REPETISJON KAP. 1 KAMPEN OM FRAMTIDA

REPETISJON KAP. 1 KAMPEN OM FRAMTIDA Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) 1. Kva betyr ordet «demokrati»? 2. forskjellen på direkte og indirekte demokrati? 3. Politikk er fordeling av [Sjå s. 8] [Sjå s. 8 + wiki] [Sjå s. 9] Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) 4. Kvifor vart partia Høgre, Venstre og Ap stifta? 5. Kva vil det seie at Noreg har blandingsøkonomi? 6. Nemn fem av ytingane som velferdsstaten gjev til borgarane. [Sjå s. 12-13] [Sjå s. 14] [Sjå s. 15] Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) 7. forskjellen på progressive og flate skattar? 8. Det er fleire grunnar til at Noreg er eit rikt land. Forklar. 9. oljefondet? [Sjå s. 15] [Sjå s. 15-16] [Sjå s. 17] Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) 10. Kvifor er oljeutvinning problematisk for miljøet? 11. berekraftig utvikling? 12. Kva meiner vi med «raude», «blå» og «grøne» parti? [Sjå s. 17] [Sjå s. 17] [Sjå s. 17-20]

Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) 13. partiet Raudt og Miljøpartiet dei grøne. [Sjå s. 18 + wiki] 14. SV. [Sjå s. 18 + wiki] 15. Ap. [Sjå s. 18-19 + wiki] Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) 16. FrP. 17. partiet Høgre. 18. mellompartia? [Sjå s. 19 + wiki] [Sjå s. 19 + wiki] [Sjå s. 19] Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) 19. KrF. 20. partiet Venstre. 21. Senterpartiet. [Sjå s. 19 + wiki] [Sjå s. 20 + wiki] [Sjå s. 21 + wiki] Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) Kapittel 1 (s. 7-29) 22. Finn to definisjonar på «raudgrøne» parti. 23. Kva meiner partia om oljeutvinning i Nord-Noreg? 24. Kva for tre spørsmål må vi stille ved kjeldene når vi leitar etter fakta? [Sjå s. 20-21] [Sjå s. 21] [Sjå s. 21]

REPETISJON KAP. 2 SLIK BLIR NOREG STYRT Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) 1. Kva heiter nasjonalforsamlinga i Noreg? 2. Makta i Noreg er delt i tre. Forklar korleis. 3. Kva vil det seie at Noreg er ein rettsstat? [Sjå s. 32] [Sjå s. 32 + wiki] [Sjå s. 33] Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) 4. parlamentarisme? 5. opposisjonen på Stortinget? Kva for parti er i opposisjon no? 6. eit mistillitsforslag? [Sjå s. 33] [Sjå s. 33] [Sjå s. 33] Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) 7. det utøvande organet i eit fylke? Er fylkesmannen vald av folket? 8. det folkevalde organet i ein kommune? 9. ei partigruppe på Stortinget? [Sjå s. 34 og 38] [Sjå s. 34] [Sjå s. 34] Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) 10. Korleis er det faglege arbeidet på Stortinget organisert? 11. Har Noreg ei koalisjonsregjering no? I så fall, kva for parti er med? 12. Har Noreg ei fleirtalseller mindretalsregjering no? [Sjå s. 34] [Sjå s. 35] [Sjå s. 35]

Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) 13. oppgåvene til regjeringa? 14. Nemn døme på nokre departement, og på statlege organ utanom departementa. 15. Forklar forskjellen på øyremerkte tilskot og rammetilskot. [Sjå s. 35] [Sjå s. 35] [Sjå s. 36] Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) 16. Kommunar som har formannskap har òg ein rådmann. Forklar kva begge to gjer. 17. Nokre kommunar har byråd. Forklar forskjellen på det og formannskap. 18. Sametinget. [Sjå s. 37] [Sjå s. 37-38] [Sjå s. 38-39] Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) 19. Korleis kan du påverke samfunnet ved å bruke valkanalen? 20. Korleis kan du påverke samfunnet ved å bruke organisasjonskanalen? 21. Korleis kan du påverke samfunnet ved å bruke aksjonskanalen? [Sjå s. 40-41] [Sjå s. 41-42] [Sjå s. 42] Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) Kapittel 2 (s. 31-55) 22. Korleis kan du påverke samfunnet ved å bruke mediekanalen? 23. Forklar forskjellar i statssystemet i Noreg, USA, Sveits og Tyskland. 24. Nemn nokre ikkjedemokratiske statar. [Sjå s. 43] [Sjå s. 45-46] [Sjå s. 46-47]

REPETISJON KAP. 3 - DU OG SAMFUNNET DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) 1. Nemn nokre av dei rollene som du har i løpet av ein vanleg dag. 2. Gje døme på ein rollekonflikt. 3. ei norm? [Sjå s. 58] [Sjå s. 58] [Finn svar på s. 58.] DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) 4. Forklar kva sosialisering går ut på. Bruk orda normer, sanksjonar, primær, sekundær og internalisert. [Finn svar på s. 58-59] 5. Nemn ei norm som du sjølv har internalisert. [Sjå s. 59.] 6. Kor viktig meiner du at familien, skulen og kameratane/russen er som sosialiseringsarenaer for ein 17-18-åring? [Sjå s. 58-59] DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) 7. identitet? Kva pregar identiteten til ein person? 8. Gje ein definisjon på kultur. 9. Kva meiner du er typisk norsk kultur? [Sjå s. 60.] [Finn svar på s. 61.] [Sjå s. 62-64.] DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) 10. På kva felt er det blitt meir likestilling dei siste 50 åra? 11. Kva seier ungdomane sitt utdanningsval om kjønnsrollene i vår tid? 12. forskjellen på storfamilie og kjernefamilie? [Finn svar på s. 65.] [Sjå s. 65.] [Finn svar på s. 66.]

DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) 13. Korleis har norske familiar endra seg dei siste 100 åra? 14. Korleis har normene for homofilt samliv endra seg dei siste 50 åra? 15. ei etnisk gruppe? Gje døme. [Sjå s. 66] [Sjå s. 66] [Finn svar på s. 68.] DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) 16. eit fleirkulturelt samfunn? 17. Fortel litt om kvar av dei fem nasjonale minoritetane i Noreg. 18. Kva for grupper av menneske kan innvandre til Noreg? [Finn svar på s. 68] [Sjå s. 68.] [Finn svar på s. 69-70] DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) 19. Kor mange innvandrarar er det i Noreg? På kva måtar er dei like, eller ulike kvarandre? 20. Kor mange samar finst det, og kvar bur dei? Kva vil det seie at samane er eit urfolk? 21. Staten prøvde å assimilere samane, men har slutta med det. Forklar kva det betyr. [Finn svar på s. 69-70] [Finn svar på s. 70-71.] [Finn svar på s. 71-72.] DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) DU OG SAMF. (s. 57-85) 22. Kva blir gjort for å ta vare på samisk språk og kultur? 23. Kvifor er rasisme og generaliseringar usakleg og feil? 24. Korleis kan du sjekke om påstandar på nettet er fakta eller konspirasjonsteoriar? [Finn svar på s. 72.] [Finn svar på s. 73-75.] [Finn svar på s. 75-76.]

REPETISJON KAP. 4 - KRIMINALITET KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) 1. Korleis kan samfunnet førebyggje kriminalitet? 2. Har individet eller samfunnet mest skuld i kriminaliteten? 3. Kva tyder det at straff verkar individualpreventivt? [Sjå s. 89] [Sjå s. 89] [Sjå s. 89] KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) 4. Kva tyder det at straff verkar allmennpreventivt? [Sjå s. 90] 5. Forklar forskjellen på ei sivilsak og ei straffesak. [Sjå s. 91] 6. forliksrådet? Kva skjer der? [Sjå s. 91] KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) 7. I Noreg har vi domstolar på tre nivå. Kva heiter dei tre typane domstolar? 8. Kva vil det seie å anke ei rettssak? 9. Ulike typar straff: Kva slags brotsverk blir straffa med bot? [Sjå s. 91] [Sjå s. 91] [Sjå s. 92] KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) 10. Ulike typar straff: samfunnsstraff? Når blir det brukt? [Sjå s. 92] 11. Ulike typar straff: forskjellen mellom fengsel på vilkår og fengsel utan vilkår? (Bokmål: betinga / ubetinga) [Sjå s. 92] 12. Ulike typar straff: forvaring? Når blir det brukt? [Sjå s. 93]

KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) 13. Kva typar brotsverk har auka, og kva har minka? 14. mørketal? 15. Kvifor viser statistikken uvanleg mange drap i 2011? [Sjå s. 93] [Sjå s. 93] [Sjå s. 94] KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) 16. Kva for eigenskapar har ein typisk forbrytar? 17. Ein statistisk samanheng er ikkje alltid ein årsakssamanheng. Forklar kvifor ikkje, og gje døme. 18. Kva vil det seie at innvandrarar er overrepresenterte i krim.statistikken? [Sjå s. 95-96] [Sjå s. 96] [Sjå s. 96] KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) KRIMINALITET (s. 87-) 19. Kva for ei aldersgruppe gjer mest kriminalitet? 20. Kor stor prosent av ungdomane er lovlydige? 21. Kva kan utviklinga i Groruddalen seie om samfunnet si rolle i å redusere kriminalitet? [Sjå s. 97] [Sjå s. 97] [Sjå s. 97] Kvifor kan denne statistikken gje eit lite påliteleg bilete av utviklinga? (Sjå s. 94)

REPETISJON KAP. 5 - ARBEIDSLIV ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) 1. Ein jobb er ei rolle. Forklar. [Sjå s. 58 og 108] 2. konsekvensane av å bli arbeidslaus? [Sjå s. 109] 3. dagpengar? vilkåret for å få dei? Kor mykje pengar er det snakk om? [Sjå s. 109] ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) 4. Kvifor er det blitt mange færre jobbar som ufaglærte kan få? Nemn to grunnar. 5. Kva kan du gjere for å kome deg i arbeid? Kva hjelp kan du få til det? 6. Forklar kva likevektsarbeidsløyse er. fordelane og ulempene med det? [Sjå s. 110] [Sjå s. 110-111] [Sjå s. 112-113] ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) 7. Nemn nokre av dei rettane som Arbeidsmiljølova gjev deg i jobben. 8. ein individuell arbeidstidsavtale? Kven tener mest på å ha slike avtaler? 9. Nemn døme på fagforeiningar og hovudsamanslutningar. [Sjå s. 113] [Sjå s. 114] [Sjå s. 115-116] ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) 10. NHO? Kva for rolle har NHO i høve til fagforeiningane? [Sjå s. 116] 11. Forklar korleis tarifforhandlingar går føre seg. Ta med alle alternativ for kva som kan skje. [Sjå s. 116] 12. Kva gjer ein riksmeklar? [Sjå s. 116]

ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) ARBEIDSLIV (S. 107-) 13. Kor mange er fagorganiserte, i ulike bransjar? [Sjå s. 116-117] 14. Kor mykje likestilling er det eigentleg i norsk arbeidsliv? [Sjå s. 117-118] 15. Forklar fråversstatistikken på side 119. Tolk diagrammet, og finn årsaker. Forklar orda i figuren:

REPETISJON KAP. 6 - UNG ØKONOMI UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) 1. eit forbrukarsamfunn? [Sjå s. 134] 2. Korleis kan du utøve forbrukaretikk? [Sjå s. 134-135] 3. Forklar desse omgrepa: purring purregebyr inkassokrav betalingsmerknad [Finn svar på s. 137] UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) 4. Kva går reklamasjonsretten ut på? Kva har du rett til? 5. forskjellen på garanti og reklamasjonsrett? 6. Når har du angrerett? Kva har du rett til då? [Finn svar på s. 138] [Sjå s. 138-139] [Sjå s. 139] UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) 7. Forbrukarrådet? 8. Forklar korleis du lagar eit budsjett. 9. Nemn døme på på faste og variable utgifter. [Sjå s. 139] [Finn svar på s. 140] [Sjå s. 140-141] UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) 10. Nemn ulike former for sparing. Kva fordelar og ulemper har dei ulike formene? 11. Nemn ulike typar lån. Kva slags lån bør du unngå? 12. renter? [Finn svar på s. 141] [Sjå s. 142-143] [Finn svar på s. 142]

UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) 13. Kva fordelar og ulemper er det med å drive si eiga bedrift? 14. Kva slags moment må du ta med i ei marknadsvurdering? 15. eit enkeltpersonføretak? Kva fordelar og ulemper er det med å drive eit? [Sjå s. 143] [Sjå s. 144] [Sjå s. 144] UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) 16. eit ansvarleg selskap? Kva fordelar og ulemper er det med å drive eit? 17. eit aksjeselskap? Kva fordelar og ulemper er det med å drive eit? 18. kapital? [Sjå s. 144] [Sjå s. 144] [Sjå s. 145] UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) 19. eit patent? 20. dobbel bokføring? 21. debet og kredit? [Finn svar på s. 146] [Finn svar på s. 147] [Finn svar på s. 147] UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) UNG ØKONOMI (S. 133-) 22. Ein rekneskap er «sjølvkontrollerande». Forklar korleis. 23. eigenkapital? 24. Korleis kan du sjekke om ei bedrift svarar seg? [Finn svar på s. 148] [Finn svar på s. 148] [Finn svar på s. 149-150]

REPETISJON KAP. 7 ÉI OG SAME VERD KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) 1. Nemn døme på at globaliseringa har auka. 2. Korleis har telefonimarknaden i Noreg blitt globalisert? 3. Kor mange land er med i EU? [Sjå s. 160-161] [Sjå s. 160-161] [Sjå s. 162] KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) 4. Kva går EU sin indre marknad ut på? Gje døme på alle dei fire fridomane. 5. Kva rolle spelar EU sin indre marknad for Noreg? 6. Kva anna enn økonomi driv EU med? [Sjå s. 162-63] [Sjå s. 162-63 + 166] [Sjå s. 163] KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) 7. Mange vedtak i EU er overnasjonale. Kva vil det seie? 8. Kva for eit organ tek dei viktigaste avgjerdene i EU? 9. Kva gjer EU-kommisjonen? [Sjå s. 163] [Sjå s. 163] [Sjå s. 163] KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) 10. Korleis er møta til Unionsrådet organiserte? 11. Skapar EU fred? Nemn argument for og mot. 12. Nemn argument for norsk medlemskap i EU. [Sjå s. 163] [Sjå s. 163-164] [Sjå s. 164-166]

KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) 13. Nemn argument mot norsk medlemskap i EU. [Sjå s. 164] 14. Kva for land er med i EØS? Kva går EØS-samarbeidet ut på? [Sjå s. 166] 15. Bør Noreg melde seg ut av EØS? Nemn argument for og mot. [Sjå s. 166] KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) 16. skilnaden på absolutt fattigdom og relativ fattigdom? 17. dei historiske årsakene til at land er fattige? 18. Korleis kan krig gjere eit land fattig? [Sjå s. 166-168] [Sjå s. 168] [Sjå s. 168-69] KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) 19. Kva problem kan korrupsjon skape i eit fattig land? 20. Viss fleire born lever opp, kan det redusere folkeveksten. Forklar kvifor. 21. måla med norsk bistand? problematisk med bistanden? [Sjå s. 169] [Sjå s. 169] [Sjå s. 147] KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) KAPITTEL 7 (S. 159-) 22. WTO? Kva prøvar WTO å oppnå?. 23. fordelane og ulempene med frihandel? 24. Nemn positive og negative sider ved Wikipedia. Korleis kan du vere sikker på å finne påliteleg informasjon? [Sjå s. 171-172] [Sjå s. 172-173] [Sjå s. 173-174]

REPETISJON KAP. 8 KRIG OG FRED KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) 1. Noreg er ein suveren stat. Kva vil det seie? 2. Statar kan ha makt på tre forskjellege måtar. Forklar korleis. 3. definisjonen på krig? [Sjå s. 186] [Sjå s. 187] [Sjå s. 187] KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) 4. ein borgarkrig? 5. ein militær intervensjon? 6. Kvifor vart FN etablert? Når skjedde det? Kva seier FN-pakta at FN skal arbeide med? [Sjå s. 187] [Sjå s. 187] [Sjå s. 188] KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) 7. Hovudforsamlinga i FN? 8. Tryggingsrådet (Sikkerhetsrådet)? Kvifor er det ofte handlingslamma? 9. Nemn 6 ulike tiltak som FN kan gjere for å sikre at det blir fred. [Sjå s. 189] [Sjå s. 189] [Sjå s. 190] KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) 10. R2P-prinsippet? [Sjå s. 190] 11. Nemn tre menneskerettar som du har ifølgje FN sin menneskerettskonvensjon. [Sjå s. 191-192] 12. Kva seier artikkel 14 i menneskerettsfråsegna? Kva har det å seie for Noreg? [Sjå s. 192]

KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) 13. NATO? 14. Korleis endra NATO seg etter 1990? 15. forholdet mellom NATO og FN sitt Tryggingsråd? [Sjå s. 193] [Sjå s. 193] [Sjå s. 193] KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) 16. Kva var ISAF? 17. terrorisme? 18. Nemn fem ulike typar terrorisme (dvs. fem målsetjingar for terror). [Sjå s. 193] [Sjå s. 194] [Sjå s. 194] KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) 19. statsterrorisme? Kvifor vil ikkje FN bruke det ordet? 20. Korleis kan mangel på demokrati føre til terrorisme? 21. Kvifor kan tilstanden i land som Somalia og Syria føre til meir terrorisme i verda? [Sjå s. 195-196] [Sjå s. 196] [Sjå s. 196] KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) KAPITTEL 8 (S. 185-) 22. Nemn individforklaringar på terrorisme. [Sjå s. 197-198] 23. Ein internasjonal konflikt er ofte også ein «mediekrig». Forklar. [Sjå s. 198-199] 24. Avisene Aftenposten og Klassekampen vil ofte framstille den same saka på ulike måtar. Forklar kvifor. [Sjå s. 198-199]