Bestandsplan søre Kvinnherad og Åkrafjorden årsleveområde for hjort 2016-2018 Vedteken på skipingsmøte Rosendal 25 april 2016 Lars Børge Sæberg leiar for bestandsplanområdet lbs@knett.no
Områdeavgrensing Det har vore identifisert to moglege årsleveområde for hjort søre Kvinnherad, som er utgjort av hovuddelen av Kvinnherad kommune, og Åkrafjorden Nord, som utgjer delar av både Kvinnherad og Etne kommunar. I arbeidet med bestandsplan har ein kome til at ein vil føreslå samanslåing av områda til eitt område og ser at områda samla i større grad utgjer eit samanhengande og samla årsleveområde for hjort enn om ein deler dette på to ulike område. Områdeavgrensingane mellom årsleveområda i Hordaland er gjort gjennom felles drøftingar og arbeidsgruppejobbing i opne møter som siste del av Hordahjortprosjektet. Resultat frå merkjeprosjekt og generell kunnskap om hjort og områdebruk, saman med lokalkunnskap kom fram i arbeidet. Heile Hordaland vart inndelt i forslagssoner. I ettertid har forslaga vore kvalitetssikra i drøftingar i opne møte og interimsstyra har drøfta avgrensingane i arbeidet sitt med bestandsplanlegginga. Ein er derfor ganske trygg på at avgrensingane ein argumenterer for i planen er godt drøfta og representerer det ein i dag veit og trur er god avgrensing. Bildet nedanfor viser dei to innteikna sonene som utgjer årsleveområdet. Kartet er grovt og fangar truleg ikke ytre avgrensinga på land nøyaktig nok. Området omfattar areal frå valdet Øyre i Kvinnherad og grensar mot Odda kommune i fjellet sør til Fjæra i Etne. Følgjer Åkrafjorden mot Matrefjorden, Går ut Skåneviksfjorden og følgjer Kvinnherd kommunegrense og går så inn Kvinnheradsfjorden til Austrepollen og utgongspunktet att.
Status Til vurdering har vore sett hjort statistikk og fellingstal. Det er statistikk for aldersstruktur for Kvinnherad kommune men ikkje Etne. Det er vårteljingar for Etne samt noko for Kvinnherad. Arbeidet her er avgrensa av tid og ein har valgt å ikkje leggja til grunn desse andre kunnskapsdata i arbeidet nå. Det vil vera naturleg å sjå på dette når ein kjem meir i gong og kjem i driftsfase. Me trur ikkje at andre kunnskapsdata ville gitt svært ulike hovudkonklusjonar enn det som kjem fram her. Det har vore færre felte hjortar dei siste åra. Bestanden er truleg redusert. Men det er vanskelig å seie kor mykje. Fellingstala varierer mykje. Toppår med 974 felte i 2010 til 648 i 2014. Det er svært stor endring på få år. Reduksjon i felling med 326 hjortar utan at løyvetalet var redusert tilsvarande. Endringa er så stor at ein meiner endring i felling ikkje fullt ut kan forklarast med endring i bestand. Det er også stor variasjon i felte kjønns og alderskategoriar. Kolle 2,5+ varierer frå topp 279 til lågast i 2014 med 130 meir enn ei halvering. Det er mykje mindre variasjon for bukk 2,5+ og svært liten variasjon på spissbukk, særleg dei siste åra. Men til skilnad frå dette er det ikkje store og eintydige endringar i tal observerte hjort pr jegerdag i kunnskapsgrunnlaget. Det er heller ikkje store endringar i samansetjinga mellom kjønn eller alder i setthjort materialet, før ein ser på 2015 der andelen koller aukar i høve til hanndyra. Sett hjort tala indikerer endring i jegerseleksjon meir enn endring i bestand. Jegrane sparar koller, kalvar medan jakttrykket for hanndyra er som før. Dette meiner me også viser att i fellingstala til ein viss del. At jegrane overkompenserer med å spare dyr. Me veit at dette er faktorar som påverkar materialet som er til å vurdere, og må derfor leggje det til grunn i vurderingane. Uvøren bruk av talmaterialet kan i slike tilfelle gi feil svar. Talmateriala må brukast med ettertanke og innsikt, og samanhaldast med fellingstala og evt annan informasjon for å gi rettast mogleg bilete av utviklinga i bestanden. Figurane og tabellane nedanfor gir peikepinnar for utvikling. Hjortebestanden består av mange koller i høve til hanndyr. Og aukande andel koller pr bukk. Hjortebestanden består av mest unge dyr. Hjortebestanden er produktiv. Vurderinga av talmaterialet viser at hanndyra i mindre grad enn hodyra har fått redusert felling. Det ser ut til å verka i bestanden med at tal koller aukar og bukkeandelen minkar. Sjå tabellane og figurane nedanfor som grunnlag for statusvurderinga.
Tabellen viser oversikt over felte dyr for årsleveområdet år kalv hann kalv ho bukk 1,5 kolle 1,5 bukk 2,5+ kolle 2,5+ sum 2006 80 60 104 94 179 166 683 2007 95 83 123 93 191 197 782 2008 116 82 111 110 217 228 864 2009 120 89 131 132 218 240 930 2010 108 101 139 108 239 279 974 2011 135 104 146 114 205 263 967 2012 111 118 147 96 211 244 927 2013 87 83 135 103 176 165 749 2014 94 54 142 83 145 130 648 2015 82 68 130 87 177 139 683 Figuren viser sett hjort- tal for årsleveområdet dei siste 13 åra, og viser variasjon men mindre endringar i bestanden enn fellingstala åleine indikerer. Figuren viser endring på kolle/bukk nå siste året som er verdt å følgje utviklinga av framover. 3 2,5 2 1,5 1 sett pr jegerdag kolle/bukk kalv/kolle 0,5 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Figuren viser endring i jakttrykk på ulike kjøns og aldersgrupper i bestanden. Jakttrykket er høgast på spissbukk, men ein ser også at jakttrykket er redusert dei siste åra for alle kategoriar med unntak av bukk 2,5 år og eldre. 0,5 0,45 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1 0,05 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 jakttrykk kalv jakttrykk kolle jakttrykk bukk 2,5+ jakttrykk spissbukk Mål Det er eit mål å halde hjortebestanden på det lågare nivået ein har i. Det er innanfor dette rom for ulike lokale forskjellar innan hovudområdet. Td av hensyn til skadepress eller liknande. Det er eit mål å auke andelen hanndyr i bestanden Det er eit mål å auke andelen eldre dyr i bestanden Tiltak Redusert bestand bør uttrykkjast i redusert tal løyve gitt frå kommunane. Som alternativ meiner vi tal løyve kan haldast høgare dersom ein sikrar høgare uttak av kalv og dermed sikrar auka produksjon ved at fleire eldre dyr blir att i bestanden. Eit slikt tiltak vil vera robust sjølv om bestanden er noko redusert. Kommunane bør sikre tildeling i tråd med kjøns- og aldersfordelt oppsett i bestandsplanen. Gjerne med noko høgare kalvetildeling for å sikre å unngå overbeskatning av eldre dyr av begge kjønn. For bestandsplanområdet legg styret til grunn å oppretthalde løyvetalet, med å dreie avskytinga meir mot unge, ikkje produserande dyr, og halda høgare del produktive dyr i bestanden etter jakt. Styret meiner at sum felte dyr for området totalt sett truleg kan haldast på 2014/2015 nivået. Valda som deltek i samarbeidet blir utfordra til å seie kor stor del av kvoten dei ønskjer å bruke kvart år. Truleg bør ikkje avskytinga totalt overstige 700 hjort, men her er ingen fasit, og det er kun gjennom årleg oppfølging av utvikling ein kan sjå korleis dette bør styrast. Med auka tal eldre dyr i målsetjinga, vil avskytinga truleg måtte aukast framover i tid for å halde bestnaden på dagens nivå.
For bestandsplanområdet skal fordelinga av faktisk felte dyr årleg avskyting - i sum og for kvart vald følgja slik fordeling: Hanndyr maks 33% - herav minst spissbukk 50% Hodyr maks 33% - herav minst ungkoller 50% Kalv minst 34% Til samanlikning var fordelinga for felte dyr i 2015: Hanndyr 45% herav spissbukk 42% Hodyr -33% herav ungkoller 38% Kalv - 22% Vi forstår at avskytinga må leggjast om for å nå måla som er sett. Det må skytast færre vaksne dyr- særleg for hanndyra, og meir unge dyr, særleg kalv. Valda vil ha årleg kjønns- og aldersfordelt tildeling lik avskytingsplanen. Valda vil ha fleksibilitet for flytting av løyver mellom år og mellom vald kvart år. Dette punktet tilfredstiller forskriftskravet om skriftlege avtalar mellom valda om flytting av løyve til å gjelda alle vald i samarbeidet og heile jaktperioden. Desse valda er forplikta av bestandsplanen og ein ber om løyvetildeling slik årleg og totalt for planperioden: Vald ID Areal Løyve/år (som i 2015) Løyve totalt 1 Øyre 1224V0036 10 650 3 9 2 Skarsteigen 1224V0044 2 938 1 3 3 Enæs 1224V0045 17 262 17 54 4 Kjærl/Mykl/Yrød 1224V0065 10 115 24 72 5 Øvre Feet/Døssl 1224V0119 6 800 20 60 6 Hjortefot 1224V0123 9 705 54 162 7 Bondhus 1224V0164 11 800 6 18 8 Strando 1224V0167 10 624 34 102 9 Husnes 1224V0174 11 503 32 96 10 Austrepollen 1224V0190 11 145 8 24 11 Herøysundet 1224V018 9 734 20 60 12 Amland 1224V0127 2 492 7 21 114768 217 637 Det er viktig med fleksibilitet i hausting for å kunne oppnå hausting i tråd med tiltaka. Bestandsplanområdet ber kommunen om å godkjenne overføring av løyver mellom år i valdet med inntil 50% av årleg tildeling. Evaluering Styret for bestandsplanområdet gjer årleg vurdering av bestandsutviklinga og tilrår justeringar. Styret har ikkje mynde over valda i samarbeidet. Det er valda sjølve som skal syte for at naudsynte justeringar blir gjennomført i valda slik at hovudmåla i bestandsplanen kan nåast.