REGULERINGSPLAN FOR BERGMESTEREN, RAUDSAND

Transkript

1 Tingvoll, 31. mai 2018 Nesset kommune REGULERINGSPLAN FOR BERGMESTEREN, RAUDSAND Viser til dykkar ref. 2018/235. Naturvernforbundet ønskjer å uttale seg til reguleringsplanen og konsekvensutgreiinga vedkomande deponi for avfall på Bergmesteren, Raudsand. Saka er omfattande og fagleg krevjande. Vi ser oss ikkje mål på å gi vår vurdering til alle spørsmål. Vi veit også at andre har gått djupare inn i ein del tema. Naturvernforbundet vel difor å seie noko om ein del spørsmål vi meiner vi har spesielle føresetnader for å seie noko om. Nasjonal oppgåve nasjonal vurdering Ein del av saka vedkjem deponi for uorganisk farleg avfall. Dette er ei viktig oppgåve som må løysast i alle land. Dette er ikkje noko ein kan gjere på alle nes. Det er eit nasjonalt behov og krev ei nasjonal løysing. Det er mellom anna eit klart tyngdepunkt der dette avfallet oppstår, som bør legge føringar i stor grad for kva del av landet som er aktuelt for eit slikt avfallslager. Det er ikkje på nordvestlandet. Til eit slikt lager krevst god tilgang frå sjøen, eit industriareal til å arbeide med avfallet, eit stort hol til å lagre avfallet i og fråvere av nære naboar. Bergmesteren sin lokalitet i Nesset manglar industriarealet og holet, men har derimot nokre naboar. I tillegg har dei veldig mykje sjø mellom seg og leverandørane av avfallet. Sjølv om Bergmesteren kanskje kan få til å lage seg eit industriareal og få laga store hol, så manglar Naturvernforbundet i Møre og Romsdal v/øystein Folden, Rasta 4, 6630 TINGVOLL Telefon epost moreogromsdal@naturvernforbundet.no internett

2 Side 2 dei ein fleksibilitet som truleg er nødvendig for denne avfallstypen. Vi er komne så langt i vår utvikling av vi er i ferd med å avvikle den naturlege råstofftilgangen av ei rad verdifulle metall. Reservane av kopar held til 30 års forbruk, sink går det tomt for om kortare tid. Vi må difor slutte med å kaste metall som vi elles vil gå tomme for. Vi kan ikkje halde fram med å støype desse metalla inn i gips og gøyme dei bort for all framtid. Det seier oss at deponibehova i løpet av få år vil bli heilt annleis enn det ein ser for seg i Bergmesteren AS si løysing i dag. Det store volumet av svovelsyre og flygeoske vil truleg bli borte. Det ein då sit igjen med kan bli dess vanskelegare å ta hand om, og løysinga med store hallar i fjellet langt vekk frå der avfallet oppstår blir både dårleg og dyrt. Naturvernforbundet er skeptisk til at geologien i dette området er eigna til lagring av uorganisk farleg avfall. Å lagre slikt avfall i område med kalk verkar å vere vesentleg enklare, og det er mindre som kan gå gale. Konsekvensane viss noko går gale er såpass alvorlege at ein bør gjere risikoen så liten som råd. Naturvernforbundet er svært skeptisk til transportbehovet som oppstår med denne lokaliseringa. Transport er energikrevjande, og vi må i framtida prøve å redusere dette behovet. Lang transport gir også lengre eksponering for uhell. Vi er berre litt redde for svovelsyra, og kan hende flygeoska, men dei 5% som er noko anna kan fort gi oss store og langvarige problem. Tekniske føresetnader på Raudsand Det er smalt mellom sjøen og fjellet på Raudsand. Løysinga med ei stor steinfylling verkar på oss å vere eit prosjekt det kan bli vanskeleg å gjennomføre. Vi har gjennom vårt engasjement knytt til Figur 1. Arealet langs sjøen er smalt, og fjellet går bratt i havet.

3 Side 3 kraftverk fått litt kjennskap til steinfyllingsdammar. Dei har ofte ei helling 1:1,5, slik som planlagd på Raudsand. Med ein steinfyllingsdam er det ein føresetnad at foten er lagt på flatt og fast fjell. Vidare blir utvald stein stabla lag for lag med streng kontroll. Ein av dei største dammane av denne typen, Sysendammen, har volum som planlagd steinfylling på Raudsand, men berre halve høgda. Ein steinfyllingsdam skal halde stand mot vatn på eine sida. Ei sjøfylling har ikkje ei slik oppgåve, men sjølve fyllinga har ei eigenvekt som er omkring det doble av sjøen. I tillegg kjem det som blir lagt oppå fyllinga. Vi har prøvd å finne fram til miljø som har røynsler med store sjøfyllingar. Dei vi har funne er Statens vegevesen, og då er det tale om fyllingar som går ned til meter djupne. Så langt vi har forstått har det vore tale om utsprengt terskel for fyllingsfoten, og tiltak vidare oppover slik at ikkje fyllinga lenger opp tar til å skli. Dette er veldig forskjellig frå det Bergmesteren AS har lagt fram. Vi har også vore i kontakt med NVE som har kompetansen på svært store fyllingar på land. Vi får ei forståing for at ein slik type steinfylling er svært planmessig oppbygd, på ein heilt annan måte enn ein kan få til med dumping frå lekter. Morenelaget mellom fjellet og fyllinga er eit anna punkt som krev nøye utgreiingar. Konsekvensane viss fyllinga glir ut, fort eller sakte må også reknast på. Utvaskingsproblematikk når det gjeld konstruksjonen av steinfyllinga bør også vere eit tema. Både som følgje av naturleg straum og ikkje minst som følgje av verknad frå båtpropellar. Utvasking kan føre til seinare utrasing. Viss ei slik fylling glir ut, vil store steinmassar skli ned mot botnen av fjorden, og sannsynlegvis skape ei flodbølgje. Kvar denne vil gjere av seg veit ikkje vi, men Sunndalsøra ligg inst i fjorden, og ikkje særleg høgt over havet, i andre enden ligg Kristiansund. Vi meiner verken planen eller konsekvensutgreiinga held mål på dette punktet, og krev at dette spørsmålet må greiast ut på nytt. Utan ei steinfylling ser det ut til at det manglar areal for handsaming av avfallet. Følgjeleg er det heilt vesentleg at ein får det heilt klårt om denne løysinga er mogleg, og kva konsekvensar det kan vere. Opp gjennom åra har ein av og til registrert gule gasskyar over noverande deponi på Langøya ved Holmestrand. Vi ser for oss at feil kan oppstå, slik at ein får slike gasskyar også over Raudsand. Slike skyar vil typisk vere tyngre enn luft og følgjeleg ikkje forsvinne over fjelltoppane utan vidare. Vi ser for oss at det finst ein vindstyrke som ikkje er sterk nok til å løyse opp ei slik sky i ein fei, men sterk nok til at skya flytter seg innover fjorden. Det er kortare mellom fjella i Sunndalsfjorden enn i Oslofjorden. Vi er ikkje overtydd om at dette er heilt uproblematisk, slik det kan sjå ut som i rapportane. Raudsand har ei historie frå før når det gjeld løysing av avfallsproblem. Den første delen av dette gjeld jarngruva, i ei tid då all slik verksemd førte til ureining. Så kom det ein periode då nokon ville bruke anlegget til å reinse avfall frå smelteverk. Det gjekk ille, og enden på det har vi framleis ikkje sett. Ein del av problema er i ferd med å bli dekt til, men problemet er eigentleg ikkje løyst. På tuftene av Aluscan kom det ei ny verksemd i delvis same gate. Det er framleis utslepp til sjø og til luft. Kor mykje som kjem frå tidlegare verksemd og kor mykje som blir laga til no, det er vel stadig vekk eit tema. Vi slit med avrenning frå gruvene som vi ikkje veit kva inneheld. Vi slit med ein havbotn som har fått sine bidrag og er langt frå rein. Det vi treng aller minst er ny verksemd som utset oppryddinga og helst fører til endå litt meir av det vi har for mykje av frå før i dette området.

4 Side 4 Gamle sår i terrenget Fleire gamle dagbrot representerer sår i terrenget. Såra er i seg sjølv skjemmande, men det er veldig forskjellig korleis dei syner. Kjem ein inn i det aktuelle området frå aust, så får ein såra midt i fleisen. Dei syner også mykje frå Tingvollsida av fjorden. Kjem ein derimot inn i dei indre delane av området frå vest eller sør, ser ein nesten ikkje dei gamle såra før ein kjem nære innpå dei. Det har i nokre år vore eit mål å få ordna opp i dei gamle dagbrota, slik at heile området kan takast i bruk igjen på meir normalt vis. For det som i planen er nemnt som deponi 1 har det vore stadige endringar i ein god del år, og tydelegvis vanskar med å gjennomføre. Det er lite tillitvekkande at det har vore så store problem knytt til dette, og at det har tatt så lang tid. Deponi 4 skil seg frå dei andre sidan det her er tale om å ta i bruk terreng utan store sår frå før. Her er terrenget i dag tilnærma i orden og fullverdig til friluftsliv i alle fall. Viss det blir opna for deponi, vil det gå mange tiår til det atter ein gong kan likne litt, og hundretals år før det blir tale om noko som kan likne natur. Dette er eit unødvendig inngrep som dermed vil opplevast som spesielt tyngande. I dag finn ein i dette området store og små myrer med flotte formasjonar av ulike slag knytt til vatn. Dette vil aldri kome igjen. Å skulle øydelegge dette området med grunngjeving at ein skal rydde opp etter den gamle gruvedrifta, det går berre ikkje an. Dette området burde heller få fri for luftureining, slik at stry, skjegg og elghornslav atter kan kome tilbake. Figur 2. Eit av dei nedre dagbrota som syner i nærområdet og ikkje minst frå andre sida av fjorden.

5 Side 5 Figur 3. Dagbrotet som er grunnlag for deponi 5, sett frå sør, om lag frå kanten av der deponi 4 er planlagd. Så lenge ein ikkje går nær kanten, er det dette som er inntrykket av gruvedrifta frå delar av området. Figur 4. Området for deponi nr 4, sett frå sørvestre hjørnet av deponiet. På dette biletet kan ein sjå to inngrep, kraftlina øvst i venstre biletkant og riggplassen for prøveboring i skogen litt til høgre for midten av biletet. Resten er i grunnen natur, sjølv om skogen heilt ut manglar hengelav, venteleg som følgje av luftureining.

6 Side 6 Figur 5. Å legge eit deponi her for å reparere naturen så han kan takast i bruk igjen, det verkar veldig feil. Konklusjon Det er vesentlege spørsmål kring sjøfyllinga som er uklare, og truleg teknisk umodne. Konsekvensane om noko går gale kan moglegvis vere store, utan at dette er tilstrekkeleg utgreidd. Dette kan berre rettast opp med ny konsekvensutgreiing. Vurderingane av konsekvensar knytt til deponi 4 for friluftslivet verkar ikkje å vere i samsvar med brukarane si faktiske oppleving. Ei «forbetring» om mange tiår kan ikkje kompensere for store ulemper dei neste tiåra. Med vennleg helsing Øystein Folden leiar i Naturvernforbundet i Møre og Romsdal