Skredfarevurdering og vurdering av sikringstiltak for bustadområde på Stølen, Sogndal kommune

Transkript

1 Skredfarevurdering og vurdering av sikringstiltak for bustadområde på Stølen, Sogndal kommune

2 Prosjektinformasjon og status Dokumentnr.: Dokumenttittel: Skredfarevurdering og vurdering av sikringstiltak for bustadområde på Stølen, Sogndal kommune Klassifisering: Distribusjon: Intern Oppdragsgjeva r Leveransedato: Status: Sider: G od kjent notat 17 Kontraktør: Kontraktørinformasjon : Sunnfjord Geo Center AS Villabyen 3, 6984 Stongfjorden Organisasjonsnummer: MVA Kontaktinformasjon : Kundeinformasjon : Sunnfjord Geo Center AS Villabyen 3, 6984 Stongfjorden Tlf.: Mob.: e - post: Sogndal kommune v/ Cornelis Erstad Plan og næring Postboks Sogndal Fagområde: Dokumenttype: Lokalitet: Geologi Skredfarevurdering, sikringstiltak Stølen, Sogndal Feltarbeid utført av: Dato for feltarbeid: Signatur: Einar Alsaker Einar Alsaker (sign.) Torkjell Ljone Torkjell Ljone (sign.) Notat utarbeidd av: Dato for ferdigstilling: Signatur: Torkjell Ljone T orkjell Ljone (sign.) Notat revidert av: Godkjend (d ato) Signatur: Einar Alsaker (Fagle g rådgjevar) Einar Alsaker (sign.) Notat godkjend av: Godkjend (dato) Signatur: Even Vie (Fung. dgl. leiar) Even Vie ( sign.)

3 INNHALDSLISTE INNLEIING KAPITTEL 1 STABILITETSVURDERING AV SKJERING Introduksjon Skjeringa generelt Stølen 69 og Stølen 65 og Stølen 61 og Stølen 57 og Stølen 53, 51, 49, 47, 45 og KAPITTEL 2 SIKRINGSTILTAK I SKJERING Sikringstiltak Kostnadsoverslag KAPITTEL 3 SIKRINGSTILTAK FOR ST ØLEN 93, 95 og Sikringstiltak Kostnadsoverslag sikringtiltak KAPITTEL 4 KONKLUSJONAR KAPITTEL 5 REFERANSAR

4 INNLEIING Sunnfjord Geo Center AS (SG C) vart kontakta av Sogndal kommune ved Cornelis Erstad for å gjennomføre ei skredfarevurdering, vurdering av sikringstiltak og gje eit kostnadsoverslag for sikringstiltaka, for eit bustadområde på Stølen, i Sogndal kommune. Det undersøkte området består av to bustadfelt på Kjørnes, i nedre del av fjellsida under fjellet Hesteggi. I det austlegaste bustadfeltet er bustadrekka plassert i ei byggegrop der det er 3-7 m høg skjer ing bak bustadane. Med bakgrunn i ei bekymringsmelding frå bebuar i Stølen 59 gjennomførte S ogndal kommune i lag med Henriksen Geopraksis ei stabilitetsvurdering for skjeringa bak denne tomta (Henriksen, 2016). I konklusjonen står det «Fjellskjæringen bak Stølen 59 og 61 er ikke stabil på kort sikt. Personopphold mellom hus og skjæring må begrenses til det mest nødvendige. Det må utføres sikringsarbeid raskt. På grunn av kraftig oppsprukket berg og vanskelig tilkomst er sikringen utfordrende. Det må foreta s befaring av firma med kompetanse på fjellsikring. Tilstanden til fjellskjæringen bak de andre boligene i husrekken bør også undersøkes.» Hausten 2016 utførde samstundes Skred AS på oppdrag frå NVE skredfarevurdering i utbygde område i Sogndal kommune, deriblant på Kjørnes (NVE, 2017). Denne rapport en konsentrerer seg om naturleg skredfare frå fjellsida ovanfor bustadane og har ikkje studert skjeringa bak bustadane i det austlege bustadfeltet i detalj. Basert på denne rapporten har Sogndal kommune i dialog med NVE bestemt at bustadane på Stølen 93, 95 og 97 skal sikrast mot steinsprang frå ein fjellhammar i skråninga ovanfor. I tillegg bestemte Sogndal kommune seg for at heile skjeringa i det au ste bustadfeltet skulle undersøkast for skredfare. I denne rapporten har SGC vurdert stabiliteten til skjeringa i det austre bustadfeltet, vurdert sikringstiltak for skjeringa og gjort eit kostnadsoverslag for sikringa. For bustadane på Stølen 93, 95 og 97 har me vurdert kva sikringstiltak som er naudsynt og eit kostnadsoverslag for dette. SGC har ikkje vurdert skredfare frå fjellsida då dette er gjort av Skred AS (NVE, 2017). Figur 1 viser dei to bustadfelta. 3

5 Figur 1 : Kartutsnitt over dei to bustadfelta. I det vestlegaste bustadfeltet, Stølen burettslag, er det utarbeida sikringstiltak for dei tre vestlegaste bustadane, Stølen 93, 95 og 97. I det austlegaste bustadfeltet er skredfaren frå skjeringa i byggegropa vurdert og det er føreslått sikringstiltak. Mottatt frå Sogndal kommune. 4

6 KAPITTEL 1 STABILITETSVURDERING AV SKJERING 1.1. Introduksjon Det er totalt 14 bustadar fordelt i rekkehus i den øvste husrekka i byggegropa på Stølen. Skjeringa varierer i høgde frå kring 3 7 m høg og ovanfor her er det ei skråning op p mot Hesteggi på 907 m o.h ( Figur 2 ). Einar Alsaker og Torkjell Ljone frå SGC var på synfaring 26. april 2017 for å vurdera stabiliteten til fjellskjeringa og undersøka kva sikringstiltak som kan vera aktuelle i skjeringa. I tillegg til dette notatet er resultata frå synfaringa presentert i ein eigen presentasjon der det er fleire bilete frå skjerin ga (SGC, 2017). Bergarten i området er gneis som er ein omdanningsbergart som under høg temperatur og høgt trykk har fått omdanna mineralstrukturen. Under denne rekrystalliseringa vert det danna ei tilsynelatande lagdeling, kalla foliasjon. Når bergarten kjem fram i dagen er det vanleg at den sprekk opp parallelt med foliasjonsplanet, eller parallelt med overflata på fjellsida (òg kalla eksfoliasjon). Figur 2 : Detaljert ko tekart over det austlegaste bustadfeltet på Stølen. Den øvste rekka med hus er plassert i ei byggegrop og det er ei opptil 7 m høg skjering i bakkant av bygningane. Kjelde: Statens Kartverk 1.2. Skjeringa generelt Generelt for skjeringa er at den er svært oppsp rukke med mykje ustabilt materiale. Mesteparten av blokkene som losnar frå skjeringa vil landa like nedanfor, men enkelte stadar vil dei kunne nå bygningane. Storleiken på det ustabile materiale varierer òg ein del. I området mellom bygningane og skjeringa vert det observert mykje blokker som har losna frå skjeringa. Det er ingenting som tydar på at det er utført reinsking av ustabile parti i skjeringa etter at den vart sprengt ut. 5

7 Ved toppen av skjeringa, og dels i sjølve skjeringa veks det tre. Røtene ve ks enkelt ned i sprekkene i fjellet og kan føra til utløysing av blokker. Enkelte av trea er i tillegg så store dei kan føra til skade på hustak dersom dei veltar. Området ovanfor skjeringa er heller ikkje rydda for laust materiale og det er fleire stadar ur heilt ned til skjeringa. Ura er ikkje sortert og består av både steinsprangblokker og morenemateriale, noko som tyder på at det kan vera ei gammal massestraumavsetjing. Ved til dømes rotvelt eller kraftige nedbørsperiodar vil dette materiale kunne rasa utfor skjeringa Stølen 69 og 67 Her er det to dominerande sprekkeplan ( 220/75 og 350/70) i tillegg til avlastingsbrot parallelt med foliasjonen. Dette fører til utrasing av kileforma blokker ( Figur 3 ). Foliasjonen i dette området går omtrent parallelt med fjellsida ovanfor. Ved Stølen 69 er det relativt små blokker som er i fare for å rasa ut, og vil ikkje føra til skade på bygningen her. Området vil likevel vera farleg ved personopphald. Skjeringa bak Stølen 67 er ganske lik, men her er det fare for utrasing av noko større blokker ( Figur 4 ). Utrasing herifrå vil ikkje føra til stor skade på bygningen, men kan vera farleg for personar som oppheld seg nedanfor skjeringa. Figur 3 : A: Skjeringa v ed Stølen 69 er svært oppsprukke, men blokkene som kan losna er relat ivt små og vil ikkje gjera stor skade på bygningen. B: Nærbilete som viser at dei dominerande sprekkeplana fører til utrasing av kileforma blokker. 6

8 Figur 4 : Skjeringa bak Stølen 67. Her er det fare for utrasing av større blokker. Likevel ikkje stor fare for skade på bygning Stølen 65 og 63 Skjeringa her har omtrent vertikal foliasjon, parallelt med skjeringa, og hovudsprekkeplanet er langs foliasjonen. Bergarten er tydeleg falda i dette området og det er fleire usta bile parti. Ved Stølen 65 kan det losna blokker med lengste akse > 1 m ned mot garasje. Elles vil ikkje blokkutfall frå skjeringa her føra til stor skade på bygningane, men kan vera farleg med tanke på personopphald. Nedre del av skjeringa manglar her støte ( Figur 5 A). Ved Stølen 63 er det stort sett små blokker som står i fare for å rasa ut, og dei vil ikkje gjera stor skade på bygningen. Skjeringa ha r her meir støtte nedst i skjeringa. Her er det ei fjellblotting som viser konjugert brot med sementerte sprekker. Brota kan relaterastil fjorddanninga og ein vil difor forventa å finna brota lenger bakover i fjellet ( Figur 5 B). Ovanfor skjeringa er det fjell i dagen som ikkje viser særlege teikn til oppsprekking. 7

9 Figur 5 : A: Skjeringa ved Stølen 65 viser tydeleg falding og foliasjonen er her omtrent parallell med skjeringa. Skjeringa har lite støtte nedst. B: Skjeringa ved Stølen 63 er liknande men med noko mindre blokker som står i fare for å rasa ut, og med meir støtte nedst i skjeringa Stølen 61 og 59 Skjeringa har her foliasjon omtrent parallelt med fjellsida ovanfor og har tydelege store sprekker med jarnutfelling langs foliasjonen. I tillegg er det her sprekkeplan normalt på foliasjonen (210/70). Nedre del av skjer inga vert tolka som fast fjell, og sprekkeplanet langs foliasjonen gjer at relativt store blokker kan skli ut langs dette planet, og har gjort det tidlegare ( Figur 6 ). Desse blokkene vil kunne nå ned til bygningen og gjera skade på den. Her òg veks det ein del tre og ein kan sjå røter i fleire av sprekkene som er opptil 2 cm tjukke. Figur 6 : Skjeringa bak Stølen 61 og 59 har eit glideplan langs foliasjonen og relativt store blokker kan rasa ut her og treffa bygningane. 8

10 1.5. Stølen 57 og 55 Ein del jord og mindre blokker i skråninga ovanfor skjeringa og mindre blokker som har trilla utfor skje ringskaten og landa på tak til uthus. På grunn av dårleg tilkomst vart ikkje skjeringa studert på nært hald i dette området. Frå avstand og basert på skjeringa på begge sider er det her òg mykje ustabilt materiale i skjeringa. Faren for at ei utrasing vil nå husveggen er liten i dette området, men det vil vera fare ved pe rsonopphald nedanfor skjeringa ( Figur 7 ). Figur 7 : Ein del jord og mindre blokker i skråninga ovanfor skjeringa. Små blokker på taket nedanfor viser at det har rasa utfor Stølen 53, 51, 49, 47, 45 og 43 Ovanfor skjeringa i det austlegaste rekkehuset er det og ur heilt ned til skjeringstoppen fleire stadar. Blanding av morene - og steinsprangmateriale og ingen sortering tyder på at det er ei massestraumavsetjing. Ved rotvelt og kraftige nedbørshendingar vil dette kunne rasa utfor skjeringa. Ein f inn igjen dei same sprekkeplana som fører til utrasing a v kileforma blokker i denne delen av skjeringa, og det er h er skjeringa er på sitt høgste ( Figur 8 ). Det er store ustabile blokker i dette området og dei største blokkene er lengst aust i skjeringa. I tillegg til sprekkeplana som fører til utrasing av kileforma blokker er det også her sprekkeplan omtrent parallelt med overflata til skjering. Sju slike parallelle sprekkeplan er observert innover i skjeri nga ( Figur 9 ), og kan føra til utrasing av store blokker som vil kunne føra til skade på bygningane. Det renn vatn ut frå skjeringa noko som tyder på at det renn i sprekkane, noko 9

11 som òg aukar faren for utrasing på grunn av frostsprenging, og fare for auke i poretrykk i periodar med mykje nedbør. Figur 8 : Store ustabile blokker i austlege del av skjeringa. Sprekkeplana gir utrasing av kileforma blokker. Figur 9 : Eit sprekkeplan omtrent parallelt med skjeringa fører til utgliding av store blokker som kan gjera skade på bygningane. Dei største blokkene er lenst aust i skjeringa. 10

12 KA P ITTEL 2 SIKRINGSTILTAK I SKJERING 2.1. Sikringstiltak Når ein skal vurdera aktuelle sikringstiltak i ei slik skjering må ein òg vurdera kor godt det skal sikrast. For enkelte av eigedomane utgjer ikkje skjeringa fare for bygningen, men skjeringa kan vera farleg me d tanke på personopphald mellom husvegg og skjering. Etter ynskje frå Sogndal kommune, ved Cornelis Erstad, vil forslaga våre til sikringstiltak basera seg på at skjeringa ikkje skal utgjera fare for verken bygningar eller personar. Under skredfarevurderin ga vart det raskt avdekka at skjeringa ikkje kan sikrast direkte på grunn av mykje sprekker og ustabilt materiale. I fyrste omgang bør difor heile skjeringa reinskast for lause og ustabile blokker. Dette vil vera utfordrande med tanke på til komst med maski ner og fjerning av massar. Etter at skjeringa er reinska må det vurderast om det behov for meir sikring. Fleire stadar vil det truleg verta aktuelt med vidare sikring i form av steinsprangnett /wirenett og bolting av enkeltblokker som ikkje lar seg reinska. Der det berre er fare for utrasing av små blokker kan det vurderast om det er godt nok å mura ei grop i form av eit blomebed, som fangar opp eventuelle utrasingar. Fleire stadar låg det blokker og lausmassar ved toppen av skjeringa, og dette rasar med ja mne mellomrom utfor kanten. For å hindra dett e bør det setjast opp eit solid gjerde kring 1 m høgt, langs toppen av skjeringa. Alternativt kan det lagast ein støttemur som både held på lausmassane og hindrar blokkene i å rasa utfor. All vegetasjon i og ved toppen av skjeringa må fjernast for å hindra rotsprenging. Enkelte av trea er i tillegg så store at dersom dei veltar vil dei gjera skade på husa nedanfor. Vi presiserer at SGC har vurdert sikringstiltak for sjølve s kjeringa, og blo kkene og lausmassane like ovanfor. Eventuell skredfare frå fjellsida ovanfor skjeringa er det ikkje tatt omsyn til Kostnadsoverslag SGC har oversendt dokumentasjon til Norsk Bergsikring (NBS) og førespurt eit kostnadsoverslag for sikring av skjerin ga. NBS er samde i dei skisserte sikringstiltaka, men er tydeleg på at det er svært vanskeleg å gje pris utan sjølv å ha vore på staden. Basert på informasjonen NBS har fått vurderer dei det til ein jobb på om lag kr, men dette vil kunne variera ein del. Utfordringane med tilkomst for maskiner og sikring av bygningane under arbeidet vil vera avgjerande for prisen. SGC føreslår at det vert gjort ei ny synfaring med ein representant frå SGC, ein frå kommun en og ein representant frå eit firma som kan utføra sikringsarbeid. Etter ei slik synfaring vil ein kunne sjå kva som faktisk lar seg utføra med tanke på utfordringane med tilkomst, og det sikringsfirmaet vil kunne gje eit meir nøyaktig kostnadsoverslag fo r jobben. Vidare er det viktig at SGC er med i prosessen framover, for å vurdera sikringstiltak etter reinsking i tillegg til kontroll av utførte sikringstiltak. 11

13 KAPITTEL 3 SIKRINGSTILTAK FOR STØLEN 93, 95 og Sikringstiltak Basert på rapporten til Skred AS ( NVE, 2017) har Sogndal kommune i lag med NVE bestemt at husa på Stølen 93, 95 og 97 skal sikrast mot steinsprang frå fjellhammaren som er ovanfor. 26. april 2017 var SGC på synfaring for å avgjere kva sikringstiltak som er mest fornuftig her. Fjellhammaren har varierande grad av oppsprekking og fleire relativt store blokker (opp mot 15 m 3 ) som ser ut til å vera losna frå fjellet, men som ikkje har rasa ut ( Figur 10 og Figur 11 ). Like under fjellhammaren har skråninga opp til 40 helling, men denne går raskt ned til under 20 ned mot bygningane ( Figur 12 ). I skråninga er det eldre steinspran gavsetjingar frå fjellhammaren i tillegg til morene massar. Foten av rasura er om lag 10 m frå bygningane, men blokker som har nådd lengre, kan ha vorte fjerna ved husbygging. Basert på den låge fallhøgda til eventuelle utrasingar frå fjellhammaren og hellinga til skråninga nedanfor er det usannsynleg at blokkene vil spretta nedover skråninga. Blokkene vil rulla eller skli nedover, og dei fleste vil dermed tapa energi raskt og s toppa i skråninga, som dei observerte steinsprangavsetjingane viser. Sidan det kan verta svært omfattande å sikre alt det ustabile materiale i fjellhammaren meiner vi at beste løysing for å sikra bustadane, er å lage ein betong mur ved foten av rasura i sk råninga. Muren bør om mogeleg forankrast i fjell for å tåla eventuelle stø y t frå steinsprang, i tillegg til at den må vera armert. Muren må vera 1 m høg, og 0,5 meter brei og 45 m lang for å sikra dei tre bustadane. For å forsterka muren kan det murast opp blokker på nedsida av muren og eventuelt på oppsida av muren. Blokker frå skråninga kan nyttast til dette. Figur 13 viser foreslått plassering av muren. Plasseringa er vald på grunn av at energien til potensielle steinsprang, vil ha tapt seg ein god del før dei treff muren her. Dersom det er ynskjeleg å pl assera muren lengre oppe i skråninga, må den lagast høgare og sterkare. Alternativt til ein betong ka n det murast ein natursteinsmur, beståande av store blokker (0,5-1 m lange). Det er då viktig at det vert laga ein murfot som vert forankra i fjell og ei flat hylla som dei nedste steinane vert lagt på. Ein slik mur kan ha same dimensjonane som ein betongmur. 12

14 Figur 10 : Fjellhammaren ovanfor Stølen 93, 95 og 97. Figur 11 : Nærbilete av fjellhammaren ovanfor Stølen 93, 95 og 97. Fleire store ustabile blokker. 13

15 Figur 12 : Skråninga mellom fjellhammaren og bustadane er opp til 40 like under hammaren, men vert raskt under

16 Figur 13 : Føre s lått plassering av sikringsmu. Kart hentra frå Statens Kartverk 3.2. Kostnadsoverslag sikringstiltak Det har ikkje lukkast SGC å få nokon til å gje eit kostnadsoverslag på å laga den foreslåtte betongmuren. Typisk ligg støttemurar på rundt 2000 kr per kvadrat meter og det svarar til kr for denne muren. Pris for natursteinsmur varierer mellom kr per kvadratmeter inkludert muring. For denne muren svarar dette til ein pris på mellom og kr. 15

17 KAPITTEL 4 KONKLUSJONAR På oppdrag frå Sogndal kommune har SGC gjennomført ei stabilitetsvurdering av ei skjering ovanfor 14 bustadar på Stølen i Sogndal kommune. Skjeringa er til dels svært oppsprukke med mykje ustabile blokker som står i fare for å rasa ned på kort sikt. Skjeri nga er 3-7 m høg og berre nokre meter bak husveggane. Som sikringstiltak må skjeringa i fyrste omgang reinskast for ustabilt materiale og etterpå vil det truleg verta aktuelt med steinsprang - og wirenett og bolting. På grunn av dårleg tilkomst for maskiner vil sikringsarbeidet vert a svært omfattande. SGC anbefale r at det vert gjort ei synfaring i lag med ein representant frå SGC, ein representant frå eit firma som kan utføra sikringsarbeid og ein frå Sogndal kommune for å vurdera kva som går an å gjera, og kva som er mest fornuftig å gjera vidare. SGC har i tillegg foreslått sikringstiltak for eigedomane på Stølen 93, 95 og 97. Sikringstiltaket er basert på ei skredfarevurderin gjort av Skred AS for NVE i 2016 der det vart påvist steinsprangfare frå ein f jellhammar ovanfor bustadane. SGC meiner det er mest fornuftig å sikra med ein mur i skråninga ca 10 meter frå bygningane. Muren må vera armert og bør forankra st i fast fjell. Muren må vera 1 m høg, 0,5 m brei og 45 m lang for å sikra dei tre husa. 16

18 KAP ITTEL 5 REFERANSAR Henriksen, H : Stabilitetsvurdering av fjellskjæring Stølen 59, gnr/bnr 1/155, Sogndal kommune. Notat, Henriksen Geopraksis. NVE, Rapport nr Skredfarekartlegging i Sogndal kommune. R apport, NVE. SGC, Biletepresentasjon av skjering ovanfor bustadar i byggegrop på Stølen, Sogndal kommune. Presentasjon, Sunnfjord Geo Center. 17