KOMMUNEPLAN FOR BØMLO KOMMUNE HØYRING - FRÅSEGN

Transkript

1 HORDALAND FYLKESKOMMUNE Regionalavdelinga Planseksjonen Arkivsak Arkivnr. 713 Saksh. Lien, Helene; Korsøen, Endre; Wahl,Trond; Warren, Elizabeth Jan; Austrheim, Gunnbjørg; Ekerhovd, Per Morten; Saksgang Møtedato Kultur- og ressursutvalet KOMMUNEPLAN FOR BØMLO KOMMUNE HØYRING - FRÅSEGN SAMANDRAG Bømlo kommune har sendt revidert forslag til kommuneplan, samfunnsdel og arealdel, på avgrensa høyring. Kultur- og ressursutvalet skal gje fråsegn til planforslaget. Kommuneplan for Bømlo er på mange punkt i tråd med regionale mål og retningsliner. Punkt som skil seg ut som unntak er manglande omsyn til kulturminneverdiar og talet på arealforslag som har privatiserande verknad i strandsona. Av ca. 330 arealendringar i planen tilrår fylkesrådmannen motsegn til 19 konkrete område samt til arealendringar knytt til nye naust og rorbuområde og foreslår anten plankrav, vern ved bruk av omsynssone, justering eller å ta områda ut av planen. Enkelte nye område for bustadutbygging er i konflikt med samordna areal- og transportplanlegging, landskapsverdiar, strandsoneverdiar og friluftsliv. Fylkesrådmannen rår til å vurdere desse områda på nytt. Det er tilrådd motsegn til føresegnene i høve kulturminnevern, samferdsel og byggjegrense mot sjø. Fylkesrådmannen tilrår motsegn til alle ubebygde byggjeområde utan plankrav. Fylkesrådmannen tilrår også motsegn knytt til tema akvakultur. Det er positivt at folkehelse er eit sentralt tema i kommuneplanen og at folkehelse vert sett i samanheng med aktivt vern av friluftslivsområde ved bruk av omsynssoner / føremål friområde.

2 FORSLAG TIL VEDTAK 1 Hordaland fylkeskommune er nøgd med hovudstrategiane i kommuneplanen og stør opp om satsinga på større grad av bustadbygging i tilknyting til senter. Planforslaget sikrar viktige regional område for friluftsliv og samordninga mellom folkehelseperspektivet og sikring av grøne område er ein godt langsiktig tiltak i tråd med regionale satsingar. Utfordringa i planen er knytt til manglande omsyn til kulturminneverdiar og utbygging som har privatiserande verknad i strandsona. Konsekvensutgreiinga er lite konsistent når det gjeld konsekvensane ny arealbruk har for kulturminne og kulturmiljø, og det manglar ei vurdering av konsekvensane for nyare tids kulturmiljø. 2 Ved oppstart av reguleringsplanarbeid skal behovet for nærare kartlegging av kulturminne vurderast. Utbyggingsområde som ikkje alt er utbygd eller område der det i gjeldande plan er krav om reguleringsplan før utbygging må ha krav om plan i føresegnene til kommuneplanen. Hordaland fylkeskommune fremjar motsegn til manglande krav om reguleringsplan før utbygging. Kulturminne: 3 Hordaland fylkeskommune fremjar motsegn til planføresegner for byggjeområde og LNFRspreidd byggjeområde inntil dei sikrar kulturminne og kulturmiljø på ein tilstrekkeleg måte. 4 Kyrkjestadane frå mellomalderen må sikrast gjennom omsynssone D(H-730) på plankartet og omtale i føresegnene til planen. Hordaland fylkeskommune fremjar motsegn til planen inntil kyrkjestadane er sikra i plankart og føresegner. 5 Hordaland fylkeskommune har følgjande merknader når det gjeld kulturminne: a) Fylkeskommunen tek atterhald om alle byggeområde i planen inntil undersøkingsplikta etter 9 i kulturminnelova er oppfylt. Dette gjeld både land- og sjøområde. b) Vi ber om at det vert utarbeidd generelle føresegner som sikrar kulturminne og kulturmiljø c) Det bør utarbeidast retningsliner som sikrar kulturminne og kulturmiljø for areal lagt ut til omsynssone C (H-570) d) Alle planlagde enkelttiltak og planlagde områdedisponeringar som omfattar sjøareal skal leggjast fram for Bergens Sjøfartsmuseum for uttale via Hordaland fylkeskommune. 6 Hordaland fylkeskommune oppmodar kommunen om å justera utstrekning av følgjande eksisterande LNFR-spreidd bustad som er i konflikt med freda kulturminne: a) Område Vl3 Lykling - gnr. 136 bnr. 4 b) Område MO5 Håvik - gnr. 8 bnr. L 7 Hordaland fylkeskommune rår i frå følgjande område ettersom dei vil verka negativ inn på kulturmiljø: a) Område S1- Brandasund (gnr. 153 bnr. 9) - LNFR spreidd bustad b) Område S14 - (gnr. 65 bnr. 1) - LNFR spreidd bustad c) Område RI - Røyrøy - fritidsbustad 2

3 8 Hordaland fylkeskommune fremjar motsegn til følgjande område, frå a) til r), på grunn av direkte konflikt med freda kulturminne eller verneverdige kulturmiljø: Bustadområde: a) Område S29- Søvoll, Bremnes i direkte konflikt med freda gravminne ID 45767, b) Område S31- Urangsvågen - pkt 4 vil verka negativ inn på freda kyrkjegard ID c) Område S34 - Hollund - er i konflikt med freda gravminne ID55459 d) Område F2 - Folderøyhamn er nær det freda kulturminne ID og kulturmiljø på Folderøyhamn. Planområdet må ha plankrav. e) Område ME8 - Sønstabø er i konflikt med freda gravminne ID f) Område ME10 - Hiskjo gnr. 131 bnr Bustadtomt på gnr. 131 bnr. 27 er i strid med kulturmiljø på Hiskjo omsynssone C (H570_2) g) Område El -Dørøy - Eit automatisk freda kulturminne ID er i området og må visast som omsynssone D (H730) og må ha tilstrekkelig areal rundt som omsynssone C LNFR spreidd bustadområde: h) Område S4 -Vikøy nord er i direkte konflikt med freda kulturminne frå steinalderen ID 25803, i) Område S30 - Søvoll, Bremnes - er i konflikt med freda kulturminne frå jernalderen ID og j) Område ME3 - Meling er i direkte konflikt med freda gravfelt, ID 55470, gravminne ID og steinaldebuplassen ID k) Område V13 - Lykling - (gnr. 135 bnr. 3) er i konflikt med kulturmiljø ved gullgruve på Lykling vist som omsynssone C 570_7 Fritidsbustad: l) Område Rl3 - Vedøy bør visast som kulturmiljø med omsynssone C (H-570) og ha plankrav. Det er stort potensial for funn av hittil ukjende automatisk freda kulturminne m) Område ME13 - Hiskjo - er i konflikt med verneverdig kulturmiljø med omsynssone C (H570_19) med 3 freda bygg ID Planområdet må ha plankrav. n) Område V5 - Finnås er i konflikt med det freda kulturminne ID Dette må visast som omsynssone D (H730) og eit større område rundt som omsynssone C H570. o) Område V15 Børøy - Omsynssone C (H-570) bør utvidast til å inkludere bygningar på garden. Planområdet må ha plankrav. Det er stort potensial for funn av hittil ukjende freda kulturminne p) Område M026 Spissøy - er i direkte konflikt med to freda steinalderlokalitetar ID og Næring: q) Område M025 Austnes Serklau - er i konflikt med to freda gravminne, Askeladden ID 6728 og 6729 r) Område H14 Hovlandshagen - er i direkte konflikt med eit steinalderkulturmiljø aust på Langevåg og må takast ut av planen Samferdsel: 9 a) I føresegnene 10 må det leggast til: Tilfredsstillande løysing for (kapasitet og kvalitet)for teknisk infrastruktur, veganlegg, snuplass og parkering, frisiktsoner, brannslokking og nødvendige støytiltak skal vera dokumentert før det vert gjeve bruksløyve. Dette gjeld både nye og gamle frådelte byggetomter og ved bruksendring. Statens vegvesen sin «Rammeplan for avkjørsler og byggegrenser i Region Vest» skal leggast til grunn for søknader om avkjørsler og endra byggegrenser. 3

4 b) Gang-/sykkelvegnett på føljande strekning bør leggast inn i plankartet: - Tverråno Alvsvåg - Frå Rubbestadneset ut mot Stangervågen/Agakrysset c) Støysonekart bør integrerast i kommuneplanen eller takast med som vedlegg til planen Det er knytt motsegn til pkt. a). Strandsone: 10 Definering av funksjonell strandsone er ein hovudstrategi i strandsonepolitikken, og fylkeskommunen oppmodar alle kystkommunar til å kartleggje funksjonell strandsone. Planen fastset ei generell byggjegrense på 25 m frå sjø, eller eventuelt 0 m frå sjø om planføremålet grensar til vasslinja ved normalt flomål, utan ei konkret vurdering ut frå lokale tilhøve. Dette er ikkje i tråd med regionale føringar for strandsoneforvalting. Det er knytt motsegn til generell byggjegrense mot sjø på 25m/0m i planforslaget utan omsyn til funksjonell strandsone. Motsegna fell bort om generell byggjegrense vert endra til minimum 50m for nye byggjeområde og minimum 25m for eksisterande byggjeområde. 11 Føresegnene for naustareal bør sikre allmenn tilgjenge framfor og mellom naust. Omfanget av nye naust er stort og fleire av områda er i konsekvensutgreiinga vurdert til å ha negative konsekvensar. Det er knytt motsegn til omfanget av nye naustområde utan tilkyting til eksisterande byggjeområde i planforslaget. Fylkeskommunen ønskjer å drøfte omfanget av ny naustutbygging nærare med kommunen. 12 Område for fritidsbusetnad i sjøkanten ( rorbu ) privatiserar, medfører større inngrep i kystlandskapet og er ikkje i tråd med mål om vern av strandsona. Fylkeskommunen rår til å ikkje opne for nye rorbuområde. Ein praksis der område regulert til og bygd ut som naust kan omdisponerast til fritidsbustad er svært uheldig. Det er knytt motsegn til omfanget av naustområde omdisponert til rorbuføremål i planforslaget. 13 Fylkeskommunen rår til at føljande område for fritidsbusetnad i 100-metersbelte i strandsona vert teken ut av planen: Område ME1 grunna friluftsliv, landskap og strandsone. Det er knytt motsegn til dette punktet. Akvakultur: 14 a) For lokalitetane Sylvøyane og Gissøysundet må AK-områda i planen justerast slik at dei er samsvar med faktisk plassering. b) Planen må endrast slik at fortøyningar frå oppdrettsanlegg ikkje er i strid med planen. c) AK-område som ikkje er kartfesta der løyve er gjeve må rettast opp i plankartet. Det er knytt motsegn til pkt. a), b) og c). 4

5 Paul M. Nilsen Fylkesrådmann Jan Per Styve Regionaldirektør Vedlegg: Prenta vedlegg: Kart Kommuneplanens arealdel, Bømlo kommune Uprenta vedlegg: Føresegnene til planen Fråsegnsbrev frå Statens vegvesen 1.gangs høyring Fråsegnsbrev frå Statens vegvesen 2.gangs høyring For nettbasert kartløysing for alle nye arealforslag med konsekvensutgreiing gå til: 5

6 FYLKESRÅDMANNEN, : 1. Bakgrunn Bømlo kommune har sendt revidert forslag til kommuneplan, samfunnsdel og arealdel, på avgrensa høyring med høyringsfrist Det er bede om utsett frist grunna politisk handsaming. Kultur- og ressursutvalet skal gje fråsegn til planforslaget. 1.1 Om handsaming i fylkeskommunen Fråsegn vert gitt i hovudsak ut i frå regionale planar og fylkeskommunen sitt forvaltningsansvar. Dersom viktige regionale og nasjonale interesser står på spel, kan fylkeskommunen fremje motsegn til arealdelen av kommuneplanen. Dersom det vert gjeve fagleg tilråding om motsegn på bakgrunn av nasjonale kulturminneinteresser og dette ikkje vert fylgt opp av politiske organ i fylkeskommunen, skal fylkeskommunen gje melding om dette til Riksantikvaren som kan fremja motsegn i saka (jfr. Forskrift til Kulturminnelova kap 1, 3). Det er ikkje mogeleg å oppfylla undersøkingsplikta etter Kulturminnelova fullt ut i overordna kommuneplanar. Fylkeskommunen må difor ta atterhald om at det kan oppstå trong for undersøkingar i samband med reguleringsplanar. Det vart ikkje høve til å leggja kommuneplan for Bømlo fram for Riksantikvaren eller Bergens Sjøfartsmuseum før saka skulle til politisk handsaming i fylkeskommunen. Hordaland fylkeskommune har tatt med dei vanleg innspela frå desse to instansar, men gjer merksam på at kommuneplan er nå oversendt for innspel frå Riksantikvaren og Bergens Sjøfartsmuseum. 1.2 Planprosess og medverknad Gjeldande kommuneplan for Bømlo kommune er frå Kommunen melde oppstart av arbeidet med revisjon av kommuneplanen i Hordaland fylkeskommune gav fråsegn til planprogrammet i brev av Kommunen presenterte vidare prosess og fokusområde for det komande planarbeidet i møte i regionalt planforum Forslaget til kommuneplan vart fyrste gong sendt på høyring i tidsrommet Fylkesmannen i Hordaland fremja motsegn til planforslaget grunna manglande konsekvensutgreiing av nye areal, planomtale og ROS-analyse. I samråd med kommunen vart høyringa av planen utsett til desse plandokumenta var ferdig utarbeidd. Bømlo kommune har no sendt forslag til kommuneplan med konsekvensutgreiing, planomtale og ROS-analyse på avgrensa høyring til offentlege etatar. Dei konkrete arealforslaga i planen er ikkje endra til revidert høyring og planforslaget er difor reelt sett den same som vart sendt på høyring i januar Innhald i planen 2.1 Generelle krav til innhald Etter plan- og bygningslova 11-5 skal kommunen ha ein arealplan for heile kommunen som viser samanhengen mellom framtidig samfunnsutvikling og arealbruk. Kommuneplanens arealdel skal omfatte plankart, føresegner og planomtale der det m.a. går fram korleis nasjonale mål og retningsliner samt overordna planar for arealbruk er ivaretatt. Etter forskrift om konsekvensutgreiing (KU) skal nye areal til utbyggingsføremål konsekvensutgreiast i kommuneplanen. I ein samla kommuneplan inngår også ein samfunnsdel med mål og strategiar for kommunens si verksemd (plan- og bygningslova 11-2 og Kommuneplan for Bømlo er sendt på høyring med føljande dokument: Kommuneplanen sin samfunnsdel 6

7 Planomtale til kommuneplan arealdelen Føresegn til kommuneplan arealdelen Konsekvensutgreiing og ROS-analyse av alle nye arealforslag som er innpassa i planforslaget Plankart 2.2 Samfunnsdel Visjonen for kommuneplan sin samfunnsdel er Saman for ein mangfaldig kommune. Kommunen har sett opp føljande hovudpunkt: - Demografi og samfunnsutvikling - Kommunen sitt plan- og styringssystem - Arbeidsliv - Folkehelsa - Samhandling - Integrering - Helse, sosial og omsorg - Oppvekst, kultur og idrett - Kommunen som organisasjon - Miljø - Beredskap og samfunnstryggleik - Infrastruktur og offentleg eigedom Under kvart av hovudpunkta er det definert målsettingar, og ein har drøfta utfordringar og tiltak. 2.3 del Prioritering og målsetting i arealdelen Kommunen har sett opp ei liste over kva dei ønskjer å prioritere i rullering av arealdelen, samt målsettingar. Kommunen ønskjer å legge til rette for: Attraktive nærmiljø Vera ein attraktiv kommune for tilflytting og nyetablering av næringsaktivitet Tilgang/nærleik til sjø skal vera ein sentral attraksjon for å auka busetnad på Bømlo Ivareta natur- og kulturverdiar som er særeigne for Bømlo og styrkje lokal identitet Legge til rette for meir fysisk aktivitet og sosial kontakt (attraktiv grønstruktur/stiar og friluftsområde, idrett og sosiale samlingsplassar) Berekraftig utvikling Rasjonell infrastruktur Utarbeiding av områdeplanar for delsentra og viktige allmenne identitetar/lokalitetar Basert på det overståande har ein sett opp 11 punkt som grunnlag for vurderingar og prioriteringar i arealdelen: 1. Liste over lokale identitetar i Bømlo som kommunen ynskjer å ta vare på. 2. Lokale identitetar må bevarast og bør utviklast gjennom aktiv bruk. 3. Friluftsliv er viktig og blir viktigare. Satsing på friluftsliv og legga tilhøva best mogleg til rette for fysisk aktivitet i arealplanlegginga. 4. Større grad av sentralisering av bustadbygginga (kommunesenter og delsenter). 5. Sikre tilstrekkeleg næringsareal. 6. Bidra til tilflytting til lokalmiljø der fråflytting er ei utfordring men utan at lokale kvalitetar går tapt. Attraktive bustadfelt i alle delsentra. 7. Nye fritidsbustader må bort frå strandsona. 8. Dyrka eller dyrkbare areal må ikkje byggjast ut. 9. Kulturhistorie er viktig. Kulturvern gjennom bruk. 10. Verdifullt kulturlandskap. 11. Naturmangfaldslova. 7

8 Plankart I prosessen med utarbeiding av nytt kommuneplankartet har ein gjort ei opprydding i høve til ny planog bygningslov, eigedomstilhøve og eksisterande arealbruk. Alle eksisterande reguleringsplanar (159) er vidareført i planframlegget og vist i plankartet som reguleringsplan som framleis skal gjelde. 2.4 Konsekvensutgreiing Det er gjennomført konsekvensutgreiingar for dei delane av planframlegget som fastsett rammer for framtidig utbygging, og som inneber endringar i arealdelen i høve til gjeldande kommuneplan. Dei ulike tema er utgreidd med grunnlag i tilgjengeleg informasjon frå offentlege databasar og rapportar, lag og organisasjonar, samt eigne synfaringar ved behov. Totalt er det gjennomført konsekvensutgreiing av om lag 330 areal i plankartet. Vurdering av arealendringar i plankartet er gjort for følgjande tema: Naturmangfald Landskap Kulturminne Friluftsliv Landbruk Strandsone Samfunn og infrastruktur Barn og unge Samlokalisering Det er nytta ein 5-delt skala for å angi konsekvens: Stor negativ - negativ - ingen - positiv - stor positiv (-2 til +2) ROS-analyse er gjort i samband med konsekvensutgreiinga. Kommentar: Konsekvensutgreiinga syner i hovudsak verknaden av ny utbygging på ein oversiktlig måte. Pilar med nummerering gjer det vesentleg lettare å få oversikt over arealforslaga i dei tilfella kor fleire ulike forslag er vurdert samstundes. Slik pilnummerering kunne med fordel ha vore gjort i heile konsekvensutgreiinga. I planomtala står det at under pkt. 2.1 at samla konsekvensar for overordna tema vert vurdert for planframlegget i sin heilskap, men dette verkar ikkje å ha vorte gjort. Ved å nytte ein skala frå -3 til +3 kunne ein ha differensiert noko betre mellom negativ og litt negativ konsekvens. Bømlo kommune har i konsekvensutgreiinga vurdert fleire tema for endra arealbruk, mellom anna kulturminne og kulturmiljø. Det er her utfordrande å vurdere konsekvens ar av nye tiltak opp mot konkrete tema. Konsekvensutgreiinga har dekka ein del viktige kulturminne og kulturmiljø, og i nokre få tilfeller er det gjort gode vurderingar. Vurderingane er imidlertid i lita grad følgt opp i verdisetjinga av konsekvens, og heller ikkje følgt opp tilstrekkeleg i føresegnene. Vidare er det inkonsistent i kva grad kulturminne og kulturmiljø er fanga opp. Kulturlandskap som del av kulturmiljø og nyare tids kulturminne er i lita grad vurdert. Konsekvensutgreiinga er totalt sett lite konsistent og ufullstendig når det gjeld konsekvensane ny arealbruk har for kulturminne og kulturmiljø. Direkte konflikt med kjende automatisk freda kulturminne ikkje alltid er fanga opp. Det er usikkert om alle nye område er omtalt i konsekvensutgreiinga. Hordaland fylkeskommune har kun tatt stilling til dei område som er lista opp i konsekvensutgreiing. Hordaland fylkeskommune kan ikkje ta stilling til nye byggeareal som er vist på plankartet men ikkje omtalt i konsekvensutgreiinga. Dette gjeld blant anna nye næringsareal på Langevåg. Talet på motsegnspunkt som Hordaland fylkeskommune fremjar er eit teikn på at kulturminneinteresser ikkje er tilstrekkeleg utgreidd og tatt omsyn til i framlegg til kommuneplan for Bømlo. 8

9 3. Vurdering av regionale interesser i planforslaget Planforslaget berører mange område som er gjenstand for regional politikk nedfelt i regionale planar, eller der fylkeskommunen har forvaltningsansvar. Tilhøvet mellom aktuelle regionale interesser og hovudtrekka i den føreslåtte arealdisponeringa er omtalt og kommentert i det følgjande. Detaljert omtale av konkrete arealformål i planen er omtalt i kapittel Generelt Bømlo kommune har sendt kommuneplanen sin samfunnsdel og arealdel på høyring med mål og rammar for framtidig utvikling. Kommentar: I hovudsak verkar målsettingane i kommuneplanen sin samfunnsdel og arealdel godt tilpassa Bømlo kommune sine moglegheiter og utfordringar. Mange av måla i planforslaget er i tråd med regionale mål og retningsliner. Punkt som skil seg ut som unntak, og som ikkje stetter opp om regionale mål, er manglande omsyn til kulturminneverdiar og talet på arealforslag som har privatiserande verknad i strandsona. Områder som er underlagt plankrav i gjeldande kommuneplan for Bømlo bør også ha kravplan i det nye kommuneplankartet. 3.1 Kulturminne og kulturmiljø Bømlo kommune er rik på kulturminne frå ulike tidsperiodar i førhistorisk og nyare tid. Kommentar: Kulturminneplan Kulturminne er ein ikkje fornybar kunnskaps- og opplevingsressurs både lokalt og regionalt. Kjennskap til kulturhistorie er identitetsskapande, og kan ikkje minst bidra til nye perspektiv på vår eigen samtid. Ein temaplan for kulturminne kan vere eit svært nyttig verktøy i kommunen si arealplanlegging og sakshandsaming. Vi oppmodar kommunen om å utarbeide ein kulturminneplan. Omsynssoner kulturminne og kulturmiljø Plankart viser automatisk freda kulturminne med rune-r, og omsynssoner C (H570) bevaring av kulturmiljø. Bruk av omsynssoner i kartet er eit viktig verktøy for å synleggjere kulturminneinteresser, og ein nyttig reiskap i kommunen si arealplanlegging og -forvaltning. Automatisk freda kulturminne bør visast med omsynssone D i plankartet, plan forklaring og i plantekst, jf. pbi (H730). Det går ikkje fram av planen korleis desse kulturmiljøområde vert valt eller avgrensa. Det er ein overvekt av naust- og sjøbruksmiljø. Utarbeiding av ein kulturminneplan vil kunne supplere denne lista med andre viktig kulturmiljø i kommunen. Det er lagt ut omsynssone C (H570) ved naustmiljø på Røyksundkanal. Hordaland fylkeskommune rår til at denne vert utvida til å inkludere heile kanalen med dei freda gravrøysane som ligg langs kanalen. Omsynssoner bør utarbeidast med tanke på å ivareta heilskap mellom kulturminne og landskapsomsyn. Det må vere samsvar mellom føresegner, retningslinjer og planomtale i høve omsynssonene, slik at det er tydeleg kva retningslinjer/føresegner som gjeld kva omsynssone. Følgjande retningsline, eller liknande, bør takast inn i plan: Nye tiltak skal ivareta omsynet til kulturminne i området. Saker som gjeld tiltak i omsynssona skal sendast Hordaland fylkeskommune dersom det råka verneverdig kulturminne og kulturmiljø. Automatisk freda kulturminne - undersøkingsplikt etter 9 i kulturminneloven 9

10 Alle byggeområde og LNFR-område med høve for spreidd bygging kan ha potensiale for funn av hittil ukjende automatisk freda kulturminne. Hordaland fylkeskommune har ikkje gjennomført kulturminneregistreringar i alle areal i kommuneplanen, og vi kan dermed ikkje seie oss samd i ny arealbruk før 9 i kulturminneloven er oppfylt og tilhøvet til automatisk freda kulturminne er avklart for det einskilde areal. Undersøkingsplikt må oppfyllast i samband med utarbeiding av reguleringsplan eller søknad om tiltak innafor disse område. Dersom det vert påvist automatisk freda kulturminne i byggjeområde og kulturminna ikkje vert teke omsyn til, kan fylkeskommunen fremje motsegn til reguleringsplanen. Mellomalder kyrkjestader på Bømlo, Moster, Voll og Gåsland på Bremnes er automatisk freda kulturminne, og skal visast som omsynssone D jf. pbl. 11-8, (H730). Til mellomalderkyrkjestadene høyrer avgrensing av ei sikringssone på 5 meter jf. kulturminneloven 6 som inngår i det automatisk freda kulturminnet. Føresegner som sikrar god forvaltning av mellomalderkyrkjestadene må innarbeidast i kommuneplanen. Det er knytt motsegn til dette. Motsegna verttrekt dersom mellomalderkyrkjestadene får omsynssoner D (H-730) og føljande føresegner innarbeidd: "Mellomalderkyrkjegarden er eit automatisk freda kulturminne. Innanfor mellomalderkyrkjegarden er gravlegging berre tillate i gravfelt som har vore i kontinuerleg bruk etter Gravfelt som ikkje har vore i bruk etter 1945 skal ikkje brukast til gravlegging eller andre inngrep." "Alle inngrep i grunnen eller andre tiltak som kan virke inn på det automatisk freda kulturminnet er ikkje tillate utan etter dispensasjon frå kulturminneloven. Eventuell søknad om løyve til inngrep skal sendast rette antikvariske mynde, Riksantikvaren, i god tid før arbeidet er planlagt sett i gang. Kostnader knytt til nødvendige undersøkingar og eventuelle arkeologiske utgravingar vert belasta tiltakshavar." Marine kulturminne Bergens Sjøfartsmuseum sitt ansvarsområde, etter jf 14, gjeld marine kulturminne og omfattar derfor sjø- og strandområda, samt vatn og vassdrag. Bergens Sjøfartsmuseum er rette mynde til å krevje undersøkingar ved tiltak, planer og utreiingar som kan råke kulturminne under vann, og skal derfor underrettast ved oppstart av alle regulerings- og byggeplanar, samt andre tiltak som omfattar sjøareal. Vi minner om at undersøkingsplikta i kulturminnelova 9 også gjeld for sjøbotnen og i vassdrag. Døme på tiltak i sjø er mudring/graving, utfylling/dumping, legging av vassleidningar, bygging av kaier, brygger, flytebrygger med meir. Særskild for kulturminne i vatn og sjø er 14 i kulturminnelova som inneber at skip- og skipslast eldre enn 100 år er statleg eigedom. Sjøfartsmuseet vil understreke at det er eit generelt potensiale for tidlegare uoppdaga marine og maritime kulturminne i Bømlo. Varslinga skal skje gjennom Hordaland fylkeskommune, kultur- og idrettsavdelinga, eventuelt med kopi av sakene direkte til Bergens Sjøfartsmuseum for uttale. Alle saker må leggjast fram for fylkeskommunen, som er mottak for alle plan- og tiltakssaker. Sjøfartsmuseet sine vurderingar av kva for planer som krev særskilte undersøkingar vil mellom anna ta utgangspunkt i føreliggjande kunnskap om førekomstar av kulturminne eventuelt ei vurdering av regulerings-/ tiltaksområdet sitt potensial for marine kulturminne. Vi ber Bømlo kommune leggje følgjande generell føresegnene til kommuneplanen: "Ved all planlegging av områdedisponeringar (planar, utgreiingar og einskildtiltak) som omfattar sjøareal, skal desse så tidleg som mogleg verta lagt framfor Bergen Sjøfartsmuseum via Hordaland fylkeskommune for uttale " Byggeområde og føresegner Det er uklart om alle nye byggjeområde vist på plankartet er omtalt i konsekvensutgreiinga. Blant anna er fleire næringsareal på Langevåg ikkje omtalt i konsekvensutgreiinga. Hordaland fylkeskommune har vurdert nye byggjeområde omtalt i konsekvensutgreiinga. Dersom det er nytt areal på kartet som ikkje er omtalt i konsekvensutgreiinga må områda ha plankrav slik at Hordaland fylkeskommune kan ta stilling til områda. 10

11 Det er fremja motsegn til alle nye byggeområde med ubebygd tomter utan plankrav. Dette gjeld blant anna område V18, M19, M21, M22, M23, H2, H7. Denne lista er ikkje komplett og bør utvidast med alle område kor ubebygd areal er endra til byggjeområde. Det er knytt motsegn til føresegner for alle byggjeområde og til LNFR-spreidd utbyggingsområde på grunn av at dei tek ikkje nok omsyn til verneverdig kulturminne og kulturmiljø og potensial for funn av hittil ukjende automatisk freda kulturminne. Motsegn vart trekt dersom det går fram av føresegner at: "Det skal dokumenterast at nye tiltak ikkje trugar verneverdig kulturminne og kulturmiljø. Dersom kulturminne vert råka skal saka leggjast framfor kulturvernmyndet" "Alle tiltak i ubebygd areal skal sendast Hordaland fylkeskommune for vurdering i høve kulturminneloven, jf 3, 8 og 9." Vi ber om at følgjande blir inkludert i dei generelle føresegnene: Verneverdige einskildbygningar og kulturmiljø, og andre kulturminne (som til dømes sjøbruksmiljø) skal i størst mogeleg grad takast vare på som bruksressursar og verte sett i stand, jf. pbl 11-9 nr. 7. Vurderingar knytt til motsegn / fråråding / tilråding i høve konkrete arealforslag i konflikt med kulturminne er lista opp i kapittel 4. Sjå også under pkt Næring. 3.2 Utbyggingsmønster bustad Innbyggjartal i Bømlo kommune var per på Under tema Demografi og samfunnsutvikling i samfunnsdelen er det vist korleis folketalet i Bømlo kommune har hatt ein moderat, jamn vekst dei siste 20 åra. Ein ventar at denne utviklinga held fram, og finn ein trend i at unge flyttar tilbake til Bømlo etter endt utdanning. Vegprosjekta Bømlopakken og Trekantsambandet kortar ned avstandane i Bømlo og gjer det lett å pendle inn og ut av kommunen. Kommunen peikar på at det er eit stort behov for nye bustader i kommunen i langtidsperioden. Særleg gjeld dette området rundt kommunesenteret Svortland, i Røyksundområdet (som ligg like ved innfartsåra til kommunen) og frå Mosterhamn og nordover til trekantsambandet. I planomtala finn ein følgjande oversikt: Fig1: Tabelloversikt Kapasitet og behov for bustad, Planomtala s

12 I planomtala er oversikten kommentert: Tilgjengeleg tomtekapasitet er meir enn dobbelt så stor som det utrekna behovet for bustader i planperioden. Spesielt i byggjeområda rundt kommunedelsentra er det til dels monalege tomtereservar. Dette er område som alt er utbygde, men har store muligheiter for fortetting. Men all erfaring tilseier at så lenge ikkje utbyggjarar får utbyggingsavtalar med grunneigarane, skjer det ikkje utbygging i desse områda. Bømlo er ein kommune prega av spreidd busetnad, men ein har i planarbeidet ønskja å fokusere på større grad av sentralisering av bustadbygginga nært kommunesenter og delsenter. Planomtala vektlegg korleis sentralisering av bustadbygging gjer det vesentleg lettare å gje eit godt tilbod når det gjeld infrastruktur som veg, vatn, avløp, skule og nærmiljøanlegg. Sentralisering er viktig for å nå mål om reduksjon i klimagassutslepp, for bevaring av urørd natur og for å ta vare på kjerneområde landbruk. Kommentar: I Fylkesplan for Hordaland er det sett som mål at lokalisering av bustader, næringsverksemd og tenesteyting skal skje med omsyn til effektiv arealutnytting og energibruk og lågast mogleg transportbehov. Mange av målsettingar i planomtala og mange av dei innpassa arealforslaga til nye bustadområde synest å samsvare med regionale retningsliner om samordning i areal- og transportplanlegginga. Mange nye bustadområde er i form av utvidingar av eksisterande bustadfelt og ligg nære kommunesenteret Svortland og andre delsentra. Enkelte større nye areala for bustad synast ikkje i tråd med mål om sentralisering kring etablerte sentra. Fylkesrådmannen rår til at desse bustadareala vert vurdert teken ut av planen. Dette gjeld særleg areal S16. Område for LNF-spreidd bustad kan bidra til levande bygder og eit byggjemønster som ivaretek td. kulturlandskapet. Område for LNF-spreidd bustad har samstundes negative konsekvensar i form av auka transportbehov, auka bruk av avkjørsler som kan vere trafikkfarlege og auka kostnader knytt til infrastruktur. I område der fråflytting ikkje er eit problem bør ein søkje å avgrense areal lagt ut til LNF-spreidd bustad. For å nå mål om reduksjon i klimagassutslepp frå transport er det viktig å sjå på strategiar for fortetting innanfor eksisterande byggjeområde i hovudsentra og delsentra også i kommunar med tradisjon for spreidd utbyggingsmønster. Fortetting med fokus på mindre bueiningar vil gje eit større mangfald i bustadtilbodet. Nokre areal til bustad og LNF-spreidd bustad er i konflikt med verdiar knytt til kulturminne, friluftsliv, landskapselement og strandsone med allmenn tilgjenge. Ved å ta ut dei areala som kjem minst heldig ut i høve til ei samordna areal og transportpolitikk og i høve til andre arealverdiar vil ein få ein betre balanse mellom nytt byggjeareal og forventa behov for nye bustader i planperioden. Vurderingar knytt til utvalde, konkrete arealforslag er lista opp i kapittel Senterstruktur og stadutvikling Kommunen vil vidareutvikle Svortland som kommunesenter samstundes som ein sikrar eit minimum av tenestetilbod i lokalsentra Moster, Langevåg, Finnås og Rubbestadneset. Kommunen ønskjer utarbeiding av områdeplanar for delsentra og viktige allmenne identitetar/lokalitetar. I planperioden bør Svortland prioriterast først, deretter Røyksundkanalen og Kulleseidkanalen/Bærøyfjorden. Kommentar: Etter Fylkesdelplan for senterstruktur og lokalisering av service og handel bør lokal senterstruktur med kommunesenter, kommunedelsenter og lokalsenter fastsetjast i kommuneplanen. Handelsverksemd, 12

13 offentleg regional service og andre publikumsretta og trafikkskapande tiltak bør som hovudregel lokaliserast i senter som tilsvarar nivåa i strukturen, dersom ikkje særlege forhold tilseier noko anna. Ein tydeleg styring med senterstruktur og av avgrensing og innhald i dei ulike sentra fremjar utvikling av attraktive og funksjonelle tettstader. Kommuneplanen kunne med fordel ha vore noko tydelegare på dette punktet. Ved å inkludere eit oversiktskart kor ein markerar dei ulike sentra kunne ein ha formidla senterstrukturen på ein klar og lettfatteleg måte i planomtala. Utarbeiding av områdeplanar for Svortland og delsentra er positive tiltak for å sikre god tettstadutvikling. I planomtala kunne ein med fordel ha laga ein kortfatta oversikt over sentra kor ein beskriv dagens tilhøve, ynskja mål for utvikling og utfordringar. Ei slik oversikt kan vere til hjelp i vurderinga av kva for tenestar og kva for type utbygging som høver på staden innan ein får utarbeidd ferdige områdeplanar. God tettstadutvikling er viktig for trivsel, busetnad og for å bevare lokal identitet. 3.4 Samferdsel Både i kommuneplan sin samfunnsdel og arealdel vert det peika på at vegstandard og svak infrastruktur i delar av kommunen er ei utfordring. Bømlopakken er eit program for utbetring av fylkesvegane på Bømlo. Kommentar: Til 1.gangs høyring varsla Statens vegvesen motsegn til kommuneplanen grunna at plangrunnlaget ikkje var godt nok til å kunne vurdere konsekvensane av planen i høve til trafikktryggleik, dei overordna måla for transportpolitikken og dei rikspolitiske retningslinjer for samordna areal- og transportplanlegging. Statens vegvesen har som sams vegadministrasjon for fylkeskommunen føljande kommentarar til revidert planforslag: I uttale til 1.gangshøyring dagsett peika Statens vegvesen på ein del punkt som vi sakna i plankart og føresegner. Vi kan ikkje sjå at dette er blitt teken med i denne høyringa. Dette gjeld støy, gang-/sykkelvegar og Rammeplan for avkjørsler og byggegrenser. Nokre punkt som må ordnast i føresegnene 10: Her må det leggast til: Tilfredsstillande løysing for (kapasitet og kvalitet)for teknisk infrastruktur, veganlegg, snuplass og parkering, frisiktsoner, brannslokking og nødvendige støytiltak skal vera dokumentert før det vert gjeve bruksløyve. Dette gjeld både nye og gamle frådelte byggetomter og ved bruksendring. Det må også lagast eit underpunkt/leggast til: Statens vegvesen sin «Rammeplan for avkjørsler og byggegrenser i Region Vest» skal leggast til grunn for søknader om avkjørsler og byggegrenser. Veglova vart endra i 2010 slik at generell byggegrense langs riks- og fylkesveg no er 50 meter. Dette av omsyn til trafikktryggleik, sikre nok areal til framtidig vegutbygging, gang- og sykkelvegar, effektiv drift og vedlikehald av vegen, skjerming mot støy, støv og andre ulemper knytt til vegen. I forslag til ny rammeplan som er venta vedteken i haust er byggegrensa differensiert til 50, 30, og 15 meter, alt etter haldningsklasse på vegen. Denne vil vera førande for alle tiltak der ikkje anna er bestemt i reguleringsplan. Rammeplanen er nemnd i planomtalen, der står det at kommunen har slutta seg til Rammeplanen. Dette må takast med i føresegnene som nemnd over. Det er knytt motsegn til dette punktet. 13

14 Gang-/sykkelvegsystem Ein del av dette vil kome på plass gjennom prosjekta i Bømlopakken, og det manglar eit samanhengande nett på fleire sentrale strekningar. Fv 23 ligg inne med ein delstrekning i Bømlopakken, men vi kan ikkje sjå at det er lagt inn noko samanhengande nett i plankartet på strekninga Tverråno Alvsvåg. Her har ein lagt inn eit stort nytt bustadområde i Barmahaugane, utan å legge inn eit framtidig gang-/sykkelvegnett. Dette utbyggingsområdet vil kome i tillegg til eksisterande busetnad i Alvsvågområdet, og eit gang-/sykkelvegnett på denne strekninga må leggast inn i plankartet. Rimeleg sykkelavstand til skule/arbeid/fritidsaktivitetar er rekna til å vere opp til omlag 5 km, så her er det stort potensiale for tilrettelegging for gange/sykkel fleire stader. Slik det ser ut i plankartet, manglar det eit stykke frå Rubbestadneset ut mot Stangervågen/Agakrysset. Dette må leggast inn. Ein bør vurdera nøye alle delsentera om det er fleire stader som må sjåast på med tanke på trygge løysingar for gåande og syklande, frå bustadområda mot skule og sentrum. Dersom eit ønska samanhengande nett vert lagt inn i kommuneplanen har det meir politisk forankring, og ein står juridisk sterkare når midlane skal fordelast. Universell utforming Eit anna viktig tema er universell utforming. Det er teke med i føresegnene, men burde vore meir utdjupa i planomtalen. Det er slik at fysiske hindringar i kollektivtransport, offentlege rom og bygningar ofte er til hinder også for funksjonsfriske. Ved å ta utgangspunkt i behova til funksjonshemma ved planlegging og utbygging, vert løysingane i dei fleste tilfella meir funksjonelle også for personar utan funksjonshemmingar. Syklistar og folk med barnevogner har nytte av at det vert lagt til rette for rullestolar. Alle med nedsett hørsel eller syn, eller dei som berre har det travelt, har nytte av at informasjonen i omgjevnadane er enkel å forstå. Rein luft har alle glede av, sjølv om problema med forureining er størst for personar med astma og allergiplager. Tilgjenge for alle må vera eit grunnleggande prinsipp i kommuneplanen. Støy Det er utarbeida støykart for alle kommunane i distriktet. Desse kan ein finne her: vegvesen.no/fag/miljø og omgivelser/støy. Dette burde leggast ved som tilleggsmateriale til kommuneplanen. Konklusjon samferdsel Dei overordna føringane som låg i Statens vegvesen sin uttale til 1.gangs høyring står ved lag. Dersom punkta ovanfor vert teken med, vil Statens vegvesen anbefale fylkeskommunen å trekke motsegna til planen. 3.5 Klima og energi Klima og energiplan for Bømlo vart vedteken i 2009 og inneheld mange viktige mål og satsingsområde. Kommentar: Klima og energiplanen er godt integrert i kommuneplanens samfunnsdel, men tiltak kunne med fordel ha vore integrert i arealdelen som eige tema for å gje tydelege signal om praktisk oppfølging. Det hadde vore positivt om målet om å tenke miljø gjennom å stille krav til utforming av bustadområde vart konkretisert t.d. i retningsliner til kommuneplanen. Regional Klimaplan har som mål at det gjennom kommunal planlegging skal sikrast areal for separate og samanhegnande sykkelvegar i ein avstand på minst 5 km ut frå lokalsenter og kommunesenter. 3.6 Friluftsliv og folkehelse Kommunen ønskjer ei satsing på friluftsliv og folkehelse, og vil legge tilhøva best mogleg til rette for fysisk aktivitet i arealplanlegginga. Planen har som mål å legge til rette for meir fysisk aktivitet og sosial kontakt gjennom attraktiv grønstruktur/stiar og friluftsområde, idrett og sosiale samlingsplassar. 14

15 Ein har prøvt å ta vare på samanhengande grønstruktur i og nær bustadområda i kommunen. Det har vore viktig å ta vare på større område som ikkje er utbygd. Sikring av ubebygde holmar, øyar og skjær for ålmenta har vore ei viktig målsetting i planarbeidet. Det er lagt vekt på at desse framleis skal vere LNF-område. I planframlegget er omsynssone friluftsliv H 530 lagt på 9 område sikra til friluftsføremål. I tillegg til omsynssone for friluftsliv er ein del område med friluftsverdiar avsett til formål knytt til friluftsliv; friluftsområde i sjø og vassdrag, friområde, turdrag, naturområde og grønstruktur. Folkehelse er i planen definert som summen av dei faktorar som påverkar vår helsetilstand. Bømlo har inngått partnarskapsavtale om folkehelse med Hordaland fylkeskommune, og startar eit arbeid med å integrere folkehelseperspektivet i sitt planverk. Viktige mål er: Utvikla eit samfunn som legg til rette for positive helseval og sunn livsstil Fremja tryggleik og medverknad for den enkelte og gode oppvekstvilkår for bom og unge Førebyggja sjukdom og skader Leggja prinsippa om universell utforming til grunn for utviklinga Etablering av nye gang- og sykkelvegar er ein viktig del av tiltaka i Bømlopakken som vil gi tryggare skulevegar for mange elevar i Bømlo. Dette gir tryggare skuleveg samstundes som moglegheitene for dagleg fysisk aktivitet vert lagt betre til rette. Kommentar: Bømlo har store verdiar knytt til friluftsliv og naturoppleving. Det er eit positivt grep i planframlegget at viktige områder for friluftsliv vert sikra med omsynssone eller arealføremål grønstruktur/friområde. Det er også positivt at folkehelse er eit sentralt tema i kommuneplanen og at folkehelse vert sett i samanheng med aktivt vern av grøne område. Eit godt nettverk for gåande og syklande er viktig både for folkehelse, reduksjon av klimagassutslepp og tryggeleik for barn og unge. Gang- og sykkelveg er tema i sektorplanar for samferdsel, men kunne med fordel også ha vore løfta ytterlegare fram som tema i kommuneplanen jmf. pkt og pkt Strandsone generell byggjegrense, naust og båtanlegg Mange av arealforslaga i plankartet er knytt til 100-metersbeltet mot sjø. Om lag 250 arealendringar er gjort i strandsonebeltet. Bømlo kommune har i denne planrulleringa ikkje hatt tilstrekkeleg kapasitet og ressursar til å kartlegge funksjonell strandsone i kommunen. Kommunen deltek i eit interkommunalt samarbeidsprosjekt om strandsona i regi av Samarbeidsrådet for Sunnhordland. Samarbeidsprosjektet har resultert i eit planprogram og ein forstudie som fokuserer på metode knytt til kartlegging av funksjonell strandsone (2010). Forstudien skal leggje grunnlaget for utarbeiding av ein interkommunal plan for strandsona i Sunnhordland med oppstart hausten Bømlo kommune vil koordinere vidare arbeid med strandsona i regi av den interkommunale strandsoneplanen. Føresegnene til kommuneplanen fastsett føljande byggjegrense mot sjø: Avstand til sjø (jf. PBL 11-9, nr. 5) 16. Arbeid og tiltak på bustad eller fritidseigedom (PBL 1-6), samt frådeling til slike formål, er ikkje lov nærare enn 25 meter frå sjø. Dette gjeld ikkje for planformål som i plankartet ligg i, eller grensar til vasslinja ved normalt flomål. Alle tiltak i 100-metersbeltet må ha godkjent byggjeløyve. Planen har gjort endringar i plankartet knytt til 73 naustområde. Av dei 73 er det 12 heilt nye naustformål i urørt strandsone. Resten av naustområda er utviding av eksisterande naustformål, stadfesting av eksisterande bruk eller justering av formålsgrenser. 15

16 Det er utarbeidd føresegn som regulerar utforming av nye naust i planen. Naust vert definert som eit bygg for lagring/oppbevaring av båtar og ulike fiskereiskap samt eit bygg til bruk for maritim rekreasjon. Maksimalt tillete bruksareal er sett til 50 m2 (BRA) og maksimal mønehøgd er sett til 6 meter over lågaste terrengnivå. Til eit naust kan det byggjast landfast flytebrygge/kai inntil totalt 10 meter lengde (skal vurderast i kvart tilfelle). Planen har lagt til rette for 10 nye småbåthamnformål. To av anlegga er knytt til eksisterande tiltak. Kommentar: Generelt Strandsona er eit areal med store verdiar som skal vere tilgjengeleg for allmenta og skjermast for unødig nedbygging og privatisering. Ny plan- og bygningslov gjeldande frå 1. juli 2009 skjerpar byggeforbodet i strandsona. I 100-metersbeltet langs sjø og vassdrag skal ein ta særleg omsyn til natur- og kulturmiljø, friluftsliv, landskap og andre allmenne interesser. I 1-8 går det fram at byggjeforbodet i 100-metersbeltet gjeld så langt ikkje annan byggjegrense er fastsett i kommuneplanens arealdel eller i reguleringsplan. Statlege planretningsliner for differensiert forvaltning av strandsona langs sjøen ( ) er ei tydeleggjering av nasjonal strandsonepolitikk og geografisk differensiering. Bømlo kommune er i lag med Sunnhordlandskommunane for ein prøveperiode på 4 år plassert i sone 3 område med mindre press på areala. I denne sona kan ein etter ei konkret vurdering ut frå lokale tilhøve opne for noko utbygging i 100-metersbeltet. Etter retningslinene for sone 3 bør utbygging så langt som mogleg lokaliserast til område som er utbygd frå før, slik at utbygginga skjer mest mogleg konsentrert. Utbygging i urørde område med spesielle friluftsinteresser, natur- og landskapskvalitetar eller kulturminneinteresser skal unngåas. Etter retningslinene kan det vere grunnlag for å tillate visse tiltak nære sjøen, som t.d. bryggjer, naust, næringstiltak og sjøretta reiselivsanlegg. Interkommunal plan for strandsona i Sunnhordland har potensiale til å bli eit godt verkemiddel for å konkretisere dei statlege planretningslinene og for samordning over kommunegrensene. På generelt grunnlag rår fylkesrådmannen Bømlo kommune til å vere tilbakehalden med å opne for ny utbygging i strandsona inntil ein har kome lenger i eit interkommunalt samarbeidsprosjekt som strandsoneplan for Sunnhordland og dei felles rammene for strandsoneforvalting er på plass. Bømlo kommune har i fleire tilfelle i planen gjort ei ny arrondering av arealføremål til bygg og anlegg i strandsona slik at utbygging flyttast lengre vekk frå sjøkanten. Dette er eit positivt grep i planforslaget. I planomtala er det eit ønskje om at det så langt som råd skal det være ope for fri ferdsel langs sjø/bryggekant. Dette kan med fordel sikrast i føresegnene eller retningsliner til planen. Byggjegrense mot sjø Fylkesplanen har som retningsline at den funksjonelle strandsona i byggjeområde skal ivaretakast slik at ferdsel langs stranda vert mogleg og strandområde eigna til rekreasjon ikkje vert bygd ut. I dei arealpolitiske retningslinene i fylkesplanen heiter det at kommunane skal kartleggja og definera den funksjonelle strandsona. Inntil arbeidet med å kartleggja funksjonell strandsone er ferdigstilt bør ein vere varsam med å oppheve det generelle byggjeforbodet i 100-metersbeltet. Byggjegrense tilsvarande funksjonell strandsone bør fastsettast i kvar einskild reguleringsplansak for nye byggjeområde. Funksjonell strandsone bør vera utgangspunkt for byggjegrense i eksisterande byggeområde, medan 25m byggegrense bør vera ei absolutt minimumsgrense i særskilte grunngjeve områder. Generell byggjegrense på 0 m bør berre gjelde for bygg med klar tilknyting til sjø (naust, rorbu og sjøretta næring). Ei generell byggjegrense på 25 m frå sjø, eller evnt. 0 m frå sjø om planføremålet grensar til vasslinja ved normalt flomål, utan ei konkret vurdering ut frå lokale tilhøve som nemnt i planretningslinene 16

17 eller utan kartlegging av funksjonell strandsone er ikkje i tråd med regionale føringar for strandsoneforvalting. Det er knytt motsegn til byggjegrense mot sjø på 25m/0m i planforslaget. Etter rettleiaren Råd om planlegging og forvaltning av strandsona i Hordaland (Strandsonerettleiaren for Hordaland), utarbeidd av fylkesmannen i Hordaland og Hordaland fylkeskommune, bør minsteavstand for generell byggjegrense vere 50m i nye byggjeområde. I eksisterande byggjeområde må byggjegrensa av praktiske grunnar tilpassast busetnaden, men ein minsteavstand på 25m bør vere utgangspunktet. Motsegna fell bort om generell byggjegrense vert endra i tråd med råd i rettleiaren. Naust I planframlegget er det ikkje gjeve noko tal på kor mange nye naust ein samla sett opnar for. Mange av naustområda er små, men mange opnar for fleire enn eitt naust. Når ein ser på samla utbygging av naust i Bømlo verkar talet på nye naust å vere høgt. Av 73 endringar i plankartet knytt til naustområde er over 30 forslag knytt til fortetting og utviding av eksisterande naustområde. Der tiltak ikkje er i konflikt med andre interesser er fortetting og utviding eit betre alternativ enn å opne for heilt nye naustområde. Fylkesrådmannen kan av kapasitetsmessige grunnar ikkje vurdere alle forslaga om utviding/fortetting enkeltvis, men rår på generelt grunnlag ifrå utvidingar i naustområde kor ny utbygging har klare negative konsekvensar for friluftsliv og/eller landskapsbilete og terrengtilpassing. Etter planomtala opnar planen for 12 heilt nye naustområde. Det er uheldig at ein ikkje har lista opp kva for naustområde dette er. Etter fylkesrådmannen sin gjennomgang av konsekvensutgreiinga finn ein at føljande forslag til naustområde ligg i urørd eller nesten urørd strandsone: S12 S15 S20 S23 (stort) S32 (ny vik i nordaust i Urangsvåg) R6 F2 (ny vik) ME5 G1 (nytt område i sør) G5 (hel holme) G11 (område i nord, er bryggje på staden) MO5 (bortanfor andre naust) MO17 (er lite bygg på staden, men krev større terrenginngrep) H12 (areal i vest, stort, på annan side av vik) Statlege planretningsliner for differensiert forvaltning av strandsona opnar for noko utbygging med naust i strandsona, men om kommunen vel å opne for utstrakt fortetting i eksisterande naustområder, så skulle trongen for heilt nye naustområde ikkje vere stor. Det er knytt motsegn til omfanget av nye naustområde i urørd strandsone i planforslaget. Fylkesrådmannen ønskjer å drøfte omfanget av ny naustutbygging og dei enkelte naustområda nærare med kommunen. Føresegn for naustområde Fylkesrådmannen rår til å endre føresegn for naustområde slik at føresegna vert i samsvar med Strandsonerettleiaren for Hordaland: Naust er bygningar for oppbevaring av båt, utstyr for båt og fiskereiskap. Naust skal ikkje omdisponerast eller nyttast som fritidshus eller bustad. Det skal vera mogeleg for allmenta å ferdast framfor naust og mellom naust/ naustgrupper. Tillate bruksareal (BRA) skal vera mindre enn 40m2. 17

18 Mønehøgd skal vera under 5m frå normalt høgvatn (NGO nullpunkt landkart) eller terrengnivå under bygning. Bygningen skal vera i ein etasje. Det er ikkje tillete å sprengje /fylle opp / grave ut meir i terrenget enn eit avvik på 0,5 meter i forhold til opphavleg terrengnivå. I føresegn A.7.7 er det til fritidseigedom knytt krav om å prioritera fellesanlegg i/ved sjø framfor enkeltståande kai/bryggjeanlegg. Fylkesrådmannen rår til at same føresegn vert knytt til naustområde. Småbåthamn På vilkår at det vert teke omsyn til allmenta sin tilgang til strandsona samt til estetikk og landskapstilpassing er fylkesrådmannen positiv til etablering av nye småbåthamner. Tilgang til båtplass er eit viktig gode i kystkommunar som Bømlo. Småbåthamn er langt meir arealeffektiv bruk av strandsoneareal enn bygging av private naust og bryggjar. Bygging av småbåthamn areal MO27 synast lite heldig grunna friluftsinteresser knytt til badevik i området. Fylkesrådmannen rår i frå MO27 om ikkje friluftsinteresser knytt til badevika vert ivaretatt. 3.8 Strandsone fritidsbygg I Bømlo er det omlag 1200 fritidsbygg. Kommunen delar eksisterande fritidsbusetnad inn i to grupper: 1. Dei tradisjonelle hytteområda som er trekt bort frå strandsona (tal ca. 900) 2. langs strandsona til såkalla rorbuområde (fritidsbygg i strandsona) (tal ca. 300) I framlegg til ny kommuneplan er det gjennomført konsekvensutgreiingar knytt til 76 fritidsareal. Fritidsareala omfattar nye areal, eksisterande hytteområde med ny arrondering, hytteområde som er utvida, stadfesting av faktisk bruk og omdisponering av byggeformål til fritid. Områda er relativt jamt fordelt over heile kommunen, men er i hovudsak knytt til område nær sjø. Målsetting nummer 7. i planomtala er at nye fritidsbustader må bort frå strandsona. Bygging av fritidsbustader skal skje i felt utanom strandsona med evt. fellesanlegg til sjø. Attraktive strandområde må sikrast innbyggjarane. Ei viss fortetting i eksisterande område for formålet kan likevel vera aktuelt. Kommentar: Generelt Målsettinga i planomtala om at nye fritidsbustader må bort frå strandsona er i tråd med regionale retningsliner. I arealpolitiske retningsliner for strandsona i fylkesplanen heiter det at nedbygging av strandsona skal hindrast. Fylkesplanens pkt seier at privatisering av 100-metersbeltet langs sjøen skal reduserast, og at utvikling av allment friluftsliv skal prioriterast før utvikling av private fritidseigedommar i strandsona. Rorbu som privat hytte i strandsona Fylkesrådmannen finn at det for fleire arealforslag ikkje er samsvar mellom mål i planprogram/ planomtale i kommuneplanen, og foreslått ny arealbruk når det gjeld rorbu som privat hytte i strandsona. Det er uheldig at ein ikkje har talfesta og kategorisert areal som gjeld nye rorbuer i planforslaget. Etter fylkesrådmannen sin gjennomgang av konsekvensutgreiinga finn ein at føljande areal gjeld nytt område for rorbu: S19 S23 (stort) S24 (stort) H3 (omdisponering frå reiselivsføremål) H11 (omdisponering frå allmennyttig føremål) 18

19 Føljande areal gjeld nytt område for rorbu som ei omdisponering frå naustområde: S17 S25 R7 ME3 ME4 ME5 (areal nr.1) ME5 (areal nr.2) ME7 G3 G4 (areal nr.1 pkt 2) G4 (areal nr.2 pkt 3) V15 V19 MO13 MO16 MO18 H5 H6 I Strandsonerettleiaren for Hordaland vert det peika på at det er vesentleg skilnad på kva konsekvensar utbygging med naust har i høve til utbygging i form av hytter i strandsona. Fylkesrådmannen rår i frå å nytte strandsona til privat fritidsbusetnad i form av rorbu i sjøkanten. Private rorbuområde i strandsona inneber høg grad av privatisering og ofte høg grad av nedbygging. Føresegnene for rorbuområde i kommuneplanen set ei maksimal storleik på 110m2 BRA. Dette opnar store bygg i sjøkanten. Rorbu krev gjerne større tiltak i kystlandskapet i form av infrastruktur som vei, vatn og avlaup enn naustutbygging. Føresegnene opnar for at det kan byggjast landfast flytebrygge/ kai inntil totalt 10 meter føre rorbuane. Omdisponeringar frå godkjend naust til rorbu gjev ein uheldig signaleffekt og vanskeleggjer langsiktig strandsoneforvaltning. Fylkesrådmannen rår i frå ein praksis der eigedommar regulert til og bygd ut som naust vert omdisponert til fritidsbustad. I Strandsonerettleiaren for Hordaland vet det tilrådd at også allereie etablerte rorbuar i naustområde framleis bør vere naustområde i kommuneplanen. Det er knytt motsegn til omfanget av naust omdisponert til rorbu i planforslaget. Tradisjonelle hytteområde i strandsona Planforslaget opnar også for fritidsområde for tradisjonell hyttebygging innanfor 100-metersbelte i strandsona. Desse område vert ikkje omtala som område for rorbu i konsekvensutgreiinga, og Fylkesrådmannen føreset at desse områda ikkje vert nytta til rorbu sjølv om nokre av areala har grense mot sjøkanten. Føljande areal er nytt område for fritidsbusetnad i 100-metersbelte i tilknyting til eksisterande fritidsareal: S7 V13 MO5 (areal nr.1) MO5 (areal nr.2) MO20 (naustområde i gjeldande plan) H2 Fylkesrådmannen rår i frå areal MO20 grunna privatisering av strandsona i området. et bør behaldast som naustområde eller få arealføremål grønstruktur slik at ein sikrar mogelegheit for allmenn ferdsel kring Mosterhalvøya. 19

20 Føljande areal gjeld nytt område for fritidsbusetnad i 100-metersbelte utan tilknyting til eksisterande fritidsareal: ME1 MO5 Det er knytt motsegn til areal ME1 grunna friluftslivsverdiar, landskap og strandsonevern. 3.9 Næring I planframlegget er det gjort endringar på to eksisterande næringsområde, samt avsett fem nye næringsområder. Kommunen ønskjer å ha ein reserve av næringsareal for å ha areal klart til nyetableringar. Næringsområda er knytt til krinsane Hillestveit, Gilje, Svortland og Moster. Alle næringsområda skal vere knytt til eksisterande infrastruktur. Fig 2: Tabelloversikt for næring, Planomtala s. 13. Det er avsett 10 nye areal til fritid- og turistføremål i planframlegget. Eit av areala er knytt til eksisterande formål/verksemd, medan ni er nye areal. Det er aukande satsing på turisme i Bømlo, og mange av verksemdene/areala er knytt til sjønæreområde og fisketurisme (rorbu utleige). Kommentar: Næringsutvikling og lokale arbeidsplassar er viktig både for lokal og regional utvikling. Marin og maritim næringsverksemd og reiselivsnæringar er blant dei næringane kor Hordaland har særlege føremoner, og er sett opp som regionale satsingsfelt. Utviding av eksisterande næringsareal i planen er positive grep der dette ikkje er i stor konflikt med andre verdiar. Næringsareal S35 er ei utviding av eksisterande næringsområde med mellom anna plasskrevjande varehandel og lagerverksemd. Fylkesrådmannen vil minna om at det ikkje ønskjeleg med detaljhandel i området i konkurranse med Svortland sin posisjon som kommune- og handelssenter. Nye område for rorbu-utleige er av avgrensa omfang. På vilkår at det vert teken omsyn til allmenta sin tilgang til strandsona samt til estetikk og landskapstilpassing kan etablering av rorbu-utleige vere eit positivt tiltak for turisme og som ledd i lokal næringsutvikling. Føremålet må visast som arealkategori næring eller fritid- og turistføremål. Om areal S21 og H6 er rorbuområde for utleige bør ein ikkje nytte arealkategorien fritid i plankartet. For god og langsiktig forvalting av næringsareal i strandsona vert det viktig å ikkje opne for omdisponering frå rorbu som næringsføremål til rorbu som privat fritidsbustad. Det er knytt motsegn til to område lagt ut til næring på grunn av direkte konflikt med freda kulturminne: M025 Austnes Serklau, Austnes, Moster er i direkte konflikt med to freda gravminne, Askeladden ID 6728 og Desse gravminne ligg på eit urørt nes ut mot sjøen. Opplevingsverdien er ekstra stor ettersom gravminna ligg i eit relativt urørt landskap, slik dei har alltid vært. Det var motsegn til dette området i førre kommuneplan. 20