Innhald 1. Hovudtrekk i det økonomiske opplegget for kommunesektoren Inntekter i kommunesektoren Inntekter i kommunesektoren

Transkript

1 BUDSJETT

2 Innhald 1. Hovudtrekk i det økonomiske opplegget for kommunesektoren Inntekter i kommunesektoren Inntekter i kommunesektoren i Nokre kommentarar i tillegg til økonomiplanen Frie inntekter Handlingsrom Eigedomsskatt Konsesjonsinntekt Kraftfondet Rammer for drifta Brutto rammer Endringa av oppgåver Flytting av midlar mellom sektorar Lånegjeld Investeringsdel av økonomiplanen Videreføring av investeringar Nye tiltak Budsjettskjema 1 A

3 1. Hovudtrekk i det økonomiske opplegget for kommunesektoren 1.1 Inntekter i kommunesektoren 2016 Realveksten i kommunesektoren sine samla inntekter i 2016 vart i revidert nasjonalbudsjett rekna til 8,3 mrd. kroner, der 3,4 mrd. kroner var frie inntekter. Veksten er rekna i forhold til regnskapstal for Anslaget for kommunesektoren sine skatteinntekter vart i revidert nasjonalbudsjett 2016 oppjustert med 0,7 mrd. kroner. Samtidig vart den samla pris- og kostnadsveksten i kommunesektoren (kommunal deflator) nedjustert frå 2,7 til 2,6 prosent. Dette medførte lågare kostnader for kommunesektoren på 0,4 mrd. kroner. Ny informasjon om skatteinngangen tyder på at kommunesektoren sine skatteinntekter i 2016 blir 3,8 mrd. kroner høgare enn det som er lagt til grunn i revidert nasjonalbudsjett Bakgrunnen er ekstraordinært store uttak av utbyte til personlege skatteytarar for inntektsåret 2015, som gjev auka skatt på alminneleg inntekt i Den samla pris- og kostnadsveksten i kommunesektoren (den kommunale deflatoren) i 2016 er rekna til 2,6 %, medan lønsveksten er rekna til 2,7 %. Dette er dei same føringane som vart gjevne i Revidert nasjonalbudsjett Den reelle veksten i kommunesektoren si samla inntekt i 2016 vert rekna til 12,1 mrd. kroner, som tilsvarar 2,7 %. Realveksten i dei frie inntektene vert rekna til 7,2 mrd. kroner, tilsvarande 2,1 %. Det er då teke omsyn til auka skatteinntekter. Veksten er vesentleg sterkare enn det som var lagt til grunn i Nasjonalbudsjett Inntekter i kommunesektoren i 2017 I kommuneproposisjonen 2017 la regjeringa opp til ein reell vekst i kommunesektoren sine samla inntekter i storleiken 3,25 til 4 mrd. kroner i Det vart varsla at mellom 3,75 og 4 mrd. kroner av veksten ville vera frie inntekter. Regjeringa legg i statsbudsjett 2017 opp til ein reell vekst i kommunesektoren si samla inntekt på 3,4 mrd. kroner i 2017, tilsvarande ein vekst på 0,7 %. Av veksten er 4,075 mrd. kroner frie inntekter. Det tilsvarar ein realvekst i frie inntekter på 1,2 %. Pris- og lønsvekst i kommunesektoren (deflatoren) i 2017 er rekna til 2,5 %. Kommunesektoren er kompensert for dette innafor dei føreslegne inntektsrammene for Ein forventar at kommunen sine kostnader til arbeidsgjevaravgift og pensjon vert sett til høvesvis 10,6 % og 17 %. 3

4 2. Nokre kommentarar i tillegg til økonomiplanen Frie inntekter Kommunen mottek frie inntekter frå staten i form av rammeoverføringar og skatt. For Kvinnherad kommune utgjer dei: Skatt på inntekt og formue Ordinært rammetilskudd SUM Desse inntektene danner for mange kommunar grunnlaget for drifta. Men Kvinnherad kommune har i tillegg desse frie inntektene: Skatt på eiendom Renter / Utbytte ( KE) Konsesjonsavgifter Uttak frå Kraftfondet Konsesjonsstraum Sum- frie inntekter Sum inntekter Sum- frie inntekter 16,48% Sum inntekter 2016 Skatt på inntekt og formue 41,83% Ordinært rammetilskudd 41,69% 2.2. Handlingsrom Tar ein for seg alle kommunane i landet og samanliknar kor mykje kvar kommune brukar på dei forskjellige oppgåvene, får ein ut særs interessante tal for Kvinnherad. 4

5 Samanliknar ein vår kommune med snittet for landets kommunar finn ein at Kvinnherad kommune har eit innsparingspotensial på kr. 82,5 mill. Størst innsparingspotensial er det på desse områda: Grunnskule 24,9 mill. Pleie og omsorg 29,4 mill. Sosiale tenester 12,3 mill. Når vi samanliknar oss med den kommunen i vår Kostra gruppe som har lågaste kostnader på dei forskjellige områda, vert Kvinnherad kommune sitt innsparingspotensial svært stort, nemleg kr. 324,7 mill.: Grunnskule 55,1 mill. Pleie og omsorg 127,4 mill. Barnehagar 22,6 mill. Sosial tenester 28,5 mill. Innbyggere i målgruppen Kvinnherad- Kostnad pr. innbygger Lavest i KOSTRA gruppen Lavest i KOSTRAgruppen - kroner Teoretisk handlingsrom kroner - beste Teoretisk handlingsrom kroner - snittkommune Formål Aldersgruppe Utgiftskorrigert landssnitt kommune Grunnskole 6-15 år Bø (Telem.) Pleie og omsorg Alle Ulstein Barnevern 0-17 år Røros Barnehage 1-5 år Rakkestad Kommunehelse Alle Lillesand Sosiale tjenester år Rissa Kultur og idrett Alle Balsfjord Plan, kulturminner, natur og nærmiljøalle Balsfjord Adm, styring og fellesutgifter Alle Farsund Brann og ulykkesvern Alle Nærøy Kommunale boliger Alle Vågsøy Samferdsel Alle Rissa Næringsforv. og konsesjonskraft Alle Surnadal Kirke Alle Hadsel SUM Handlingsrom Eigedomsskatt Eigedomsskatt på kraftverk vert fastsett av Skattekontoret for store bedrifter. Taksten vert sett etter rekneskapsresultatet for Statkraft og SKL dei siste 5 åra før taksten vert sett. No har straumprisen dei siste åra vore lågare og innteninga for selskapa dårlegare. Det er særleg for Statkraft at taksten no vert monaleg lågare. Skatten vert som ei fylgje av dette 2017 kr. 6,7 mill. lågare enn for Diverre må ein rekna med at denne utviklinga vil fortsette i Her må ein ta kontakt med sentrale myndigheter for å få endra på denne ordninga, slik at den vert meir forutsigbar. LVK meiner at departementet kan løyse denne problematikken for kommunane ved å setja ned kapitaliseringsrenta frå 4,5 % til 3,0 %. Ei framskriving a v dei tala kommunen no har tilgang til syner at utviklinga berre for Maurangerverkene vil ha ei slik utvikling: 5

6 Eigedomsskatt - Mauranger Kommunen sin eigedomsskatt for 2016 vert ca. kr. 80 mill. For 2017 rår rådmannen til å setja den til kr. 73,3 mill. Kommunen har hatt eigedomsskatt på verk og bruk sidan 1982 med 7 promille ( maks-sats). Den same satsen gjeld for næring etter at ein igjen innførte eigedomsskatt for næring i For hytter og hus vart eigedomsskatt innført igjen i 2016 (etter ein kort periode i ). Satsen her er for tida 2 promille. Satsen kan setjast av kommunestyret til ein sats mellom 0 og 7,0 promille, men kan ikkje aukast med meir enn 2 promille i året. For 2017 kan satsen altså setjast til mellom 0 og 4,0 promille. 1 promille på hytter/hus utgjer kr. 7,5 mill i frie inntekter til kommunekassa. LVK er no i dialog med regjeringa om å få endra kapitaliseringsrenta slik at kommunane ikkje vil tapa ein monaleg del av eigedomsskatten frå kraftverk. 2.4 Konsesjonsinntekt Kvinnherad kommune har i tillegg til dette andre inntekter som så langt har vore nytta i drifta. Dette gjeld ( 2015-rekneskap): Konsesjonsavgift Konsesjonskraft Kraftfondet Tilsaman 9,0 mill 18,0 mill 20,0 mill 47,0 mill Dette er «ekstra» frie inntekter som dei fleste andre kommunar ikkje har, og ikkje kan nytta for å finansiera den daglege drifta. Konsesjonskraftinntektene svingar saman med kraftprisen og våre inntekter frå konsesjonsstraum har falle frå kr. 44 mill. i 2012 til kr. 16 mill. i Prisane på straum har auka den siste tida og ein legg inn ein auke i inntektene i planperioden. Rådmannen rår til at desse inntektene vert utfasa i perioden og ikkje vert nytta i drifta. 2.4 Kraftfondet Inntekta frå kraftfondet har ein no vedteke skal «fasast ut» ved at ein i perioden skal nytta uttaket frå kraftfondet slik: 6

7 Kraftfondet budsjettert avkasting I drifta Avsatt investerings- / vedlikehaldsfond Kraftfondet har dei siste åra vist særs positiv utvikling og har vært årsaka til at kommune sitt netto driftsresultat har vore stort Utvikling Kraftfondet nov.16 Den ekstraordinære inntekta frå kraftfondet vert sett av til eit disposisjonsfond/ reservefond som no er på kr. 132,0 mill. Rådmannen rår til at ein i ø-planperioden også nyttar mindre av dei ekstraordinære strauminntektene i kommunen si drift. Dette vil ein gjera etter slik plan: Konsesjonsavgifter Konsesjonsstraum I drifta Budsjettert som overskott Konsesjonsstrauminntekter Ved ei slik «utfasing» av frie, ekstraordinære inntekter vil ein måtta redusera Kvinnherad kommune si drift. Og ein vil måtta bruke mindre ressursar på nokre område som vi i dag brukar mykje meir enn samanliknbare kommunar. 7

8 3. Rammer for drifta Etter den nye organisasjonsplanen vert kostnadsida no delt i 3 sektorar og nokre avdelingar knytt direkte til rådmannen. 3.1 Brutto rammer Kvinnherad kommune budsjetterer med netto budsjett, dvs at dei totale driftskostnadane vert trekt i frå drifta sine inntekter til ei netto driftsramme. Her er oppstillinga for budsjett Utgifter Inntekter Sum Oppvekst Pleie Teknisk Stab Politikk SUM Endringa av oppgåver Utviklinga med at tal innbyggjarar frå 0-16 går ned, samstundes med at tal eldre ( 67+) aukar, har vore synleg i dei fleste norske kommunar i lang tid. I perioden har tala for Kvinnherad endra seg slik: Endring Barnehage (0-5 år) Grunnskole (6-15 år) Videregående (16-19 år) Voksne (20-66 år) Eldre (67 år og eldre) Total Befolkningssamansetjinga endrar seg mykje. Men så langt har Kvinnherad kommune ikkje klart å gjera endringar i rammene til drift i takt med denne utviklinga. Det må etter kvart førast midlar frå oppvekst til omsorg. Gruppa «eldre» er stor og ein prognose fram mot 2040 syner at utviklinga vil fortsetja og forsterkast: Endring Barnehage (0-5 år) Grunnskole (6-15 år) Videregående (16-19 år) Voksne (20-66 år) Eldre (67 år og eldre) Total Folketalet vil stiga med 200 fram mot 2041, men det er berre gruppa «Eldre» som aukar. 8

9 3.3 Flytting av midlar mellom sektorar Den ramma som ein no vedtek i ø-planen for er kr. 803,4 mill. I budsjettet for 2017 vil ramma verta fordelt på desse områda: Sektor for oppvekst og kultur Sektor for omsorg, helse og sosial Sektor for teknikk og miljø Stab Politikk For å få fram best mogleg rammer, fordelt etter gjeldande oppgåvefordeling, har rådmannen justert rammene for 5 område: Straum. Vert samla på eining Bygg og eigedom under Sektor for Teknikk og Miljø Leasingutgift for bilar. Vert samla i staben under Sektor for teknikk og Miljø Matvarer i samband med ny kjøkkenordning. Vert samla i den nye eininga: Støtteteneste for matforsyning og hjelpemidlar Overflytting av administrativt tilsette til stab under sektorane Utskiljing av politikk som eige budsjettområde Endringane, som inneber omfordeling mellom sektorane, kan synleggjerast på denne måten: 2015 Straum Leasing Matvarer Overflytting personell Utskilling politikk Når ein tek omsyn til dette og samstundes også den gjevne ramma på kr. 816,4 mill., får ein slike rammer : 9

10 Budsjett Ramme Sektorfor oppvekst ogkultur Sektorfor Omsorg,HelseogSosial Sektorfor teknikk ogmiljø STAB Politikk SUM. Netto drift I høvetil budsjettet for 2016 vil dette vera ei kraftig nedskjering. Denauken på kr.13 mill. som vart vedtekei økonomiplanen av kommunestyret, legg rådmanneninn som flat fordeling når det gjeld kr.7 mill. medanresten vert lagt inn på sektor for Omsorg,Helseog Sosial. Etter at budsjettet er vedtekeskal rådmannen/ sektorleiarane fordela rammenevidare på einingane.konsekvensenav dennefordelinga/desse rammenevil verta fremja som eiga sak i februar / mars Lånegjeld Kommunensi lånegjeldvert ofte eit spørsmål i budsjettsamanheng.oggjelda er svært høg,men trekk jer ein frå sjølvfinansierande gjeld VA,rentekompenserteinvesteringar oppvekst / omsorg og kraftfondet kan ein få denneoppstillinga: 10

11 Total lånegjeld Sjølv fin VA Rentekomp/Startlån SUM kommunal gjeld Kraftfond Dispfond Gjeld fråtrukke kraftfondet Ein gjer merksam på at disposisjonsfondet som er skapt frå overskot på kraftfondet, ikkje kan trekkjast frå gjelda, då det i denne samanheng er ein del av kraftfondet. Kommunestyret sitt vedtak om å ta kr. 13 mill frå disposisjonsfondet for å styrka sektorane sine rammer, vil på lang sikt ( grunna kommunen sin likviditet) innebera at ein må selje seg ut av nokre plasseringar i kraftfondet. 4. Investeringsdel av økonomiplanen Videreføring av investeringar. 11

12 Budsjett Revidert 2016 Bud P rosjekt: 50 VATN 5000 VA T N UT B YGGIN G GEN ER ELT NYE VA LEIDNINGAR OP SANGERVEGEN TILTAK SVARTAVATNET HUSNES VASSFORSYNING ÅRSNES VASSLEIDNING FOSSBERG-BARONIET TILTAK NEDSLAGSFELT VARALDSØY TILTAK NEDSLAGSFELT HERØYSUND AUKA KAP ASITET HUSNES VBA OVERFØRINGSL.SANDVOLL - VALEN T ILT A K M A T R E VA SSVER K N Y P UM P ELEID N IN G T OF T EVÅ GEN NYTT HØGDEBASSENG ØLVE NYTT VASSBEHANDL.ANLEGG ØLVE ÆNES VASSVERK UV HBASS NY HOVEDVASSL.ØLVE TRYKKFORST.LANDA UTSKIFTING ETERNITT VL HUSNES VBA NY HOVEDVASSL.BOGSNES Høgdebasseng Hamarhaug Sum grp.p ro sjekt: 50 VA T N P ro sjekt: 51 A VLØP UT B YGGIN G GEN ER ELT AVLØP ØLVE AVLØP SSANNERING RØSSLAND-KALDESTAD A VLØP SSA N ER IN G USKED A LEN, B YGGET R IN N AVLØP SSANERING VALEVÅGEN A VLØP ST ILT A K ÆN ES SLA M A VSKILLA R LØF A LLST R A N D UTBYGGING AVLØP SANLEGG ÅRSNES AVLØP SLEIDNINGAR NY OP SANGERVEG UTVIDING LEIDNINGSNETT SKÅLAFJERO NY HOVEDLEIDNING LANGS SKÅLAELV A VLØP ST ILT A K H USN ES IN D.OM R Å D E OP P GR A D ER IN G UT SLEP P H A M N A VÅ GEN SLA M A VSKILLA R ÆN ES SLA M A VSKILLA R R OSEN D A LT UN ET SLA M A VSKILLA R B ER GET H ER ØYSUN D SLA M A VSKILLA R KR OSA N D EN H ER ØYSUN D SLA M A VSKILLA R LA N GÅ T SLA M A VSKILLA R R UD LEN SA N D VOLL T ILKN YT N IN G UT B.OM R Å D E H A T LEST R A N D SLA M A VSKILLA R B YGD A VÅ GEN VA R A LD SØY Avløstiltak Dimmelsvik Slamavskiller Heio, Sandvoll Sum grp.p ro sjekt: 51 A VLØP P A53:AG6852 VEG/ P ARK/ IDRETT REP SKADE SJØSTOVA BORGUNDØY T R A F IKKSIKR IN G B YGGIN G KOM M UN A LE VEGER VEGLYS KOBBEBUKTA FISKERIHAVN KAIFRONT ROSENDAL TRAFIKKSIKRINGSP LAN HERØYSUND P ARKERING SUNDE FERGEKAI TRAFIKKSIKRINGSP LAN KALDESTADV GANG- OG SYKKELVEG BOGSNES KAI BØRNESET VEGKRYSS FV 48 HUSNES IND KOLLEKTIVKNUTEP KT ROSENDAL VIKA BRU ÅKRA OP P SA N GER VEGEN HURTIGLADESTASJON HUSNES IDRETTSP ARK HUSNES HUSNES KYRKJEGARD P ARKERING ÆNES KYRKJE Sum grp.p rosjekt: 52 VEG/P ARK/IDRETT

13 P rosjekt: 53 BYGG UTBETRING LEIKEP LASSAR REHAB.SKULAR BARNEHAGAR ROSENDAL U.SKULE BASSENG HATLESTRAND SKULE TAK M A UR A N GER B A R N EH.UT VID IN G GA R D ER OB E M A UR A N GER B.H A GE BAD/ROM HUSNESSONA OM ST UN UT B YGGIN G/ OM M B YGGIN G R OSEN D A LST UN ET UT B YGGIN G/ OM M B YGGIN G R OSEN D A LST UN ET ØLVE A LD ER SP EN SJ. T EST A M EN T GÅ VE R EH A B.SJUKEH EIM A R OM B YGGIN G A KSEN KJØP AV BUSTADER FOR VANSKELEGSTILTE KJØP AV BUSTADER FOR VANSKELEGSTILTE OM B YGGIN G A M B ULA N SEIN N GA N G OM B YGG LEGEKON T OR H USN ES OM B YGG SKA D EST OVA H USN ES RÅDHUSET VENTILASJON RÅDHUSET H M T B IOB R EN SELA N LEGG BRANNSTASJON ROSENDAL UTSKIFTING BRANNBILAR EN ER GIM ER KIN G B YGG N YE KON T OR B ILA R DRIFTSBASE HUSNES RADONKARTLEGGING OM M B YGGIN G H A T LEST R A N D H ELSEN T ER OM B YGGIN G H ELLVIKH USET OM B YGGIN G R Å D H USET REHABILITERING BRU VARALDSØY KULTURSKULE HUSNES UN GD OM SKLUB B H USN ES STOLAR KULTURHUSET KJØKKEN HUSNESHALLEN SA N D B A N E H USN ES UN GD OM SSKULE - Sum grp.p rosjekt: 53 BYGG P rosjekt: 54 EIGENDOM UTVIKLING AV NÆRINGSAREAL SAL NÆRINGSBYGG/ GRUNN SA L KOM M UN A LE B UST A D ER GRUNNKJØP TILRETTELEGGING BUSTADFELT P LA N OM R Å D E SJUKEH EIM SKULA R Sum grp.p rosjekt: 54 EIGENDOM P rosjekt: 59 ANDRE P ROSJEKT UTGREIING SKULETRUKTUR KVA D R A T EN N A UD M ELD EN ET T UT B YGGIN G B R EIB A N D M OB IL P R OGR A M VA R E IT REG.P LAN HERADSTUN DIGITAL KINO IN D UST R IOM R Å D E B ØR N ES DIGITALE KART P LANLEGGING NY FERJEKAI VARALDSØY KYSTSONEP LAN SKOGSBILVEGAR M A R KN A D SF ØR IN G KVIN N H ER A D RIKSVEGAR FOLGEFONN H A LSN ØYSA M B A N D ET SKILTP LAN RV 48 LØFALLSTRAND KOTE KVIN N H ER A D SP A KKEN SUN D E N ÆR M ILJØA N LEGG Kunstgrasbane Ølve Uskedalen nærmiljøtiltak Rosendal friidrettsbane IDRETTHALL HUSNES FJELLHAUGEN SKISENTER BOKBUSS SUNDE KYST OG LITTERATURSENTER KOM M UN ED ELP LA N ID R ET T FOLGEFONNSENTERET UTSTILLING F OLGEF ON N A N A SJON A LP A R K B ESØKSM Å L FOLGEFONNA NYE NASJ/ INFOSENTER BRANNSIKRING KYRKJER KONTORBYGG FELLESRÅDET Sum grp.p ro sjekt: 59 A N D R E P R OSJEKT Frå "Nye tiltak " T O T A L T ETABLERINGSLÅN ETABLERINGSLÅN LÅN BRUK AV FOND AKSJER/EK INNSKOT MOMSKOMPENSASJON SUM FINANSIERING

14 4.2 Nye tiltak Gjennomføring planstrategi Kvinnheradspakken Strakstiltak Ny Opsangerveg Vegomlegging Lundsneset Kompensasjonsmidlar Kommunal løyving Kommunal forskotering Tilskot frå Fylkeskommunen Utbetring Hellandskrysset Kompensasjonsmidlar Kommunale prosjekt Asfaltering komm. Vegar Trafikksikring komm. vegar Komm. Vegar, kaiar, bruer Fylkeskommunale prosjekt Trafikksikring Herøysund Kommunal løyving Tilskot frå Fylkeskommunen Trafikksikring fylkesvegar Kommunal løyving Kaldestadvegen trinn Kommunal løyving Bompengeprosjekt Krokaparsellen Kommunal løyving Kommunal forskotering Forskottering bompenger Kompensasjonsmidler Tilskot frå Fylkeskommunen Fureberg-Ænes Kommunal løyving Tilskot frå Fylkeskommunen Ænes-Årsnes Kommunal løyving Forskottering bompenger Tilskot frå Fylkeskommunen Sandvoll sentrum Kommunal forskottering Bompenger Erslandsmarka Kommunal forskotering Sæbøvik-Eidsvik Kommunal løyving Forskottering bompenger Tilskot frå Fylkeskommunen Sæbøvik- Tofte Kommunal løyving Tilskot frå Fylkekommunen Sum Kvinnheradspakken

15 Andre investeringstiltak Ny veglys armatur (LED) Brannbilar og anna brannvernutsytyr Bilpark (innkjøp og utskifting). Overgang til "eige" Tenestesenter Husnes Herøysund aktivitetsenter Ny idrettshall Husnes Bustadpakke Revitalisering Skaalurensamling Rehab. Komm. Bygg Ombygging Undarheim, multifunksjonshemma Vinduer Undarheim Trafikksikring Sunde skule Trafikksikring Omvikdalen b.hage Ombygging Øyatun, multifunksjonshemma Nye vindauger fasade Rådhuset Garasjeanlegg Husnes idrettspark Ny Undarheim skule Sum kommunal kostnad nye investeringer

16 5 Budsjettskjema 1 A Økonomiske oversikter Rekneskap Budsjett 2016 Budsjett 2017 Budsjett 2018 Budsjett 2019 Budsjett Revidert Budsjettskjema 1A - drift Skatt på inntekt og formue Ordinært rammetilskudd Skatt på eiendom Andre direkte eller indirekte skatter Andre generelle statstilskudd - - Sum frie disponible inntekter Renteinntekter og utbytte Gevinst finansielle instrumenter (omløpsmidle Renteutg.,provisjoner og andre fin.utg Tap finansielle instrumenter (omløpsmidler) Avdrag på lån Netto finansinnt./utg Til dekning av tidligere regnsk.m. merforbruk - - Til ubundne avsetninger Til bundne avsetninger Bruk av tidligere regnks.m. mindreforbruk Bruk av ubundne avsetninger Bruk av bundne avsetninger - - Netto avsetninger Overført til investeringsbudsjettet - Mva komp Rentekompensasjon Konsesjonskraft Kapitalutg. Sjølvkost Premieavvik div Til fordeling drift Sum fordelt til drift (fra skjema 1B) Mer/mindreforbruk - Overskot Netto driftsresultat - - 1,38 2,01 2,77 16