. Medioavslag 2 Flint Lausfunn. Eitt er vannrulla og trulig ikkje slått, det andre er frostsprengt og kan kanskje være slått. Medioavslag 1 Flint Medioavslag 5 Flint Eitt er brent Mikroavslag 2 Flint 63

62 Lok 2 Hammersmarka, ID Funn frå prøvestikk. Prøvestikk Bøttelag Type Tal Råstoff Kommentar MM5 4 Meisel 1 Stein (sandstein/ grønstein?) Fragment av egg. Slipte flater og sider. Størrelse 21x15 mm. Mikroavslag/ bit 1 Flint Med cortex. 5 Mikroavslag/ bit 1 Flint Med cortex. MM6 2 Medioavslag 3 Flint 1 med cortex, i har knusespor i begge ender (bipolar slagteknikk) 3 Medioavslag 1 Flint Mikroavslag 1 Flint MM7 1 Medioavslag/ bit 1 Flint MM8 1 Medioavslag/ bit 1 Flint 2 Flekkelignende 1 Flint avslag Medioavslag 4 Flint To med cortex. Eit avslag har meir preg av å være en bit. 3 Medioavslag 1 Flint MM9 3 Medioavslag/ bit 1 Flint 4 Medioavslag/ bit 1 Flint MM10 1 Medioavslag 1 Flint 3 Medioavslag 1 Flint Patinert. 4 Medioavslag 2 Flint 1 med cortex. 64

63 Lok 2 Hammersmarka, ID Lausfunn. Funnnr Type Tal Råstoff Kommentar L1 Medioavslag 1 Flint Funne v/ MM5. L2 Medioavslag 1 Flint Funne v/ MM5. Mikroavslag 1 Flint Funne v/ MM5. L3 Medioavslag 1 Flint Funne v/ MM5. L4 Medioavslag/ bit 2 Kvarts Usikkert om den største er slått. Funne v/ MM10. L5 Medioavslag/ eggreiskap 1 Flint Med cortex. Bruksretusj langs eggen. Funne v/ MM5. L6 Mikroavslag 1 Flint Funne v/ MM5. L7 Medioavslag 1 Flint Funne v/ MM5. L8 Medioavslag/ bit 1 Flint Funne v/ MM5. L9 Medioavslag 1 Flint Med cortex. Funne v/ MM5. L10 Medioavslag/ bit 1 Flint Funne v/ MM10. L11 Medioavslag 1 Flint Med cortex. Funne v/ MM10. L12 Medioavslag 1 Bergkrystall Funne v/ MM10. L13 Medioavslag 1 Kvarts Usikkert om denne er slått. Funne v/ MM10. L14 Medioavslag 1 Bergkrystall Funne v/ MM10. L15 Medioavslag 1 Flint Funne v/ MM10. 65

64 Vedlegg 3 og 4. Treartbestemming- og dateringsrapport Prøvenavn Art Struktur mengde Kontekst Dato tatt Kommentar P1MM2 Kull Prøvestikk 2 g Prøvestikk MM Skjema skrevet P2FPR Kull Dyrkningslag 13 g Dyrkningslag, sjakt F, midtre del Skjema skrevet P3FPL Kull Dyrkningslag 23 g Dyrkningslag, sjakt F, øvre del Skjema skrevet P4FPR Brent bein Dyrkningslag 1 g Dyrkningslag, sjakt F, midtre del Skjema ikke skrevet 66

65 67