EXAMEN PHILOSOPHICUM- TROMSØVARIANTEN STUDIEOPPLEGG OG PENSUM. Hausten 2010

Transkript

1 EXAMEN PHILOSOPHICUM- TROMSØVARIANTEN STUDIEOPPLEGG OG PENSUM Hausten 2010 EXAMEN PHILOSOPHICUM s. 2 TROMSØVARIANTEN s. 2 Hovudområda s. 2 Førelesingane s. 2 Seminarundervisninga s. 2 Eksamen s. 3 Eksamensoppgåva s. 4 Rettleiing s. 4 Munnleg eksamen s. 6 Innlevering av eksamensoppgåva s. 6 Påmelding til seminargruppene praktiske opplysningar s. 6 Kva seminargrupper finst? s. 6 Lesesalar - bruk av universitetsbiblioteket s. 7 Pensum s. 7 TILLEGG: Om skriving av eksamensoppgåve s. 9 Sjå eiga lenke på instituttet si heimeside, Tromsøvarianten tid og stad for tidsrom for seminarpåmelding, tidsplan for semesteret, oversikt over seminargruppene med undervisningstider, førelesingane samt læraroversikt.

2 Gratulerer med studievalet. Du har nå gjennom Tromsøvarianten eit unikt vilkår til å få ein solid start på studiane dine. Lærarane ved Institutt for filosofi står klar til å hjelpe til og ønskjer deg velkommen til studiet. EXAMEN PHILOSOPHICUM (EX. PHIL.) er ein obligatorisk del av bachelorgraden og er, med einskilde unnatak, obligatorisk for alle som vil oppnå ein grad ved Universitetet i Tromsø. Studentane tar normalt emnet i første semester saman med Examen facultatum (ex.fac.) og/eller fagemne frå studieprogrammet dei er tekne opp i. TROMSØVARIANTEN Sjølv om det er mogleg å ta ex.phil som sjølvstudium, viser erfaringane at studentane som følgjer Tromsøvarianten, får eit større fagleg og sosialt utbytte av ex. phil. enn dei som går opp etter Distriktsvarianten, som er eit tilbod til dei studentane som ikkje har høve til å følgje undervisninga i Tromsø. I dette heftet blir berre Tromsøvarianten presentert. Hovudområda er filosofihistorie (med vitskapshistorie) og etikk. Studiets målsetting er å gjere studentane kjende med vesentlege spørsmål ein kan stille til menneskeleg erkjenning og til moralsk og politisk praksis, slik dei er blitt stilte i løpet av filosofiens historie og i dag. Studiet skal gi ei elementær innføring i vitskapleg tenking. Gjennom seminardiskusjonar og ved val av eksamensoppgåve skal studiet også gi rom for dei interessene og holdningane som fins blant studentane. Undervisningsmengda pr. veke for kvar student er til saman 5 timar. Studiet er ordna som ein kombinasjon av felles førelesingar (2t pr. veke) og seminargrupper med inntil 20 deltakarar (3t pr. veke). Eksamen består av eit skriftleg arbeid i form av ei heimeoppgåve og til slutt ein munnleg prøve. Ver merksam på at det er førelesingar berre i filosofihistorie med vitskapshistorie, mens seminarundervisninga omfattar både filosofihistorie og etikk. Førelesingane i filosofi og vitskapshistorie er felles for alle og har som mål å gi oversiktskunnskap. Dei skal framstille dei store linene i lærestoffet og slik hjelpe studentane med pensumlesinga og medverke til at dei er førebudde på arbeidet i gruppene. Ein skal likevel merke seg at utbytte av førelesingane føreset at ein på førehand har sett seg inn i stoffet som skal takast opp i førelesinga. Seminarundervisninga går føre seg i seminargrupper og er til ein viss grad retta mot ulike fagområde. Pensa skil seg såleis litt frå kvarandre alt etter kva gruppe ein går på. Kvar student må melde seg på ei seminargruppe, som best mogleg er tilpassa dei fagemna studenten har plan om å studere, og følgje vekeprogrammet til denne gruppa. Kvar seminargruppe skal møte til ein 3-timars undervisningsbolk kvar veke. Det er obligatorisk oppmøte i seminartimane. Ei oversikt over dei ulike seminargruppene, fins lengre nede i teksten. Seminarforma skal gi studentane høve til å diskutere pensum. Eit seminar er ikkje førelesing, men seminarleiaren kan gi ei kort innføring i det aktuelle emnet før gruppearbeidet tar til. Ordninga med seminargrupper der studentane gjennom aktiv deltaking skal øve opp si eiga evne til refleksjon, konsentrasjon og sjølvstende i forhold til fagleg arbeid, er det mest sentrale og særprega ved Tromsøvarianten sitt opplegg. At seminarforma er spesielt viktig, heng saman med at stoffet ein skal prøve å få grep om gjennom ex.phil., er av ein særeigen karakter. Det er stoff det er vanskeleg å tileigne seg 2

3 skikkeleg berre ved å høyre ein førelesar dosere og sjølv lese pensum. For å få godt tak på stoffet, dvs. trenge inn i det og verkeleg skjøne det ein møter, er det i tillegg nødvendig at ein får diskutert det med andre. Seminara skal gi rom for slik diskusjon. For at seminara skal fungere og studentane ha best mogleg utbytte av seminargruppearbeidet, er førebuingane før timane og deltaking i seminardiskusjonen nødvendig. Derfor krev Tromsøvarianten at studentane tar del i seminarundervisninga. Den munnlege arbeidsforma i seminargruppene vil førebu studentane til munnleg eksamen, der det blir stilt spørsmål frå pensum i filosofihistorie og etikk. Arbeidskrav: For å få høve til å gå opp til eksamen etter Tromsøvarianten må studentane ha minst 75% frammøte på seminargruppene. Vidare vert det kravd at studentane kjem til rettleiing i samband med skrivinga av eksamensoppgåva. Det er studentane si plikt å halde seg orienterte om arbeidskrava og sjå til at dei blir oppfylte. Når det gjeld pensum, viser vi til oversikta lenger bak. Pensum består av lærebøker og kopisamlingar. All pensumlitteratur får ein kjøpt på universitetets bokhandel, Akademisk kvarter. Eksamen består av ein skriftleg og ein munnleg del. Den som har fått godkjent arbeidskrava, dvs. minst 75% frammøte på seminarundervisninga og møtt til rettleiing, kan framstille seg til eksamen. Grunnlaget for endeleg karakter er eksamensoppgåva og ein munnleg eksamen etter innlevering av oppgåva. Eksamensoppgåva og den avsluttande munnlege eksamenen tel likt ved fastsetting av karakter. Begge delar må være godkjende, dvs. vere over stryknivå, for at ein samla skal oppnå stå- karakter. Det blir gitt ein samla karakter. Blir eksamensoppgåva ikkje godkjend, får ein ikkje framstille seg til den munnlege delen. Om så, grunngir eksamenskommisjonen sensurvedtaket om kandidaten ønskjer det. Studentar som har levert inn gruppeoppgåve, kan velje felles eller individuell munnleg eksamen. Også ved gruppeeksamen blir den munnlege prestasjonen vurdert individuelt. Det blir brukt ein karakterskala frå A til F, der A er beste karakter og F er ikkje stått. Ved karakteren F kan godkjende arbeidskrav takast med til ny eksamen. Dersom den skriftlege delen ikkje blir godkjend, får kandidaten ikkje høve til å framstille seg til munnleg del av eksamen, men må ta emnet om igjen neste semester. Om den skriftlege delen blir godkjend, men ikkje den munnlege, kan eksamensoppgåva inngå i mappa ved framstilling til ny eksamen i påfølgjande semester. Ved ny eksamen må ein melde seg opp til eksamen på nytt og levere eksamensoppgåva på nytt innan fastsett frist. Undervisning og eksamen blir arrangerte både i haust- og vårsemesteret. Det blir ikkje arrangert kontinuasjonseksamen for kandidatar som har stroke ved ordinær eksamen. Men studentar som har gyldig grunn for ikkje å møte til munnleg eksamen, og som kan føre prov for at fråveret har gyldig grunn (t.d. legeattest ved sjukdom), kan framstille seg til utsett prøve straks nytt semester har tatt til. Ein må da melde seg opp til utsett prøve innan fastsett frist. Vi viser elles til "Forskrift for eksamener ved Universitetet i Tromsø" på universitetet sine heimesider. Studentane har plikt til å kjenne desse. 3

4 Eksamensoppgåva den skriftlege eksamensdelen. Omtrent midt i semesteret vel studentane ei eksamensoppgåve ut frå ein oppgåvemeny som vil bli presentert av seminarlæraren. Som bakgrunnsstoff for eksamensoppgåva vel studenten, i samråd med seminarlæraren sider faglitteratur som fordjupingsemne. Dette kjem i tillegg til det obligatoriske pensumet, som også normalt vil bli brukt i samband med oppgåveskrivinga. Eksamensoppgåva kan ein skrive aleine eller i gruppe på inntil tre personar. Ein kan berre skrive oppgåve saman med personar på same seminargruppe. Rettleiing. Det er eit arbeidskrav at studentane tar del i den felles rettleiinga i samband med skrivinga av eksamensoppgåva. Her kan ein få høve til å diskutere oppgåveval, problemstilling og skrivemåte, i tillegg til å få hjelp til å finne litteratur og andre kjelder og rettleiing i korleis ein best gjer bruk av dei. Rettleiaren gir godkjenning av, evt. underkjenner, oppgåvetemaet som er valt og hjelper eventuelt med nødvendige justeringar av det valde temaet. Formelle krav til eksamensoppgåva. Ei individuell eksamensoppgåve bør vere på 5 til 7 normalsider. Ved gruppearbeid med to studentar bør oppgåva vere på 8-10 sider, med tre personar sider. Oppgåva skal ha ein dekkande tittel. Du må lage kapitteloverskrifter som viser arbeidets struktur og ei innhaldsliste der sidetala for dei ulike kapitla er oppgitte. Ein bør bruke vanleg Windows-oppsett med linefråstand 1 1/2 og skriftstorleik 12, normal marg og avstand mellom dei ulike bolkane i oppgåva. Sidene skal pagineras, dvs. du skal sette på sidetal. Når du tar utskrift, skal det vere skrift berre på den eine sida av arket. Liste over litteratur som det er sitert frå, vist til eller som oppgåva på annan måte bygger på utan at det er sitert direkte, dvs. alt dokumentasjonsmaterialet i eksamensoppgåva, skal plasserast heilt bak. Alle tilvisingane må vere utforma slik at det er lett å finne fram til kjeldene som er nytta. Her dreiar det seg ikkje berre om formalitetar, men om strenge krav til forskingsetikk. Ein skal vise til dei kjeldene ein har brukt i arbeidet sitt. Ordrette sitat skal markerast med hermeteikn, og med tydelege referansar til side, boktittel, forfattarnamn, utgjevarstad og -år, i form av fotnotar eller parentesar i teksten. Nå som det er lett tilgang på litteratur og oppgåver på Internett, er det særs viktig at ein er nøye med slikt og ikkje bruker andre sine tekstar utan at det kjem klart fram kva som er henta frå andre og kva ein har skrive sjølv. Bruk av andre sine tekstar og manglande kjeldetilvisingar kan føre til avvising av oppgåva ved eksamen. I verste fall kan ein bli skulda for fusk og miste eksamensretten for lenger tid. Er du i tvil om noe på dette punktet, så spør rettleiaren om hjelp. Kjelder (tilvising) Sitat skal vere ordrett attgjevne og stå i hermeteikn eller markerast ved innrykk. Om ein tar noe ut av eit sitat, skal det markerast med tre punkt i parentes: (...). Om ein må legge til noe inne i eit sitat for at teksten skal gi meining, skal også det stå i parentes. Ein må ikkje føye til eigne kommentarar inne i sitatet. Også når du gjev att resonnement, synspunkt og poeng som du har lese hos andre forfattarar, skal du vise til litteraturen og forfattaren du har det frå, jamvel om det du skriv ikkje er direkte sitat. I fotnotar kan ein òg vise til munnlege opplysningar ein har fått i samtalar, føredrag som ikkje fins på trykk, etc. 4

5 Eksempel på tilvising i teksten: «Peter Singer hevda alt for tjue år sida at det var på høg tid å utvide etikken sitt område til også å gjelde måten vi er mot dyra på. (Singer 1985:10)» I litteraturlista skal ein føre heile referansen til kjelda: Singer, Peter (ed.): In Defense of Animals. Harper & Row, New York Legg merke til at boktittelen skal kursiverast (skråstillast). Litteraturlista fører ein i alfabetisk orden på etternamn. Litteraturlista skal innehalde all den litteraturen det er vist til i teksten. Før også opp den litteraturen du faktisk bygger på, men som du ikkje har funne grunn til å vise særskilt til i sjølve heimeoppgåva. Litteraturlista skal innehalde namnet på forfattaren (legg merke til at vi her skriv etternamnet først av di lista skal ordnast alfabetisk etter etternamn, deretter fornamnet) evt. (på samme måte) namn på redaktøren, boktittel, tittel på artikkel eller tidsskrift, utgjevingsår, forlag og stad. Eksempel på tilvising til bok: Beauvoir, Simone de: Det annet kjønn. Pax, Oslo Eksempel på tilvising til artikkel frå artikkelsamling: Wyller, Egil A.: Platons politisk-religiøse oppgjør med de skjønne kunster, i Truls Winther og Odd Inge Langholm (red.): Estetikk fra Platon til våre dager. Tanum-Nordli, Oslo 1977, s Eksempel på tilvising til artikkel frå tidsskrift: Bostad, Inga: Helhetssyn, skepsis og tiltro, i Norsk Filosofisk Tidsskrift nr.1-2, Universitetsforlaget, Oslo 2002, s (Arne Næss. Festskrift til 90-årsdagen ). Dersom ein bruker materiale ein har fått tilgang til gjennom Internett, og som det ikkje lar seg vise til på måtane som er nemnde ovanfor, skal ein bruke internettadressa der ein fann kjeldene. Eksempel på slik tilvising kan i teksten skrivast www1, www2 osv., og blant kjeldene: www1 = Namn på forfattar og tittel på artikkel, t.d. Munnleg eksamen. Den munnlege delen av eksamen er ei prøving i pensum, der hovudvekta blir lagd på begge fagdisiplinane filosofihistorie med vitskapshistorie og etikk. Ein kan også bli spurt om eksamensoppgåva eller emne som er tilknytt tema i oppgåva. Munnleg eksamen er stipulert til 20 minutt for kvar kandidat. Kandidaten blir straks etter munnleg eksamen informerte om karakteren, som er oppnådd på eksamensoppgåva og munnleg prestasjon samla. Det blir ikkje gjeve separate karakterar for skriftleg og munnleg prestasjon. Heimeoppgåva skal leverast innan fastsett frist. Ved innlevering skal ein bruke ei ferdig framside for heimeoppgåver. Ein får denne av seminarlærar, i ekspedisjonen i Breivika, eller du finn ho på nettet. Oppgåva skal leverast i tre eksemplar, som skal vere ferdig stifta. Kandidatane må i tillegg ha eit eksemplar av oppgåva med seg til den munnlege eksamenen. 5

6 Dersom ein p.g.a. sjukdom eller annan tungtvegande grunn ikkje kan levere eksamensoppgåva innan fristen, må dette attesterast for å få godkjent forseinka innlevering. Denne leverast administrasjonen før innleveringsfristen. Normalt kan ein i så fall få eit par dagars utsetting på innleveringa. Problem med kopiering/tekstbehandling er ikkje utan vidare gyldig grunn for forseinka innlevering. Institutt for filosofi og førstesemesterstudie skal kontaktast så snart som mogleg dersom det oppstår problem i samband med innleveringa. Sjølv om det er mogleg å levere eksamensoppgåva utan at arbeidskrava er oppfylte, så vil innleveringa likevel bare vere gyldig om arbeidskrava er godkjende. Påmelding til seminargrupper praktiske opplysningar. Påmelding til seminargruppene gjer ein via Internett. Når ein har betalt semesteravgifta og fått ein pinkode, kan slik påmelding gjerast. (Hugs at det kan ta frå ein til tre dagar frå du har betalt semesteravgifta til ho er registrert). Dette bør du har gjort før orienteringsmøtet til ex.phil. Merk: Studentar som ikkje har meldt seg på seminargrupper innan fristen, kan ikkje rekne med å få ta del i undervisninga etter Tromsøvarianten og vil da bli viste til Distriktsvarianten. (Da må ein hugse på å kontakte eksamenskontoret og få endra eksamensoppmeldinga.) Kvar student vel, melder seg på og følgjer undervisninga i éi og same seminargruppe gjennom heile semesteret. Seminargruppene er retta mot ulike fagområde og tilpassa andre emne innan dei ulike studieprogramma slik at ein skal unngå kollisjonar i undervisninga og ved eksamen. Men tilknyting til ei bestemt gruppe skaper inga binding for det vidare studiet. Det er for eksempel mogleg å studere naturvitskaplege fag sjølv om ein har tatt ex.phil. retta mot humanistiske fag, eller omvendt. Kva for seminargrupper finst? Her er ei oversikt over dei ulike gruppene og kva slags studentar dei er tiltenkte: SL-gruppene, for studentar på Institutt for språkvitskap og Institutt for kultur og litteratur. SF-gruppene, for studentar ved Fakultet for humaniora, samfunnsvitskap og lærarutdanning (bortsett frå SL-gruppene) og samfunnsøkonomi-studentane ved Handelshøgskolen. PS-gruppene, for psykologistudentar. J-gruppene, bare for jusstudentar. F-gruppa, bare for studentar ved Noregs fiskerihøgskole som er oppmelde til bachelorstudiet i fiskerifag. ØK- gruppene, for studentar ved Handelshøgskolen i Tromsø (bortsett frå samfunnsøkonomistudentane). NT-gruppene, for studentar ved Fakultet for naturvitskap og teknologi, samt studentar på akvakultur, fiskehelse og marin bioteknologi ved Institutt for arktisk og marin bioteknologi. M-gruppene, bare for medisin- og odontologistudentar. MF-gruppene, bare for dei som tar årsstudiet i medisinske fag.. 6

7 Dei ulike SF-gruppene er vidare tiltenkte ulike bachelorprogram på HSL-fakultet for å samle studentar som går på same program. Vi rår her studentane til å velje slik: SF-11 - Pedagogikk SF-12 - Pedagogikk SF-13 - Pedagogikk og samfunnsøkonomi-studentar ved Handelshøgskolen. SF-14 - Filosofi og Politikk, økonomi og filosofi. SF-15 - Sosiologi. SF-16 - Statsvitskap. SF-17 - Statsvitskap og Samfunnsplanlegging og kulturforståing. SF-18 - Arkeologi. SF-19 - Sosialantropologi. SF-20 - Historie og Religion SF-21 - Russlandsstudie Dersom gruppene blir fullteikna, kan det bli oppretta ekstragrupper. Blir det for få studentar, kan grupper bli slått saman. Det er vanskeleg å bytte gruppe etter at ein har meldt seg på. Dette må i så fall avklarast med administrasjonen på Institutt for filosofi og førstesemesterstudie - ikkje med seminarlærarane. Lesesalar bruk av universitetsbiblioteket (UB). Det er leseplassar i Teorifagbygget og på UB. Ein bør alt i starten av semesteret finne fram til og gjere seg kjend med bruken av UB. Ved UB fins ei omfattande bok- og tidsskriftsamling som særleg vil vere nyttig når heimeoppgåva skal skrivast, og om ein treng meir kunnskap i forhold til dei tema som blir tekne opp i pensum. Her fins det datamaskinar for litteratursøk. Personalet på UB gir hjelp. Dei arrangerer også kurs i bruken av UB. Sjå også UB si heimeside PENSUM A) FELLESPENSUM Filosofihistorie : Stigen, Anfinn: Tenkningens historie, Oslo 1983: Kap. II: Platon og Sokrates, (minus pkt. 6, Platons kunstoppfatning ) Kap. III: Aristoteles, (minus pkt. 4, Vitenskapen og dens verktøy, logikken ) Kap. IX: Renessansen, (minus pkt. 2 & 6, Nye politiske teorier & Matematikk og naturvitenskapelig metode ) Kap. X: Descartes. Kap. XV: David Hume, (minus pkt. 3, Religionsfilosofi ) Kap. XVII: Kant, (minus pkt. 7, 10 & 11, Ideene fornuften på avveier, Politisk filosofi & Forskning og estetikk ) 7

8 B) GRUPPESPESIFIKT PENSUM 1. Alle grupper bortsett frå NT og JUSS Etikk Rachels, J. og Rachels S.: Moralfilosofiens elementer, Fagbokforlaget 2007: Heile boka, (minus kap.10 og 13, Tanken om en sosial kontrakt & Hvordan kunne en tilfredsstillende moralteori se ut? ). 2. NT-gruppene Etikk med vitskapsfilosofi Kompisamling: Brown og Granberg: Hva er et menneske? En innføring i filosofiske spørsmål om menneskets natur, Bergen 2004, kap.12 (utdrag ss ): Tre moralfilosofiske hovedretninger: dygdsetikk, utilitarisme og pliktetikk. Fjelland, Ragnar: Innføring i vitenskapsteori, Univ.forlaget, Oslo 1999, kap.7: De matematiske naturvitenskapene. Jonas, H.: Teknikk, medisin og etikk. Ansvarsprinsippet i praksis, Oslo 1997, kap. 1 : Hvorfor moderne teknikk er et tema for etikken. Rachels, J. og Rachels S.: Moralfilosofiens elementer, Fagbokforlaget, 2007, kap.2: Kulturrelativismens utfordringer. Røeggen, Inge: Forelesninger i vitenskapsteori, stensil UiT, (unntatt kapitlet om Lakatos). Shiva, V.: Bioteknologi og genmodifiserte organismer løsninger eller nye problemer, i Nærstad og Randen (red): Kampen om maten, Ål Tranøy, K. E. : Vitenskapen samfunnsmakt og livsform, Oslo1988, kap.v: Vitenskapens normsystemer: dens mening, mål og verdi. 3. Jussgruppene Bernt, J. /Doublet, D.: Vitenskapsfilosofi for jurister en innføring, Fagbokforlaget, 1998: Kap. 2: Rettspositivismen en objektiv rett som garanti mot overgrep. Kap. 4: Brytningen mellom rettspositivisme og naturrett i den rettsvitenskapelige debatt. Kap. 5: Naturretten. Kolflaath, Eivind: Språk og argumentasjonsteori med eksempler fra juss. Bergen I filosofihistoriepensumet, boka til Stigen, utgår Kap. IX: Renessansen. 8

9 TILLEGG OM SKRIVING AV EKSAMENSOPPGÅVA: Eksamensoppgåva til ex. phil. er ein kort, argumenterande fagtekst om eit bestemt tema. Forma gir fridom til personleg engasjement og refleksjon. Her får du høve til å nytte sjølvvald litteratur i tilknyting til pensumstoff og til å omforme kunnskapen du har fått, ut frå ei valt oppgåve og problemstilling. Oppgåva vel studenten frå ein gitt oppgåvemeny. Som bakgrunnsstoff for oppgåva vel studenten, i samråd med rettleiar sider faglitteratur som fordjupingsemne. Det er eit krav at oppgåva skal handsame det valde oppgåveemnet på ein filosofisk måte Oppgåva skal være eit forsøk på ei filosofisk drøfting og vise at du har tileigna deg kunnskap og utvikla evne til argumentasjon og kritisk refleksjon. God vurderingsevne og evne til sjølvstende er kriterie ein tillegg vekt ved eksamen. Arbeidet med oppgåva har ein sentral plass i undervisingsopplegget. Det skal fremje evna til å skilje vesentleg frå uvesentleg, til å stille seg kritisk til enkle løysingar og forklaringar, utvikle evna til å trenge ned i problema og sjå kjernen i saka. Ofte kan det vere viktigare å kunne sjå kva som er problema enn å finne løysingar. Det er ein del av oppgåvearbeidet å kunne nytte andre sine tekstar på ein slik måte at ein viser at ein har eit reflektert og sjølvstendig forhold til desse. Oppgåva skal vere et sjølvstendig arbeid, så ein må tenke seg nøye om når ein brukar ting andre har skrive. Ein må vere nøyaktig med sitat og litteraturtilvisingar. Sjølve arbeidet med å formulere ei problemstilling, står heilt sentralt i alt akademisk arbeid. Eit generelt råd er at du bør velje eit tema som i utgangspunktet interesserer deg, eller som du trur det vil være spanande å utforske nærmare. Personleg engasjement er eit godt utgangspunkt for ei god heimeoppgåve. Du bør du vere merksam på at det å ha eit tema ikkje inneber at du dermed har ei problemstilling. Du må også avgrense temaet. Ved slike problemsentrerte oppgåver, er det lurt å tenke og reflektere sjølv, lese kva andre skriv og diskutere problemet med andre. Ein kan «fri-skrive» eller «idé-myldre» eller lage «tanke-kart» for å få i gang tankeprosessen før ein går til kjeldene. Noen skriv disposisjonen først, andre byrjar berre å skrive og ordnar stoffet etter kvart. Her er metodane ulike og kan vere like gode. Det hender ofte at problemstillinga endrar seg undervegs, og at ein difor må revurdere og omformulere spørsmåla sine. Det skal vere god samanheng mellom problemstilling og presentasjon. Oppgåva skal «henge i hop». For å unngå misforståingar bør sentrale ord definerast. Poenget er å kunne framstille eit argument klart og overtydande for lesaren. Det skal vere tilstrekkeleg med éi gjennomlesing for å få med seg hovudpoenga. Dette krev at ein arbeider med og evt. omarbeider teksten om ein ser at det er nødvendig for å få fram poenga, gjere argumentasjonen klarare og meir oversynleg og skape tydelegare samanheng i teksten. Den endelege teksten blir til gjennom ei rekke utkast og omskrivingar. At alt som står i teksten, skal vere relevant, inneber at innhaldet må henge saman med oppgåva si problemstilling. Du skal ikkje fylle ut med diverse informasjon, dersom denne ikkje vert knytt til problemstillinga. Dette gjeld også opplysningar du syns er veldig interessante, men som strengt tatt ikkje har noe med saka å gjere. Skrivar og lesar «deler ein midlertidig røyndom», og det vanlege oppbyggingsmønsteret som tar omsyn til lesaren, byrjar med å framstille saka tilstrekkeleg til at (i) lesaren skjønar kva ein er ute etter og (ii) skrivaren får tilstrekkeleg grunnlag for meiningsfull argumentasjon. Sakleg argumentasjon føreset at ulike standpunkt kjem tydeleg fram. Det er eit hovudkrav til eksamensoppgåva å vise at ein har 9

10 evna til å kaste lys over djupare sider ved eit emne. Dette krev innsikt i motførestillingar, også i forhold til eigne yndlingsoppfatningar. Like stor plikt som vi har til å undersøke om våre eigne argument er gyldige og har tilstrekkeleg overtydingskraft, har vi til også å granske om motførestillingane er eller kan vere gyldige, og kva overtydingsstyrke dei har. Vi skal prøve å vere saklege. Og teksten skal i prinsipp vere forståeleg ved første gangs gjennomlesing. Eit krav om klarleik inneber at ein definerer begrep der det er nødvendig, at ein er konsistent i begrepsbruken, dvs. at ein bruker begrep på ein mest mogleg eintydig måte, og at ein gjer lesaren merksam på det dersom ein på ulike stader i teksten bruker eitt og same begrep i ulike tydingar. Det kan også skape unødvendige forståingsproblem for lesaren dersom ein bruker ulike ord i same tyding. Bruker eg f.eks. "menneskelege skikkar" og "sosiale praksisar" om kvarandre, kan lesaren lure på om eg meiner det same eller om det her er nyanseskilnader. I noen tilfelle kan vi sjølvsagt bruke ord om kvarandre, noe som ofte blir gjort av stilistiske grunnar. Men der det kan skape uklarleik, bør ein anten gjere lesaren merksam på variasjonar i ordbruken eller bruke same ord på måtar som gjer at dei heile tida har same tyding. INSTITUTT FOR FILOSOFI OG FØRSTESEM.STUDIE HSL-FAKULTETET Universitetet i Tromsø 9037 Tromsø 10

11 11