Årsrapport 2011 Årsmelding frå styret, rekneskap og notar

Transkript

1 Årsrapport Årsmelding frå styret, rekneskap og notar

2

3 4 Organisasjon og bakgrunn 5 Nøkkeltal konsernet 6 Årsmelding frå konsernstyret 15 Resultatrekneskap 16 Balanse 18 Innhald notar 19 Notar til rekneskapen 35 Kontantstraumanalyse 36 Revisjonsmelding 38 Samfunnsrekneskap 39 Verdivurdering konsernet 39 Status for eigarstyring og selskapsleiing 42 Organisation and history 44 Profit and loss 45 Balance Innhald Årsrapport 3

4 O r g a ni s a s j o n o g b a k g r u nn Organisasjon og bakgrunn Tussa Kraft AS Tussa Energi AS Tussa IKT AS Tussa Nett AS Tussa24 AS Merit Platform Partner AS 2% Tussa Installasjon AS 1% Elsikkerhet Møre AS 33,3% Sunnmøre Energi AS Fjordane Bioenergi AS 5 % Enøksenteret AS Tussa Kraft AS vart stifta i 1949 og har sidan det vore kraftleverandør på søre Sunnmøre. Selskapet har vore med i den store utviklinga i regionen, både med omsyn til industrialisering generelt, og i kraftforsyninga spesielt, og i dag er Tussa Kraft AS morselskapet i eit leiande energi og kommunikasjonskonsern på NordVestlandet. Tussakonsernet tilbyr eit breitt produktspekter innan energi, IT og kommunikasjon. Dyktige og framsynte medarbeidarar gjer dette mogleg. Visjon Organisering Tussa med kraft til å skape miljøvennlege og Tussa er organisert som konsern med morselskapet framtidsretta løysingar. Tussa Kraft AS som 1 % eigar av dotterselskapa Tussa Energi AS, Sunnmøre Energi AS, Tussa Nett Forretningsidé AS, Tussa IKT AS, Tussa24 AS og Enøksenteret AS. Tussa skal drive forretningsverksemd med utgangs I blei installasjonsselskapa Ose & Aarseth AS punkt i produksjon, overføring og omsetning av og Rud Elektro AS fusjonert, og Tussa Nett AS eig energi og kommunikasjonsprodukt. Varer og 1 % av det nye selskapet Tussa Installasjon AS. t enester skal vere basert på Tussa sin infrastruktur I tillegg eig Tussa Nett 33,3 % i Elsikkerhet Møre eller kjernekompetanse. AS. Tussa Energi AS eig 5 % av Fjordane Bioenergi AS. Tussa IKT AS eig 2 % av applikasjonsleverandørselskapet Merit Platform Partner AS. Administrative støttefunksjonar innan økonomi, finans, Molde innkjøp, personal og informasjon er samla i morsel Kraftstasjonar skapet, som yter desse tenestene til dotterselskapa. Kommunesenter/ Molde tettstader Ålesund Kraftstasjonar ULSTEINDALEN Kommunesenter/ tettstader Fosnavåg Hareid Ålesund Ulsteinvik ULSTEINDALEN Fosnavåg Ulsteinvik Sykkylven NESSET GJERDSVIK SØRBRANDAL Fiskå VARTDAL Larsnes SØRBRANDAL Fiskå VEDELD Volda Stranda URKE VATNE BJØRDAL Grodås ommunesenter/ ttstader Ålesund ULSTEINDALEN Fosnavåg Hareid Ulsteinvik GJERDSVIK Sykkylven NESSET VARTDAL 4 TRANDAL Ørsta Volda Stranda URKE VATNE BJØRDAL DALE KOLFOSSEN KOPA ÅMELA Grodås TUSSA Molde VEDELD TUSSA TRANDAL Ørsta DALE KOLFOSSEN KOPA ÅMELA aftstasjonar VARTDAL Larsnes Hareid Sykkylven NESSET GJERDSVIK

5 Årsrapport Nøkkeltal konsernet Energisal 335,3 358,9 272,8 344,9 261,4 263,8 223,4 245,4 Nettleige 167,2 273, 193, 171,5 175,3 186,4 173,4 184,9 Driftsinntekter 693,9 818,8 645,6 662, 584,6 564,5 511,7 529, 68,9 176,5 122,7 178, 15,5 13,7 11,5 95,2 16,2 75,4 61,8 44, 66,5 32,8 55,1 42,4 Resultat og balanse (Tal i mill. kr) Driftsresultat Årsresultat 258, 25,5 88,5 14,5 182,4 79,8 87,9 76,8 Totalkapital 21,2 194,8 1692,8 1654,9 1629,8 1531,6 163, 1559,2 Eigenkapital 522,4 538,4 58,7 474,1 462,4 428,2 47,5 76,4 45,6 36,1 32,2 32,2 3,9 3,9 36, Totalkapitalrentabilitet 3,9 % 1,7 % 9,6 % 11,9 % 1,4 % 7,1 % 7,4 % 6,4 % Eigenkapitalrentabilitet 5,6 % 3 % 22,9 % 24,5 % 26,8 % 17,7 % 15,9 % 1 % 1,8 % 23, % 23,5 % 28,7 % 27,5 % 19,4 % 22,5 % 2,6 %,36,46,41,43,38,36,33,31 Eigenkapitalprosent 26,1 % 28,3 % 3 % 28,6 % 28,4 % 28, % 25,4 % 43,6 % Rentedekningsgrad 1,6 5,6 3,3 2,4 3,7 3, 4,2 3,1 Likviditetsgrad 1,7 1,,7,7,8 1,1,7 2,5 % 6 % 58 % 73 % 48 % 94 % 56 % 81 % Omsetning pr. tilsett 2,25 2,8 2,3 2,55 2,33 2,26 2,11 2,23 Driftsresultat pr. tilsett,22,6,44,68,6,41,46,4 Investeringar Utbyte Utbyte pr. aksje i kr Lønsemd Resultatgrad Kapitalomløp Kapitaltilhøve Utbyteprosent Personal Fast tilsette Lønsemd Totalkapitalrentabilitet (Resultat før ekstraordinære postar + Finanskostnader) / Gjennomsnittleg totalkapital Eigenkapitalrentabilitet Resultat før ekstraordinære postar / Gjennomsnittleg eigenkapital Resultatgrad (Resultat før ekstraordinære postar + Finanskostnader) / (Finansinntekter + Driftsinntekter) Kapitaltilhøve Eigenkapitalprosent Eigenkapital / Totalkapital Rentedekningsgrad (Resultat før skatt + Finanskostnader) / Finanskostnader Likviditetsgrad 1 Omløpsmidlar / Kortsiktig gjeld Utbyteprosent Utbyte / Årsresultat 5

6 Å r s m eldin g f r å k o n s e r n s t y r e t Årsmelding frå konsernstyret Tussa er eit leiande energi og kommunikasjonsselskap utsette for monopolmakt. Grunnlaget for verdistig på NordVestlandet. Selskapet driv forretningsverk ninga av aksjane kjem frå investeringar av den delen semd med utgangspunkt i produksjon, overføring og av årsresultatet som ikkje blir betalt ut i utbyte. Desse omsetning av energi og kommunikasjonsprodukt. investeringane skal gjerast med eit samfunnsansvarleg og langsiktig perspektiv. Visjonen er å ha kraft til å skape miljøvennlege og framtidsretta løysingar. Leverte varer og tenester er Utbyte baserte på Tussa sin kjernekompetanse og infrastruk Utbytet som blir delt ut til eigarane skal vere forsvarleg tur. God kvalitet, lokal forankring og samfunnsansvar i høve til det som er berekraftig for selskapet i eit lang lege og framtidsretta handlingar, skal gjere Tussa til siktig perspektiv. kundane sitt førsteval. I styret si årsmelding for la styret til grunn at ut Lokalisering bytet skal utgjere det høgste av 15 kr pr. aksje og Tussa Kraft vart stifta i Tussa er organisert 6 % av resultatet etter skatt. som konsern, der morselskapet Tussa Kraft AS eig 1 % i dotterselskapa Tussa Energi AS, Sunnmøre I leverte Tussa det beste årsresultatet etter skatt i Energi AS, Tussa Nett AS, Tussa IKT AS, Tussa24 AS, konsernet si historie og utbytet var 17 7 kr pr. aksje. Mørekraft AS (endra namn til Ose & Aarseth AS) og Tilsvarande var utbytet 14 kr pr. aksje i 29. Enøk senteret AS. I tillegg eig Tussa Nett AS 1 % av aksjane i installasjonsselskapa Ose & Aarseth AS For at styret skal tildele utbyte til eigarane må visse og Rud Elektro AS som no er fusjonert med Ose & føre setnader vere tilstades. Den viktigaste føreset Aarseth AS som overtakande selskap. Selskapet har naden er at selskapet leverer positive økonomiske endra namn til Tussa Installasjon AS. Tussa Kraft AS resultat. I har vi diverre underskot og selskapet har hovud kontor i Ørsta kommune. er i ein utfordrande økonomisk situasjon. Soliditeten er fallande og investeringsplanane er omfattande dei Eigarstyring og selskapsleiing komande åra. Med bakgrunn i selskapet sin økono Prinsippa for eigarstyring og selskapsleiing regulerer miske situasjon finn difor ikkje styret rom for å betale rolledelinga mellom eigar, styret og leiinga utover det utbyte til eigarane i. som er gitt av føringar i aksjelova. Den norske tilråd inga om eigarstyring og selskapsleiing (corporate Organisasjon og arbeidsmiljø gover nance) av 21. oktober er lagt til grunn så Personalomsetninga i har auka frå. Vi har langt som det er relevant for Tussakonsernet. I årsrap både erstatta dei som har slutta og auka tal tilsette. Vi porten for konsernet blir ein samla status for eigar har stor søknadsmasse til dei fleste stillingane vi lyser ut, styring og selskapsleiing presentert. Innanfor nokre og har fått godt kvalifiserte medarbeidarar i stillingane. område er det avvik og hovudårsaka til avvika er at Tussa vert sett på som ein attraktiv arbeidsplass. Tussa Kraft AS ikkje har børsnoterte aksjar eller obligasjonar og at selskapet har ein avgrensa aksjonærkrins. Vi har gjennom året jobba medvete inn mot ungdomsskular og vidaregåande skular for å vere i betre posi Aksjonærpolitikk sjon når lærlingar skal velje lærebedrift. Det å framstå Det er viktig for selskapet å ha interesserte og enga som ein spanande og attraktiv arbeidsplass for flest sjerte aksjonærar. Dette skal Tussa oppnå mellom anna mogleg ungdommar, vil vere avgjerande for korleis vi ved å skape verdiar for aksjonærane i form av utbyte lukkast i åra framover. og verdistigning av aksjane, utan at kundane skal bli 6

7 Årsrapport Tussa har ein gjennomtenkt livsfasepolitikk, med fokus HMS på å behalde eksisterande medarbeidarar og kompe Bedrifts og arbeidsmiljøutvalet (BAMU) i Tussa har tansen deira, både i etablerarfasen, midtlivsfasen og hatt fire møte i der både arbeidsmiljøsaker og seniorfasen. Det er viktig å ha ein personalpolitikk som Tussa sin personalpolitikk har vore drøfta. gjer at medarbeidarane ønskjer å halde fram i Tussa framfor å skifte arbeidsplass eller førtidspensjonere I har sjukefråværet hatt ei positiv utvikling med seg. Målet har vore å heve pensjonsalderen i Tussa og ein reduksjon frå 5,22 % til 4,3 % for konsernet. vi ser at arbeidet har gitt resultat. Kvart år framhevar konsernet ein av dei grunnleg Som IAbedrift har Tussa følgt opp alle fråvær og gjande kjerneverdiane. Fokustemaet for har vore har brukt gradert og aktiv sjukmelding som eit viktig Ansvar. Gjennom felles samlingar for alle tilsette hjelpe middel til å føre tilsette tilbake i jobb. Vi har eit vart temaet teke opp både med intern og ekstern fo tett samarbeid med både bedriftshelsetenestene og kus, og ved bruk av både interne og eksterne fore NAV/Trygd. dragshaldarar. Temaet vart også vidareført på ei personalsamling på slutten av året, og gjennom leiarmøte Skadestatistikken viser at det vart innrapportert ni og avdelingsmøte i dei respektive selskapa. s kadar i. Tre av desse medførte fråvær (sjuk melding) på til saman 13,5 dagar. Dette er ein reduk Det er viktig med motiverte medarbeidarar, og trivsel sjon frå 29 dagar i. på jobb gir godt grunnlag for tillit og lojalitet til kvarandre og til omverda. Det er gjennomført målingar av det psyko sosiale arbeidsmiljøet i Tussa i perioden rundt års skiftet Styret takkar alle tilsette og arbeidstakarorganisa /212. Målet er at tilfredsheitsindeksen for sjonane for god innsats og godt samarbeid i. konsernet skal vere over 65 på ein skala frå 1. Den positive innstillinga og viljen til å sjå framover Resultatet for siste måling viser at indeksen ligg på er ein viktig føresetnad for at Tussa utviklar seg som 65,2 som er same resultat som for året før. selskap. Tussa vert rekna som ein god og trygg arbeidsplass. NØKKELTAL FOR HMSTILSTANDEN 24 Nøkkeltal for HMStilstanden , ,5 268, , , 5,2 4,8 4,5 4,4 4,7 6,4 4,9 44, 43,1 43,5 42,6 43,2 42, 42,9 1 Medarbeidarar over til uføretrygd,5,5 3,3,5 4 2 Medarbeidarar over til førtidspensjon (AFP årsverk),5,7,7 2,8 1 2,5 2,5 Personalomsetning (%) 5,5 4,8 2,5 4,2 5,9 4,7 3,7,8 Registrerte arbeidsulykker Fråvær som følgje av arbeidsulykker (dagar) Sjukefråvær (%) Gjennomsnittsalder personale (år) Medarbeidarar over til attføring Personalomsetning (%) = Tal på arbeidstakarar som har sagt opp / totalt tal arbeidstakarar x 1 7

8 3 Mill. kr 9 Mill. kr DRIFTSINNTEKTER INVESTERINGAR Mill. kr Mill. kr Å R S R E S U LTAT D R I F T S R E S U LTAT Prosent Prosent SJUKEFRÅVÆR E I G E N K A P I TA L P R O S E N T

9 Årsrapport Medarbeidarar har retningslinjer for tilsetjing som skal fremje likestil I vart det tilsett 29 nye personar i konsernet, og ling, og eit lønssystem som er nøytralt og skal hindre 18 personar slutta. ulik handsaming. I tillegg har Tussa lagt tilhøva godt til rette med fleksible arbeidstidsordningar og permi Tussa har ansvaret for 25 lærlingar innan faga elkraft sjonsvilkår. Dette gjer det mogleg både for kvinner og og elektro. 1 lærlingar tok fagbrev i. menn å kombinere jobb og familie på ein god måte. Morselskapet hadde i 25 fast tilsette og kon Både energi, elektro og IKTbransjen er sterkt domi sernet hadde 39. I tillegg kjem lærlingar og vikarar/ nert av menn både på fagarbeidar og ingeniørnivå engasjementstillingar. Totalt tal årsverk for konsernet og det er få kvinnelege søkjarar til slike jobbar. Det er inkludert vikarar og lærlingar var 335,2 pr likevel i dag kvinnelege fagarbeidarar, ingeniørar og Gjennomsnittsalderen i Tussa er 44 år. leiarar på alle nivå i organisasjonen. Likehandsaming I Tussa er i overkant av kvar femte medarbeidar kvin Tussa har som utgangspunkt at personalpolitikken skal ne. Tussa arbeider medvete for å leggje til rette for at vere tilrettelagt slik at han stimulerer til ei aktiv like kvinner i sterkare grad søkjer leiarstillingar i Tussa. handsaming både når det gjeld kjønn og etnisitet. Vi Tal for likestilling i Tussa Samla tal Tal menn Tal kvinner Kvinnedel i % Styreverv i Tussakonsernet , , , , ,3 Konsernleiinga Leiargruppene i dei ulike selskapa Avdelingsleiarar Tal fast tilsette Ytre miljø leik, lønsemd og miljø. Desse omsyna er ofte i strid Vasskraft er ei rein og vedvarande energikjelde som med kvarandre, og må difor heile tida vegast opp mot er svært miljøvennleg sett i forhold til dei fleste an kvarandre. Tussa legg vekt på å dempe negative miljø dre energikjelder. Likevel påverkar utbyggingar det verknader ved å utforme anlegga slik at dei skal gli ytre miljøet. Relevante ulemper og miljøpåverknader godt inn i terrenget. I fleire regulerte vatn blir det sett blir alltid vurderte opp mot nytteverdien av plan lagde ut fiskeyngel for å kompensere for eventuelle skadar. prosjekt og alternativ utbygging av ikkje fornybar Kraftlinjene blir også forsøkt lagt slik at den visuelle energi. Energiproduksjon og distribusjon som skjer i effekten blir minst mogleg skjemmande, og det er sett regi av Tussa må ta omsyn til både forsyningstrygg fokus på bruk av miljøvennlege produkt. 9

10 Å r s m eldin g f r å k o n s e r n s t y r e t UTGREIING AV ÅRSREKNESKAPEN Styret meiner at årsrekneskapen og konsernrekne Av konsernet si samla renteberande gjeld (langsiktig skapen gir ei rettvisande oversikt over utviklinga i sel og kortsiktig gjeld) på mill. kr, er 35 mill. kr skapet og konsernet, for resultatet i rekneskapsåret og rentesikra (3 %). Både rentesikra gjeld og durasjon er stillinga ved årsskiftet. innanfor konsernet sin vedtekne strategi. Konsernet Skatt Rekneskapen for Tussakonsernet viser samla Årsrekneskapen for viser ein skattekostnad på driftsinntekter på 693,9 mill. kr (818,8) og eit drifts 45,7 mill. kr (81,8). Grunnrenteskatten utgjer 35,6 resultat på 68,9 mill. kr (176,5). Resultat før skatt er mill. kr (36,9) av den totale skattekostnaden for kon 29,5 mill. kr (157,2) og etter skatt er resultatet nega sernet. Konsernet har minimalisert betalbar skatt ved å tivt med 16,2 mill. kr (75,4). Tilsvarande tal for nytte seg av gjeldande ordningar med konsernbidrag står i parentes. og motrekning av underskot. Skatten som skal betalast for konsernet i inntektsåret utgjer 71,2 mill. Innanfor drifta har vi ein reduksjon i omsetninga på kr (61,9). 124,9 mill. kr (15,3 %). Årsaka til reduksjonen er lågare kraftinntekter grunna lågare kraftprisar enn Gjeld året før, og reduksjon i nettinntekt som både skuldast Renteberande gjeld var ved utgangen av året på reduserte kraftprisar, redusert forbruk av straum og mill. kr (1 18). Konsernet har unytta trekkrett på 5 orkanen Dagmar. I same periode viser samla drifts mill. kr pr Kortsiktig gjeld ved utgangen kostnader ein reduksjon på 17,3 mill. kr (2,7 %). av året var 331,6 mill. kr, ein auke på 33,5 mill. kr frå Hovud årsaka til reduksjonen er nedgang i energikjøp. og over føringskostnader som også er basert på kraftprisar og straumforbruk. Rekneskapen viser at sum gjeld i konsernet utgjer 1 478,8 mill. kr (1 366,4). Etter denne endringa er Vi har auka kostnader som følgje av omlegging frå soliditeten i konsernet på 26,1 %, mot 28,3 % pr. ytingsbasert til innskotsbasert pensjonsordning med mill. kr. Dette er kostnader som vi i eit langsiktig perspektiv får igjen i form av reduserte pensjonskost Investering nader i framtida. Samla investering i varige driftsmidlar var 258 mill. kr i, mot 25,5 mill. kr året før. Dei største inves Konsernet sin eigenkapitalrentabilitet vart 5,6 % før teringane er gjort innanfor fiber, nettanlegg og kraft skatt, mot 3 % i. Rentabiliteten har svekt seg produksjonsanlegg. som følgje av at konsernet har eit svakt økonomisk r esultat i. Avkastninga på totalkapitalen vart Kontantstraum 3,9 % mot 1,7 % i, og dette skuldast at resultat Tussakonsernet har gjennom året hatt ein kontantstraum før skatt er kraftig redusert medan finanskostnadene frå driftsaktivitetar på 252,2 mill. kr (72,). Konsernet aukar i forhold til tidlegare år. har ein likviditetsreserve på 124,2 mill. kr (187,1) ved utgangen av året, og likviditetsgrad 1 er utrekna til,7. Finans Netto finanspostar i konsernet vart 39,4 mill. kr Tussa Kraft AS sin frie eigenkapital pr (19,3). Eksterne rentekostnader har auka i året både Tal i mill. kr grunna auke i lånevolum og grunna auke i renta. Net Fri eigenkapital før avsett utbyte to gevinst valutaterminkontraktar er 2,4 mill. kr (både Avsett utbyte urealiserte og realiserte gevinstar). Auken i netto Fri eigenkapital etter avsett utbyte finans postar kjem frå både høgare rentekostnader og Styret meiner at årsrekneskapen gir eit rettvist bilete av reduserte gevinstar knytt til valutaterminkontraktane. Tussa Kraft AS og Tussakonsernet si stilling ,2 162,2

11 Årsrapport Dei ulike forretningsområda Kraftproduksjon og krafthandel I hadde forretningsområdet ei samla omsetning I vart det produsert 661 GWh i konsernet sine på 8,7 mill. kr som er ei auke frå då den samla 15 kraftverk, mot 467 GWh året før. Gjennomsnittleg omsetninga var 79,3 mill. kr. Driftsresultatet for produksjonskapasitet er på om lag 62 GWh i året. I er,8 mill. kr mot,5 mill. kr i. tillegg til auke i produksjonen i høve til fjoråret er også magasina våre auka med 84,9 GWh frå til Kundeservice og marknad Marknadsføring, sal, fakturering og kundesenter tenester for alle produkt som blir levert til privatmark Samla driftsresultat frå produksjons og engrosverk naden er samla i marknadsselskapet vårt. semda vart 143,1 mill. kr (137,8), og resultat før skatt vart 131,3 mill. kr (13,3). Tussa24 AS hadde eit driftsresultat for på 1,8 mill. kr (1,3) og eit resultat før skatt på,2 mill. kr Gjennomsnittleg spotpris i var 37,1 øre/kwh mot (,1). 46,5 øre/kwh i. For var 45 % av normalproduksjonen sikra. Det vart selt 65 GWh (64,4) kraft i. Verksemda oppnådde ein volumbasert marknadsdel på 63 % i Kraftnett eige område. Kraft er det mest avgjerande produktet Tussa Nett AS har eit driftsresultat på 47,9 mill. kr for resultatet i Tussa24 AS. Utanom dei første måna (59,2) i medan resultatet før skatt er 6,8 mill. dene, så har vore eit mildt år. Det har gitt eit kr (5,3). negativt volumavvik grunna lågare forbruk og lågare sal. Det førte til reduserte bruttomarginar på kraftom Tussa Nett AS si nettleige var uendra ved inngangen til setninga, men også auka kostnader på sertifikat på. Frå 1. mai vart det gjennomført ei omleg opphavsgarantiar og auka regulerkraftkostnader er ging av nettleiga, som utgjorde ei forenkling av tid med å forklare eit negativt driftsresultat. legare prisstruktur. Omlegginga medførte ikkje auka nettleigeinntekter totalt sett, men var ei omfordeling I kraftmarknaden er det ei stadig sterkare konkurranse av nettleiga mellom ulike kundegrupper. Ein hushalds med auka press på prismarginane. Dei store aktørane kunde med eit årleg forbruk på 2 kwh inkl. mva som Norges Energi og Fjordkraft er tunge på mark og inkl. enøkpåslag til Enova, men ekskl. forbruks nads føring både på nasjonalt og lokalt nivå, og dei avgift, betalte frå 1. mai ei samla nettleige på tek ein stadig større marknadsdel. Nokre vintrar med 41,3 øre/kwh. Selskapet har ved utgangen av høge kraftprisar har gjort at ein del kundar lettare vel ei samla meirinntekt inkludert renter på 67,6 mill. kr. å skifte kraftleverandør. Tussa har profilert seg som eit lokalt selskap, men ikkje som eit billeg selskap. I Årsaka til resultatnedgangen er at selskapet vart råka urolege tider er det dei med mest marknadsmakt som av orkanen Dagmar 25. desember, noko som resul vinn fram, sjølv om vi også får tilbake mange kundar terte i omfattande og langvarige utfall i nettet. Samla frå desse selskapa. I bedriftsmarknaden har vi derimot kostnader etter Dagmar kjem på om lag 5 mill. kr. hatt eit svært godt år med ein auke i salet på nær 5 GWh, i tillegg til salet til kommunane frå 212 på over Installasjon 65 GWh. Tussa har i starta ein omstillingsprosess knytt til installasjonsverksemda i Ose & Aarseth AS (Ørsta), i Rud IT og breiband Elektro AS (Ulsteinvik) og i Tussa Nett (Fiskå og Hornin Tussa IKT har i eit driftsresultat på 7,6 mill. dal) med mål om å samle dette i eit felles selskap. Dette kr (5,5), medan resultatet før skatt er på 11,8 mill. gjer ein med ei klar målsetjing om å styrke fagmiljøet kr (8,4). I lys av dei store investeringane knytt til fiber og gjere den samla drifta meir føremålstenleg. satsinga har vi som forventa eit negativt driftsresultat i. 11

12 Å r s m eldin g f r å k o n s e r n s t y r e t Kundetilgangen innan breiband og breibandstenester alle kraftkontraktar notert i Euro med intensjon om er god og kundane er godt nøgde med breibandspro enten å prissikre produksjonen eller å dekkje inn slutt dukta som vi tilbyr gjennom fibernettet. Gjennom året brukarsal til fastprisproduktet, skal valutasikrast. Valu har vi bygd ut fiber til mange byggjefelt og levert til taterminkontraktar vert nytta som sikringsinstrument. om lag 1 3 kundar på denne teknologien. Kulde, Grunna eksponeringa mot Euro for usikra kraftmeng tele og kapasitetsproblem gjorde at vi leverte mindre de og den historiske og systematiske rentedifferansen fiber aksessar enn målet for. Sett over heile året som NOK og Euro har, er det i tillegg sett ei ramme har vi hatt høg oppetid på breibandsnettet, noko som på 2 % av langsiktig gjeld til å kunne inngå valuta har sikra stabile tenester til kundane. I samband med terminkontraktar. orkanen Dagmar vart det likevel noko nedetid for enkelte kundegrupper. Renterisiko Ettersom Tussa er eksponert for renteendringar gjen Vi har også hatt ei god utvikling innanfor ITtenester nom dei låneavtalane som er inngått, har vi vedteke til bedriftsmarknaden. Vi har hatt god vekst innan ein rentesikringsstrategi der målsetjinga er å redusere handels vare, ASPavtalar og driftsavtalar. Vi har også konsernet sin rentesensitivitet. Sidan inntektsramma hatt ei positiv kundeutvikling gjennom samarbeid med for monopolverksemda vert regulert i høve til årleg Merit Platform Partner i forhold til kundar som nyttar gjennomsnitt av effektiv rente for 5 års statsobligasjon, IBMsystem. Når det gjeld konsernet sine system innan vil ei renteendring påverke både drifta og finanssida, for IT, tele og fjernstyring, har desse systema vore stabile men utfalla vil gå i ulike retningar. Tussa har difor i sin gjennom året. rentesikringsstrategi valt å la ein del av lånemassen tilsvarande nettkapitalen, liggje usikra. For resterande lå KTIundersøkinga viser at vi har styrkt posisjonen vår nemasse har konsernet ein strategi om å sikre inntil 75 i privatmarknaden. Vi har auka marknadsdelane våre % av gjelda med fast rente. Samla durasjon skal liggje innan internett, TV og telefoni. på mellom 12,5 år. Tussa nyttar rentebyteavtalar for å minimere renteeksponeringa. FINANSIELL RISIKO Kredittrisiko Risiko for at motparten ikkje har økonomisk evne til å Marknadsrisiko oppfylle pliktene sine er å sjå på som låg, då det his Resultatet til kraftproduksjonen blir påverka av tilsigs torisk sett har vore lite tap på fordringar. Som sikrings situasjonen og kraftpris. For å redusere risikoen var i instrument nyttar konsernet i all hovudsak standardi gjennomsnitt 45 % av årsproduksjonen i pris serte produkt som er klarerte via Nasdaq OMX. For sikra ved terminkontraktar og andre finansielle instru er det ikkje avsett og bokført større tap enn ment. Tilsvarande er det lagt til grunn ein sikringsstra normalt på fordringar til sluttkundar. tegi for innkjøp av kraft for vidaresal. Likviditetsrisiko Dette for å sikre konkurransedyktige prisar og inn Konsernet og dei einskilde selskapa sin likviditet vert tening på dei ulike produkta. Motpartsrisiko er mini tilpassa og styrt gjennom aktiv bruk av fleirkonto mert gjennom bruk av standardiserte kontraktar som systemet. Dotterselskapa låner pengar i fleirkontosys er klarerte via Nasdaq OMX (tidlegare NordPool). temet eller dei bidreg med midlar til systemet. Det er morselskapet sitt ansvar å sørgje for at lånesaldoen Valutarisiko mot banken ligg på eit fornuftig nivå og innanfor den Tussa er eksponert for valutarisiko fordi oppgjers kredittramma som er innvilga. Morselskapet kan om valutaen på finansielle kraftkontraktar handla mot nødvendig tilføre fleirkontosystemet ny likviditet ved Nasdaq OMX er Euro. Som ein følgje av dette er det å utnytte innvilga trekkrettar fullt ut. Ved utgangen av etablert ein valutasikringsstrategi nært kopla til finan året hadde morselskapet ein finansiell reserve på 124,2 siell krafthandel. Valutasikringsstrategien er klar på at mill. kr knytt opp mot unytta trekkrettar. 12

13 Årsrapport STRATEGI OG FRAMTIDSUTSIKTER Kraftproduksjon rande normkostnad er avgjerande viktig for selskapet I fire av dei siste ti åra har det vore import av kraft sine inntekter i åra framover. Det er difor ei prioritert til Noreg. I 2årsperioden før var det til samanlik oppgåve i tida å tilpasse seg reguleringsmodellen. ning import halvparten så ofte. Dette syner godt ei utvikling der auka forbruk ikkje har vorte dekt med Installasjon til svarande ny produksjon. Den tradisjonelle verdikjeda til eit energiselskap sluttar i målepunktet i sikringsskapet heime hos kunden. Vi vur Som marknadsaktør står Tussa klar til å gjere sin del derer det slik at synergiane ved å forlengje verdi kjeda av jobben med å bidra til å byggje ut ny kapasitet for til også å omfatte tenester innomhus er store. Døme å sikre den fysiske balansen i MidtNoreg, Noreg og på dette er prosjekt som fiberutbygging til heimen og Norden. Vi er medvetne samfunnsansvaret vårt og vil innføring av automatisert målaravlesing (AMS). Instal gjere det vi kan for å sikre ein langsiktig kraftbalanse lasjonstenester er difor eit satsingsområde. basert på fornybare ressursar. Vi har fleire småkraftprosjekt under planlegging og utbygging. Forretningsområdet er prega av stor teknologisk utvikling, mellom anna innan ulike automasjons og EU har ein ambisiøs plan for å auke delen fornybar styrings system. Framtida er etter vår vurdering elek energi i EU til 2 % i 22. Utviklinga i EU har gått trisk, og særleg innanfor tenester knytt til installasjon tregt, men vi ser positive utviklingstrekk blant EU trur vi at utviklinga vil vere stor. medlemene for å stimulere til auka utbygging av fornybar energi. Som EØSland vil Noreg også få krav Den formelle prosessen om å samle installasjons om å byggje ut meir fornybar energi. Dersom Tussa, aktivitetane i eit selskap vil bli ferdigstilt i løpet av basert på forbruket i området vårt, skal ta ansvar for 212 med ein påfølgjande samordningsprosess. Gjen å byggje ut ein relativ del av Noreg sitt eventuelle krav nom denne prosessen har Tussa klare målsetjingar om til fornybar energi, ser det ut til at vi har det innan eit styrkt fagmiljø med rasjonell drift. for rekkevidde med prosjekt vi planlegg i dag. EU har også ønske om å leggje til rette for friare handel med IT og breiband fornybar energi over landegrenser. Dette vil kunne gi Tussa skal dekkje kundane sine behov for kommuni oss større sjansar til å selje eksisterande fornybar kraft kasjon og ITtenester gjennom ein framtidsretta tek produksjon til utlandet, og få betre betalt enn i Noreg. nologi, rett kvalitet og fokus på sikkerheit og miljø. I vart lov om elsertifikat endeleg godkjend med Tussa skal vere kunden sitt førsteval av IKTtenester, verknadsdato frå Dette vil vere ei positiv med hovudfokus på NordVestlandet. stimulansordning for å innfase ny kraftproduksjon. Gode kommunikasjonsløysingar blir viktigare og vik Kraftnett tigare både i privat og bedriftsmarknaden. Tussa Kraftnettet er monopol og det blir sett fokus på å er godt i gang med ei offensiv fibersatsing på søre opti malisere investeringar og drift slik at vi når rett Sunnmøre, der vi fører fiber heilt fram til den enkelte leveringskvalitet med rett ressursbruk. Vi fokuserer kunde, og tilbyr mykje raskare og symmetrisk inter difor sterkt på rasjonell drift av system og prosessar. nett, fjernsyn, leigefilm og telefoni. Dette er ei langsiktig satsing der vi forventar å investere ytterlegare Noregs vassdrags og energidirektorat (NVE) innførte i løpet av åra som kjem. Å vere ein lokal og etablert frå 27 ny inntektsmodell. Ut frå denne modellen er breibandsleverandør gir oss gode føresetnader for å nettselskapet sine inntekter ein funksjon av 4 % eigne lukkast med den offensive fibersatsinga. historiske kostnader og 6 % kostnader i eit k onstruert normselskap som består av eit utval av referansesel Utfordringane med å drifte datautstyr aukar som skap. Samansetjinga av referanseselskap med tilhøy følgje av høgare krav til spesialkompetanse, og dette 13

14 Å r s m eldin g f r å k o n s e r n s t y r e t gjer at stadig fleire bedrifter vel å setje ut heile eller Vidare drift delar av ITdrifta. Tussa ønskjer å dekkje dette be hovet Eigenkapitalen til konsernet utgjorde 26,1 % av total ved å vere ein lokal og ansvarleg leverandør av IT kapitalen ved årsskiftet. I samsvar med rekneskapslova driftstenester. Gjennom ASPkonseptet vårt kan vi ta 33a stadfestar styret at føresetnadene om framleis hand om dataløysingane til kunden frå det sikre data drift er til stades. romet vårt. Konsulentane har solid erfaring, og spisskompetansen blir nytta til å etablere gode, sentrali Etterspurnaden etter og prisen på energi er sterkt serte løysingar for kundane. Brukarane kan då kople påverka av hendingar ute i den store verda. Av den seg opp mot desse serverane frå kva stad som helst. grunn er det stor usikkerheit knytt til framtida. Konsernet ventar likevel at gjennomsnittleg driftsresultat dei Kundeservice og marknad neste tre åra blir rundt 15 mill. kr, og at resultatet før Tussa har NordVestlandet som regional forankring, og skatt blir om lag 1 mill. kr. Forventningane er i tråd hovudfokuset er regionen. Likevel vil vi prøve å utvikle med signala i førre årsmelding. oss saman med kundane våre i områda utanfor det geografiske nedslagsfeltet vårt. Hovudutviklinga og Styret veksten vår skal likevel kome frå auka sal til eksiste Tussa Kraft AS er leia av eit styre på 11 medlemer, rande kundar. Dette set utfordringar til oss med omsyn der dei tilsette har fire valde medlemer. I april til å vedlikehalde og utvikle fleire produkt. Vi skal vere gjekk Arild Iversen ut av styret. Han vart erstatta av tydelege på at vi har miljøvennlege og framtidsretta Ingrid Opedal. Tilsetterepresentantane Rune Hovde og produkt og ei sterk lokal forankring. Solveig Kvien gjekk også ut av styret og vart erstatta av Rune Totland og Vivian Roppen. Etter generalforsam Krava til nye produkt er at dei skal ha ei nær og logisk linga den 34. har styret hatt denne saman kopling til elektrisitets eller teleinfrastrukturen vår. setjinga: Trass i den grunnleggjande iveren vår etter å utvikle nye produkt, ser vi det som viktig å få kontroll over Leiar: Svein Gjelseth dei aktivitetane som er sette i gang. Kraftkundane er Nestleiar: Ola Perry Saure ein vesentleg del av kundane våre, og vi er difor svært Styremedlemer: Signe Turid Barstad opptekne av å ta vare på og handtere kraftsalet på Bjørn Berge (tilsetterepresentant) ein god måte. Vi har forventningar til at fiberprosjektet Hilde Marie Brungot som er godt i gang vil gi oss gode produkt som ytter Gunn Berit Gjerde legare forsterkar posisjonen vår hos kundane. Tussa er Jan Helgøy gode på kundehandsaming, både innan kundeservice Ingrid Opedal og fakturering. Vi har likevel som mål å betre dette Ole Johan Rekkedal (tilsetterepr.) både med å vidareutvikle telefonsystemet, kunde Vivian Roppen (tilsetterepresentant) handsamingssystemet og rutinar for fakturering og Rune Totland (tilsetterepresentant) innkrevjing. Ørsta, i styret for Tussa Kraft AS Svein Gjelseth Ola Perry Saure Signe Turid Barstad Bjørn Berge styreleiar nestleiar styremedlem styremedlem styremedlem styremedlem Jan Helgøy Ingrid Opedal Vivian Roppen Erling Kleppestrand Lise A. Ulstein Elling Dybdal styremedlem styremedlem styremedlem varamedlem varamedlem adm.dir. 14 Hilde Marie Brungot Gunn Berit Gjerde

15 Årsrapport Resultatrekneskap Tal i mill. kr KONSERN 29 TUSSA KRAFT AS Note 29 DRIFTSINNTEKTER 272,8 358,9 335,3 Energisal 2,3,18 193, 273, 167,2 Nettinntekt 1,2,19 179,7 186,9 191,4 Andre inntekter 1,2 23,4 23, 2,5 645,6 818,8 693,9 SUM DRIFTSINNTEKTER 23,4 23, 2,5 45,6 53,7 58,7 126,9 24,6 164, Energikjøp og overføringskostnad 177,3 176,9 188,8 Løns og personalkostnad 81,7 84,4 91,7 Ordinære avskrivingar 2,8,9 2,8 1,2 1,3 88,9 86,4 12,1 Andre driftskostnader 6,2 14,4 11,9 11,2 1, 8 1, 23 39,7 33, 31,6 16,3 1 11, DRIFTSKOSTNADER Varekjøp Nedskriving anleggsmidlar 2,5,3 1,7 Tap på fordringar 522,9 642,3 625, 122,7 176,5 68,9 2 4,5 22,5 19,9 19, SUM DRIFTSKOSTNADER DRIFTSRESULTAT FINANSINNTEKTER/FINANSKOSTNADER Renteinntekt konsernselskap (netto) 22 42,7 31,7 25,9 2, 1,7,8 Andre renteinntekter/konsernbidrag 22 71,9 91,7 94,4,1 13,4 6,3 Anna finansinntekt 22 2,6 13,8 36, Gev. verdiendring markn.b. oml.middel 22 36, 1,,2 Tap verdiendring markn.b. oml.middel 22,2 1, 47,6 33,4 45,2 Rentekostnader 22 56,9 45,6 54,4,5 1,1 Nedskriving finansielle anleggsmidlar 22,5 1,1 19,3 39,4 SUM FINANSPOSTAR 6,2 9,6 11,3 112,6 157,2 29,5 RESULTAT FØR SKATTEKOSTNAD 43,9 8,7 9,3 5,8 81,8 45,7 Skattekostnad ord. resultat 12,5 22,4 18,9 61,8 75,4 16,2 31,4 58,2 71,4 Konsernbidrag 31,4 12,6 35,3 45,6 36,1 31,4 58,2 71,4 1,7 ÅRSOVERSKOT/UNDERSKOT OVERFØRINGAR Til /frå fond 36,1 45,6 Til utbyte 25,7 29,8 16,2 Til/frå fond i konsern 61,8 75,4 16,2 SUM OVERFØRINGAR 21 15

16 Re s u ltat r ekne s k a p o g b a l a n s e Balanse Tal i mill. kr KONSERN 29 TUSSA KRAFT AS EIGNELUTAR Note 29 Anleggsmidlar Immaterielle eigedelar 1,5 2 2,6 Vassdragsrettar,varemerke,m.m 1,9 8,2 8,1 2,2,3 26,2 Utsett skattefordel 1,7 23,4 19,9 17,8 Goodwill 1,9 54,1 4,2 64,6 8,2 8,1 Sum immaterielle eigedelar Varige driftsmidlar 98,9 133,2 157,4 Transport/maskinar/inventar 1,8 1,4 2,4 3,5 654, 632, 648,9 Kraftproduksjonsanlegg 1,8 458,7 528, 516,3 Nettanlegg 1,8 13,1 13,5 115,6 Bygningar og bustader 1,8 1,4 1,4 Anlegg under arbeid 1,8,7,8 3,5 3,9 4,3 1,1 698,6 698,6 698,4 13,14 55,1 55,1 55, ,6 31,4 3,7 5 8,3 8,6 7,7 48,7 82,7 29,1 1363,3 1479,4 1647,3 Sum varige driftsmidlar Finansielle anleggsmidlar Aksjar i dotterselskap Lån til dotterselskap Andre aksjar og liknande 33,8 38, 36,9 36,3 39,6 28,7 Pensjonsmidlar Sum langsiktige plasseringar 1288,6 1288,7 1286,9 SUM ANLEGGSMIDLAR 13,3 13,8 1291,2 1,24 7,1 77,6 65,6 1487,5 1597,3 1777,5 14,8 15,5 2,3 69,9 19,1 11, Kundefordringar 14 1,8 1, 67,5 114,4 44,7 Andre fordringar 12,14 49,6 411,2 281, 137,4 223,5 145,6 Sum fordringar 411,4 411,2 28 OMLØPSMIDLAR Sum lager driftsmateriell Fordringar Investeringar,8,9,9 Marknadsbaserte obligasjonar 1,9,9,8 Marknadsbaserte aksjar 1 1,7 1,7 Andre markn.baserte fin. instrument 1 1,7 1,7 2,5 2,6,9 Sum marknadsbasert investering,9 2,6 2,5 5,5 65,9 56,8 Kontantar, bankinnskot 1,4 1,3 1,2 Sum betalingsmidlar Betalingsmidlar 5,5 65,9 56,8 25,2 37,4 223,6 1692,8 194,8 21,2 16 SUM OMLØPSMIDLAR SUM EIGNELUTAR 15 1,4 1,3 1,2 413,7 415,1 283,7 1714, 1715,8 1574,9

17 Årsrapport Balanse Tal i mill. kr KONSERN 29 TUSSA KRAFT AS EIGENKAPITAL OG GJELD Note 29 EIGENKAPITAL Innskoten eigenkapital 29,6 29,6 29,6 Aksjekapital 16 29,6 29,6 29,6 3,8 3,8 3,8 Eigne aksjar 16 3,8 3,8 3,8 334,1 321,6 32,5 Fond/overkursfond ,6 192,6 192,6 Minoritet 16,1 359,8 347,4 346,3 Sum innskoten eigenkapital 148,8 191,1 176,1 Sum anna eigenkapital 58,7 538,4 522,4 SUM EIGENKAPITAL 218,4 218,4 218,4 166, 134,6 122, 384,4 352,9 34,3 Opptent eigenkapital 16 GJELD Avsetning for forplikting 14,2 1,3,6 Pensjonsforpliktingar 5,2,3 2,8 7 1,7 5,3 4,5 1,9 5,6 7, ,4 145,4 869, 75,9 75,9 75,9,1 Utsett skatt 14,2 1,2,6 Sum avsetning for forplikting 875,7 15,4 1131,3 Langsiktig gjeld Langsiktige lån Ansvarleg lån i dotterselskap 13,14 Anna langsiktig gjeld 17,9 16,7 15,3 893,6 167,1 1146,6 46,3 63,2 25,7 Korts.konv.lån/gjeld kredittinst. 37,5 1,4 6,7 Leverandørgjeld 51,6 61,9 71,2 Betalbar skatt Skattetr., andre trekk, off.avg. 12 Sum langsiktig gjeld 122,3 1121,3 944,9 25,7 63,2 45,3 Kortsiktig gjeld 24,8 28, 33,6 36,1 45,6 8 97,9 14,4 Anna korts. gjeld Sum kortsiktig gjeld Avsett utbyte 14 4,8 5,3 7 15,9 21,7 15,5 15 1,5 1,4,9 16,21 45,6 36,1 77,5 14,2 179, ,2 298,1 331,6 236, 282,4 1184,1 1366,4 1478,8 SUM GJELD 1329,6 1362,9 1234,6 1692,8 194,8 21,2 SUM EIGENKAPITAL OG GJELD 1714, 1715,8 1574,9 125,4 Ørsta, i styret for Tussa Kraft AS Svein Gjelseth Ola Perry Saure Signe Turid Barstad Bjørn Berge styreleiar nestleiar styremedlem styremedlem Hilde Marie Brungot Gunn Berit Gjerde styremedlem styremedlem Jan Helgøy Ingrid Opedal Vivian Roppen Erling Kleppestrand Lise A. Ulstein Elling Dybdal styremedlem styremedlem styremedlem varamedlem varamedlem adm.dir. 17

18 Innhaldsliste notar n o ta r t il r ekne s k a p en Note 1 Rekneskapsprinsipp 22 Note 2 Nøkkeltal på forretningsområde 22 Note 3 Kraftomsetning 23 Note 4 Lønskostnader, tal tilsette, godtgjeringar, lån tilsette m.m. 23 Note 5 Pensjonar 25 Note 6 Andre driftskostnader 25 Note 7 Skatt 27 Note 8 Varige driftsmidlar 28 Note 9 28 Note 1 Dotterselskap, tilknytte selskap m.m. 29 Note 11 Andre aksjar og langsiktige fordringar 29 Note 12 Fordringar og gjeld 3 Note 13 Ansvarlege lån 3 Note 14 Mellomverande med selskap i same konsern 31 Note 15 Bankinnskot 31 Note 16 Eigenkapital 31 Note 17 Aksjekapital og aksjonærinformasjon 32 Note 18 Risikostyring 33 Note 19 Monopolverksemd 33 Note 2 Avgifter og erstatningar 33 Note 21 Utbyte 33 Note 22 Postar som er samanslegne i rekneskapen 34 Note 23 Tap på krav 34 Note 24 Varelager 34 Note 25 Nærståande partar 34 Note 26 Leasingavtalar Immaterielle eigedelar

19 Årsrapport Notar til rekneskapen Note 1. Rekneskapsprinsipp Årsrekneskapen er sett opp i samsvar med rekneskapslova og god rekneskapsskikk. Konsernrekneskapen er utarbeidd etter einsarta prinsipp, ved at dotterselskapa følgjer dei same rekneskapsprinsippa som morselskapet. Aksjar i dotterselskap og tilknytte selskap Dotterselskap er selskap der morselskapet har bestemmande innverknad (kontroll). Investeringar der vi har betydeleg innverknad, er definert som tilknytte selskap. Dotterselskap i konsernet Tussa Energi AS Sunnmøre Energi AS Tussa Nett AS Tussa IKT AS Tussa24 AS Ose & Aarseth AS Mørekraft AS Enøksenteret AS Rud Elektro AS Tilknytte selskap i konsernet Fjordane Bioenergi AS Forretnings Eigardel kontor Ørsta 1 % Ørsta 1 % Herøy 1 % Ørsta 1 % Herøy 1 % Ørsta 1 % Ørsta 1 % Ørsta 1 % Ulstein 1 % Stryn 5 % Rekneskapsprinsipp for aksjar i dotterselskap og tilknytte selskap Aksjar i dotterselskap og aksjar i tilknytte selskap er vurdert etter kostmetoden i selskapsrekneskapen. Konsolideringsprinsipp I konsernrekneskapen er posten aksjar i dotterselskap erstatta med dotterselskapet sine eigedelar og gjeld. Konsernrekneskapen er utarbeidd som om konsernet var ei økonomisk eining. Transaksjonar og mellomverande mellom selskapa i konsernet er eliminert. Aksjar i tilknytte selskap vert vurdert etter eigenkapitalmetoden i konsernrekneskapen. Kjøpte dotterselskap er rekneskapsført i konsern rekne skapen med basis i morseselskapet sin kostpris. Kostpris er tilordna identifiserbare eigedelar og gjeld i dotterselskapet, som er ført opp i konsernrekneskapen til verkeleg verdi på kjøpstidspunktet. Eventuelle meirverdiar ut over det som kan verte vist til for identifiserbare eigedelar og gjeld er balanseført som goodwill. Goodwill er handsama som ein rest og er balanseført med den delen som er observert i oppkjøpstransaksjonen. Meir (mindre) verdiar i konsernrekneskapen er avskrive (inntektsført) over dei oppkjøpte eigedelane si forventa levetid. Salsinntekter Inntektsføring ved sal av varer skjer på leveringstidspunktet (transaksjonstidspunktet). Inntektsføring av tenester skjer etter kvart som tenesta vert levert. Ved fysisk og finansiell handel med kraft som er gjort opp med marginoppgjer, er gevinst eller tap på handelen bokført med nettobeløpet. Innanfor installasjonsverksemda er anleggskontraktar rekneskapsført etter løpande avrekning med påslag av forteneste, slik at inntekt er resultatført i takt med fullføring av prosjektet. Kontraktskostnadene er saman stilt med opptent inntekt. Fullføringsgraden på eit tidspunkt er målt som del påløpne kontraktskostnader av totale estimerte kontraktskostnader. Nettverksemda er regulert av styresmaktene, ved at Noregs vassdrags og energidirektorat (NVE) fastset årlege inntektsrammer for kvart selskap. Konsernet inntektsfører inntektsramma inkludert ev. renter av mindreinntekt frå tidlegare år. Klassifisering og generelle reglar for vurdering av balansepostar Eigedelar bestemt til varig eige og bruk er klassifisert som anleggsmiddel. Eigedelar som er knytt til varekretsløpet, er klassifisert som omløpsmiddel. Fordringar er klassifisert som omløpsmiddel viss dei skal betalast tilbake i løpet av eitt år etter tidspunktet for utbetaling. For gjeld er analoge kriterium lagt til grunn. Omløpsmiddel er vurdert til lågaste av kostpris og verkeleg verdi. Anleggsmiddel er vurdert til kostpris. Varige anleggsmidlar som har avgrensa levetid, vert avskrive lineært over forventa økonomisk levetid. Viss verkeleg verdi av anleggsmiddelet er lågare enn balanseført verdi, vert det gjort nedskriving til verkeleg verdi basert på prinsippa i rekneskapsstandarden om nedskriving. Immaterielle verdiar Goodwill Goodwill har oppstått i samband med kjøp av verksemd. Avskriving av goodwill skjer lineært over forventa økonomisk levetid. 19

20 n o ta r t il r ekne s k a p en Vassdragsrettar Tussa har ein kombinasjon av leigde og eigde vassdragsrettar knytt til selskapet sine 15 kraftverk. Målt i GWh eig Tussa 55,6 % av rettane og leiger resterande 44,4 %. Eigde vassdragsrettar er bokførte i rekneskapen til ein samla verdi på 9,9 mill. kr. Vassdragsrettane er vurderte som evigvarande og blir d ifor ikkje avskrivne. Dei leigde fallrettane fordeler seg på vassdraga Tussa (47 %), Åmela (59 %), Gjerdsvika (87 %), Sørbrandal (86 %), Vedeld (1 %) og Urke (1 %). Prosentsatsen viser kor stor del i GWh Tussa leiger i vassdraget. Leigde vassdragsrettar er vurderte som operasjonelle leigeavtalar. innskot er betalt, har selskapet ingen andre pensjonsforpliktingar. Tussa Nett AS, Tussa Energi AS og Tussa Kraft AS innførte same ordning frå 1. juli. Etter reglane for innskotspensjon har vi i alle selskap bokført premie fond og innskotsfond frå, jf. NRS 8. Premie til ny AFPordning er kostnadsført på lik linje med innskotspensjonen. Usikra pensjonsordning Selskapa Tussa Kraft AS, Tussa Nett AS, Tussa Energi AS og Tussa24 AS har også usikra pensjonsordning i form av tariffesta avtalefesta førtidspensjonsordning. Varelager Varige driftsmidlar Varige driftsmidlar er balanseført og avskrivne over driftsmiddelet si venta økonomiske levetid. Vedlikehald av driftsmidlar er kostnadsført under driftskostnader, medan påkostningar eller forbetringar er tillagt driftsmiddelet sin kostpris og avskrive i takt med driftsmiddelet. Byggjelånsrenter er aktivert. Anleggsbidrag er ført brutto i anleggsregisteret, og inntektsført i takt med avskrivinga på anleggsmiddelet som det er kravd anleggsbidrag for. Andre anleggsaksjar Andre anleggsaksjar er vurdert til lågaste av historisk kostpris og verkeleg verdi. Lager av innkjøpte varer er verdsett til lågaste av kostpris og verkeleg verdi, tilordna etter FIFOmetoden. Vassmagasin I samsvar med etablert praksis i bransjen, er magasinlagera ikkje tekne med i balansen. Fordringar Kundefordringar og andre fordringar er oppført i balansen til pålydande etter frådrag for avsetning til forventa tap. Avsetning til tap er gjort på grunnlag av både generelle og individuelle vurderingar av fordringsmassen. For sluttbrukarkundefordringane er det avsett eit estimat basert på erfaringstal for tap. Pensjonar Meir/mindreinntekt innanfor nettverksemda Ytingsbasert pensjonsordning Selskapa Tussa Kraft AS, Tussa Nett AS og Tussa Energi AS har sikra pensjonsordning for tilsette fram til 36.. Pensjonskostnader og pensjonsforpliktingar er utrekna etter lineær opptening basert på føresetnader om diskonteringsrente, framtidig regulering av løn, pensjonar og ytingar frå folketrygda, framtidig avkastning på pensjonsmidlar, samt aktuaren sine føresetnader om sjansen for død, frivillig avgang, osb. Ordninga er under avvikling, og alle aktive i ordningane har fått utferda fripolise med verknad frå 36.. Pensjonistane skal framleis vere att i ordningane med oppsette rettar og årleg oppjustering av Gregulering. Arbeidsgjevaravgifta er kostnadsført basert på innbetalt pensjonspremie for sikra (kollektive) pensjonsordningar, medan ho er periodisert i samsvar med endring i pensjonsforpliktinga for usikra pensjonar. Kvart år vert avviket mellom faktiske tariffinntekter og godkjent inntekt (inntektsramme), utrekna i form av ei meir/mindreinntekt. Akkumulert meir/mindreinntekt (saldo) vert rekneskapsført anten som gjeld til eller fordring på nettkundane. Av akkumulert meir/ mindreinntekt vert det rekna rente, basert på rentesats fastsett av NVE. Innskotsbasert pensjonsordning For selskapa Tussa24 AS, Tussa IKT AS, Rud Elektro AS og Ose & Aarseth AS er det etablert innskotsbasert pensjonsordning. Årleg premie (innskot) til pensjonsordninga representerer årleg pensjonskostnad. Det er berekna arbeidsgjevaravgift av innskotet. Når 2 Marknadsbaserte investeringar Marknadsbaserte investeringar er vurderte til verkeleg verdi på balansedagen. Usikre forpliktingar Usikre forpliktingar er rekneskapsført dersom det er meir sannsynleg at dei kjem til oppgjer, enn at dei i kkje kjem til oppgjer. Beste estimat er nytta ved utrekning av oppgjersverdi. Konsernkontoordning Tussa Kraft AS inngår i konsernkontoordning saman med dotterselskapa. Innskotskonti og lånekonto er summert opp mot ein toppkonto som til ei kvar tid syner mellomverande mot banken. Til toppkontoen (som har negativ saldo) knyter det seg ein kassa kreditt

21 Årsrapport på 1 mill. kr. Rentekostnader til banken av negativ saldo på toppkontoen er klassifiserte som ekstern rentekostnad i mor og konsern. Renteinntekter eller rentekostnader i tilknyting til underkonti i konsernkontoordninga er klassifiserte som interne renteinntekter og interne rentekostnader i resultatrekneskapen til dei einskilde selskapa, og eliminerte i konsernet. Konsernkontoordninga er presentert netto i rekneskapen. Skattar Skatt på allmenn inntekt Skattekostnaden i resultatrekneskapen omfattar både betalbar skatt og endring i utsett skatt. Utsett skatt utgjer 28 % av mellombelse skilnader mellom rekneskapsmessige og skattemessige verdiar, samt skattemessig underskot til framføring ved utgangen av rekneskapsåret. Skatteaukande og skatteredu serande mellombelse skilnader som reverserer i same periode, er utlikna. Netto utsett skattefordel er b alanseført i den grad det er sannsynleg at denne kan bli nyttegjort. Utsett skatt og utsett skattefordel som kan balanseførast, er ført netto i balansen. Naturressursskatt For kraftverk med påstempla merkeyting på generator meir enn kva skal det svarast naturressursskatt. Naturressursskatten er utrekna for det enkelte kraftverk, og utgjer 1,3 øre/kwh basert på gjennomsnittleg produksjon dei siste 7 åra. Naturressursskatten er avrekna mot ordinær inntektsskatt til staten. Grunnrenteskatt Kraftproduksjonen er også pålagt ein særskilt grunnrenteskatt. Grunnrenteskatten er utrekna for kraftverk med merkeyting på generator over kva, og utgjer 3 % av normert resultat utover utrekna friinntekt. Negativ grunnrenteinntekt kan framførast og motreknast mot seinare positiv grunnrenteinntekt i same kraftverk. Negativ grunnrenteinntekt opptent i 27 og seinare i eit kraftverk kan motreknast mot positiv grunnrenteinntekt opptent i eit anna kraftverk i same selskap eller konsern. Betalbar grunnrenteskatt for kraftverk med netto positiv grunnrenteinntekt er bokført som skattekostnad. Det er også endring i utsett skatt på grunnrente. Viser elles til skattenoten der det er laga til ein spesifikasjon av grunnrenteskatten i året. Finansielle instrument I rekneskapen er finansielle derivater handsama i samsvar med intensjonen når ein inngår avtalane. Tussa inngår finansielle kontraktar hovudsakleg for å pris sikre delar av kraftproduksjonen i Tussa Energi AS og prissikre delar av Tussa24 AS sitt kraftkjøp som skal seljast vidare til sluttbrukarar. Dei finansielle kontraktane er hovudsakleg handla i terminmarknaden på Nasdaq OMXbørsen. Tap og gevinst på dei finansielle kontraktane er utrekna som differansen mellom kontraktspris og spotpris. Realiserte tap/gevinstar er resultatført i leveringsperioden. Tussa Energi AS har i tillegg ein eigen portefølje med finansielle kontraktar som er inngått med utgangs punkt i å tene på prissvingingar, altså trading. Både realiserte og urealiserte tap og gevinstar knytt til tradingporteføljen vert resultatført. Det er utarbeidd risikodokument som set rammer for den finansielle handelen og grense for risikoeksponeringa. Renteinstrument Rentebyteavtalar er inngått for å tilpasse løpetid og rentesensivitet i ein låneportefølje. Avtalane er inngått innanfor ramma av gjeldande rentesikrings strategi. Rentebyteavtalar er styrt samla saman med konsernet sin totale innlånsportefølje. Med verknad frå 26 har ein valt å sjå på renteelementet i inntektsramma for nettverksemda som ein del av sikrings strategien, jf. avsnittet under note 18 om renterisiko. Valutainstrument Pengepostar i utanlandsk valuta er vurdert etter k ursen på balansedagen. Tussakonsernet er eksponert for valutarisiko fordi oppgjersvalutaen på finansielle kraftkontraktar handla mot Nasdaq OMX er Euro. Det er difor etablert ein valuta sikringsstrategi som er klar på at finansielle kraftkontraktar notert i Euro med intensjon om anten å prissikre produksjonen eller å dekkje inn sluttbrukar sal til fastprisproduktet, skal valutasikrast. Valutaterminkontraktar er nytta som sikringsinstrument. Realiserte vinstar og tap på terminkontraktane er ført i leverings perioden. Verdien av valutasikringsporte føljen er halden utanfor balansen. Prinsipp for kontantstraumoppstilling Kontantstraumoppstillinga er utarbeidd etter den indirekte metoden. Kontantar omfattar kontantar, bankinnskot og andre kortsiktige likvide plasseringar som ved umiddelbar og uvesentleg kursrisiko kan konverterast til kjende kontantbeløp og med forfallsdato kortare enn tre månader frå kjøpsdato. Leasingkontraktar Finansielle kraftkontraktar Konsernet nyttar finansielle bilaterale kontraktar, termin kontraktar (forward og futures) og opsjonar. Rekneskapsmessig vert leasingkontraktane behandla som operasjonell leasing, kostnadsført som vanleg leigekostnad og klassifisert som ordinær driftskostnad. 21