Saksframlegg. Saksnr Utvalg Type Dato 011/15 Areal- og forvaltningsutvalet PS

Transkript

1 Saksframlegg Saksbehandler Arkiv ArkivsakID Kleppa, Torborg K2 - k40 14/182 Saksnr Utvalg Type Dato 011/15 Areal- og forvaltningsutvalet PS FASTSETTING AV MÅL FOR FORVALTNING AV ELG, HJORT OG RÅDYR - ENDRING AV MINSTEAREAL OG AVSKYTINGSPLAN Vedlegg: Fellingsstatistikk for elg og hjort Hjelmeland kommune 2005 _2013 Forslag til vedtak: Areal- og forvaltningsutvalet legg ut til offentleg høyring forslag til målsetjingar for forvaltning av hjorteviltet i Hjelmeland, medrekna forslag til endring i minsteareal for elg og rådyr. Overordna målsetjing: Hjelmeland kommune skal ha bærekraftige bestandar av elg, hjort og rådyr. Bestandane skal vera bærekraftige med omsyn til beitegrunnlaget og ikkje medføra konfliktar med trafikk, landbruksnæring eller friluftsliv. Innafor desse rammene skal elg, hjort og rådyr forvaltast til beste for verdiskaping, lokale jegerinteresser og allmenne naturinteresser. Delmål: Elg: Elgbestanden skal stabiliserast på dagens nivå inntil ein har betre kunnskap om beitegrunnlag og bestandsstorleik og samansetning. Kunnskap om beitegrunnlag skal innhentast ved hjelp av beitetaksering, og kunnskap om bestanden gjennom ein meir aktiv bruk av «Sett-elg»-skjema. For å auka sjansen for ei sikker etablering av ein elgbestand på nordsida av Jøsenfjorden blir minstearelalet her auka til dekar. I resten av kommunen beheld ein minstearealet på 9000 dekar. Forvaltninga av elgbestanden kan tilpassast lokale variasjonar i bestandstettleik ved ein aktiv bruk av 9 i hjorteviltforskrifta Fravik frå minstearealet. Avskytingsplan : Kalv 50% Ku 20% Okse 30% Hjort: Hjortebestanden skal stabiliserast på dagens nivå inntil ein har betre kunnskap om beitegrunnlag og bestandsstorleik og samansetning. Kunnskap om beitegrunnlag skal innhentast ved hjelp av beitetaksering, og kunnskap om bestanden gjennom ein meir aktiv bruk av «Sett-hjort»-skjema. Forvaltninga av hjortebestanden kan tilpassast lokale variasjonar i bestandstettleik ved ein aktiv bruk

2 av 9 i hjorteviltforskrifta Fravik frå minstearealet. Avskytingsplan : Kalv 30% Spissbukk 20% Hind 30% Eldre bukk 20% Rådyr: Minst 20% av felte rådyr i Hjelmeland skal fellast i vald der kommunen har gitt løyve til kvotefri jakt på rådyr jf. hjortevilforskrifta 23. Hjelmeland kommune må leggje til rette for auka grunneigarsamarbeid og forvaltning av rådyrbestand basert på bestandsplanar. Minstearealet blir sett til 500 dekar i heile kommunen. Forvaltninga av rådyrbestanden kan tilpassast lokale variasjonar i bestandstettleik ved ein aktiv bruk av 9 i hjorteviltforskrifta Fravik frå minstearealet. Hjelmeland, den Dag Flacké Rådmann Areal- og forvaltningsutvalet - 011/15 AFU - behandling: Rådmannen sitt forslag vart samrøystes vedtatt. AFU - vedtak: Areal- og forvaltningsutvalet legg ut til offentleg høyring forslag til målsetjingar for forvaltning av hjorteviltet i Hjelmeland, medrekna forslag til endring i minsteareal for elg og rådyr. Overordna målsetjing: Hjelmeland kommune skal ha bærekraftige bestandar av elg, hjort og rådyr. Bestandane skal vera bærekraftige med omsyn til beitegrunnlaget og ikkje medføra konfliktar med trafikk, landbruksnæring eller friluftsliv. Innafor desse rammene skal elg, hjort og rådyr forvaltast til beste for verdiskaping, lokale jegerinteresser og allmenne naturinteresser. Delmål: Elg: Elgbestanden skal stabiliserast på dagens nivå inntil ein har betre kunnskap om beitegrunnlag og bestandsstorleik og samansetning. Kunnskap om beitegrunnlag skal innhentast ved hjelp av beitetaksering, og kunnskap om bestanden gjennom ein meir aktiv bruk av «Sett-elg»-skjema. For å auka sjansen for ei sikker etablering av ein elgbestand på nordsida av Jøsenfjorden blir minstearelalet her auka til dekar. I resten av kommunen beheld ein minstearealet på 9000

3 dekar. Forvaltninga av elgbestanden kan tilpassast lokale variasjonar i bestandstettleik ved ein aktiv bruk av 9 i hjorteviltforskrifta Fravik frå minstearealet. Avskytingsplan : Kalv 50% Ku 20% Okse 30% Hjort: Hjortebestanden skal stabiliserast på dagens nivå inntil ein har betre kunnskap om beitegrunnlag og bestandsstorleik og samansetning. Kunnskap om beitegrunnlag skal innhentast ved hjelp av beitetaksering, og kunnskap om bestanden gjennom ein meir aktiv bruk av «Sett-hjort»-skjema. Forvaltninga av hjortebestanden kan tilpassast lokale variasjonar i bestandstettleik ved ein aktiv bruk av 9 i hjorteviltforskrifta Fravik frå minstearealet. Avskytingsplan : Kalv 30% Spissbukk 20% Hind 30% Eldre bukk 20% Rådyr: Minst 20% av felte rådyr i Hjelmeland skal fellast i vald der kommunen har gitt løyve til kvotefri jakt på rådyr jf. hjortevilforskrifta 23. Hjelmeland kommune må leggje til rette for auka grunneigarsamarbeid og forvaltning av rådyrbestand basert på bestandsplanar. Minstearealet blir sett til 500 dekar i heile kommunen. Forvaltninga av rådyrbestanden kan tilpassast lokale variasjonar i bestandstettleik ved ein aktiv bruk av 9 i hjorteviltforskrifta Fravik frå minstearealet. Saksopplysninger: Fakta Kommunane har eit ansvar i forhold til forvaltning av hjortevilt. Blant anna skal kommunane vedta målsetjingar for utviklinga av bestanda av elg, hjort og rådyr. Måla skal blant anna ta omsyn til opplysningar om beitegrunnlag, bestandsutvikling og skadar på jord- og skogbruk. Ein kan ha mål om å auka bestanden av ein art eller å halde bestanden stabil. Om omfanget av skade på skog og jord er stort, eller dyra små og skrinne, så kan ein setje seg mål om å redusera bestanden. Ein styrer avskytinga på to måtar: gjennom regulering av minsteareal og ved retta avskyting og fastsett avskytingsplan. Minstearealet er fastsett gjennom forskrift og i Hjelmeland er minsteareala som følgjer: Elg: 9000 dekar (8000 på Ombo) Hjort: 1500 dekar Rådyr: 500 dekar / 300 dekar vest for RV13 inkl. alle øyar og Jøsneset.

4 Sist det blei vedtatt avskytingsplan for elg og hjort var i Den er som følgjer: Elg Hjort Kalv 50% Kalv 35% Ku 20% Hind 25% Okse 30% Bukk 40% For rådyr er der ikkje målretta avskyting. Her får ein tildelt ein fellingskvote på tal dyr. Dei valda eller bestandsplanområda som har godkjent bestandsplan får tildelt ein fellingskvote på eit bestemt tal frie dyr, der avskytinga skal følgja godkjent plan. For elg har fellingsprosenten totalt vore mellom 51% og 29% i åra mellom 2005 og For hjort har fellingsprosenten variert mellom 24 og 34% i same perioden, medan for rådyr ligg fellingsprosenten så lågt som mellom 9 og 2% i denne perioden. Jamt over det dårleg samsvar mellom fordeling på kjønn og alder i vedtatt avskytingsplan og det som faktisk blir felt (sjå vedlagt jaktstatistikk). Konsekvensane blir likevel ikkje så alvorlege når den samla fellingsprosenten er så låg. Me har ikkje gjort kartleggingar av beiteforholda for hjorteviltet i kommunen. Ein har altså ikkje noko fagleg godt grunnlag for å seia noko om tilgangen på beite. ME kan sjølvsagt nytta grovare vegetasjonskart for å seia noko om potensiale. I tillegg kan me sjå på dei opplysningane me har om slaktevekter, der nokre få vald faktisk har registrert desse systematisk. Elles er det jaktstatistikken som gir dei beste opplysningane som grunnlag for å utarbeida nye målsetjingar for hjorteviltforvaltninga. Kommunen har ikkje vedtatt målsetjingar for forvaltninga av hjorteviltet, og det er på tide at ein gjer det. Vidare tyder fellingsstatistikken på at det har vore ein nedgang i bestanden av elg. For hjorten og rådyra er bilete noko meir tvetydig, men rådmannen meiner det etter kvart er naudsynt å gjera ei vurdering av både minsteareal og avskytingsplanar. Forslaget til målsetjingar, minsteareal og avskytingsplan som areal- og forvaltningsutvalet vedtek blir lagt ut til offentleg høyring. Lovar, føresegner, rundskriv Forskrift om forvaltning av hjortevilt 3.Mål for forvaltning av elg, hjort og rådyr Kommunen skal vedta målsettinger for utviklingen av bestandene av elg, hjort, og rådyr der det er åpnet for jakt på arten(e). Målene skal blant annet ta hensyn til opplysninger om beitegrunnlag, bestandsutvikling, skader på jord- og skogbruk og omfanget av viltulykker på veg og bane. 8.Fastsettelse av minsteareal og fellingskvoter Kommunen fastsetter minstearealet for elg, hjort og rådyr i en forskrift. Det kan fastsettes ulikt minsteareal for ulike deler av en kommune. Forslag om endring av minsteareal skal fremmes innen 1. mars og fastsettes av kommunen innen 15. april.

5 Villreinnemnda vedtar fellingskvote for villrein for kommende jaktsesong innen 1. mai. Gjeldende minsteareal regnes ut ved divisjon av villreinområdets samla tellende areal med fastsatt fellingskvote. Dersom det er fastsatt egne fellingskvoter for ulike geografiske soner innen villreinområdet, jf. 6, regnes det på tilsvarende måte ut forskjellig minsteareal for disse sonene. 21.Målrettet avskyting Som alternativ til bestemmelsene i 19 og 20 kan kommunen eller villreinnemnda pålegge målrettet avskyting ved å fordele fellingskvoten på et bestemt antall definerte kjønns- og aldersgrupper. Fellingstillatelsen skal da være utfylt etter følgende alternativer: For elg: Kalv (½ år), voksne hunndyr (1 ½ år og eldre), voksne hanndyr (1 ½ år og eldre). For hjort: Kalv (½ år), voksne hunndyr (1 ½ år og eldre), spissbukk, og voksne hanndyr (2 ½ år og eldre). For villrein: Kalv (½ år), simle (1 ½ år og eldre), simle/ungdyr (simle 1 ½ år og eldre eller bukk 1 ½ år), valgfritt dyr. For alle artene kan kalv felles i stedet for voksne dyr av begge kjønn. Kommunene kan ikke pålegge målrettet avskyting av rådyr ved å fordele fellingskvoten på definerte kjønns- og aldersgrupper. Forskrift om adgang til jakt etter elg, hjort, rådyr og bever, Sandnes, Stavanger, Haugesund, Hå, Klepp, Time, Gjesdal, Sola, Forsand, Strand, Hjelmeland, Suldal, Sauda, Rennesøy, Bokn, Tysvær og Karmøy kommuner, Rogaland. Økonomiske konsekvensar For kommunen har denne saka ikkje store økonomiske konsekvensar, men for grunneigarane er det eit økonomisk potensial i å ha livskraftige hjorteviltbestand. Gjeldande planar, retningsliner og vedtak Kommuneplanen omtalar ikkje viltforvaltninga. Me har som nemnd ikkje vedtekne målsetjingar for hjorteviltforvaltninga. Gjeldane reglar i forhold til minsteareal og avskytingsplanar er vist til ovanfor. Uttalar: Viltnemnda i Suldal har tidlegare bede Hjelmeland kommune vurdera å justera minstearelet for elg, i alle fall i grenseområda mot Suldal, slik at dette blir likt på begge sider av kommunegrensa. Særleg gjeld dette i grenseområda mot Hålandsdalen, dvs. Ramsfjell. I Suldal er minstearealet for elg dekar. Vurdering og konklusjon Kommunen bør ha som målsetjing å ha livskraftige bestand av elg, hjort og rådyr. Dette fordi desse bestanda er viktige for mange. Å kunna møta elg, hjort og rådyr når ein er ute i skog og mark gir mange positive opplevingar. Dei er ein del av det biologiske mangfaldet me alle skal ta vare på, og ikkje minst så er jakta ein viktig del av friluftslivet i kommunen. For grunneigarane er det også knytt

6 økonomiske interesser til hjorteviltforvaltninga. Det er inntekter knytt til sal av jakt, medan det kan vera utgifter knytt til skade på avlingar og på skogen. Føresetnadane for å få til livskraftige bestand er at ein har ein storleik på bestanden som står i forhold til tilgjengeleg beite for dei ulike artane. Uttaket av dyr må sjåast i forhold til tilveksten, og avskytinga rettast mot dei retta dyra, i forhold til kjønn og alder. Dersom bestanden er i nedgang kan det vera fordi ein feller fleire dyr enn det kjem til nye (kalvar el. innvandring), eller fordi den naturlege avgangen er stor. Då må ein justera avskytinga. Det kan ein anten regulera ved å auka minstearealet. Det vil føra til at det blir gitt færre fellingsløyve totalt i kommunen. Enkelte ettdyrsvald vil bli for små, og fleirdyrsvald vil mista løyve. Ein kan også regulera bestanden ved å redusera uttaket av produksjonsdyr. Det vil seia at ein sparer dei produktive hodyra. Utfordringa er at om ein går langt ned på hodyrdelen, så feller ein tilsvarande større del hanndyr. Det har vist seg vanskeleg å få opp fellingsprosenten på kalv. Det er ikkje bra for utviklinga av bestanden om andelen vaksne hanndyr blir for liten. Ikkje alt kan ordnast ved å fella meir ungdyr heller, for dei unge skal også bli vaksne ein gong. I dei tilfelle ein meiner bestanden er for stor, kan ein tilsvarande redusera minstearealet, eventuelt auka uttaket av produksjonsdyr. Elg: Gjeldande avskytingsplanar både for elg legg opp til at ein skyt forholdsvis få hodyr (20%). Det blir faktisk felt ein større del kyr (25%), men fordi den totale fellingsprosenten er så låg, blir det faktiske talet kyr som blir felt færre enn om ein hadde skote full kvote med rett fordeling. Det ser ut til at fellingsprosenten for elg har ei fallande kurve dei siste, men for 2014 ser det ut til at den tek seg opp igjen til over 50%. Snautt halvedelen av elgen som blir i felt i Hjelmeland blir felt i Vormedalen elgvald. Her har dei også vore flinke og registrert slaktevekter. Enkelte andre vald har også registrert slaktevekter. Slaktevektene er på om lag same nivå som i Agderfylka. Det vil seia at elgen er jamt over liten og skral samanlikna med store deler av landet elles. Det kan tyda på at tilgangen på beite er for dårleg, og at bestanden rett og slett er for stor, i alle fall i deler av kommunen. Rådmannen meiner uansett at det er behov for ei betre kartlegging av beiteforholda. På den andre sida tydar opplysningane frå «Sett-elg»-skjema på at det er nokså på gjennomsnittet med tal kalv pr. ku hjå oss. Noko som er eit teikn på grei bestandssamansetning og ein sunn bestand. Ein må også vera klar over at elgbestanden i Hjelmeland nok har vore påverka av innvandring frå Setesdalen. Når elgbestanden der er kraftig redusert har denne innvandringa naturleg nok avtatt. Ein har ikkje fått forståing av at elgen gjer særleg skade på jord eller skog. Me veit at det har vore beiteskadar i enkelte frukthagar, men kjenner ikkje til at det er eit generelt problem. Hjelmeland kommune har ikkje ein veldig tett elgbestand, og mange kunne nok tenkt seg ein auke. På den andre sida tyder vekt og kondisjon på dei dyra som blir felt at ein bør gjera ei vurdering av beitetilgangen før ein endrar minsteareal og avskytingsplan med det mål å auka bestanden. På nordsida av Jøsenfjorden kan det tyda på at bestanden ikkje er skikkeleg etablert og ein kanskje auke minstearealet her. Rådmannen tilrår at minstearealet blir auka til dekar, som er det same som i Suldal. Hjort: Gjeldande avskytingsplan legg opp til ein auke av hjortebestanden, med ei avskyting på 25% hind. Ein har lukkast med å få til ei auka, og ein har ein jamn auke i tal felte dyr og fellingsprosent. Spørsmålet blir om ein ønskjer å auke bestanden ennå meir, eller om ein nå vil prøve å stabilisera bestanden. Enkelte stader i kommunen opplever ein at hjorten gjer skade på grasavling og somme stader også på

7 juletre og anna skog. Om ein held fram med dagens avskytingsplan vil bestanden truleg auke, og skadeomfanget kan også auke. Utfordringa med hjorten er at den ikkje fordelar seg jamt, men opptrer i flokk enkelte stader og er nesten borte andre stader. Kor det er mykje hjort kan endra seg over tid. Det er med andre ord ikkje automatikk i at ein større bestand vil føra til at hjorten fordelar seg jamnare utover kommunen. Rådmannen meiner at det vil vera fornuftig å prøva å stabilisera bestanden på det nivået ein nå har. I alle fall til ein har fått meir kunnskap om beitegrunnlaget. Dette for å hindra at hjortebestanden blir større enn det er beite til, og for å hindra aukande skade på jord og skog. Hjelmeland kommune har ein avskytingsplan utan uttak av spissbukk. Etter hjorteviltforskrifta er det opning for å gi ut fellingsløyve på spissbukk (1 ½ år) og vaksne hanndyr (2 ½ år og eldre). Rådmannen meiner at ein bør ta ut ein viss del med ungdyr, og at ein bør gi fellingsløyve på spissbukk. Rådyr: Ein må nok konkludera med at rådyrbestanden i Hjelmeland er forvalta utan særleg plan og kontroll. I 2013 blei det tildelt om lag 1200 fellingsløyve, men ein skyt ikkje meir enn om lag 60. Dette varierar dessutan veldig i frå år til år. Rådyrbestanden er nok tettast i dei ytre delane av kommunen, og tettleiken blir mindre di lenger innover og oppover i heia ein kjem. Rådyret er nok i mykje større grad enn dei andre to hjorteviltartane påverka av andre faktorar enn jakt. I år med mykje rev og gaupe kan predasjonen påverka bestanden. I tillegg blir det påkøyrt ein del rådyr kvart år, og me veit at det går med ein del rådyrkalvar i slåtten. I periodar med mykje rådyr kan desse gjera ein del skade, særleg i frukthagar, juletre og i private hagar. Det er likevel ikkje mange søknadar om skadefellingsløyve kommunen får inn. Kanskje ein eller to i året. Rådmannen meiner rådyret fortener større merksemd. Ein kan ikkje sjå anna enn at ein har potensiale for ein større bestand utan det vil føra til eit særleg større skadeomfang. Rådyrjakta har potensial til å engasjera mange, og er kanskje den lettast tilgjengelege jakta på hjortevilt. Dessutan er det rådyret som lever tettast innpå oss i kulturlandskapet, og såleis er det ein opplevingsverdi også for dei som ikkje går på jakt. Med dagens forvaltning av rådyra har me ein avskytingsprosent på om lag 5%, og der over 50% av dei felte dyra er vaksne bukkar. Bestandsplanbasert forvaltning: Bestandsplanområde: To eller flere vald i et forpliktende samarbeid, som har felles målsettinger og bestandsplan for hjorteviltarten(e) det jaktes på i området. Bestandsplan for hjortevilt: Jaktrettshavernes offentlig godkjente, flerårige plan med målsettinger for forvaltningen, og beskrivelse av den årlige avskytingen for hjortevilt. Det er ønskjeleg at ein større del av hjorteviltforvaltninga skal skje gjennom godkjende bestandsplanar. Utgangspunktet er då at ein har lagar ein fleirårig plan for forvaltnigna av større område som i større grad tilsvarar leveområdet til eit bestand. Eit bestandsplanområde kan bestå av eit eller fleire vald. I eit bestandsplanområde blir fellingskvoten tildelt som frie dyr, og valda er sjølv ansvarlege for at avskytinga blir i samsvar med den fastsette planen. I Hjelmeland har eit hatt nokre få vald med godkjende bestandsplanar. Det vil seia at ein tidlegare har brukt omgrepa storvald med godkjent avskytingsplan. For rådyr kan det godkjennast bestandsplanar for større område som deretter kan gi grunnlag for kvotefri jakt i desse områda. For å få til meir bestandsplanarbeid må kommunen leggja til rette for dette med informasjon og rettleiing av grunneigarane og jegerane.

8