Luster kommunestyre: Kommuneøkonomi. Økonomistyring. Litt om inntektssystemet for kommunane. Rådmannen, 05. november 2015
Kommuneøkonomi. Grunnlaget for den kommunale aktiviteten /dei kommunale tenestene. «Økonomien er verkemiddelet for å oppnå politiske og lovpålagte mål» Privat verksemd ; overskot og høgast mogeleg avkastning. Det betyr høgst ulik tilnærming, men felles målsetjing om best mogeleg utnytting av ressursane. Stor grad av statleg styring på kommuneøkonomien gjennom det sokalla inntektssystemet... men lokalt handlingsrom på både inntekts- og utgiftssida. Lovbestemmelsar om kommuneøkonomi i kommunelovens kapittel 8-10, pluss forskrifter. Kontantprinsipp og klart skilje mellom investeringar og drift er sentralt i kommuneøkonomien.( vs regnskapsloven.) - Side 2 -
Kommunale økonomistyring. Styringsdokument; Årsbudsjett og økonomiplan. Tertialrapportar med budsjettrapportering. Årsrapport med årsmelding og rekneskap Fasar i kommunen si økonomistyring Planlegging Gjennomføring Evaluering. Kommunestyret si rolle. Formannskapet si rolle. Rådmannen si rolle. Staten/fylkesmannen sin rolle. - Side 3 -
Kommunale økonomistyring. Budsjett- og økonomiplandokumenta mange innhaldskrav. Årlege (B) og 4-årige (ØP), Komplette, Realistiske, Balanse, Alminneleg ettersyn, Reglar om endringar (B), Bindande plan (B), Skilje mellom investeringar og drift. Budsjettprosessen i Luster kommune. - Side 4 -
Kommunesektoren sine inntekter - 2014 Frie inntekter 320 mrd kr Skattar (170 mrd kr) (53%) Rammetilskot (150 mrd kr) (47%) Øyremerka tilskot 25 mrd kr Gebyr 55 mrd kr Momskompensasjon 20 mrd kr Eigedomsskatt 9-10 mrd kr Andre inntekter 9-10 mrd kr Renter og utbyte div 9-10 mrd kr Samla inntekter 455 mrd kr 100% Luster skatt 0,210 mrd kr (inkl. eigedomsskatt) Luster rammetilskot 0,150 mrd kr - Side 5 -
Skattar (2014) Kommunane får del av : Inntektsskatt. Formueskatt. -skattesats/skatteøre som vert tildelt kommunane vert fastsett i statsbudsjettet og vert «samordna» med rammetilskot. -2014;kommunalt skatteøre 11,5% av skatt på alminneleg nettoinntekt. 0,7% av formue over 1,2 mill i formue. Naturressursskatt - 1,1 øre pr kvh. -Luster 34 mill i inntekt, vel 3 100 Gwh. -mål om at desse skatteinntektene skal vera ca 40% av samla driftsinntekter i det kommunaløkonomiske opplegget. (40% av 455 mrd som skatt = 180 mrd., jf mål om litt auka skattedel.) - Side 6 -
Rammetilskotet - 2014 Samla rammetilskot 121 939 mill kr - - Nord-Noreg og Namdalen 1 503 mill kr - Distriktstilskot Sør-Noreg 378 mill kr - Småkommunetilskot 946 mill kr - Storbytilskot 378 mill kr - Veksttilskot 62 mill kr - Skjønnstilskot 2 141 mill kr = Innbyggjartilskot 116 469 mill kr - Side 7 -
Innbyggjartilskot (2014) Samla tilskot; 116 470 mill kr Pr innbyggjar; vel 21.000 kr Etter at innbyggjartilskotet er fordelt pr. innbyggjar, vert tilskotet justert (+/-) for kvar kommune ut frå følgjande: a. Omfordeling gjennom utgiftsutjamninga. b. Trekk/tillegg som følgje av inntektsutjamning. c. Nokre andre tekniske justeringar (mindre beløp). - Side 8 -
Inntektssystemet Inntektssystemet fordeler rammetilskota til kommunar og fylkeskommunar. Målet med systemet er å sikre utjamning slik at det kan gjevast likeverdige tilbod over heile landet. Det gjer ein ved at systemet praktiserer både utgiftsutjamning og inntektsutjamning. Prinsipp: Ingen kommunar skal kunne påverke nivået på dei inntektene ein får gjennom inntektssystemet. - Side 9 -
Inntektsutjamninga Inntektsutjamninga verkar slik at skattesterke kommunar får eit trekk i innbyggjartilskotet, medan skattesvake kommunar får eit tillegg. I sum kostar dette ingenting, dvs at det er ei rein omfordeling. Kommunar med skatteinntekter over landsgjennomsnittet vert trekt med 60% av differensen mellom eigen skatt og landsgjennomsnittet. Kommunar med skatteinntekter under landsgjennomsnittet får eit tilsvarande tillegg. Dessutan får kommunar som ligg under 90% ein tilleggskompensasjon på 35% av differensen mellom eigen skatt og landsgjennomsnittet. Denne tilleggskompensasjonen vert finansiert ved eit likt trekk i innbyggjartilskotet for alle kommunar. - Side 10 -
Utgiftsutjamninga (1) Utgiftsutjamninga skjer ved hjelp av ein kostnadsnøkkel som summerer og vekter alle ufrivillige forhold som gir grunnlag for kostnadsforskjellar mellom kommunane. Denne kostnadsnøkkelen består igjen av ulike delnøklar. Døme - delnøkkel barnehage: Barn 3-5 år 0,53 Barn 1-2 år u/kontantstøtte 0,36 Utdanningsnivå 0,11 Sum ufrivillige forhold 1,00 - Side 11 -
Utgiftsutjamninga (2) Den samla kostnadsnøkkelen fangar opp ufrivillige kostnadsforskjellar mellom kommunane. Kostnadsnøkkelen består av delnøklar med slik innbyrdes vekting: Administrasjon 0,09 Grunnskule 0,29 Pleie og omsorg 0,32 Sosialhjelp 0,04 Barnevern 0,03 Helse 0,04 Barnehage Sjukehuspasientar 0,03 Sum 1,00 0,16 (jf føre bilete) - Side 12 -
Utgiftsutjamninga (3) Den samla kostnadsnøkkelen er slik: Innbyggjarar 6-15 år 0,29 Innbyggjarar 3-5 år 0,09 Innbyggjarar 23-66 år 0,09 Andre reine aldersgrupper (8) 0,21 Sonekriteriet 0,01 Innvandrar, ikkje skandinavar 0,01 Barn med einsleg forsørgjar 0,01 Psykisk utviklingshemma 16 år + 0,04 Ikkje gifte 67 år + 0,04 Andre kriterium (12) 0,21 Sum 1,00 - Side 13 -
Øyremerkte tilskot Til prioriterte satsingar ; «Staten seier SKAL og ikkje BØR.» Langt mindre no enn tidlegare. (frå 30-5%) (-Barnehage fram til 2011.) -Ressurskrevjande tenester. -Investeringstilskot omsorgstenesta. -Rentekompensasjonsordning skule- og symjeanlegg. -Stillingar barnevern. -Kommunepsykolog.. ulike tiltak ein kan søke på -Flyktningeområdet.(utanfor kommuneopplegget.) - Side 14 -
Gebyr «Det er føresett at kommunen tek seg betalt for tenester og tilrettelegging.» -Kommunen kan drive «butikk», område der kommunen sjølv fullt og heilt bestemmer. -Kommunen kan/skal ta seg betalt inn til sjølvkost. Detaljert regelverk definerar korleis sjølvkost skal reknast ut. Staten legg til grunn at kommunane «utnyttar handlingsrommet» inntil sjølvkost. -Staten fastset «makstak» på gebyr/eigenbetaling. eks. Barnehage, omsorgstenester - Side 15 -
Momskompensasjon «Kommunane får kompensert / refundert både driftsmoms og investeringsmoms.» Refundert investeringsmoms kan ikkje lenger nyttast til å betale drift, men inngår som «eigenfinansiering» av investeringane. - Side 16 -
Eigedomsskatt. Kommunal skatt kommunen, kommunestyre, rår fullt og heilt over denne skatten. - inntil 7 promille av eigedomsskattetakst. -store kraftverk har eiga taksering. (produksjon /pris ) Inngår ikkje i inntektsutjamninga. Kommunane utnyttar dette alternativet ulikt. - Side 17 -
Klar trend: Flere innfører eiendomsskatt Kilde: SSB Stadig flere kommuner velger å innføre eiendomsskatt Kommunene utvider eiendomsskatteområdet til å gjelde hele kommunen 17.02.2014
Alternativer for utskriving 3. Kommunestyret kan skrive ut eigedomsskatt på anten a) faste eigedomar i heile kommunen, eller b) faste eigedomar i klårt avgrensa område som heilt eller delvis er utbygde på byvis eller der slik utbygging er i gang, eller c) berre på verk og bruk i heile kommunen, eller d) berre verk og bruk og annan næringseigedom i heile kommunen, eller e) eigedom både under bokstav b og c, eller f) eigedom både under bokstav b og d. g) faste eigedomar i heile kommunen, unnateke verk og bruk og annan næringseiendom. 17.02.2014
Hva tilligger kommunestyret? Kommunestyret fatter det overordnede, generelle vedtaket om det skal være eiendomsskatt, jf esktl. 2 hvilket utskrivningsalternativ, jf esktl. 3 hvilke fritak kommunen vil ha, jf esktl 7 hvilken sats, jf esktl 10 og 12 om det skal være bunnfradrag for boligeiendom og fritidseiendommer, jf. 11 annet ledd hvilke regler som skal gjelde for utskrivningen det kommende året, jf. 10, herunder må terminene for eiendomsskatt fastsettes, jf. 25
Skatt på kraftverk 2013 Tal i mill kr. Eigedomsskatt 64 60 Gevinst konsesjonskraft 12,6 5 14,5 Konsesjonsavgifter Naturressursskatt 34,2 (Denne er samordna i inntektssystemet ) Sum skattar 125,3 - Side 21 -
Uttak av kraft 2014 Kommunen har berre rett til å ta ut kraft tilsvarande almenforbruket i kommunen. For 2014 er totalt kravd eit uttak på 94,6 GWH. Resterande kraftmengde ( 126,6 GWh) tek fylkeskommunen ut utan noko forteneste for kommunen. - Side 22 -
Forteneste ved sal av konsesjonskraft 2009 2013 Forteneste ved sal Tal i mill kr. 2009 2010 2011 2012 2013 Konsesjonskraftgevin st 13,6 20,2 17,6 10,7 12,6 Av almenforbruket vert ca 13 Gwh årleg teke ut til eigne bygg + kyrkjene, Sogn Skisenter, Lustrabadet og Fjordstova m.v. til innkjøpspris. - Side 23 -
Andre inntekter Renteinntekter Utbyte - Side 24 -
Rapportering Undervegsrapportering til formannskap og kommunestyre. -Tertialrapportar. Årsrapport m/ -Melding -Rekneskap. Revisor etterser/tilrår. Kommunestyret godkjenner Skal rapporterast til fylkesmann. Robek. Kostra m.m. - Side 25 -