Saksframlegg. Sakshandsamar: Haakon Stauri Begby (Luster kommune) Arkiv: MTR 13/92 og 111 Arkivsaksnr.: 16/

Transkript

1 Saksframlegg Sakshandsamar: Haakon Stauri Begby (Luster kommune) Arkiv: MTR 13/92 og 111 Arkivsaksnr.: 16/ Klagehandsaming - klage på vedtak om oppføring av carport og garasje - Fjellvegen 7 og 9 i Sogndal kommune * Tilråding: 1. Forvaltningsutvalet tek ikkje klagen frå naboane i Fjellvegen 18 til følgje, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. 2. Klagen blir sendt Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf. forvaltningslova 33 fjerde ledd. Avgjerd: Det blir ikkje gitt oppsettande verknad på Luster kommune sitt vedtak om byggeløyve for carport og garasje av , d-sak 522/17, jf. forvaltningslova 42. Saksutgreiing: Prenta vedlegg: - Søknad om byggeløyve for carport og garasje med vedlegg. - Luster kommune sitt vedtak om byggeløyve. - Rapport frå synfaring med tilhøyrande bilete. - Klage frå naboar i Fjellvegen Tilleggsmerkandar frå naboar i Fjellvegen 18. Uprenta vedlegg: Ingen. Samandrag: Saka gjeld klage frå nabo i Fjellvegen 18 på kommunen sitt vedtak om å gje byggeløyve for carport i Fjellvegen 7 og garasje i Fjellvegen 9 i Sogndal kommune. Luster kommune har handsama saka som settekommune ettersom rådmannen i Sogndal er nabo til tomtene som klagesaka gjeld. Klagar gjer gjeldande at kommunen må gjere sjølvstendige vurderingar av plasseringa og ikkje berre vise til arkitekten sine vurderingar. Ein allereie vanskeleg situasjon med inn- og utkøyring blir ytterlegare forverra dersom løyvet blir ståande. Tiltaka blir også store og dominerande. Klagar har krav utsett iverksetting fram til klagesaka er avgjort. Rådmannen har vurdert klagen og har kome til at klagen ikkje føre fram. Rådmannen viser til at tiltaka er plassert i tråd med gjeldande detaljerguleringsplan både når det gjeld plassering i

2 terrenget og høgda på tiltaka. Tiltakshavar har dermed rettskrav på løyve, jf. plan- og bygningslova 21-4 fyrste ledd. Kravet om utsett iverksetting er tilrådd ikkje teken til følgje. Sjølv om det er usikkerheit knytt til saka sitt endelege utfall viser rådmannen til at ei utsett iverksetting i saka her, berre vil forlenge tida tiltakshavar ikkje kan setta i verk eit lovleg byggetiltak på sin eigedom. Utval som har vedtaksmynde: Forvaltningsutvalet Mynde til utvalet er gjeve i fylgjande lov, forskrift eller delegeringsmynde: Politisk delegeringsreglement. Saka gjeld: Klage frå nabo i Fjellvegen 18 på vedtak om oppføring av carport og garasje med tilhøyrande bodar i Fjellvegen 7 og 9 i Sogndal kommune. Tiltaka har følgjande storleik: Garasje 13/92: 16,3 m 2 BRA Bod: 17,7 m 2 BRA Carport 13/111: 16,3 m 2 BRA Bod: 17,7 m 2 BRA Klagesaka er førebudd av Luster kommune ettersom rådmannen i Sogndal kommune er nabo til det omsøkte tiltaket, jf. fvl 6 tredje ledd. Framstilling av saka: I søknad av søkte arkitektkontoret Erling Haugen AS i Sogndal om løyve til oppføring av fire einebustadar. Saka vart handsama i Luster kommune ettersom rådmannen i Sogndal er nabo til arealet som byggesaka gjeld. Luster kommune gav rammeløyve i vedtak av Igangsettingsløyve vart gitt Mellombels bruksløyve for bustadane er gitt i vedtak av Den mottok Luster kommune søknad om oppføring av carport og garasje med tilhøyrande bod for to av bustadane. Naboane i Fjellvegen 14 og 18 har hatt merknadar til søknaden. Merknadane gjeld i det vesentlege forverring av trafikktilhøva og at garasjen er stor og dominerande og føre til tap av utsikt. Kommunen gav byggeløyve for carport og garasje i vedtak av Merknadane frå naboane vart vurderte, men ikkje tekne til følgje. Kommunen viste til at tiltaka var i samsvar med detaljreguleringsplanen og at tiltakshavar dermed har rettskrav på løyve. Ein viste også til at utsikt ikkje har særleg vern etter reglane i plan- og bygningslova og at det er pårekneleg med eit visst tap av utsikt i eit område som er regulert med høg utnyttingsgrad. Naboane i Fjellvegen 18 klaga på kommunen sitt vedtak i brev av Der vart det også sett fram krav om synfaring. Kommunen synfarte området I brev av er det motteke kommentarar frå ansvarleg søkjar og tiltakshavar på klagen frå naboane i Fjellvegen 18. Naboane i Fjellvegen 18 har i klage av i det vesentlege gjort gjeldande: Ansvarleg søkjar har kommentert våre tidlegare merknadar i saka ved brev av der han mellom anna seier at garasje/innkøyring i plan med vegen vil gje ei sikrare situasjon enn om tilsvarande «øving» skal gjerast med høgdeskilnad og stigning. Kommunen har i sitt vedtak vist til

3 arkitekten sine kommentarar utan å gjere eigne vurderingar. Det er leikeplass bak garasjen til naboane i Fjellvegen 14 med oppgang på begge sider av deira garasje. Inn- og utkøyring frå garasjen til Fjellvegen 14 er allereie trong og uoversiktleg. Dersom carporten skal byggast slik som løyve er gitt, inneber dette ei sterk forverring av trafikksituasjonen på staden. Carporten i Fjellvegen 7 må ha avkøyrsle mot Fjellvegen i vestenden av tomta av omsyn til trafikktryggleiken. Når det gjeld garasjen i Fjellvegen 9 viser kommunen til arkitekten sine vurderingar i brev av , der han uttalar at garasjen er utført i normal storleik. Kommunen må gjera eigne vurderingar og denne side må få vite kva kommunen sin sakshandsamar meiner om vårt syn på saka. Det er sett fram krav om utsett iverksetting av vedtaket inntil klagefristen er ute. Rådmannen viser elles til klagen i sin heilskap. I tilleggsmerknadar av er det vist til følgjande: Det er lagt avgjerande vekt på at det omsøkte tiltaket fell innanfor det som er fastsett i detaljreguleringsplanen, dette gjeld også avkøyrslene. I detaljreguleringsplanen har både 13/92 og 13/111 ei avkøyrsle nordvest på eigen tomt. I vedtaket som no er fatta, har 13/111 to avkøyrsler, ei nordvest og ei nordaust. Gbnr. 13/92 har ei avkøyrsle nordaust på eigen tomt. Dette er ikkje i samsvar med detaljreguleringsplanen. Kommunen må gjere eigne vurderingar rundt avkøyrslene og nødvendigheita av å sluse fleire bilar enn naudsynt innover det smalast og mest uoversiktlege partiet i Fjellvegen ettersom det er avvik mellom tiltaket og vedteken detaljreguleringsplan. I kommunen sin rapport er det sagt at garasjane er plassert slik på grunn av krav om uteopphaldsareal frå Sogndal kommune. I søknad om rammeløyve får 2015 går det fram at kravet er 75 m 2 pr. husvære. Eigedom 13/111 er oppgitt med eit uteopphaldsareal på 133 m 2, mens eigedomen 13/92 er oppgitt med 195 m 2. Dette er langt over kravet på 75 m 2 frå Sogndal kommune. Ein kan ikkje sjå at plasseringa av garasjen/ avkøyrsler på noko tidspunkt vi komme i konflikt med dette kravet. I forslaget til detaljreguleringsplan er det skissert ei garasjeløysing for begge husa der både garasjen og avkøyrslene er senka i forhold til vegen. Dette er ei langt mindre dominerande løysing enn dagens løysing og samsvarer med andre garasjar lenger ned i Fjellvegen. Ettersom garasjane ligg plant med vegen blir dei meir dominerande enn husa. Dei har også auka betrakteleg i lengde. Ansvarleg søkjar/tiltakshavar har i brev av i det vesentlege gjort gjeldande: Ansvarleg søkjar viser til at problemstillingane omkring avkøyringar og storleik/utforming av garasje og carport/bod har passert to gyldige vedtak i Sogndal kommune, fyrst ved vedtakinga av reguleringsplanen og dernest ved godkjenning av rammeløyve for feltet. Prosjektet går ikkje utover rammene som er sette. Både hus og garasjar er i høgde plassert til dels vesentleg under krav i reguleringsplanen, primært av omsyn til utsyn for bustaden på oversida av Fjellvegen. Etter ønskje frå naboane i Fjellvegen 18 er garasjen i Fjellvegen 9 (gbnr. 13/92) gjort opnare mot vegen.

4 Klagar har lete rettmessige høve til å påverke og klage i rett tid i lovbestemte prosessar gå seg hus forbi. Tiltakshavar har vist tolmod og gitt utrykk for ønskje om dialog i det dei ser som felles utfordringar for heile nabolaget. Heile prosjektet er løyst i ein heilskap innafor regelverket sine rammer, der avkøyringar, bil- og sykkelparkeringar, bodar o.a er delar som også er tilpassa denne heilskapen. Tiltakshavar viser til at ein ikkje kan sjå at hus 1 sin garasje vil gje dårlegare sikttilhøve. Dersom ein skal ha utkøyring i vest, vil dette redusere kvalitetane til uteopphaldsarealet til hus 1 betrakteleg. Både arealstorleik, samanhengande areal og soltilhøva blir redusert. Ettersom hus 1 er underlagt kommunale krav som tal på parkeringsplassar, utnyttingsgrad og tilstrekkeleg utomhusareal er moglegheitsrommet for løysingar avgrensa. Når det gjeld hus nr. 2 viser ein til at tiltaket ligg innafor ramma av reguleringsplanen og at garasjen inneheld garasjeplass for bil, sykkelparkering for ein familie på fire og sportsbod. Garasjen kan soleis samanliknas med andre garasjar i området. Rådmannen viser elles til merknadane i sin heilskap. Relevant regelverk: Underinstansen kan endre eller oppheve det opphavlege vedtaket, jf. forvaltningslova 33 andre ledd. Dersom utfallet av den politiske handsaminga er at byggeløyve av ikkje blir endra eller oppheva, skal saka sendast til Fylkesmannen i Sogn og Fjordane for endeleg avgjerd, jf forvaltningslova 33 fjerde ledd. Etter pbl 21-4 fyrste ledd «skal» kommunen gje løyve til tiltak som er i samsvar med reglar gitt i eller i medhald av plan- og bygningslova. Ein reguleringsplan er bindande for framtidige tiltak innafor reguleringsplanområdet, jf. pbl Av tredje ledd i føresegna følgjer det at reguleringsplanen skal leggjast til grunn ved handsaminga av søknadar om byggeløyve. Etter pbl 29-4 skal plassering og høgdeplassering godkjennast av kommunen innafor rammene av reguleringsplanen. Reglar om uteopphaldsareal er gitt i plan- og bygningslova 12-5, 28-7 og byggteknisk forskrift kapittel 8. Rådmannen si vurdering: Innleiande merknadar: Klagerett: Det fyrste spørsmålet i saka er om naboane i Fjellvegen 18 har klagerett på kommunen sitt vedtak om byggeløyve for garasje og carport. Klageretten gjeld for «part» eller «annen med rettslig klageinteresse», jf. forvaltningslova 28 og plan- og bygningslova 1-9.

5 Det er på det reine at vedtaket ikkje «retter seg mot» naboane i Fjellvegen 18. Spørsmålet er då om klagaren likevel må sjåast som ein part, fordi vedtaket «ellers direkte gjelder» dei som naboar, jf. fvl 2 andre ledd bokstav e. Sivilombodsmannen kom i saka i Somb til at det avgjerande for konklusjonen knytt til nabo sin klagerett vil vere «om henvendelsen er av en slik karakter at det er rimelig at den prøves. Det må spørres om avgjørelsen er av en slik karakter at klagerett bør innrømmes. Hensynet til partenes rettssikkerhet vil måtte tillegges vesentlig vekt.» Partsstatus er soleis ikkje eit vilkår for klagerett. Naboar og andre som blir råka av tiltaket kan ha «rettsleg klageinteresse», og dermed få partstatus i klageomgangen. Vurderinga av rettsleg klageinteresse inneber ei konkret vurdering av om klagar sine interesser blir tilstrekkeleg råka av tiltaket. Klagaren sin interesse i saka må vere av ein slik art og styrke at det er rimelig å gi klagerett. Terskelen for å innrømme klagerett til nabo i byggesaker er ikkje høg. Tradisjonelt har ein vore liberal når det gjeld kva for interesser som kan gje klagerett etter plan- og bygningslova. Etter pbl 21-3 skal naboar varslast ved handsaminga av byggesaker. Tilsvarande går fram av pbl 19-1 for så vidt gjelder dispensasjonssøknadar. Det følgjer også direkte av pbl 21-4 fjerde ledd at kommunen skal gje skriftleg melding om vedtaket til «dei som har hatt merknadar». Naboane i Fjellvegen 14 og 18 har hatt merknadar til saka og har difor fått tilsendt vedtaket i samsvar med denne føresegna. Det er berre naboane i Fjellvegen 18 som har klaga på kommunen sitt vedtak. Etter rådmannen si vurdering er klageretten for nabo likevel ikkje ubetinga. Klaga må vere grunngitt med saklege, relevante nabointeresser eller andre interesser som plan- og bygningslova skal ivareta. Naboen i saka her viser til storleik, plassering og trafikkomsyn. Desse er relevante naboomsyn i eit tettbygd strøk som det føreliggjande. Rådmannen finn difor at naboane har rettsleg klageinteresse og går over til å handsame klagen. Rådmannen tek fyrst stilling til om kommunen må gjere eigne vurderingar knytt til plassering, byggehøgder og storleik, slik klagar har pretendert. Deretter vurderast trafikktilhøva og uteopphaldsareal før ein til slutt tek stilling til kravet om utsett iverksetting. Plassering av tiltaka: Utgangspunktet og hovudregelen i norsk rett er at grunneigar fritt kan utnytte sin eigedom innafor dei materielle grenser som er gitt i lov eller i medhald av lov. Utslaget av eigarråderetten og legalitetsprinsippet inneber at tiltakshavar har rettskrav på løyve, med mindre tiltaket er i strid med dei materielle føresegnene i lov, forskrift, reguleringsplan eller kommuneplan, jf. pbl 21-4 fyrste ledd. I denne saka gjeld detaljreguleringsplan for Øvre Navarsete, vedteken av Sogndal kommunestyre , sak 25/14. Gjennom sitt planverk fastsett kommunen kva for områdar som kan byggjast ut. Planane omfattar mellom anna moglege endringar i arealbruken, graden av utnytting og teknisk infrastruktur som er nødvendig for arealbruken. Fastsetjinga skjer på politisk grunnlag innanfor rammene i plan- og bygningslova kapittel 12. Vurderingane vil ikkje utan vidare vere avgjerande, men blir normalt tillagt stor vekt. Ei planvurdering inneber også at ulike og til dels motstridande interesser blir vegne mot kvarandre. Ein plan kan dermed gje seg utslag i konsekvensar som for einskilde kan opplevast som negative, utan at dette er til hinder for å godkjenna planen.

6 I reguleringsføresegna 3.2 andre ledd er byggegrensa for frittståande garasje/carport sett til «inntil 1,0 meter mot veg og nabo». For så vidt gjeld garasjen i Fjellvegen 9 følgjer det av situasjonsplanen at avstanden er 1 meter, medan det for carporten i Fjellvegen 7 vart stadfesta i e-post frå ansvarleg søkjar at «Avstanden frå vegg til kanten av henteplass for bos er 1,0 m.» Rådmannen kjem etter dette til at både garasjen og carporten er plassert i samsvar med reguleringsføresegna 3-2. Byggehøgder: Plan- og bygningslova 29-4 fyrste ledd slår fast at plassering og høgdeplassering skal godkjennast av kommunen. Det er sikker rett at føresegna gir tilvising på fritt skjønn. Der kommunen gjennom plan har teke stilling til byggverket si plassering og høgde går desse framfor krava i pbl Det er då normalt ikkje høve til ytterlegare vurderingar etter pbl I reguleringsføresegna 3.6 er det gitt følgjande byggehøgder for tomtene: «Maksimum mønehøgder er påført plankartet : Tomt 1 c+118,5 Tomt 2 c+119,0 Maksimum gesimshøgder er påført plankartet : Tomt 1 c+117,5 Tomt 2 c+118,0 Carporten for Fjellvegen 7 (tomt nr. 1) har ifølgje innsendte teikningar ei mønehøgde på kote 117,3, medan garasjen i Fjellvegen 9 (tomt nr. 2) har ei kotehøgde på 118,4. Høgdene på begge tiltaka er dermed i samsvar med reguleringsføresegnene og som rådmannen har vist ovanfor er det då normalt ikkje rom for at kommunen gjer eigne vurderingar knytt til dette. I tilleggsmerknaden av har klagar vist til at det i forslaget til detaljreguleringsplanen er vist ei løysing der garasjen og avkøyrsla er senka i forhold til Fjellvegen. Slik rådmannen forstår dette viser klagar til illustrasjonsplanen som følgde detaljreguleringsplanen. Illustrasjonar kan i mange samanhengar vere nyttig for å vise korleis området kan byggast ut. Slike planar er ikkje juridisk bindande, men viser eit døme på utbygginga av det aktuelle reguleringsplanområdet. Illustrasjonsplanen kan gjerast bindande gjennom planføresegner. Dette er ikkje gjort i saka her. Det er plasseringa på det vedtekne reguleringsplankartet med tilhøyrande føresegner som gjeld for kommunen si handsaming av saka, jf. pbl I saka her er også plasseringa av garasje og carport på illustrasjonsplanen og detaljreguleringsplanen identiske så vidt rådmannen kan sjå. Både plankartet og planføresegnene gir føringar for plassering i terrenget og kotehøgder. Slik carporten og garasjen er plassert på situasjonsplanen er dei i samsvar med både plasseringa vist på reguleringsplankartet og høgdene gitt reguleringsføresegnene. Som vist til ovanfor har tiltakshavar i eit tilfelle som det føreliggjande rettskrav på løyve, jf. pbl 21-4 fyrste ledd. I slike samanhengar er det soleis ikkje rom for at kommunen gjer eigne vurderingar av høgde og plassering av dei aktuelle tiltaka som saka gjeld. Storleik:

7 Klagar har også vist til at tiltaka blir høge og dominerande. Dette forstår rådmannen som ei klage knytt til estetikken. Utgangspunktet for vurderinga må takast i pbl 29-2 om visuelle kvalitetar som har følgjande ordlyd: «Ethvert tiltak etter kapittel 20 skal prosjekteres og utføres slik at det etter kommunens skjønn innehar gode visuelle kvaliteter både i seg selv og i forhold til dets funksjon og dets bygde og naturlige omgivelser og plassering.» Føresegna er sjølvstendig avslagsheimel og vurderinga som føresegna gir tilvising på er underlagt kommunen sitt frie skjønn. Av forarbeida til føresegna (Ot. prp nr. 45 ( ) s. 342 følgjer det at: «tiltaket skal ha gode visuelle kvaliteter i forhold til de bygde og naturlige omgivelser det skal plasseres i.» Terskelen for avslag etter denne føresegna er høg. For at avslag etter denne føresegna skal vere aktuelt må carporten og garasjen etter rådmannen si vurdering avvike vesentleg frå byggeskikk og byggestil på tomtene som denne saka gjeld. Ut i frå innsendte teikningar er både carporten og garasjen planlagt i same stil som bustadhusa i Fjellvegen 7 og Fjellvegen 9 og både plassering og høgder er i tråd med reguleringsføresegna. Rådmannen kjem difor til at det ikkje er heimel for å avslå tiltaket etter pbl Trafikktilhøva: Rådmannen går så over til å vurdere trafikktilhøva. Klagar har vist til at byggeløyve som omsøkt i saka her vil gje i vesentleg forverring av trafikktilhøva og at kommunen må gjere eigne vurderingar knytt til dette. Etter gjennomført synfaring ser rådmannen at trafikktilhøva på staden kan vere utfordrande. Imidlertid var desse kjende også på tidspunktet for vedtakinga av detaljreguleringsplanen. Tiltakshavarane har peika på avbøtande tiltak som kan gjerast, herunder plankedør mellom garasjane til naboane i Fjellvegen 14 og 18 for å hindre springane ungar og ballar frå leikeplassen bak desse garasjane, oppsetting av «barn leiker» skilt og oppsetting av ryggespeil. Slik saka er opplyst for rådmannen er det på det reine at trafikkutfordringane har vore til stades i mange år. Uavhengig av løyve til oppføring av desse tiltaka vil det forhold at det er oppført fire einebustadar uansett føre til ei auke av trafikk i området. Rådmannen kan ikkje sjå at oppføringa av garasje og carport i denne saka har negative verknadar for trafikksituasjonen utover den trafikkauka som uansett kjem som ein konsekvens av nyetablering av bustadhusa og fortetting av det eksisterande bygningsmiljøet i området. Etter dette er det rådmannen sin konklusjon at klagen frå naboane i Fjellvegen 18 ikkje blir tekne til følgje på dette punkt. Uteopphaldsareal: Både plan- og bygningslova og byggteknisk forskrift har føresegner om krav til uteopphaldsareal. Rådmannen vil fyrst gjere greie for desse reglane og deretter vurdere om kravet til uteopphaldsareal er oppfylt i denne saka. Plan- og bygningslova Plan- og bygningslova 12-5 nr. 1 slår fast at arealplanar «skal» ha eit arealføremål. Av 12-5 nr. 1 følgjer det at uteopphaldsareal er eit eige arealføremål.

8 Plan- og bygningslova 28-7 fyrste og andre ledd har føresegner om den ubebygde delen av tomta: «Uteareal skal innenfor sin funksjon være universelt utformet i samsvar med forskrifter gitt av departementet. Uteareal for arbeidsbygg skal være universielt utformet i samsvar med forskrift gitt av departementet. «Uteareal på tomta skal gjennom størrelse, utforming og beliggenhet mv. sikre forsvarlig oppholdssted i det fri for beboerne og i nødvendig utstrekning muliggjøre lek, rekreasjon, avkjørsel og parkering av biler, motorsykler, sykler o.l. Opparbeidet uteareal på tomta skal kunne brukes av alle innenfor tillatelsens formål. Kommunen kan godta at fellesareal avsettes for flere eiendommer.» I forarbeida til føresegna Ot. prp nr. 45 ( ) s står det følgjande om uteareal: «Grad av utnytting, minste uteoppholdsareal med videre vil etter hvert være fastsatt i enten kommuneplanens arealdel eller gjeldende reguleringsplan. For de tilfeller hvor dette fortsatt ikke er gjort, gir bestemmelsen kommunen anledning til å nekte det omsøkte tiltaket oppført fordi det etter kommunens vurdering ikke gir de som skal bebo eiendommen tilstrekkelig areal til uteopphold, parkering med videre. (Rådmannen si understreking) Bestemmelsen er således kommunens «sikkerhetsventil» for å påse at enhver eiendom får en fornuftig utnyttelse. Bestemmelsen tydeliggjør viktigheten av at det avsettes tilstrekkelige arealer for å fylle funksjoner som uteoppholdsareal, herunder leke- og rekreasjonsareal.» Som det går fram av det siterte vil det vere høve til å nekte tiltaket oppført dersom det etter kommunen si vurdering ikkje stetter krava til uteopphaldsareal. Byggteknisk forskrift: Plan- og bygningslova supplerast av byggteknisk forskrift 5-6 om minste uteopphaldsareal og kapittel 8 om uteareal og plassering av byggverk. Føresegna i byggteknisk forskrift 5-6 seier følgjande om minste uteopphaldsareal (MUA): «For boliger, skoler, barnehager og andre bygninger der det etter kommunens skjønn er nødvendig å avsette minste uteoppholdsareal bør det i planbestemmelsene angis minste uteoppholdsareal inklusive lekeareal. MUA angis i m 2 hele tall pr. enhet/bolig/skoleelev/barnehagebarn mv. og skrives m 2 MUA. Uteoppholdsareal er de deler av tomten som er egnet til formålet og som ikke er bebygd eller avsatt til kjøring og parkering. Kommunen kan bestemme at hele eller deler av ikke overbygd del av terrasser og takterrasser kan regnes som uteoppholdsareal.» (Rådmannen sine understrekingar) Byggteknisk forskrift kapittel 8 har også føresegner om uteopphaldsareal. Etter 8-6 nr. 4 skal byggverk «etter sin funksjon» ha tilstrekkeleg uteopphaldsareal. Det følgjer av rettleiaren til forskrifta at det må vurderast konkret i det einskilde tilfelle kva som er tilstrekkeleg uteopphaldsareal. I saka her er det i reguleringsføresegna 3.7 gitt føresegner om minste uteopphaldsareal: «Minste uteopphaldsareal per bueining skal vere 75 m2.». I kommunen sitt vedtak om rammeløyve er det sagt følgjande om dette: «minste uteopphaldsareal skal vere 75 m2 pr. bueining. Er oppgitt til å være mellom 133 og 195 m2 for den enkelte eining - vilkår er ivareteke.»

9 I saka her er soleis krava til minste uteopphaldsareal ivareteke gjennom reguleringsplanen ved at det er gitt føresegner om storleiken på arealet. Det er difor rett som klagar skriv at plassering av garasjen ikkje har verknad for uteopphaldsarealet. Utsatt iverksetting: Utsett iverksetting av forvaltningsvedtak er regulert i forvaltningslova (fvl) 42. Utgangspunktet er at vedtak i byggesaker etter plan- og bygningslova kan iversetjast straks vedtaket er gjort og vedtaket er sendt partane. Dersom eit vedtak blir klaga på kan underinstansen, klageinstansen eller anna overordna organ avgjere at vedtaket ikkje skal effektuerast før klagen er endeleg avgjort, jf. fvl 42 fyrste ledd, fyrste setning. Bakgrunnen for regelen er rettstryggleiksomsyn. Det kan vere avgjerande for den som klagar at tiltaket ikkje blir sett i verk før klagen er avgjort. Avgjerd om utsett iverksetting kan også forhindre at gjennomføringa av vedtaket medføre uoppretteleg skade eller tap. Dersom det skal avgjerast at eit vedtak skal gis utsett iverksetting må det fattast særskilt avgjerd om dette. Sentralt i denne vurderinga vil vere ei vurdering av fordelane og ulempene ei avgjerd om utsett iverksetting vil gje. Fordelen med å gje utsett iverksetting er at ein hindre at det blir sett i gang irreversible tiltak før klagesaka er endeleg avgjort. Ei ulempe er at tiltakshavar ikkje får bygd i samsvar med sitt byggeløyve. Motsett vil klageretten bli innhaldslaus om vedtaket er gjennomført før klaga er handsama og avgjort. Sjølv om det etter rådmannen si vurdering kan vere usikkert om kva som kan bli saka sitt endeleg utfall kjem rådmannen til at det ikkje blir gitt utsett iverksetting i saka her. Rådmannen viser til at både carporten og garasjen er i tråd med gjeldande detaljreguleringsplan. Tiltakshavar har soleis rettskrav på løyve, jf. pbl Utsettande verknad vil dermed berre forlenga den tida tiltakshavar ikkje kan setta i verk lovleg byggetiltak på eigen eigedom. Rådmannen gjer merksam på at dersom saka blir sendt til fylkesmannen for endeleg avgjerd kan fylkesmannen av eige tiltak ta stilling til spørsmålet om utsett iverksetting, jf. fvl 34 fyrste ledd der det heiter at Fylkesmannen kan prøve «alle sider av saken». Fylkesmannen er soleis ikkje bunden av kommunen si vurdering av dette spørsmålet. Rådmannen presisere også at tiltakshavar sjølv er ansvarleg for den økonomiske risikoen ved å måtte rette eller tilbakeføre tiltaket dersom vedtaket ikkje står seg ved Fylkesmannen si prøving av saka. Avgjerd om utsett iverksetting etter fvl 42 er prosessleiande, og kan ikkje klagast på, jf. forvaltningslova 28, jf. 3. Avsluttande merknadar: Dersom forvaltningsutvalet skulle kome til eit anna resultat enn rådmannen, er dette eit nytt vedtak som partane i saka kan klage på. Utvalet må då grunngje si avvikande oppfatning. Kravet til grunngjeving følgjer av forvaltningslova 24 og 25.

10 Dato: Jarle Skartun rådmann Arne Ingjald Lerum plansjef