Indre Hordaland jordskifterett. Rettsbok. Sak: VINTERTUN GNR 35. Gnr. 35 i Odda kommune. Oppstarta:

Transkript

1 Indre Hordaland jordskifterett Rettsbok Sak: VINTERTUN GNR 35 Gnr. 35 i Odda kommune Oppstarta: Avslutta:

2 JORDSKIFTERETTSMØTE MED HOVUDFORHANDLING Rettsmøtedag: Stad: Odda rådhus i Odda Sak nr.: VINTERTUN GNR 35 Saka gjeld: Krav om rettsutgreiing etter jordskiftelova 88a Jordskiftedommar: Knut Sveinung Kleppa, som einedommar etter jordskiftelova 9 andre ledd. Protokollførar: Saka er kravd av: Til handsaming: Partar: Rettsformannen Terje Jordal 1 Hovudforhandling i tvist om beiterett Parter: Rekvirent: Eigar av gnr. 35/1, Terje H Jordal, Vintertun, 5763 SKARE Prosessfullmektig: Adv. Sindre Oftedal, Forusbeen 78, 4033 STAVANGER Representerer Terje H Jordal Saksøkt: Eigar av gnr. 35/3, Kjetil Riise/Martha Espeland, Bergstø, 5598 FJÆRA Prosessfullmektig: Adv. Endre Grande, postboks 1970 Nordnes, 5817 BERGEN Representerer Kjetil Riise/Martha Espeland Eigedomane ligg i Odda kommune. Til stades: Terje Jordal, adv. Oftedal, Kjetil Riise, Martha Espedal, adv. Grande. På spørsmål frå jordskiftedommaren hadde ingen merknader til innkallinga til møtet eller til måten retten var samansett på. Ingen kjende til noko som kunne tilseie at retten var inhabil. Partslista vart gjennomgått. Følgjande dokument vart framlagde: 1. Krav om rettsutgreiing frå adv. Oftedal, datert Utskrifta av grunnboka for gnr. 35/1 i Odda Kartskisse over gnr. 35/1 i Odda Kopi av melding om reguleringsplanvedtak, datert VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 2

3 1.4. Kopi av brev frå Kjetil Riise og Martha Espeland til Odda kommune, datert Protokoll frå jordskifteoverettssak 4/1966, datert Prosesskriv frå adv. Grande, datert Utskrift av rettsbok for Hardanger jordskifterett sak 7/ Skylddelingsforretning av , vedrørande bnr. 3 og bnr Skyldsetningsforretning av Brev frå Riise/ Espeland til adv. Oftedal Brev frå Riise/ Espeland til Hardanger Consult AS Brev frå Jordal/ Jan Ove Vintertun til Urban Rabbe arkitektar as Brev frå Odda kommune til Riise/ Espeland Utskrift av pantebok II B.e.7, skjøte (bnr. 2) Utskrift av pantebok II B.e.3, skjøte (bnr. 3) Utskrift av pantebok II B.e.5, skjøte (bnr. 4) Utskrift av pantebok II B.e.5, kongeskjøte (bnr. 5). 3. Sluttinnlegg frå adv. Oftedal, datert Sluttinnlegg frå adv. Grande, datert Dokumenta vart gjennomgått i nødvendig grad. Rettsformannen innleia. Han spurde partane om det var forsøkt å koma fram til ei minneleg løysing. Det vart signalisert at det ville bli gjort freistnad på å få til ei minneleg løysing etter innleiingsforedraga. Advokat Oftedal innleia. Det vart dokumentert slik som det går fram av gjennomstrekning på høgre side av dokumenta. Det vart lagd ned slik påstand som det går fram av sluttinnlegget. Advokat Grande innleia. Det vart i tillegg til kva som var dokumentert frå Oftedal dokumentert slik som vist ved gjennomstreking på venstre side. I tillegg vart jordskiftekartet frå 1965 lagt fram. Det vart lagd ned slik påstand som det går fram av sluttinnlegget. Det vart teke pause i forhandlingane fram til Det vart halde forliksdrøftingar fram til klokka Partane kom ikkje fram til forlik. Rettsformannen oppsummerte forhandlingane så langt. Han gjorde kjent at saka stod som ei rein tvistesak, og at det vart dei opplysningane som var relevante for å avgjera tvisten som måtte fram. Kva som ville vere tenlege løysingar var ikkje relevant så lenge saka ikkje var kravd som jordskiftesak med heimel i jordskiftelova 2. Partane vart formana. Det vart teke matpause fram til synfaringa, som byrja kl Under synfaringa fekk jordskifteretten påvist, område omfatta av reguleringsplanen, dyrking VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 3

4 i dette området, kvar dei ulike bruka har sine teigar og driftsentrum. Forhandlingane haldt fram inne på Rådhuset kl Parten Jordal, eigar av 35/1, forklarte seg. Parten Riise, eigar av 35/3, forklarte seg. Det vart gitt høve til å spørje ut partane. Advokat Oftedal og advokat Grande fekk ordet til prosedyre. Advokat Oftedal fekk ordet til replikk. Advokat Grande fekk ordet til duplikk. Det vart framlagt omkostingsoppgåver: 5. Omkostingsoppgåve frå adv. Grande, datert Omkostingsoppgåve frå adv. Oftedal (førebels uten reiseutgifter), datert Det vart gitt høve til å koma med merknader til kostnadsoppgåvene. Det vart gitt høve til å koma med synspunkt på fordelinga av jordskiftekostnadane. Adv. Oftedal merka at saka var ei rein tvistesak, der jordskiftekostnadane burde fordelast i samsvar med tvistelova. Dommaren erklærte forhandlingane for avslutta og tvisten teken opp til doms. På spørsmål hadde ingen merknader til forhandlingane. Då partane var representert ved advokat vart det ikkje orientert om forkynning, anke og tinglysing. Jordskiftedommaren gjorde kjent at dom kunne ventast innan utgangen av mai månad. Møtet vart avslutta kl Retten heva, saka utsett. Odda, Knut Sveinung Kleppa VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 4

5 DOM Rettsmøtedag: Stad: Jordskifteretten sitt kontor i Stord Sak nr.: VINTERTUN GNR 35 - utsatt frå Saka gjeld: Krav om grensegang etter jordskiftelova 88 Jordskiftedommar: Knut Sveinung Kleppa, som einedommar etter jordskiftelova 9 andre ledd. Protokollførar: Saka er kravd av: Til handsaming: Rettsformannen Terje Jordal 1. Avseiing av dom 2. Avslutting av saka Partar: Parter: Rekvirent: Eigar av gnr. 35/1, Terje H Jordal, Vintertun, 5763 SKARE Prosessfullmektig: Adv. Sindre Oftedal, Forusbeen 78, 4033 STAVANGER Representerer Terje H Jordal Saksøkt: Eigar av gnr. 35/3, Kjetil Riise/Martha Espeland, Bergstø, 5598 FJÆRA Prosessfullmektig: Adv. Endre Grande, postboks 1970 Nordnes, 5817 BERGEN Representerer Kjetil Riise/Martha Espeland Eigedomane ligg i Odda kommune Til stades: Ingen av partane er innkalla til møtet i dag VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 5

6 1. Avseiing av dom. Jordskifteretten drøfta saka i einerom og avsa slik dom: Kva saka gjeld. Saka gjeld rettstilhøva i utmarka på gnr. 35 Vintertun i Odda. Det er tvist mellom partane om det føreligg felles beiterett i utmarka, eller om denne vart delt ved eit jordskifte avslutta i Det vart halde hovudforhandling i tvisten i Odda Rådhus med synfaring på staden, det vart føreteke slik dokumentasjon som går fram av rettsboka og gjennomstreking i dokumenta. På gnr. 35 Vintertun er det i dag 3 bruk i drift, bnr. 1, bnr. 3 og bnr. 4. Rekvirenten Jordal har berre gjort eigar av bnr. 3 Riise/ Espeland til motpart, og saka er avgrensa til desse eigedomane, sjølv om spørsmåla som er reist gjeld heile garden. Det vart halde jordskifte og overjordskifte på garden i åra 1959 til Jordskiftet gjaldt både innmark og utmark, nedfor vil dette bli referert til som jordskiftet. Grunnen til krav om jordskifte var mellom anna at det var hopehav i beite, men skogen er tidlegare delt. Jordskifteretten såg den gong slik på tilhøva i utmarka: Når det gjeld utmarka er det felles beite i heimehagen og likeeins i stølsbeitet. Skogen er likevel delt. Utanom beiteområdet er utmarka delt i teigar til full eige for dei ymse bruk, men grensene er sers ulagelege og går til dels på tvers av dei bratte liene og er sers krokute. Innan desse teigane kjem på somme stader eit anna bruk som eig slåtten. Dei ymse bruk har mange teigar i utmarka. Det er såleis ulagelege eigedomstilhøve i utmarka forutan hopehav i beite for ein del av området. På vanleg måte gjekk jordskifteretten opp yttergrensene for skiftefeltet, mot nabogardar og høgfjellet. Ved jordskiftet vart heile garden med unntak av høgfjellet, skildra med yttergrenser og delt i teigar for det einskilde bruk med ny skildra grenser. I følgje protokollen vart det utarbeid 4 ulike skifteplanar. Partane ynskte 2 av desse. Utlegging av teigane vart gjort slik at utmarksteigane hang saman med innmarksteigane. Både innmark og utmark vart delt slik at kvart bruk fekk teigar på begge sider av dalen, nord og sørsida. Bnr. 1 fekk 2 teigar på nordsida, og anka skifteplanen til overjordskifte, då han meinte den valde skifteplanen ikkje var god for bnr. 1. Jordskifteløysinga vart stadfest i jordskifteoverretten. Av jordskifteoverretten si grunngiving blir her teke med: Etter retten sitt skjønn vil det berre verta å flytta ulempene over frå eit bruk, som hadde dei frå før, til eit anna bruk, i dette tilfelle bnr. 3. Etter retten sitt skjønn har eigar av bnr. 3 også krav på moglegheit for vår- og haustbeite nord for Dalelva. Det er naturleg og rimeleg at det vert lagd i samband med innmarksteig og driftsenteret VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 6

7 Gjerdehaldet vart ikkje fordelt i dei nye utmarksgrensene. Unnateke her ei kortare strekning i grensa mellom bnr. 3 og bnr. 4. Eigar av bnr. 1 og bnr. 4 inngjekk avtale om eit felles sperregjerde på sørsida av elva. Desse bruka overtok her eit gjerde som bnr. 3 hadde hatt frå før. Heller ikkje for innmarka vart gjerdehaldet fordelt, med ulike strekningar på kvart bruk. I staden vart det innteke ein generell regel om at dersom ein av partane ynskte å ha gjerde i ei grense, så måtte naboen vere med å halde dette gjerde. Gjerdehaldet skulle delast med ein halvpart på kvar. Til sist i kapittelet om gjerde, er innteke ein generell regel som lyder slik: Kvar part har elles høve til å gjerde inn det som han til kvar tid finn tenleg for seg. Sjølve slutninga i jordskiftet nemner ikkje beite særskilt nokon stad. I kapittelet Ymse er det innteke: For å få tid til å ta bort skog, rydde og sette i stand beiteområder m.m. kan utmarka utnyttast til beite i same mon som nå til og med sommaren Per i dag er det ikkje fungerande gjerde mellom eigedomane i utmarka. Det skal likevel vera restar etter gjerde i grense mellom bnr. 3 og bnr. 4. I grove trekk synest det som om beite har føregått i fellesskap etter jordskiftet. Brukarane har slept og salta dyra på eigen grunn, men det har ikkje vore gjerde som har hindra dei i å trekke inn på annan manns eigedom. Deler av bnr. 1 vart i 2007 regulert til hytteområde og oppdyrking. Før utbygginga kan ta til er det sett krav om at dei privatrettslege spørsmåla blir avklara. Det er dette som er det direkte utløysande for tvisten. Eigar av bnr. 3 meiner å ha beiterett i det regulerte området og elles i utmarka på gnr. 35. Eigar av bnr. 1 er ueinig i dette, i den grad bnr. 3 har beiterett på bnr. 1, så ligg den ein annan stad på bnr. 1. Kva areal det gjeld går fram av reguleringskartet, nedanfor vil dette bli nemnt som det regulerte området. Område består stort sett av impediment mark, mykje fjell i dagen delvis kledd med mose og røsslyng. Innimellom knausane er det små, lite produktive myrar. Nokre få stader er det areal som kan reknast for beitemark. Den utskifta utmarka elles på Vintertun har og tilsvarande terreng, men her er og nokre område som er betre eigna til beite, særskilt gjeld dette områda der kor det var utslåtter frå gamalt av. Den sørvende lia rett opp frå tuna er eit område med mykje høgare beiteverdi enn det regulerte området. Rekvirenten Terje Jordal har halde fram: Jordskiftet på 1960-talet var ei fullstendig utskifting. Det er ikkje haldepunkt for at beitet vart liggande att i fellesskap. I rettspraksis er det lagt vekt på at dersom grensene er trekt opp slik at alle areal blir avgrensa på alle kantar, så peikar dette mot ei fullstendig utskifting, der teigane blir lagde ut til full eigedom. Av rettspraksis kan ein og utleia følgjande regel: Alt som ikkje er særskilt unnateke er med i skiftet. I jordskiftet på Vintertun er det fleire døme på rettar som er særskilt unnateke, mellom anne er retten til erstatting i tilfelle vasskraftutbygging urørt av jordskiftet, beite er derimot ikkje nemnt som noko unntak. Hopehav i beite var eit av grunnlaga for kravet om jordskifte, ein må difor gå ut frå at også beitet vart delt. Det må og leggast vekt på at beitet delvis var delt allereie før jordskiftet VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 7

8 Det er lite truleg at jordskifteretten etablerte nytt fellesskap utan dette går klårt fram av jordskiftet. Jordskifteoverretten sin merknad om at også bnr. 3 måtte få tilgang til vår- og haustbeite på nordsida av Dalelva, er meiningslaus dersom det var meininga at beitet skulle liggja att i fellesskap. At bruken av beite framleis har vore felles etter jordskiftet, skuldast at dette har vore ei praktisk løysing. Det er dyrt å halda gjerde i utmark. At partane har valt å beite i fellesskap etablerer likevel ikkje nokon ny rettstilstand. Det føreligg ikkje nokon dokumentasjon på at det er inngått nokon avtale om fellesbeite. Det er ikkje tilfelle at Jordal tidlegare har meint at beitet var felles, i det aktuell brevet til Urban Rabbe arkitektar AS, reserverer avsendarane seg mot å halde friområde for hyttene som vart planlagt på bnr. 3. Under ingen omstende kan det kvila beiterett på det arealet som no er regulert til oppdyrking og hytter. Arealet er ueigna til beite, mellom dei dårlegare på heile Vintertun. Riise/ Espeland sin subsidiære argumentasjon om hevd kan ikkje føre fram. Det er ikkje bevist at tidlegare eigar av bnr. 3 kan ha vore i god tru, ei heller er ikkje kravet til hevdstid oppfylt. Bruken har heller ikkje vore slik bruk at den kan danne grunnlag for hevd, jf. at kvar mann har salta på eigen teig. Jordal har lagt ned slik p å s t a n d : 1. Gnr. 35 bnr. 3 i Odda kommune har ikke beiterett på gnr. 35 bnr. 1 i Odda innenfor den del av gnr. 35 bnr. 1 i Odda som er vedtatt regulert til hyttefelt. 2. Kjetil Riise og Martha Espeland tilpliktes in solidum til å erstatte Terje Jordal hans saksomkostninger. Saksøkte Kjetil Riise og Martha Espeland har halde fram: Beitebruken vart liggande att i fellesskap etter jordskiftet på 1960-talet, anten som gjensidig kvilande bruksrettar eller som eit sameige. Rettspraksis tilseier at: Alt som ikkje er særskilt nemnt går med i skifte. Her er likevel eit unntak, og det er at kjende utnyttingar med økonomisk verdi ikkje går med i skiftet dersom den ikkje er nemnt. Beite var ein kjend ressurs på tida for jordskiftet på 1960-talet. Beite er i sjølve jordskiftet ikkje nemnt, ein må difor leggje til grunn at beite var uendra av jordskiftet. Slik vegane er utlagt i jordskiftet syner at beitet vart liggande att i fellesskap. Det er ikkje skildra buføringsvegar til og frå teigane, der ein må over annan manns teig. Det er heller ikkje teke med reglar for gjerdehald i utmark. Bruken i etterkant av jordskiftet beviser at beitet vart liggjande att i fellesskap. Eventuelt så må partane ha inngått avtale om felles beite, slik at det er dette som no er rettstilstanden i utmarka på Vintertun. Faktisk bruk har gått over til rettsleg status. Tidelgare eigar av bnr. 3 var klår på at beitet var i fellesskap. Bevisføringa syner at også rekvirenten Jordal og eigar VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 8

9 av bnr. 4 tidligare har meint at beitet var felles på Vintertun, jf. brev får Jordal og Vintertun til Urban Rabbe arkitektar AS, datert denne oppfattinga kan og lesast ut av prosesskriva frå adv. Oftedal. Det er først no etter at arbeidet med reguleringsplanen tok til at Jordal har skifta syn. Det er absolutt ingen haldepunkt for Jordal sin merknad om at det i alle høve ikkje kviler beiterett i det regulerte området. Ingen av dei framlagde bevisa syner ei slik inndeling. På jordskiftekartet går det fram at beitet er felles her. Skal eigar av bnr. 1 få bygge ut her, kan det først skje etter eit nytt jordskifte der beitebruken blir ordna, eventuelt avløyst og bnr. 1 sin beiterett redusert tilsvarande elles på garden. Ved jordskiftet vart delingshøve utrekna feil, dette medførte at bnr. 3 fekk for lite utmark. Drifta på bnr. 3 er avhengig av beiteretten. Det er for lite beite på Vintertun, og det regulerte området utgjer noko av det tidlegaste vårbeite på garden. Det vil såleis vera eit betydeleg inngrep i bnr. 3 sin beiterett. Ved eit nytt jordskifte om beiteordning/ avløysing, må jordskifteretten rekne ut delingshøvet på nytt. Subsidiært blir det halde fram at den felles bruk av beitet som har vore på Vintertun sidan jordskiftet vart avslutta, dannar grunnlag for hevd. Det hadde vore betre om saka vart kravd med heimel i jordskiftelova 2, med krav om å skipa til ei felles ordning for beite, det blir mellom anna synt til Rt s Kjetil Riise og Martha Espeland har lagt ned slik p å s t a n d : 1. Gnr. 35, bnr. 3 i Odda har beiterett som bruksrett på gnr. 35, bnr. 1 i Odda, i det område som omfattes av reguleringsplanvedtak av 12.oktober Kjetil Riise/ Martha Espeland tilkjennes saksomkostninger. Jordskifteretten si grunngjeving. Jordskifteretten er etter ei samla og konkret vurdering kome til at rekvirenten Jordal må få medhald i sin påstand. Avgjerda må byggje på ei konkret tolking av bevisa i saka, og jordskifteretten har lagt avgjerande vekt på kva som går fram av jordskifte og overjordskifte. Jordskifteretten må ta stilling til kva som vart omfatta av jordskiftet. Høgsterett har ved fleire høve uttalt seg om korleis ein skal tolke at einskilde typar utnyttingar ikkje er nemnt, i utskifting/ jordskifte. Rt s. 693 og Rt s. 773 og etterfølgjande dommar har slege fast rettstilstanden, ved avgjerder som i denne saka. Det avgjerande er om den aktuelle bruken/ utnyttinga var ein kjend ressurs på utskiftingstidspunktet. Dersom den ikkje var kjend er den omfatta av skiftet, og motsett ein kjend resurs/ utnytting, av økonomisk verdi, vil ikkje vera omfatta av skiftet med mindre den er særleg nemnt. Jordskifteretten kan ikkje sjå at det er noko haldepunkt for Jordal sitt syn på at ein eventuell beiterett for bnr. 3 berre gjeld for deler av bnr.1. Slik jordskifteretten les jordskifte og overjordskifte, er det ingen slike haldepunkt. Anten så er det rett til å beite i annan manns teig, eller så er det ikkje. Spørsmålet må difor vurderast for heile bruka, ikkje berre det VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 9

10 regulerte området som kravd. Jordskifteretten si slutning kan likevel ikkje gå vidare og omfatta anna areal enn det partane har påstått. Jordskiftet på Vintertun skjer i vår tid, lenge etter at regelen vart at ein skulle skifta til full eigedom, denne vart innført ved utskiftingslova frå Utgangspunktet ved tolkinga må då vera at det er skifta til full eigedom, med mindre anna går klårt fram, eventuelt at ein kjend ressurs av økonomisk verdi ikkje er nemnt i det heile. Jordskifteretten finn ikkje haldepunkt for at beitet er halde utanom, og kan heller ikkje sjå at det er tilfelle at beitet ikkje er nemnt. Hopehavet i beite var eit av dei sentrale argumenta for å gjennomføre jordskiftet. Skulle det likevel vore unnateke eller vidareført som før, måtte dette vore skrive eksplisitt. Bnr. 3 sitt behov for beite nært driftssentrum blir drege fram av jordskifteoverretten. Denne merknaden peikar på bnr. 3 sin utmarksteig rett opp frå drifssentrum og ikkje på ein generell rett til beite, slik jordskifteretten forstår det. Bnr. 1 ynskte å få sin teig i eit stykke, noko som ville medført at bnr. 3 vart utan eige godt beite på nordsida av Dalelva. Dette beviser, slik jordskifteretten ser det, at beitet var ein del av utskiftinga. Jordskifteretten kan til ei viss grad vera einig med saksøkte i at så lenge gjerdehaldet i utmarka ikkje er fordelt, så peikar dette i retning av at beitet framleis skulle vera felles. Jordskifteretten er likevel ikkje samd i den konklusjonen saksøkte trekk. Siste punkt i kapittelet om gjerde inneheld, slik jordskifteretten tolkar det, ein regel for gjerdehald i utmark, det er mogleg den og gjeld for innmark. At Kvar part har elles høve til å gjerde inn det som han til kvar tid finn tenleg for seg, må tyde på den som ynskjer-/ har behov for gjerde i utmark, som til dømes ved etablering av kulturbeite, kan setja opp gjerde for eiga rekning. Jordskiftretten finn og støtte for ei slik tolking i kapittelet Ymse. Her går det fram at beitet kan nyttast som før fram til det er rydda kulturbeite, til og med sommaren Ein slik regel gjer inga meining om beitet framleis skulle ligga i fellesskap eller halde fram som før. Det går og fram av jordskiftet at Nonsnutmyra og Halimyra var tenkt som kultiveringsareal for høvesvis bnr. 3 og bnr. 4. Igjen eit bevis på beitet vart delt. Jordskifteretten har og vektlagt at beitet dels var delt og dels låg i fellesskap før utskiftinga, noko som den gong vart sett på som ei dårleg løysing. Det er såleis lite truleg at ordninga vart ført vidare. Ei vidareføring av beite som før ville medført at einskilde hadde eksklusiv beiterett i annan manns teig, til dømes ville bnr. 1 hatt einerett til beite i deler av Vintertundalen, der bnr. 3 no eig grunnen. Riise/ Espeland har halde fram at ei ordning der kvar part kan gjerde inn kva han vil ikkje er brukande. Den som gjerder inn deler av sin eigedom må redusera det tal dyr som blir slept på beite i det resterande arealet. Jordskifteretten vil her merkje at dersom ein part gjerder inn all si utmark, kan han sjølvsagt ikkje sleppa dyr i dei andre sin teig. Regelen gir og den som meiner at andre partar slepper for mange dyr, rett til å gjerde inn si utmark og såleis stenge ute dyra frå dei andre bruka. Ordninga liknar mykje på den jordskifteretten hadde etablert og som vart prøvd i Rt s Om Espeland/ Riise meiner det er for dyrt å halde gjerde i grensene mellom utmarksteigane kan dei krevje bruksordning med heimel i jordskiftelova 2c nr. 2. Sidan beite allereie er delt, vil ordninga måtte basera seg på det beiteareal det einskilde bruket rår over i dag. Jordskifteretten kan ikkje sjå at det manglar reglar for tilstrekkelege vegar/ buførevegar i jordskiftet. Slik jordskifteretten les jordskiftet og tolka jordskiftekartet, var det vegar frå driftssentruma og fram til alle bruka sine teigar. Veg nr. 2 Stølsvegen er skildra like frå VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 10

11 riksvegen og opp til fjellmarka. Det kan rett nok synast som lite tenleg at bnr. 3 ikkje har fått utlagt veg direkte frå eigen utmarksteig og opp til Vintertun si fjellmark. Riise/ Espeland har halde fram at bnr. 3 fekk for lite utmark ved jordskiftet og at dersom det ikkje er fellesbeite på Vintertun, vil dei tapa ytterlegare på denne feilen. Jordskifteretten kan i dag ikkje retta opp i dei eventuelle feil som vart gjort på 1960-talet og feilen er irrelevant for korleis den aktuelle tvisten skal løysast. Merknaden vil likevel vera relevant i tilfelle anke over dommen, då den vil gjera verdien av ankegjenstanden monaleg høgare for eigar av bnr. 3. Slik jordskifteretten ser det, er det ikkje grunnlag for å hevde at partane sjølve har etablert ein ny beiteordning i strid med jordskiftet. Slik jordskifteretten forstår jordskiftet, er det ikkje noko pålegg om gjerde i utmarka, men det er gitt høve til det for den som vil gjerde inn sin del. Så lenge det ikkje har vore sett opp gjerde har dyra kunne bevega seg inn på annan manns grunn. Den bruk som Riise/ Espeland meiner dannar grunnlag for hevd, er altså i samsvar med gjeldande rettstilhøve, og det har såleis aldri vore aktuelt for eigar av bnr. 1 å reagere på denne. Riise/ Espeland har lagt mykje vekt på at også Jordal tidlegare har meint at beitet på Vintertun låg i fellesskap. Jordskifteretten finn det ikkje naudsynt å ta stilling til dette. Om Jordal og eigar av bnr. 4 Vintertun har vore i villreie/ hatt feil oppfatting av rettstilhøva tidlegare, så endrar ikkje dette rettstilhøva med mindre det er inngått ny avtale basert på missoppfattinga. Sakskostnader. Kjetil Riise og Martha Espeland har tapt saka fullstendig, og jordskifteretten finn ingen grunn til å fråvike hovudregelen i tvl Etter dette er jordskifteretten komen til slik slutning: 1. Gnr. 35 bnr. 3 i Odda kommune har ikke beiterett på gnr. 35 bnr. 1 i Odda innenfor den del av gnr. 35 bnr. 1 i Odda som er vedtatt regulert til hyttefelt. 2. Kjetil Riise og Martha Espeland tilpliktes in solidum til å erstatte Terje Jordal sine saksomkostningar med kroner , VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 11

12 2 Avslutting av saka med ymse avgjerder 2.1 Jordskiftekostnader Jordskiftekostnader og gebyr skal dekkast av partane i samsvar med jordskiftelova 74. Rettsmøteutgiftene er godtgjersle til meddommarar i samsvar med rettsgebyrforskrifta. På denne bakgrunnen blir kostnadene slik: Registreringsgebyr kr 4300 Partsgebyr * 2 kr 3096 Grenselengdegebyr kr 0 Rettsmøteutgifter kr 0 Grensemerke kr 0 Arbeidshjelp kr 0 Sum kr 7396 Kostnadene er etter retten sitt skjønn fordelt mellom partane etter den nytten dei har hatt av jordskiftet, jf. jordskiftelova 76. Partane fekk høve til å uttale seg om fordelinga av kostnadene under hovudforhandlinga Rekvirenten Jordal haldt fram at jordskiftekostnadane burde fordelast analogt til reglane i tvisteloven kap. 20. Saksøkte Riise/ Espeland halt fram at det måtte vera opp til jordskifteretten sitt skjønn. Jordskifteretten har i samband med dette lagt til grunn at ei avklaring av rettstilhøva var ein føresetnad for utvikling av hytteområde på bnr. 1. Den langvarige felles bruken som har vore av beite, kunne danna utgangspunkt for missoppfattingar. Jordskifteretten er etter dette komen til at begge bruk har nytte av rettsavklaringa, og kostnadane blir delt med ein halvpart på kvar. Retten set opp denne fordelinga av kostnadene: Gnr./bnr. Eigar skal betale har betalt skuldar har til gode kr kr kr kr 35/1 Terje Jordal /3 Kjetil Riise/ Martha Espeland Jordskifteretten SUM Kontroll Dei pålagde beløpa forfell til betaling 15 dager frå forkynningsdatoen. Pengar til gode blir utbetalte samstundes med forkynninga av saka. 2.2 Forkynning Forkynning skjer etter reglane for postforkynning VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 12

13 2.3 Avslutting av saka Saka blir avslutta i dette møtet. Fristen for anke er éin månad rekna frå forkynningsdatoen. Reglane om anke følgjer forkynninga. 2.4 Tinglysing Jordskifteretten vil sende saka til Tinglysingen. Retten heva, saka slutta. Stord, Knut Sveinung Kleppa VINTERTUN GNR 35 Indre Hordaland jordskifterett 13