Årsrapport 2010 Årsmelding frå styret, rekneskap og notar

Transkript

1 Årsrapport 2010 Årsmelding frå styret, rekneskap og notar

2

3 Årsrapport Organisasjon og bakgrunn 5 Nøkkeltal konsernet 6 Årsmelding frå konsernstyret 15 Resultatrekneskap Innhald 16 Balanse 19 Innhald notar 20 Notar til rekneskapen 35 Kontantstraumanalyse 36 Revisjonsmelding 38 Samfunnsrekneskap 39 Verdivurdering konsernet 39 Status for eigarstyring og selskapsleiing 42 Organisation and history 44 Profit and loss 45 Balance 3

4 Organisasjon og bakgrunn Organisasjon og bakgrunn Tussa Kraft AS Tussa Energi AS Sunnmøre Energi AS Tussa IKT AS Tussa Nett AS Tussa-24 AS Enøk-senteret AS Fjordane Bioenergi AS 50 % Merit Platform Partner AS 20% Ose & Aarseth AS 100% Rud Elektro AS 100% Elsikkerhet Møre AS 33,3% Tussa Kraft AS vart stifta I 1949 og har sidan det vore kraftleverandør på søre Sunnmøre. selskapet har vore med i den store utviklinga i regionen, både med omsyn til industrialisering generelt, og i kraftforsyninga spesielt, og i dag er Tussa Kraft AS morselskapet i eit leiande energi- og kommunikasjonskonsern på Nord-Vestlandet. Tussakonsernet tilbyr eit breitt produktspekter innan energi, IT og kommunikasjon. Dyktige og framsynte medarbeidarar gjer dette mogleg. Visjon Tussa med kraft til å skape miljøvennlege og framtidsretta løysingar. Forretningsidé Tussa skal drive forretningsverksemd med utgangspunkt i produksjon, overføring og omsetning av energi- og kommunikasjonsprodukt. Varer og tenester skal vere basert på Tussa sin infrastruktur eller kjernekompetanse. Organisering Tussa er organisert som konsern med morselskapet Tusa Kraft AS som 100 % eigar av dotterselskapa Tussa Energi AS, Sunnmøre Energi AS, Tussa Nett AS, Tussa IKT AS, Tussa-24 AS og Enøk-senteret AS. I tillegg eig Tussa Nett AS 100 % i installasjonsselskapa Ose & Aarseth AS og Rud Elektro AS, og 33,3 % i Elsikkerhet Møre AS. Tussa IKT AS eig 20 % av applikasjonsleverandørselskapet Merit Platform Partner AS. Administrative støttefunksjonar innan økonomi, finans, innkjøp, personal og informasjon er samla i morselskapet, som yter desse tenestene til dotterselskapa. Kraftstasjonar Kommunesenter/ tettstader tettstader Ålesund ULSTEINDALEN Fosnavåg Hareid Ulsteinvik GJERDSVIK Larsnes VEDELD SØRBRANDAL Fiskå DALE NESSET VARTDAL Ørsta Volda VATNE BJØRDAL Sykkylven TRANDAL Stranda URKE TUSSA ÅMELA KOLFOSSEN KOPA Grodås 4

5 Årsrapport 2010 Nøkkeltal konsernet Resultat og balanse (Tal i mill. kr) Energisal 358,9 272,8 344,9 261,4 263,8 223,4 245,4 200,4 Nettleige 273,0 193,0 171,5 175,3 186,4 173,4 184,9 196,5 Driftsinntekter 818,8 645,6 662,0 584,6 564,5 511,7 529,0 501,2 Driftsresultat 176,5 122,7 178,0 150,5 103,7 110,5 95,2 96,2 Årsresultat 75,4 61,8 43,9 66,5 32,8 55,1 42,4 44,5 Investeringar 205,5 88,5 104,5 182,4 79,8 87,9 76,8 103,3 Totalkapital 1 904, , , , , , , ,2 Eigenkapital 538,4 508,7 474,1 462,4 428,2 407,5 706,4 715,4 Utbyte 45,6 36,1 32,2 32,2 30,9 30,9 36,0 36,0 Utbyte pr. aksje i kr Lønsemd Totalkapitalrentabilitet 10,7 % 9,6 % 11,9 % 10,4 % 7,1 % 7,4 % 6,4 % 6,4 % Eigenkapitalrentabilitet 30,0 % 22,9 % 24,5 % 26,8 % 17,7 % 15,9 % 10,0 % 10,0 % Resultatgrad 23,0 % 23,5 % 28,7 % 27,5 % 19,4 % 22,5 % 19,0 % 20,6 % Kapitalomløp 0,46 0,41 0,43 0,38 0,36 0,33 0,33 0,31 Kapitaltilhøve Eigenkapitalprosent 28,3 % 30,0 % 28,6 % 28,4 % 28,0 % 25,4 % 45,3 % 43,6 % Rentedekningsgrad 5,6 3,3 2,4 3,7 3,0 4,2 3,3 3,1 Likviditetsgrad 1 1,0 0,7 0,7 0,8 1,1 0,7 2,0 2,5 Utbyteprosent 60 % 58 % 73 % 48 % 94 % 56 % 85 % 81 % Personal Fast tilsette Omsetning pr. tilsett 2,80 2,30 2,55 2,33 2,26 2,11 2,23 2,18 Driftsresultat pr. tilsett 0,60 0,44 0,68 0,60 0,41 0,46 0,40 0,42 Lønsemd Totalkapitalrentabilitet Eigenkapitalrentabilitet Resultatgrad (Resultat før ekstraordinære postar + Finanskostnader) / Gjennomsnittleg totalkapital Resultat før ekstraordinære postar / Gjennomsnittleg eigenkapital (Resultat før ekstraordinære postar + Finanskostnader) / (Finansinntekter + Driftsinntekter) Kapitaltilhøve Eigenkapitalprosent Rentedekningsgrad Likviditetsgrad 1 Utbyteprosent Eigenkapital / Totalkapital (Resultat før skatt + Finanskostnader) / Finanskostnader Omløpsmidlar / Kortsiktig gjeld Utbyte / Årsresultat 5

6 Årsmelding frå konsernstyret Årsmelding frå konsernstyret 2010 Tussa er eit leiande energi- og kommunikasjonsselskap på Nord-Vestlandet. Selskapet driv forretningsverksemd med utgangspunkt i produksjon, overføring og omsetning av energi og kommunikasjonsprodukt. Visjonen er å ha kraft til å skape miljøvennlege og framtidsretta løysingar. Leverte varer og tenester er baserte på Tussa sin kjernekompetanse og infrastruktur. God kvalitet, lokal forankring og samfunnsansvarlege og framtidsretta handlingar, skal gjere Tussa til kundane sitt førsteval. Lokalisering Tussa Kraft vart stifta i Tussa er organisert som konsern, der morselskapet Tussa Kraft AS eig 100 % i dotterselskapa Tussa Energi AS, Sunnmøre Energi AS, Tussa Nett AS, Tussa IKT AS, Tussa-24 AS og Enøk-senteret AS. I tillegg eig Tussa Nett AS 100 % av aksjane i installasjons-selskapa Ose & Aarseth AS og Rud Elektro AS. Tussa Kraft AS har hovudkontor i Ørsta kommune. Aksjonærpolitikk Det er viktig for selskapet å ha interesserte og engasjerte aksjonærar. Dette skal Tussa oppnå mellom anna ved å skape verdiar for aksjonærane i form av utbyte og verdistigning av aksjane, utan at kundane skal bli utsette for monopolmakt. Grunnlaget for verdistigninga av aksjane kjem frå investeringar av den delen av årsresultatet som ikkje blir betalt ut i utbyte. Desse investeringane skal gjerast med eit samfunnsansvarleg og langsiktig perspektiv. Aksjonærane har inngått ein avtale seg imellom som strekkjer seg fram til Denne avtalen har sikra ro på eigarsida i avtaleperioden. I avtalen står det at Tussa framleis skal vere ei sjølvstendig, leiande, samfunns- og utviklingsorientert verksemd. Utbyte Eksisterande aksjonæravtale indikerer at Tussa skal ha som mål å betale ut eit utbyte til den einskilde aksjonær på minimum kr pr. aksje. Dersom overskotet gir grunnlag for større utbyte enn kr pr. aksje, vert utbyte ut over kr pr. aksje å vurdere av styret. Utbytet som blir delt ut til eigarane skal vere forsvarleg i høve til det som er berekraftig for selskapet i eit langsiktig perspektiv. Av energiselskap det er naturleg å samanlikne seg med, har Tussa låg eigenkapitalprosent. Styret ser det som viktig å halde eigenkapitalen rundt 30 %. Med det vi ser føre oss i dag og i eit 5 års perspektiv, er det grunnlag for eit utbytemål på kr pr. aksje og samstundes ha ein forsvarleg eigenkapital. Styret legg vidare til grunn at utbytet skal utgjere det høgste av kr pr. aksje og 60 % av resultatet etter skatt. Det vil medføre at i år med gode resultat vil utbytet bli større enn målet på kr pr. aksje. På den andre sida vil dette medføre at utbytet frå eit år til neste år kan bli redusert. I 2010 leverer Tussa det beste årsresultatet etter skatt i konsernet si historie og styret legg difor opp til eit utbyte på 60 % av resultatet noko som utgjer kr pr. aksje. Utbytet i 2009 var til samanlikning kr pr. aksje. Organisasjon og arbeidsmiljø Personalomsetninga i 2010 har auka frå Vi har både erstatta dei som har slutta og auka tal tilsette. Vi har stor søknadsmasse til dei fleste stillingane vi lyser ut, og har fått godt kvalifiserte medarbeidarar i stillingane. Tussa vert sett på som ein trygg og attraktiv arbeidsplass. Vi har gjennom året jobba medvete inn mot ungdomsskular og vidaregåande skular for å vere i betre posisjon når lærlingar skal velje lærebedrift. Det å framstå som ein spanande og attraktiv arbeidsplass for flest mogleg ungdommar, vil vere avgjerande for korleis vi lukkast i åra framover. 6

7 Årsrapport 2010 Tussa har ein gjennomtenkt livsfasepolitikk med fokus på å behalde eksisterande medarbeidarar og kompetansen deira, både i etablerarfasen, midtlivsfasen og seniorfasen. Det er viktig å ha ein personalpolitikk som gjer at medarbeidarane ønskjer å halde fram i Tussa framfor å skifte arbeidsplass eller førtidspensjonere seg. Som ein del av livsfasepolitikken innførte vi i 2009 tiltak for å få eldre arbeidstakarar til å stå lenger i arbeid i staden for å gå av med AFP etter fylte 62 år. Målet har vore å heve pensjonsalderen i Tussa og vi ser at arbeidet har gitt resultat. Berre 3 av 16 med ar beidarar i alderen mellom 62 og 67 år har valt å ta ut AFP. Kvart år framhevar konsernet ein av dei grunnleggjande kjerneverdiane. Fokustemaet for 2010 har vore Kunden. Gjennom felles samlingar for alle tilsette vart temaet teke opp både med intern og ekstern fokus, og ved bruk av både interne og eksterne foredragshaldarar. Temaet vart også vidareført på ei personalsamling på slutten av året, og gjennom leiarmøte og avdelingsmøte i dei respektive selskapa. Det er viktig med motiverte medarbeidarar, og trivsel på jobb gir godt grunnlag for tillit og lojalitet til kvarandre og til omverda. Styret takkar alle tilsette og arbeidstakarorganisasjonane for god innsats og godt samarbeid i Den positive innstillinga og viljen til å sjå framover er ein viktig føresetnad for at Tussa utviklar seg som selskap. I 2010 var sjukefråværet i Tussa på dagsverk. Frå 2009 er dette ein auke frå 4,8 % til 5,2 % for konsernet. Samanliknar vi oss med andre er ikkje nivået unormalt, men vi er ikkje nøgde med at det aukar. Langtidssjukefråværet mellom dagar har hatt den største auken, medan fråvær over 40 dagar har gått litt ned. Som IA-bedrift har Tussa følgt opp alle fråvær og har brukt gradert og aktiv sjukmelding som eit viktig hjelpemiddel til å føre tilsette tilbake i jobb. Vi har eit tett samarbeid både mot bedriftshelsetenestene og NAV/Trygd. Skadestatistikken for Tussa viser at vi har fått innrapportert 10 skadar i 2010, ein skade mindre enn året før. Fråvær som følgje av skadar auka frå 26,5 dagar til 29 dagar i Det vert fokusert på oppfølgingsplan for skadar og nestenulykker, der det er sett fokus på førebygging og dokumentasjon av kva vi gjer for å hindre skadar. Det er gjennomført målingar av dei psykologiske og sosiale forholda i Tussa i perioden rundt årsskiftet 2010/2011. Målet er at tilfredsheitsindeksen for konsernet skal vere over 65 på ein skala frå Resultatet for siste måling viser at indeksen ligg på 65,2 mot 64,3 i Rapportane frå bedriftshelsetenestene stadfestar dette, og gir jamt over eit positivt bilete av situasjonen. Trass i ein auke i sjukefråværet, reknar vi Tussa som ein god og trygg arbeidsplass. HMS Bedrifts- og arbeidsmiljøutvalet (BAMU) i Tussa har hatt seks møte i 2010 der både arbeidsmiljøsaker og Tussa sin personalpolitikk har vore drøfta. Tussa har eit internkontrollsystem som fungerer godt og er lett å bruke. Dei tilsette brukar systemet som eit arbeidsverkty der oppgåver og rutinar er dokumenterte. Systemet er lett tilgjengeleg gjennom Tussa sitt intranett og er lett å oppdatere. 7

8 INVESTERINGAR Mill. kr SJUKEFRÅVÆR Prosent DRIFTSINNTEKTER Mill. kr DRIFTSRESULTAT Mill. kr Prosent EIGENKAPITALPROSENT ÅRSRESULTAT Mill. kr

9 Årsrapport 2010 NØKKELTAL FOR HMS-TILSTANDEN Nøkkeltal for HMS-tilstanden Registrerte arbeidsulykker Fråvær som følgje av arbeidsulykker (dagar) 29 26,5 268, , Sjukefråvær (%) 5,2 4,8 4,5 4,4 4,7 6,4 4,9 6,1 Gjennomsnittsalder personale (år) 43,1 43,5 42,6 43,2 42,0 42,9 Medarbeidarar over til attføring Medarbeidarar over til uføretrygd 0,5 3,3 0, Medarbeidarar over til førtidspensjon (AFP - årsverk) 0,7 0,7 2, ,5 2,5 0 Personalomsetning (%) 4,8 2,5 4,2 5,9 4,7 3,7 0,8 0,4 Personalomsetning (%) = Tal på arbeidstakarar som har sagt opp / totalt tal arbeidstakarar x 100 Medarbeidarar I 2010 vart det tilsett 25 nye personar i konsernet, og 14 personar slutta. Dette inkluderer tal også frå Rud Elektro AS som ikkje har vore med tidlegare. Tussa har ansvaret for 25 lærlingar innan faga elkraft og elektro. 4 lærlingar tok fagbrev i Morselskapet hadde i fast tilsette og konsernet hadde 292. I tillegg kjem lærlingar og vikarar/engasjementstillingar. Totalt tal årsverk for konsernet inkludert vikarar og lærlingar var 326,8 pr Gjennomsnittsalderen i Tussa er 43 år. Likehandsaming Tussa har som utgangspunkt at personalpolitikken skal vere tilrettelagt slik at han stimulerer til ei aktiv likehandsaming både når det gjeld kjønn og etnisitet. Vi har retningslinjer for tilsetjing som skal fremje likestilling, og eit lønssystem som er nøytralt og skal hindre ulik handsaming. I tillegg har Tussa lagt tilhøva godt til rette med fleksible arbeidstidsordningar og permisjonsvilkår. Dette gjer det mogleg både for kvinner og menn å kombinere jobb og familie på ein god måte. Både energi-, elektro- og IKT-bransjen er sterkt dominert av menn både på fagarbeidar- og ingeniørnivå og det er få kvinnelege søkjarar til slike jobbar. Det er likevel i dag kvinnelege fagarbeidarar, ingeniørar og leiarar på alle nivå i organisasjonen. I Tussa er vel kvar femte medarbeidar kvinne. Kvinnedelen har gått litt ned siste året, grunna implementering av Rud Elektro AS i statistikkmaterialet. Kvinnedelen i styreverv og leiing har likevel auka frå i fjor. Tussa arbeider medvete for å leggje til rette for at kvinner i sterkare grad søkjer leiarstillingar i Tussa. Tal for likestilling i Tussa Samla tal Tal menn Tal kvinner Kvinnedel i % Styreverv i Tussakonsernet ,0 Konsernleiinga ,3 Leiargruppene i dei ulike selskapa ,5 Avdelingsleiarar ,1 Tal fast tilsette ,9 Ytre miljø Vasskraft er ei rein og vedvarande energikjelde som er svært miljøvennleg sett i forhold til dei fleste andre energikjelder. Likevel påverkar utbyggingar det ytre miljøet. Relevante ulemper og miljøpåverknader blir alltid vurderte opp mot nytteverdien av planlagde prosjekt og alternativ utbygging av ikkje fornybar energi. Energiproduksjon og -distribusjon som skjer i regi av Tussa må ta omsyn til både forsyningstryggleik, lønsemd og miljø. Desse omsyna er ofte i strid med kvarandre, og må difor heile tida vegast opp mot kvarandre. Tussa legg vekt på å dempe negative miljøverknader ved å utforme anlegga slik at dei skal gli godt inn i terrenget. I fleire regulerte vatn blir det sett ut fiskeyngel for å kompensere for eventuelle skadar. Kraftlinjene blir også forsøkt lagt slik at den visuelle effekten blir minst mogleg skjemmande, og det er sett fokus på bruk av miljøvennlege produkt. 9

10 Årsmelding frå konsernstyret UTGREIING AV ÅRSREKNESKAPEN Konsernet Rekneskapen for Tussakonsernet 2010 viser samla driftsinntekter på 818,8 mill. kr (645,6) og eit driftsresultat på 176,5 mill. kr (122,7). Resultat før skatt er 157,2 mill. kr (112,6) og etter skatt er resultatet 75,4 mill. kr (61,8). Tilsvarande tal for 2009 står i parentes. Innanfor drifta har vi ein vekst i omsetninga på 173,2 mill. kr (26,8 %). Årsaka til veksten i kraftinn tektene er høgare kraftprisar enn året før, og auka nettinntekt som både skuldast auke i kraftprisane og auke i forbruket av straum. I same periode viser samla driftskostnader ein vekst på 119,4 mill. kr (22,8 %). Hovudårsaka til veksten er auke i energikjøp- og overføringskostnader som også er basert på kraftprisar og straumforbruk. Konsernet sin eigenkapitalrentabilitet vart 30 % før skatt, mot 22,9 % i Rentabiliteten har styrkt seg som følgje av at resultat før skatt er monaleg auka i Avkastninga på totalkapitalen vart 10,7 % mot 9,6 % i 2009, og dette skuldast at resultat før skatt og netto finanskostnader aukar i forhold til tidlegare år. -Finans Netto finanspostar i konsernet vart -19,3 mill. kr (-10,1). Eksterne rentekostnader vart redusert i året grunna nedgang i renta. Bokførte urealiserte netto gevinstar på valutaterminkontraktane er om lag 11 mill. kr mot 34,8 mill. kr året før. Auken i netto finanspostar skriv seg frå valutaterminkontraktane våre og ikkje frå rentenivået. Av konsernet si samla renteberande gjeld (langsiktig og kortsiktig gjeld) på mill. kr, er 200 mill. kr rentesikra (18 %). Samla durasjon ved utgangen av året er på 1 år og 7 månader. -Skatt Årsrekneskapen for 2010 viser ein skattekostnad på 81,8 mill. kr (50,8). Grunnrenteskatten utgjer 36,9 mill. kr (24,6) av den totale skattekostnaden for konsernet. Konsernet har minimalisert betalbar skatt ved å nytte seg av gjeldande ordningar med konsernbidrag og motrekning av underskot. Skatten som skal betalast for konsernet i inntektsåret 2010 utgjer 61,9 mill. kr (51,6). -Gjeld Renteberande gjeld var ved utgangen av året på mill. kr (917). Konsernet har gjort nye låneopptak i året med 150 mill. kr som ikkje var effektuert pr Kortsiktig gjeld ved utgangen av året var 298,1 mill. kr, ein auke på 21,9 mill. kr frå Hovudårsaka til auken kan knytast til betalbar skatt, utbyte og bonus. Rekneskapen viser at sum gjeld i konsernet utgjer 1 366,4 mill. kr (1 184,1). Etter denne endringa er soliditeten i konsernet på 28,3 %, mot 30 % pr Investering Samla investering i varige driftsmidlar var 205,5 mill. kr i 2010, mot 88,5 mill. kr året før. Dei største investeringane er gjort innanfor fiber, nettanlegg og kraftproduksjonsanlegg. -Kontantstraum Tussakonsernet har gjennom året hatt ein kontantstraum frå driftsaktivitetar på 72,0 mill. kr (126,5). Konsernet har ein likviditetsreserve på 187,1 mill. kr (50,5) ved utgangen av året, og likviditetsgrad 1 er utrekna til 1,0. Tussa Kraft AS sin frie eigenkapital pr Tal i mill. kr Fri eigenkapital før avsett utbyte 189,0 Avsett utbyte 45,6 Fri eigenkapital etter avsett utbyte 143,4 Styret meiner at årsrekneskapen gir eit rettvist bilete av Tussa Kraft AS og Tussakonsernet si stilling. 10

11 Årsrapport 2010 Dei ulike forretningsområda Kraftproduksjon og krafthandel I 2010 vart det produsert 467 GWh frå selskapa sine 15 kraftverk, mot 596 GWh året før. Gjennomsnittleg produksjonskapasitet er på om lag 620 GWh i året. I tillegg til nedgang i produksjonen i året er også magasina våre redusert med 27 GWh frå til Samla driftsresultat frå produksjons- og engrosverksemda vart 137,8 mill. kr (95,7), og resultat før skatt vart 130,3 mill. kr (87,8). Gjennomsnittleg spotpris i 2010 var 46,5 øre/kwh mot 31,1 øre/kwh i I 2010 var 35 % av normalproduksjonen sikra. Kraftnett Tussa Nett AS har eit driftsresultat på 59,2 mill. kr (42,4) i 2010 medan resultatet før skatt er 50,3 mill. kr (33,5). Tussa Nett AS si nettleige vart justert opp i løpet av året. Ein hushaldningskunde med eit årleg forbruk på kwh inkl. mva og inkl. enøkpåslag til Enova men ekskl. forbruksavgift, betalte frå ei samla nettleige på 38,1 øre pr. kwh. Selskapet har ved utgangen av 2010 ei samla mindreinntekt inkludert renter på 8,3 mill. kr. Drifta av nettet har i 2010 vore prega av god stabilitet. Kundeservice og marknad Marknadsføring, sal, fakturering og kundesentertenester for alle produkt som blir levert til privatmarknaden er samla i marknadsselskapet vårt har vore eit år der det har vore krevjande å drive kraftomsetning. Kraftige prisstigningar både i januar/ februar og november/desember førte til stor pressedekning og uro ute hos kundane. Dette vil alltid føre til at ein del kundar vel å skifte kraftleverandør. Tussa har profilert seg som eit lokalt selskap, men ikkje som eit billeg selskap. I slike urolege tider er det dei med mest marknadsmakt som vinn fram, sjølv om også vi har fått tilbake mange misnøgde kundar frå desse selskapa. I bedriftsmarknaden opplevde vi derimot ei svært positiv salsutvikling mot slutten av året. IT og breiband I samband med fibersatsinga kjøpte vi kabel-tvselskapet UnikomTV AS sommaren I denne framstillinga har vi lagt til grunn samla resultat i Tussa IKT AS og UnikomTV AS. Frå 1. januar 2011 vil UnikomTV AS opphøyre og bli lagt inn i verksemda i Tussa IKT AS. Driftsresultatet vart i ,5 mill. kr (-5,3), og resultat før skatt vart på -8,4 mill. kr (-7,1). Kundetilgangen innan breiband og breibandstenester er stigande. Kundane er godt nøgde med breibandsprodukta som vi tilbyr gjennom fibernettet. Gjennom året har vi bygd ut fiber til fleire byggjefelt og levert til om lag 700 kundar på denne teknologien. Også i 2010 har vi hatt høg oppetid på breibandsnettet, noko som har sikra stabile tenester til kundane. Vi har også hatt ei god utvikling innanfor IT-tenester til bedriftsmarknaden. Vi har hatt vekst på alle produktområda; handelsvare, konsulenttenester og driftsavtalar, i løpet av året. Når det gjeld konsernet sine system innanfor IT, tele og fjernstyring, har desse systema vore stabile gjennom året. Tussa-24 AS hadde eit driftsresultat for 2010 på -1,3 mill. kr (0,6) og eit resultat før skatt på -0,1 mill. kr (1,8). Det vart selt 640,4 GWh kraft i Verksemda oppnådde ein volumbasert marknadsdel på 63 % i eige område. Kraft er det mest avgjerande produktet for resultatet i Tussa-24 AS. Dårlegare margin på kraftomsetninga, områdeledd og regulerkraft er hovudforklaringa til det negative driftsresultatet. FINANSIELL RISIKO Marknadsrisiko Resultatet til kraftproduksjonen blir påverka av tilsigssituasjonen og kraftpris. For å redusere risikoen var i gjennomsnitt 35 % av årsproduksjonen i 2010 prissikra ved terminkontraktar og andre finansielle instrument. Tilsvarande er det lagt til grunn ein sikringsstrategi for innkjøp av kraft for vidaresal. 11

12 Årsmelding frå konsernstyret Dette for å sikre konkurransedyktige prisar og inntening på dei ulike produkta. Motpartsrisiko er minimert gjennom bruk av standardiserte kontraktar som er klarerte via Nasdaq OMX (tidlegare NordPool). Valutarisiko Tussa er eksponert for valutarisiko fordi oppgjersvalutaen på finansielle kraftkontraktar handla mot Nasdaq OMX er Euro. Som ein følgje av dette er det etablert ein valutasikringsstrategi nært kopla til finansiell krafthandel. Valutasikringsstrategien er klar på at alle kraftkontraktar notert i Euro med intensjon om enten å prissikre produksjonen eller å dekkje inn sluttbrukarsal til fastprisproduktet, skal valutasikrast. Valutaterminkontraktar vert nytta som sikringsinstrument. Grunna eksponeringa mot Euro for usikra kraftmengde og den historiske og systematiske rentedifferansen som NOK og Euro har, er det i tillegg sett ei ramme på 20 % av langsiktig gjeld til å kunne inngå valutaterminkontraktar. Renterisiko Ettersom Tussa er eksponert for renteendringar gjennom dei låneavtalane som er inngått, har vi vedteke ein rentesikringsstrategi der målsetjinga er å redusere konsernet sin rentesensitivitet. Sidan inntektsramma for monopolverksemda vert regulert i høve til årleg gjennomsnitt av effektiv rente for 5 års statsobligasjon, vil ei renteendring påverke både drifta og finanssida, men utfalla vil gå i ulike retningar. Tussa har difor i sin rentesikringsstrategi valt å la ein del av lånemassen tilsvarande nettkapitalen, liggje usikra. For resterande lånemasse har konsernet ein strategi om å sikre inntil 75 % av gjelda med fast rente. Samla durasjon skal liggje på mellom 1-2,5 år. Tussa nyttar rentebyte-avtalar for å minimere renteeksponeringa. Kredittrisiko Risiko for at motparten ikkje har økonomisk evne til å oppfylle pliktene sine er å sjå på som låg, då det historisk sett har vore lite tap på fordringar. Som sikringsinstrument nyttar konsernet i all hovudsak standardiserte produkt som er klarerte via Nasdaq OMX. For 2010 er det ikkje avsett og bokført større tap enn normalt på fordringar til sluttkundar. Likviditetsrisiko Konsernet og dei einskilde selskapa sin likviditet vert tilpassa og styrt gjennom aktiv bruk av fleirkontosystemet. Dotterselskapa låner pengar i fleirkontosystemet eller dei bidreg med midlar til systemet. Det er morselskapet sitt ansvar å sørgje for at lånesaldoen mot banken ligg på eit fornuftig nivå og innanfor den kredittramma som er innvilga. Morselskapet kan om nødvendig tilføre fleirkontosystemet ny likviditet ved å utnytte innvilga trekkrettar fullt ut. Ved utgangen av året hadde morselskapet ein finansiell reserve på 187,1 mill. kr knytt opp mot unytta trekkrettar. STRATEGI OG FRAMTIDSUTSIKTER I eit gjennomsnittsår er vi avhengige av import for å dekkje kraftbehovet. I fem av dei siste ti åra har det vore import av kraft til Noreg. I 20-årsperioden før var det til samanlikning import halvparten så ofte. Dette syner godt ei utvikling der auka forbruk ikkje har vorte dekt med tilsvarande ny produksjon. Som marknadsaktør står Tussa klar til å gjere sin del av jobben med å bidra til å byggje ut ny kapasitet for å sikre den fysiske balansen i Midt-Noreg, Noreg og Norden. Vi er medvetne samfunnsansvaret vårt og vil gjere det vi kan for å sikre ein langsiktig kraftbalanse basert på fornybare ressursar. Vi har fleire småkraftprosjekt under planlegging og utbygging. EU har ein ambisiøs plan for å auke delen fornybar energi i EU til 20 % i Utviklinga i EU har gått tregt, men vi ser positive utviklingstrekk blant EUmedlemene for å stimulere til auka utbygging av fornybar energi. Som EØS-land vil Noreg også få krav om å byggje ut meir fornybar energi. Dersom Tussa, basert på forbruket i området vårt, skal ta ansvar for å byggje ut ein relativ del av Noreg sitt eventuelle krav til fornybar energi, ser det ut til at vi har det innanfor rekkevidde med prosjekt vi planlegg i dag. EU har også ønske om å leggje til rette for friare handel med fornybar energi over landegrenser. Dette vil kunne gi oss større sjansar til å selje eksisterande fornybar kraftproduksjon til utlandet, og få betre betalt enn i Noreg. 12

13 Årsrapport 2010 I 2010 kom framlegget til lov om elsertifikat, og planen er at ordninga skal innførast frå Dette vil vere ei positiv stimulansordning for å framskaffe ny kraftproduksjon. Basert på framlegget sine reglar vil kraftverka på Standal og Viddal kunne kome med i ordninga, men verken Urke eller Trandal kjem med trass i tidlegare tydelege politiske lovnader. Kraftnett Kraftnettet er monopol og det blir sett fokus på å optimalisere investeringar og drift slik at vi når rett leveringskvalitet med rett ressursbruk. Vi fokuserer difor sterkt på rasjonell drift av system og prosessar. Dette har medført at vi har organisert oss etter ein såkalla bestillar - utførar modell. I samband med å kvalitetssikre og vidareutvikle denne organisasjonsmodellen vil vi i stor grad nytte benchmarking-prosessar som verkty for vidare utvikling. Noregs vassdrags- og energidirektorat (NVE) innførte frå 2007 ny inntektsmodell. Ut frå denne modellen er nettselskapet sine inntekter ein funksjon av 40 % eigne historiske kostnader og 60 % kostnader i eit konstruert normselskap som består av eit utval av referanseselskap. Samansetjinga av referanseselskap med tilhøyrande normkostnad er avgjerande viktig for selskapet sine inntekter i åra framover. Det er difor ei prioritert oppgåve i tida å tilpasse seg reguleringsmodellen. Installasjon Den tradisjonelle verdikjeda til eit energiselskap sluttar i målepunktet i sikringsskapet heime hos kunden. Tussa står føre fleire spanande prosjekt som i stadig større grad femner om tenester innomhus. Døme på dette er prosjekt som fiberutbygging til heimen og innføring av automatisert målaravlesing (AMS). Installasjonstenester vil vere eit forretningsområde prega av stor teknologisk utvikling, mellom anna innan ulike automasjons- og styringssystem. Framtida er etter vår vurdering elektrisk, og særleg innanfor tenester knytt til installasjon vil utviklinga vere stor. Vi vurderer det slik at synergiane ved å forlengje verdikjeda vår til også å omfatte desse tenestene, er store. Tussa satsar difor på å utvikle framtidsretta tenester innanfor dette forretningsområdet. Synergiane mot anna verksemd i Tussa er også store, og til saman vil vi utgjere eit av dei største landbaserte elektroentreprenørmiljøa på Nord-Vestlandet. Utviklinga har vore god og med ei sysselsetjing på om lag 60 årsverk og ei omsetning i 2010 på om lag 79 mill. kr, er vi også innanfor dette området godt posisjonert til å ta ein leiande posisjon på Nord-Vestlandet. IT og breiband Tussa skal dekkje kundane sine behov for kommunikasjon og IT-tenester gjennom ein framtidsretta teknologi, rett kvalitet og fokus på sikkerheit og miljø. Tussa skal vere kunden sitt førsteval av IKT-tenester, med hovudfokus på Nord-Vestlandet. Selskapet sin berekna kostnadseffektivitet har auka frå 88,8 % i 2007 til 92,59 % i Vi har difor framleis eit effektiviseringspotensiale vi vil fokusere på, og siste året er dette forbetra med 1 %. Vi har også fokus på å utvikle nye og framtidsretta engasjement, først og fremst tufta på eigen kjernekompetanse rundt infrastruktur og energi. Vi satsar difor på forretningsutvikling utanfor nettmonopolet. Vi tilbyr mellom anna alarmtenester til privat- og småbedriftsmarknaden. Entreprenørtenestene våre femner om viktige forretningsområde som fiber-/breibandsutbygging, belysning og høgspentarbeid. Utviklinga har vore god og med ei sysselsetjing innanfor dette området på 30 årsverk og ei omsetning i 2010 på om lag 37 mill. kr er vi godt posisjonert for framtida. Gode kommunikasjonsløysingar blir viktigare og viktigare både i privat- og bedriftsmarknaden. Tussa er godt i gang med ei offensiv fibersatsing på søre Sunnmøre, der vi fører fiber heilt fram til den enkelte kunde, og tilbyr mykje raskare og symmetrisk internett, fjernsyn, leigefilm og telefoni. Dette er ei langsiktig satsing der vi forventar å investere ytterlegare i løpet av åra som kjem. Å vere ein lokal og etablert breibandsleverandør gir oss gode føresetnader for å lukkast med den offensive fibersatsinga. Utfordringane med å drifte datautstyr aukar som følgje av høgare krav til spesialkompetanse, og dette gjer at stadig fleire bedrifter vel å setje ut heile eller delar av IT-drifta. Tussa ønskjer å dekkje dette behovet ved å vere ein lokal og ansvarleg leverandør av IT-driftste- 13

14 Årsmelding frå konsernstyret nester. Gjennom ASP-konseptet vårt kan vi ta hand om dataløysingane til kunden frå det sikre dataromet vårt. Konsulentane har solid erfaring, og spisskompetansen blir nytta til å etablere gode, sentraliserte løysingar for kundane. Brukarane kan då kople seg opp mot desse serverane frå kva stad som helst. Fjernstyring av kraftnett og kraftstasjonar er med å sikre stabil kraftforsyning til abonnentane i Tussa sitt forsyningsområde. Kundane er i hovudsak Tussa Energi AS og Tussa Nett AS, men i takt med omstruktureringa innan kraftproduksjon vil eksterne kraftverkseigarar kome meir inn på kundesida. Kundeservice og marknad Tussa har Nord-Vestlandet som regional forankring, og hovudfokuset er regionen. Likevel vil vi prøve å utvikle oss saman med kundane våre i områda utanfor det geografiske nedslagsfeltet vårt. Hovudutviklinga og veksten vår skal likevel kome frå auka sal til eksisterande kundar. Dette set utfordringar til oss med omsyn til å vedlikehalde og utvikle fleire produkt. Vi skal vere tydelege på at vi har miljøvennlege og framtidsretta produkt og ei sterk lokal forankring. Vi har likevel som mål å betre dette både med å vidareutvikle telefonsystemet, kundehandsamingssystemet og rutinar for fakturering og innkrevjing. Vidare drift Eigenkapitalen til konsernet utgjorde 28,3 % av totalkapitalen ved årsskiftet. I samsvar med rekneskapslova 3-3a stadfestar styret at føresetnadene om framleis drift er til stades. Etterspurnaden etter og prisen på energi er sterkt påverka av hendingar ute i den store verda. Av den grunn er det stor usikkerheit knytt til framtida. Konsernet ventar likevel at gjennomsnittleg driftsresultat dei neste tre åra blir rundt 150 mill. kr, og at resultatet før skatt blir om lag 110 mill. kr. Forventningane er i tråd med signala i førre årsmelding. Styret Tussa Kraft AS er leia av eit styre på 11 medlemer, der dei tilsette har fire valde medlemer. I april 2010 gjekk Jan Magne Dahle ut av styret. Han vart erstatta av Hilde Marie Brungot. Etter generalforsamlinga den har styret hatt denne samansetjinga: Krava til nye produkt er at dei skal ha ei nær og logisk kopling til elektrisitets- eller teleinfrastrukturen vår. Trass i den grunnleggjande iveren vår etter å utvikle nye produkt, ser vi det som viktig å få kontroll over dei aktivitetane som er sette i gang. Kraftsalet er den viktigaste inntektskjelda, og vi er difor svært opptekne av å ta vare på og handtere dette salet på ein trygg måte. Vi har forventningar til at fiberprosjektet som er godt i gang vil gi oss gode produkt som ytterlegare forsterkar posisjonen vår hos kundane. Tussa er gode på kundehandsaming, både innan kundeservice og fakturering. Leiar: Svein Gjelseth Nestleiar: Arild Iversen Styremedlemer: Signe Turid Barstad Bjørn Berge (tilsetterepr.) Hilde Marie Brungot Gunn Berit Gjerde Jan Helgøy Rune Hovde (tilsetterepr.) Solveig Reite Kvien (tilsetterepr.) Ole Johan Rekkedal (tilsetterepr.) Ola Perry Saure Ørsta, i styret for Tussa Kraft AS Svein Gjelseth Arild Iversen Signe Turid Barstad Bjørn Berge Hilde Marie Brungot Gunn Berit Gjerde styreleiar nestleiar styremedlem styremedlem styremedlem styremedlem Jan Helgøy Rune Hovde Solveig R. Kvien Ole Johan Rekkedal Ola Perry Saure Elling Dybdal styremedlem styremedlem styremedlem styremedlem styremedlem adm.dir. 14

15 Årsrapport 2010 Resultatrekneskap Tal i mill. kr KONSERN TUSSA KRAFT AS Note DRIFTSINNTEKTER 344,9 272,8 358,9 Energisal 2,3,18 0,0 0,0 0,0 171,5 193,0 273,0 Nettinntekt 1,2,19 0,0 0,0 0,0 145,6 179,7 186,9 Andre inntekter 1,2 23,0 20,5 20,4 662,0 645,6 818,8 SUM DRIFTSINNTEKTER 23,0 20,5 20,4 DRIFTSKOSTNADER 34,2 45,6 53,7 Varekjøp 0,0 0,0 0,0 135,6 126,9 240,6 Energikjøp og overføringskostnad 2 0,0 0,0 0,0 154,2 177,3 176,9 Løns- og personalkostnad 4,5 19,9 19,0 17,0 77,4 81,7 84,4 Ordinære avskrivingar 2,8,9 1,2 1,3 1,1 80,2 88,9 86,4 Andre driftskostnader 6,20 11,9 11,2 14,1 0,0 0,0 0,0 Nedskriving anleggsmidlar 1, 8 0,0 0,0 0,0 2,4 2,5 0,3 Tap på fordringar 1, 23 0,0 0,0 0,0 484,0 522,9 642,3 SUM DRIFTSKOSTNADER 33,0 31,6 32,2 178,0 122,7 176,5 DRIFTSRESULTAT -10,0-11,0-11,8 FINANSINNTEKTER/FINANSKOSTNADER 0,0 0,0 0,0 Renteinntekt konsernselskap (netto) 22 31,7 25,9 55,1 4,4 2,0 1,7 Andre renteinntekter/konsernbidrag 22 91,7 94,4 130,7 0,4 0,1 13,4 Anna finansinntekt 22 13,8 0,0 0,1 11,7 36,0 0,0 Gev. verdiendring markn.b. oml.middel 22 0,0 36,0 11,6 22,8 0,0 1,0 Tap verdiendring markn.b. oml.middel 22 1,0 0,0 22,8 57,3 47,6 33,4 Rentekostnader 22 45,6 54,4 81,1 0,2 0,5 0,0 Nedskriving finansielle anleggsmidlar 22 0,0 0,5 0,0-63,6-10,1-19,3 SUM FINANSPOSTAR 90,6 101,3 93,6 114,4 112,6 157,2 RESULTAT FØR SKATTEKOSTNAD 80,7 90,3 81,8 70,5 50,8 81,8 Skattekostnad ord. resultat 1,7 22,4 18,9 25,9 43,9 61,8 75,4 ÅRSOVERSKOT/-UNDERSKOT 58,2 71,4 55,9-0,1 0,0 0,0 Minoritetsdel 10 0,0 0,0 0,0 43,8 61,8 75,4 Årsoverskot etter minoritetsdel 0,0 0,0 0,0 OVERFØRINGAR 0,0 0,0 0,0 Konsernbidrag 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 Til /frå fond 12,6 35,3 23,7 32,2 36,1 45,6 Til utbyte 21 45,6 36,1 32,2 11,6 25,7 29,8 Til/frå fond i konsern 0,0 0,0 0,0 43,8 61,8 75,4 SUM OVERFØRINGAR 58,2 71,4 55,9 15

16 Resultatrekneskap og balanse Balanse Tal i mill. kr KONSERN TUSSA KRAFT AS Note Anleggsmidlar Immaterielle eigedelar 10,5 10,5 20,0 Vassdragsrettar,varemerke,m.m 1,9 8,1 0,0 0,0 13,7 20,2 0,3 Utsett skattefordel 1,7 0,0 0,0 0,0 0,7 23,4 19,9 Goodwill 1,9 0,0 0,0 0,0 24,9 54,1 40,2 Sum immaterielle eigedelar 8,1 0,0 0,0 Varige driftsmidlar 81,6 98,9 133,2 Transport/maskiner/inventar 1,8 2,4 3,5 4,9 666,9 654,0 632,0 Kraftproduksjonsanlegg 1,8 0,0 0,0 0,0 447,9 458,7 528,0 Nettanlegg 1,8 0,0 0,0 0,0 103,4 103,1 103,5 Bygningar og bustader 1,8 1,4 0,0 0,0 35,7 48,7 82,7 Anlegg under arbeid 1,8 0,0 0,8 0,8 1335,6 1363,3 1479,4 Sum varige driftsmidlar 3,9 4,3 5,6 Finansielle anleggsmidlar Aksjar i dotterselskap 1,10 698,6 698,4 698,4 Lån til dotterselskap 13,14 550,1 550,1 550,1 31,2 33,8 38,0 Andre aksjar og liknande 11 31,4 30,7 31,1 33,3 36,3 39,6 Pensjonsmidlar 5 8,6 7,7 6,7 64,5 70,1 77,6 Sum langsiktige plasseringar 1288,7 1286,9 1286,3 1425,0 1487,5 1597,3 SUM ANLEGGSMIDLAR 1300,8 1291,2 1291,9 OMLØPSMIDLAR 12,6 14,8 15,5 Sum lager driftsmateriell 1,24 0,0 0,0 0,0 Fordringar 60,8 69,9 109,1 Kundefordringar 14 0,0-1,0 0,3 102,8 67,5 114,4 Andre fordringar 12,14 411,2 281,0 261,5 163,6 137,4 223,5 Sum fordringar 411,2 280,0 261,8 Investeringar 0,6 0,8 0,9 Marknadsbaserte obligasjonar 1 0,9 0,8 0,6 0,0 0,0 0,0 Marknadsbaserte aksjar 1 0,0 0,0 0,0 1,7 1,7 1,7 Andre markn.baserte fin. instrument 1 1,7 1,7 1,7 2,3 2,5 2,6 Sum marknadsbasert investering 2,6 2,5 2,3 Betalingsmidlar 51,4 50,5 65,9 Kontantar, bankinnskot 15 1,3 1,2 1,1 51,4 50,5 65,9 Sum betalingsmidlar 1,3 1,2 1,1 229,9 205,2 307,5 SUM OMLØPSMIDLAR 415,1 283,7 265,3 1654,9 1692,8 1904,8 SUM EIGNELUTAR 1715,8 1574,9 1557,2 16

17 Årsrapport 2010 Balanse Tal i mill. kr KONSERN TUSSA KRAFT AS Note EIGENKAPITAL Innskoten eigenkapital 29,6 29,6 29,6 Aksjekapital 16 29,6 29,6 29,6-3,8-3,8-3,8 Eigne aksjar 16-3,8-3,8-3,8 328,8 334,1 321,6 Fond/overkursfond ,6 192,6 192,6 0,1-0,1 0,0 Minoritet 16 0,0 0,0 0,0 354,6 359,8 347,4 Sum innskoten eigenkapital 218,4 218,4 218,4 Opptent eigenkapital 119,5 148,8 191,1 Sum anna eigenkapital ,6 122,0 86,6 474,1 508,7 538,4 SUM EIGENKAPITAL 352,9 340,3 305,0 GJELD Avsetning for forplikting 9,0 10,0 1,3 Netto usikra pensjonsforplikting (AFP) 5 0,3 1,1 1,0 0,0 4,0 0,0 Netto sikra pensjonsforplikting (KLP) 5 0,0 1,7 0,0 0,0 0,1 0,0 Netto sikra pensjonsforplikting (Nordea) 5 0,0 0,0 0,0 3,8 0,0-0,1 Utsett skatt 7 5,3 4,5 1,1 12,7 14,2 1,2 Sum avsetning for forplikting 5,6 7,3 2,1 Langsiktig gjeld 837,6 875,7 1050,4 Langsiktige lån ,4 869,0 832,5 0,0 0,0 0,0 Ansvarleg lån i dotterselskap 13,14 75,9 75,9 75,9 19,0 17,9 16,7 Anna langsiktig gjeld 12 0,0 0,0 0,0 856,5 893,6 1067,1 Sum langsiktig gjeld 1121,3 944,9 908,4 Kortsiktig gjeld 40,8 46,3 63,2 Korts.konv.lån/gjeld kredittinst. 63,2 45,3 40,8 31,4 37,5 1,4 Leverandørgjeld 14 0,0 5,3 2,9 61,2 51,6 61,9 Betalbar skatt 7 21,7 15,5 24,8 31,2 24,8 28,0 Skattetr., andre trekk, off.avg. 15 1,4 0,9 1,3 32,2 36,1 45,6 Avsett utbyte 16,21 45,6 36,1 32,2 114,6 80,0 97,9 Anna korts. gjeld ,2 179,3 239,6 311,5 276,2 298,1 Sum kortsiktig gjeld 236,0 282,4 341,6 1180,8 1184,1 1366,4 SUM GJELD 1362,9 1234,6 1252,2 1654,9 1692,8 1904,8 SUM EIGENKAPITAL OG GJELD 1715,8 1574,9 1557,2 Ørsta, i styret for Tussa Kraft AS Svein Gjelseth Arild Iversen Signe Turid Barstad Bjørn Berge Hilde Marie Brungot Gunn Berit Gjerde styreleiar nestleiar styremedlem styremedlem styremedlem styremedlem Jan Helgøy Rune Hovde Solveig R. Kvien Ole Johan Rekkedal Ola Perry Saure Elling Dybdal styremedlem styremedlem styremedlem styremedlem styremedlem adm.dir. 17

18 notar til rekneskapen 18

19 Årsrapport Note 1 Rekneskapsprinsipp 23 Note 2 Nøkkeltal på forretningsområde 23 Note 3 Kraftomsetning 24 Note 4 Lønskostnader, tal tilsette, godtgjeringar, lån tilsette mm 24 Note 5 Pensjonar 26 Note 6 Andre driftskostnader 26 Note 7 Skatt 28 Note 8 Varige driftsmidlar 29 Note 9 Immaterielle eigedelar 29 Note 10 Dotterselskap, tilknytte selskap mm Innhaldsliste notar Note 11 Andre aksjar og liknande 30 Note 12 Fordringar og gjeld 31 Note 13 Ansvarlege lån 31 Note 14 Mellomverande med selskap i same konsern 32 Note 15 Bankinnskot 32 Note 16 Eigenkapital 32 Note 17 Aksjekapital og aksjonærinformasjon 33 Note 18 Risikostyring 34 Note 19 Monopolverksemd 34 Note 20 Avgifter og erstatningar 34 Note 21 Utbyte 34 Note 22 Postar som er samanslegne i rekneskapen 34 Note 23 Tap på krav 34 Note 24 Varelager 19

20 notar til rekneskapen Notar til rekneskapen Note 1. Rekneskapsprinsipp Årsrekneskapen er sett opp i samsvar med rekneskapslova og god rekneskapsskikk. Aksjar i dotterselskap og tilknytte selskap Dotterselskap er selskap der morselskapet har bestemmande innverknad (kontroll). Investeringar der vi har betydeleg innverknad, er definert som tilknytte selskap. Dotterselskap i Forretningskontor Eigardel konsernet Tussa Energi AS Ørsta 100 % Sunnmøre Energi AS Ørsta 100 % Tussa Nett AS Herøy 100 % Tussa IKT AS Ørsta 100 % Tussa-24 AS Herøy 100 % Ose & Aarseth AS Ørsta 100 % Mørekraft AS Ørsta 100 % Enøk-senteret AS Ørsta 100 % Rud Elektro AS Ulstein 100 % UnikomTV AS Kristiansund 100 % Tilknytte selskap i konsernet Fjordane Bioenergi AS Stryn 50 % Rekneskapsprinsipp for aksjar i dotterselskap og tilknytte selskap Aksjar i dotterselskap og aksjar i tilknytte selskap er vurdert etter kostmetoden i selskapsrekne skapen. Konsolideringsprinsipp I konsernrekneskapen er posten aksjar i dotterselskap erstatta med dotterselskapet sine eigedelar og gjeld. Konsernrekneskapen er utarbeidd som om konsernet var ei økonomisk eining. Transaksjonar og mellomverande mellom selskapa i konsernet er eliminert. Aksjar i tilknytte selskap vert vurdert etter eigenkapitalmetoden i konsernrekneskapen. Kjøpte dotterselskap er rekneskapsført i konsernrekneskapen med basis i morseselskapet sin kostpris. Kostpris er tilordna identifiserbare eigedelar og gjeld i dotterselskapet, som er ført opp i konsernrekneskapen til verkeleg verdi på kjøpstidspunktet. Eventuelle meirverdiar ut over det som kan verte vist til for identifiserbare eigedelar og gjeld er balanseført som goodwill. Goodwill er handsama som ein rest og er balanseført med den delen som er observert i oppkjøpstransaksjonen. Meir- (mindre-) verdiar i konsernrekneskapen er avskrive (inntektsført) over dei oppkjøpte eigedelane si forventa levetid. Konsernrekneskapen er utarbeidd etter einsarta prinsipp, ved at dotterselskapa følgjer dei same rekneskapsprinsippa som morselskapet. Salsinntekter Inntektsføring ved sal av varer skjer på leveringstidspunktet (transaksjonstidspunktet). Inntektsføring av tenester skjer etter kvart som tenesta vert levert. Ved fysisk og finansiell handel med kraft som er gjort opp med marginoppgjer, er gevinst eller tap på handelen bokført med nettobeløpet. Innanfor installasjonsverksemda er anleggskontraktar rekneskapsført etter løpande avrekning med påslag av forteneste, slik at inntekt er resultatført i takt med fullføring av prosjektet. Kontraktskostnadene er samanstilt med opptent inntekt. Fullføringsgraden på eit tidspunkt er målt som del påløpne kontraktskostnader av totale estimerte kontraktskostnader. Nettverksemda er regulert av styresmaktene, ved at Noregs vassdrags- og energidirektorat (NVE) fastset årlege inntektsrammer for kvart selskap. Konsernet inntektsfører inntektsramma inkludert ev. renter av mindreinntekt frå tidlegare år. Klassifisering og generelle reglar for vurdering av balansepostar Eigedelar bestemt til varig eige og bruk er klassifisert som anleggsmiddel. Eigedelar som er knytt til varekretsløpet, er klassifisert som omløpsmiddel. Fordringar er klassifisert som omløpsmiddel viss dei skal betalast tilbake i løpet av eitt år etter tidspunktet for utbetaling. For gjeld er analoge kriterium lagt til grunn. Omløpsmiddel er vurdert til lågaste av kostpris og verkeleg verdi. Anleggsmiddel er vurdert til kostpris. Varige anleggsmidlar som har avgrensa levetid, vert avskrive lineært over forventa økonomisk levetid. Viss verkeleg verdi av anleggsmiddelet er lågare enn balanseført verdi, vert det gjort nedskriving til verkeleg verdi basert på prinsippa i rekneskapsstandarden om nedskriving. Immaterielle verdiar Goodwill Goodwill har oppstått i samband med kjøp av verksemd. Avskriving av goodwill skjer lineært over forventa økonomisk levetid. 20

21 Årsrapport 2010 Vassdragsrettar Tussa har ein kombinasjon av leigde og eigde vassdragsrettar knytt til selskapet sine 15 kraftverk. Målt i GWh eig Tussa 55,6 % av rettane og leiger resterande 44,4 %. Eigde vassdragsrettar er bokførte i rekneskapen til ein samla verdi på 9,9 mill. kr. Vassdragsrettane er vurderte som evigvarande og blir difor ikkje avskrivne. Dei leigde fallrettane fordeler seg på vassdraga Tussa (47 %), Åmela (59 %), Gjerdsvika (87 %), Sørbrandal (86 %), Vedeld (100 %) og Urke (100 %). Prosentsatsen viser kor stor del i GWh Tussa leiger i vassdraget. Leigde vassdragsrettar er vurderte som operasjonelle leigeavtalar. Varige driftsmidlar Varige driftsmidlar er balanseført og avskrivne over driftsmiddelet si venta økonomiske levetid. Vedlikehald av driftsmidlar er kostnadsført under driftskostnader, medan påkostningar eller forbetringar er tillagt driftsmiddelet sin kostpris og avskrive i takt med driftsmiddelet. Byggjelånsrenter er aktivert. Anleggsbidrag er ført brutto i anleggsregisteret, og inntektsført i takt med avskrivinga på anleggsmiddelet som det er kravd anleggsbidrag for. Andre anleggsaksjar Andre anleggsaksjar er vurdert til lågaste av historisk kostpris og verkeleg verdi. Pensjonar Ytingsbasert pensjonsordning Selskapa Tussa Kraft AS, Tussa Nett AS, Tussa Energi AS og Enøk-senteret AS har sikra pensjonsordning. Pensjonskostnader og pensjonsforpliktingar er utrekna etter lineær opptening basert på føresetnader om diskonteringsrente, framtidig regulering av løn, pensjonar og ytingar frå folketrygda, framtidig avkastning på pensjonsmidlar, samt aktuaren sine føresetnader om sjansen for død, frivillig avgang, osb. Pensjonsmidlar er vurderte til verkeleg verdi og trekt frå i netto pensjonsforplikting i balansen. Endringar i forplikting som kjem av endringar i pensjonsplanar, er fordelte over venta attverande oppteningstid. Det same gjeld estimatavvik i den grad dei overstig 10 % av den største av pensjonsforpliktings- og pensjonsmidlane (korridor). Arbeidsgjevaravgifta er kostnadsført basert på inn betalt pensjonspremie for sikra (kollektive) pensjonsordningar, medan ho er periodisert i samsvar med endring i pensjonsforpliktinga for usikra pensjonar. Innskotsbasert pensjonsordning For selskapa Tussa-24 AS, Tussa IKT AS, Rud Elektro AS og Ose & Aarseth AS er det etablert innskotsbasert pensjonsordning. Årleg premie (innskot) til pensjonsordninga representerer årleg pensjonskostnad. Det er berekna arbeidsgjevaravgift av inn skotet. Når innskot er betalt, har selskapet ingen andre p ensjonsforpliktingar. Usikra pensjonsordning Selskapa Tussa Kraft AS, Tussa Nett AS, Tussa Energi AS og Tussa-24 AS har også usikra pensjonsordning i form av tariffesta avtalefesta førtidspensjonsordning. Varelager Lager av innkjøpte varer er verdsett til lågaste av kostpris og verkeleg verdi. Vassmagasin I samsvar med etablert praksis i bransjen, er magasinlagera ikkje tekne med i balansen. Fordringar Kundefordringar og andre fordringar er oppført i balansen til pålydande etter frådrag for avsetning til forventa tap. Avsetning til tap er gjort på grunnlag av både generelle og individuelle vurderingar av fordringsmassen. For sluttbrukarkundefordringane er det avsett eit estimat basert på erfaringstal for tap. Meir-/mindreinntekt innanfor nettverksemda Kvart år vert avviket mellom faktiske tariffinntekter og godkjent inntekt (inntektsramme), utrekna i form av ei meir-/mindreinntekt. Akkumulert meir-/mindreinntekt (saldo) vert rekneskapsført anten som gjeld til eller fordring på nettkundane. Av akkumulert meir-/ mindreinntekt vert det rekna rente, basert på rentesats fastsett av NVE. Marknadsbaserte investeringar Marknadsbaserte investeringar er vurderte til verkeleg verdi på balansedagen. Usikre forpliktingar Usikre forpliktingar er rekneskapsført dersom det er meir sannsynleg at dei kjem til oppgjer, enn at dei ikkje kjem til oppgjer. Beste estimat er nytta ved utrekning av oppgjersverdi. Konsernkontoordning Tussa Kraft AS inngår i konsernkontoordning saman med dotterselskapa. Innskotskonti og lånekonto er summert opp mot ein toppkonto som til ei kvar tid 21

22 notar til rekneskapen syner mellomverande mot banken. Til topp kontoen (som har negativ saldo) knyter det seg ein kassakreditt på 100 mill. kr. Rentekostnader til banken av negativ saldo på toppkontoen er klassifiserte som ekstern rentekostnad i mor og konsern. Renteinntekter eller rentekostnader i tilknyting til underkonti i konsernkontoordninga er klassifiserte som interne renteinntekter og interne rentekostnader i resultatrekneskapen til dei einskilde selskapa, og eliminerte i konsernet. Konsernkontoordninga er presentert netto i rekneskapen. Skattar Skatt på allmenn inntekt Skattekostnaden i resultatrekneskapen omfattar både betalbar skatt og endring i utsett skatt. Utsett skatt utgjer 28 % av mellombelse skilnader mellom rekneskapsmessige og skattemessige verdiar, samt skattemessig underskot til framføring ved utgangen av rekneskapsåret. Skatteaukande og skattereduserande mellombelse skilnader som reverserer i same periode, er utlikna. Netto utsett skattefordel er balanse ført i den grad det er sannsynleg at denne kan bli nyttegjort. Utsett skatt og utsett skattefordel som kan balanseførast, er ført netto i balansen. Naturressursskatt For kraftverk med påstempla merkeyting på gene rator meir enn kva skal det svarast natur ressursskatt. Naturressursskatten er utrekna for det enkelte kraftverk, og utgjer 1,3 øre/kwh basert på gjennomsnittleg produksjon dei siste 7 åra. Naturressursskatten er avrekna mot ordinær inntektsskatt til staten. Grunnrenteskatt Kraftproduksjonen er også pålagt ein særskilt grunnrenteskatt. Grunnrenteskatten er utrekna for kraftverk med merkeyting på generator over kva, og utgjer 30 % av normert resultat utover utrekna friinntekt. Negativ grunnrenteinntekt kan framførast og motreknast mot seinare positiv grunnrenteinntekt i same kraftverk. Negativ grunnrenteinntekt opptent i 2007 og seinare i eit kraftverk kan motreknast mot positiv grunnrenteinntekt opptent i eit anna kraftverk i same selskap eller konsern. Betalbar grunnrenteskatt for kraftverk med netto positiv grunnrenteinntekt er bokført som skattekostnad. Det er også endring i utsett skatt på grunnrente. Viser elles til skattenoten der det er laga til ein spesifikasjon av grunnrenteskatten i året. Finansielle instrument I rekneskapen er finansielle derivater handsama i samsvar med intensjonen når ein inngår avtalane. Finansielle kraftkontraktar Konsernet nyttar finansielle bilaterale kontraktar, terminkontraktar (forward og futures) og opsjonar. Tussa inngår finansielle kontraktar hovudsakleg for å prissikre delar av kraftproduksjonen i Tussa Energi AS og prissikre delar av Tussa-24 AS sitt kraftkjøp som skal seljast vidare til sluttbrukarar. Dei finansielle kontraktane er hovudsakleg handla i terminmarknaden på Nasdaq OMX-børsen. Tap og gevinst på dei finansielle kontraktane er utrekna som differansen mellom kontraktspris og spotpris. Realiserte tap/gevinstar er resultatført i leveringsperioden. Tussa Energi AS har i tillegg ein eigen portefølje med finansielle kontraktar som er inngått med utgangspunkt i å tene på prissvingingar, altså trading. Både realiserte og urealiserte tap og gevinstar knytt til tradingporteføljen vert resultatført. Det er utarbeidd risikodokument som set rammer for den finansielle handelen og grense for risikoeeksponeringa. Renteinstrument Rentebyteavtalar er inngått for å tilpasse løpetid og rentesensivitet i ein låneportefølje. Avtalane er inngått innanfor ramma av gjeldande rentesikringsstrategi. Rentebyteavtalar er styrt samla saman med konsernet sin totale innlånsportefølje. Med verknad frå 2006 har ein valt å sjå på renteelementet i inntektsramma for nettverksemda som ein del av sikringsstrategien, jf. avsnittet under note 18 om renterisiko. Valutainstrument Pengepostar i utanlandsk valuta er vurdert etter kursen på balansedagen. Tussakonsernet er eksponert for valutarisiko fordi oppgjersvalutaen på finansielle kraftkontraktar handla mot Nasdaq OMX er Euro. Det er difor etablert ein valutasikringsstrategi som er klar på at finansielle kraftkontraktar notert i Euro med intensjon om anten å prissikre produksjonen eller å dekkje inn sluttbrukarsal til fastprisproduktet, skal valutasikrast. Valutaterminkontraktar er nytta som sikringsinstrument. Realiserte vinstar og tap på terminkontraktane er ført i leveringsperioden. Verdien av valutasikringsporteføljen er halden utanfor balansen. Prinsipp for kontantstraumoppstilling Kontantstraumoppstillinga er utarbeidd etter den indirekte metoden. Kontantar omfattar kontantar, bankinnskot og andre kortsiktige likvide plasseringar som ved umiddelbar og uvesentleg kursrisiko kan konverterast til kjende kontantbeløp og med forfallsdato kortare enn tre månader frå kjøpsdato. 22