Fjell kommune Arkiv: 404 Saksmappe: 2005/4143-9574/2011 Sakshandsamar: Svein Fjelland Dato: 02.05.2011 SAKSDOKUMENT Utvalsaksnr Utval Møtedato Komite for drift 10.05.2011 Samhandling mellonm Askøy, Fjell, Sund, Øygarden og Helse Bergen om utvikling innan lindrande behandling Samandrag av saka: Med bakgrunn i Samhandlingsreforma (St.meld. nr 47 (2008-2009)) utgreier kommunane i Region Vest og Helse Bergen samarbeid innan helse, pleie og omsorg. Utgreiingsarbeidet er forankra politisk i kommunane og i føretaksleiinga i Helse Bergen. No ligg rapporten om etablering av eit lindrande behandlingstilbod føre til politisk handsaming. Rapporten omhandlar samarbeid om lindrande behandling, lokalisert på Askøy. Arbeidet ligg i forkant av, og vil imøtekoma ein del av føringane i Samhandlingsreforma om overføring av tenester frå spesialisthelsetenesta til kommunehelsetenesta. Mellom anna på grunn av pasienttilfang, tilgang på kompetanse og effektiv ressursutnytting, vil det vere vanskeleg for kommunane å løyse desse oppgåvene åleine. Det vert difor tilrådd å tilby tenester interkommunalt i eit samarbeid med Helse Bergen, slik det går fram av rapporten og denne saksutgreiinga. Saksutgreiinga er ein kortversjon av rapporten. Tilbodet vil verta finansiert som eit spleiselag der den endelege økonomiske fordelinga mellom partane vil verta klarlagt i nær framtid bygd på styringssignal frå Regjeringa. Dessutan vil kommunane få tilført midlar i medhald av Samhandlingsreforma med verknad frå 01.01.2012. Kommunane legg opp til ei politisk behandling av denne saka før sommarferien og vert inviterte til å gjera likelydande vedtak. Innstilling: 1. Kommunestyret sluttar seg til at det vert inngått samarbeid mellom kommunane i Region Vest og Helse Bergen om drift av fire palliative plassar (lindrande behandling) lokalisert på Kleppestø sykehjem, med den driftsform og økonomisk fordeling som går fram av rapporten og saksutgreiinga. 2. Prosjektgruppa sin rapport vert lagt til grunn for det vidare arbeidet med etablering av ei palliativ avdeling.
3. Prosjektgruppa får mandat til å vere styringsgruppe for drift og vidare utvikling av avdelinga. Straume, den 02.05.2011 Steinar Nesse Rådmann Dokument vedlagt saka: Lindrende enhet Et prosjekt i samarbeid mellom kommunene Askøy, Fjell, Sund, Øygarden, Kreftforeningen, Helse Bergen og Kompetansesenteret i lindrende behandling, Helseregion Vest. Saksopplysningar: Dette saksførelegget er utforma av Øygarden kommune v/ Åse Vik, kommunalsjef for helse pleie og omsorg, i konsultasjon med nabokommunane. Grunnlaget for saksførelegget er den vedlagde rapporten Lindrende enhet. Bakgrunn Helse Bergen og kommunane Askøy, Fjell, Sund og Øygarden har inngått samarbeid om helsetilbod til innbyggjarane i Region Vest i skjeringspunktet mellom spesialist- og primærhelsetenesta i samsvar med Stortingsmelding nr 47 (2008-2009), Samhandlingsreforma. Rapporten Betre saman låg føre hausten 2009, og det er etablert eit pilotprosjekt for etterbehandling av ortopediske og nevrologiske pasientar lokalisert til Fjell kommune. Det er også planlagt å etablere eit lokalmedisinsk senter på Straume innan intermediær behandling og rehabilitering. Med bakgrunn i behov og nasjonale føringar er neste skritt i dette nybrottsarbeidet å utvikle eit tilbod til pasientar med behov for lindrande behandling (palliativ pleie) i sluttfasen av livet. Det er dette denne saka omhandlar. Mandat og målsetjing Ovannemnde utviklingsarbeid er forankra med politiske vedtak i kommunane og i føretaksleiinga i Helse Bergen. Det er etablert ei prosjektgruppe frå dei respektive kommunane, Helse Bergen og Kreftforeningen, sett saman av fagfolk og administrativt personale for å utgreia behovet for ei lindrande eining. Prosjektgruppa sitt mandat har vore å utgreie behovet og andre forhold knytt til oppretting av eit senter for lindrande behandling, lokalisert til Askøy, med vekt på følgjande område: o Utgreie behovet for tiltaket o Utforme visjon for senteret o Utgreie innhaldet i behandlingstilbodet o Utgreie pasientflyten mellom behandlande instansar
o Tilrå løysingar knytt til organisering, drift, finansiering og oppstarttidspunkt o Tilrå eigna lokale o Utgreie behov og strategi for kompetanseheving Hovudmålet er å gje tilbod om lindrande behandling på halvannanline-nivå, dvs. mellom spesialist- og kommunehelsetenesta, der pasienten får eit godt tilpassa og roleg tilbod samstundes som det forhindrar eller forkortar sjukehusopphald. Tilbodet skal ha høg faglig kvalitet. Definisjon Lindrande behandling (palliasjon) vert definert som aktiv behandling, pleie og omsorg for pasientar med uhelbredeleg sjukdom og kort forventa levetid. Målet er at pasienten har best mogleg symptomkontroll, funksjon og livskvalitet lengst mogleg. Pårørande skal ivaretakast så godt som råd. Dei fleste med behov for lindrande behandling har ein kreftdiagnose. Nasjonale føringar For i større grad kunne gi rett behandling til rett tid og på rett stad, er det ei målsetjing både i Nasjonal helseplan og i Samhandlingsreforma at kommunane skal overta nokre oppgåver som i dag vert utførte av spesialisthelsetenesta, eller at oppgåvene vert uførte i eit samarbeid mellom primær- og spesialisthelsetenesta. Oppgåvene vil krevje eit varierande befolkningsgrunnlag og det vil i stor grad vera naudsynt at kommunane samarbeider for at det skal vere helsemessige og samfunnsøkonomiske forbetringar å leggje oppgåvene til kommunehelsetenesta. Som aktuelle eksempel på oppgåver vert det i Samhandlingsreforma peika på: tilbod før, i staden for og etter sjukehusopphald døgnplassar for observasjon, etterbehandling, lindrande behandling, rehabilitering og habilitering tverrfaglege og ambulante team lærings- og meistringstilbod og eigenbehandling Nasjonale føringar for palliative einingar er ein sengeplass pr 6500 8000 innbyggjarar. Behov og eksisterande tilbod i regionen I Hordaland er det om lag 1000 personar som dør av kreft kvart år (jf. Kreftregisteret). Tal frå Helse Bergen viser at til saman 78 personar frå kommunane Askøy, Fjell, Sund og Øygarden døde i 2008-2009 mens dei var innlagte på Haukeland universitetssykehus med kreft som enten hovud- eller bidiagnose. Tala viser at i åra 2007-2009 var det mellom 108 og 122 pasientar som var innlagt med kreftdiagnose. Kvar pasient hadde i snitt om lag tre innleggingar. For nokre av desse kunne eit lokalt tilbod i form av ei lindrande eining vore eit vel så godt tilbod både i eit pasient og samfunnsperspektiv. I spesialisthelsetenesta er det pr i dag tre hovudaktørar som gir tilbod innan palliativbehandling: o Kompetansesenter i lindrande behandling, Helse Vest o Sunniva klinikk for lindrande behandling o Palliativt team, Haukeland universitetssjukehus Dei fire kommunane har, og har hatt ulike prosjekt og tenestetilbod innan lindrande behandling både i heimetenesta og for pasientar på institusjon. Ingen av kommunane har eigne palliative sengepostar, men alle kommunane har tilsett kreftsjukepleiar, og er med i nettverket av ressurssjukepleiarar som Kompetansesenter i lindrande behandling har etablert. Kommunane kan vise til gode erfaringar i høve til auka kompetanse og utvida tilbod for å kunne ivareta pasientar i eigen heim eller på sjukeheim i ein palliativ fase, og det er ei
oppleving at det er færre svingdørspasientar blant denne pasientgruppa. Tal frå Askøy syner at mange pasientar med kreftdiagnose har døydd heime samanlikna med nasjonale tal. Om tiltaket - Lindrande behandling i Region Vest Den lindrande eininga er planlagt lokalisert til Kleppestø sykehjem i Askøy kommune og vil i første omgang ha kreftpasientar frå dei fire kommunane som målgruppe. Pasientane kan henvisast til avdelinga for avlastning eller medisinjustering undervegs i sjukdomsforløpet, eller for lindrande behandling i ein terminal fase (ved livets slutt). Eininga vert drifta i eit samarbeid og som et spleiselag mellom dei fire kommunane og Helse Bergen, med Askøy kommune som driftsansvarleg. Avdelinga får status som halvannanlineteneste (mellom nivå) og gir eit medisinsk tilbod som hindrar sjukehusinnleggingar og/eller kortar opphaldstida ved innlegging. På bakgrunn av talmaterialet frå Helse Bergen vert det tilrådd å starte opp med fire sengeplassar, noko lågare enn nasjonal tilråding. Desse vert fysisk etablert på ein avdeling på Kleppestø sykehjem med inntil seks kommunale sengeplassar (sjukeheimsplassar) i tillegg. Dermed kan tilbodet på sikt utvidast, dersom målgruppa vert utvida og/eller behovet aukar. Det vert planlagt oppstart av drifta våren 2012. Eininga skal også fungere som eit kompetansesenter for kommunane med rettleiing til fastlegar, sjukeheimar, heimetenesta, og ikkje minst gjennom hospitering. Med auka kompetanse i kommunehelsetenesta vil pasientar kunne få behandling og omsorg i eigen heim eller i den lokale sjukeheimen. Det er berre dei mest pleie- og behandlingstrengjande pasientane som skal overførast til den lindrande avdelinga på Askøy. Det er ein føresetnad med god og relevant kompetanse i eininga, mellom anna må legedekning og pleiefaktor vere høgare enn ved ordinær sjukeheimsdrift. Vidare er de avgjerande viktig at anna fagpersonell er knytt til avdelinga for å sikra god ivaretaking av ulike behov ved livets slutt. Særleg gjeld dette samarbeid med prest, sosionom osv. For å sikra effektiv ressursutnytting vert det lagt opp til samdrift med andre tenester i Askøy kommune. I tillegg til Helse Bergen og dei fire kommunane har Kreftforeningen vore ein premissleverandør i planarbeidet. Det er viktig at Kreftforeningen og andre frivillige også deltek i driftsfasen. Frivillige vil vere viktige i forhold til auka livskvalitet gjennom trivselstiltak, samtale o.l. Finansiering Drifta av eininga er rekna til omlag 6,3 mill kroner pr år i 2011-prisar; dvs kr 1 575 000 pr plass pr år. Dette er vesentleg meir enn å drifte ein vanleg sjukeheimsplass. Forklaringane er høgare bemanning både når det gjeld lege og pleiepersonell. I tillegg er andre faggrupper som prest, sosionom, fysioterapeut med fleire knytt til avdelinga. I ei lindrande eining er det også vesentleg høgare medisinutgifter. For å få kostnadane så låge som mogleg, er drifta basert på samdrift med andre avdelingar i sjukeheimen. Det er forventa at det i løpet av våren 2011 vert endeleg avklart korleis tiltaka i Samhandlingsreforma skal finansierast, men det er klare føringar om at finansiering skal skje gjennom spleiselag mellom kommunar og helseføretak. Det er ulike modellar for korleis dette kan gjerast i praksis. Prosjektgruppa tilrår at det her vert nytta same modell som for pilotprosjektet på Straume; 50 % av utgiftene vert dekka av kommunane og 50 % av helseføretaket. Denne tilrådinga må avstemmast mot dei føringane som kjem frå Regjeringa våren 2011. Fordelinga mellom kommunane er basert på folketalet, med høve til særskild avrekning ved avvikande bruk.
Det vert søkt statlege midlar til etablering og drift av avdelinga, noko som vil redusere kostnadane dei første åra. Kommunane har også fått auke i rammeoverføringane i 2011 til pleie- og omsorgssektoren. Som døme på utgiftsnivå vil ei 50:50 deling mellom kommunane og Helse Bergen føre til at kommunane må dekkje 3,15 mill kr. Fordelt på kommunane etter folketalet vil det resultere i om lag kr 240 000 kr pr år for Øygarden, kr 340 000 for Sund, kr 1 230 000 for Fjell og kr 1 350 000 for Askøy. Det er om lag dette utgiftsnivået kommunane må vera budde på å dekka på årsbasis. Med oppstart våren 2012 vil utgiftene det første driftsåret verta noko mindre. VURDERING: Den overordna målsetjinga i Samhandlingsreforma er å sikra berekraftige helsetenester i eit langsiktig perspektiv. Eit av delmåla er å dempe veksten i bruk av sjukehustenester ved at ein større del av helsetenestene vert utført av kommunane. Dette kan skje ved at kommunane, i samarbeid med helseføretaket, utviklar tilbod før, i staden for og etter sjukehusopphald der det er føremålstenleg for å sikra tenestetilbod på best effektive omsorgsnivå (BEONprinsippet). Lindrande behandling vert peika på som eit område som eignar seg å gi lokalt, i samarbeid mellom primær- og spesialisthelsetenesta. Internasjonale studiar viser at eit fleirtal av palliative pasientar ønskjer å døy heime dersom tilhøva vert lagt til rette for det. Lokale erfaringar underbyggjer dette. Det vert difor gitt tilslutning til å etablere eit målretta og kvalitativt palliativt tilbod i høve til dei mest krevjande pasientane med komplekse sjukdomsbilete som ikkje lenger kan få behandling heime eller for å førebyggja sjukehusinnlegging. Parallelt er det viktig å vidareutvikle og systematisere tilbodet for å heve kompetansen i heimetenesta for på den måten gjere det mogleg for pasienten å vere i heimen dersom situasjonen elles skulle tilseie det. Det er viktig å understreke at eit lindrande behandlingstilbod skal ikkje erstatte spesialisthelsetenesta eller velfungerande kommunale tilbod, men vere eit supplement til desse tenestene. Den planlagde eininga skal vere på eit nivå der kommunane og Helse Bergen i dag ikkje har tilstrekkeleg eller tilfredsstillande tilbod: o Eit medisinsk tilbod på halvannanline-nivå o Eit heilskapeleg og individuelt tilpassa lokalt tilbod o Eit palliativt opphald i trygge omgjevnader o Betre ivaretaking av pårørande o Betre samhandling i form av kontinuitet og tryggare heimreise etter sjukehusopphald, samt redusert sjukehusopphald o Eit kompetent fagmiljø som kan overføre kunnskap og rettleia kommunalt tilsette Det vert lagt til grunn at det vert etablert ei interkommunal styringsgruppe og ei driftsgruppe som kontinuerleg evaluerer og justerer tilbodet. Tiltaket vert etablert som eit prosjekt, og nytteverdien vert evaluert i eit forskingsoppdrag etter to års drift. Til slutt nokre ord om oppstart og økonomi: Det ligg praktisk til rettes for oppstart av tilbodet våren 2012. Dette inneber også at ein får god tid på seg til planlegging av oppstarten. Den økonomiske fordelinga mellom Helse Bergen og kommunane er ikkje endeleg avklart i rapporten. Der vert det gjeve døme på fordelingsnøklar. Den endelege avklaringa må byggja på sentrale styringssignal og dei skal liggja føre i løpet av mai månad i år. I statsbudsjettet for 2012 som kjem i oktober, vil det verta kjent kor mykje ekstra midlar kvar kommune vil få i høve til samhandlingsreforma.