1
Samandrag Denne rapporten inneheld Hordaland fylkeskommune sin prognose for framtidig arbeidsstyrke i Hordaland fram mot 2030, og er basert på fylkeskommunen sin prognose for framtidig folketal som er publisert i rapporten Hordaland: Befolkning i Fylkesprognoser.no. I 2011 var det flest sysselsette innan offentleg forvaltning og anna tenesteyting. Det er også denne gruppa som har auka dei siste åra, med 17 %, frå 82 433 sysselstett i 2003 til 98 831 i 2011. Arbeidsstyrkeprognosen viser at det fram mot 2030 vil vere ein liten auke i delen ikkje-yrkesaktive versus delen yrkesaktive i Hordaland. I 2002 var 50,6 % av befolkninga ikkje-yrkesaktive og 49,4 var yrkesaktive. I 2030 viser prognosen at 51,4 % vil være ikkje-yrkesaktive og 48,6 % vil vere yrkesaktive. Innhald Samandrag... 2 Om Fylkesprognoser.no... 3 Definisjonar... 3 Kort om føresetnader og metode for prognosane... 4 Næringsstruktur historisk statistikk... 4 Prognose for arbeidsstyrken... 5 Pendling historisk statistikk... 9 Utvalde data på kommune- og regionnivå... 10 2
Om Fylkesprognoser.no Fylkesprognoser.no er eit samarbeidsprosjekt mellom fylkeskommunane som deltek i Pandagruppen. Denne gruppa eig Plan- og analysesystem for næring, demografi og arbeidsmarknad (PANDA), som teknisk vert drifta av SINTEF Teknologi og samfunn. Fylka står sjølv ansvarleg for sin eigen bruk av PANDA, og kvart fylke står sjølv ansvarleg for dei fylkesvise rapportane i Fylkesprognoser.no. SINTEF har ikkje ansvar for dei val og konklusjonar fylka gjer i sin bruk av PANDA og publikasjon av Fylkesprognoser.no. Eventuelle feil eller feilvurderingar i rapportane står fylka sjølv ansvarlege for. Dei fleste fylkeskommunane har valt å publisere tre rapportar: ein for befolkning, ein for bustadbehov, og ein for arbeidsliv. Hordaland fylkeskommune er blant desse. Befolkningsprognosen ligg til grunn for dei to andre prognosane, og den viktigaste føresetnaden for at framtidig bustadbehov og arbeidsmarknad blir som venta, er at vi får den folkeveksten som er venta i befolkningsprognosen. Ein kan lese meir om dette i rapporten Hordaland: Befolkning. Meir spesifikke føresetnader for denne rapporten kan ein lese om på side 4. Dei tre rapportane i Fylkesprognoser.no for Hordaland er utarbeidt av Analyse, utgreiing og dokumentasjon i Regionalavdelinga i Hordaland fylkeskommune. Rapportane presenterer i all hovudsak data og prognosar på fylkesnivå. I prognosekjøringane er det berekna tal på kommunenivå, og deler av data og prognosar på kommunenivå kan skaffast på førespurnad. Om ein har spørsmål knytt til fylkesprognoser.no eller ønskjer tilgang til data (for Hordaland) kan ein ta kontakt med Hordaland fylkeskommune, Analyse, utgreiing og dokumentasjon, Stian Skår Ludvigsen: E-post: Stian.Ludvigsen@hfk.no, tlf: 55 23 92 79 eller Kristin Iversen: E-post: Kristin.Iversen@hfk.no, tlf: 55 23 94 11. Bergen, 10.1.2013 Definisjonar Arbeidsstyrken: Summen av alle arbeidstakarar (lønnstakarar og sjølvstendige) og arbeidsledige. Næringsstruktur: Ei næring kan definerast som ein avgrensa definert sektor som inneheldt mange verksemder som produserer varer og tenester som enten er heil like eller svært samanliknbare for ein eller fleire karakteristika. Næringane er her delt inn i 9 hovudgrupper som gjensidig utelukkande. PANDA: Plan- og analysesystem for næring, demografi og arbeidsmarknad (PANDA), er eigd av fylkeskommunane og vert drifta av SINTEF Teknologi og samfunn. Pendling: Pendlarar er her definert som personar som har arbeidsstad i eit anna fylke enn der dei bur Sysselsette: Summen av lønnstakarar og sjølvstendige etter arbeidsstad Yrkesaktive: Summen av lønnstakarar og sjølvstendige etter bustad. Yrkesfrekvensar: Eit uttrykk for kor sannsynleg det er at ein person er i arbeid innanfor ei gitt aldersgruppe og kjønn. Ikkje-yrkesaktive: Delen av befolkninga (alle aldersgrupper) som ikkje er yrkesaktive. 3
Kartet viser fylka i Noreg delt inn i 5 regionar. Regionane er brukt som utgangspunkt for å analysere netto pendlingsstraumar mellom Hordaland fylke og andre regionar i Noreg. Kort om føresetnader og metode for prognosane På same måte som når hushalds- og bustadfrekvensar vert berekna i Fylkesprognoser.no (sjå dei andre rapportane), vert det det også berekna yrkesfrekvensar. Yrkesfrekvensar er et uttrykk for kor sannsynleg det er at ein person er i arbeid innanfor ei gitt aldersgruppe og kjønn. Yrkesfrekvensane vert kopla mot befolkningsprognosen, og gir berekning av framtidig arbeidsstyrke og tal yrkesaktive. Det er ein føresetnad at dagens yrkesfrekvensar for ulik alder og kjønn ikkje vert endra i prognoseperioden. Prognosar og framskriving av folketalsutvikling og sysselsetting er basert på historisk utvikling, og dette kan og vil avvike frå den utviklinga som faktisk vil skje. Ein må vere medviten om at prognosane ikkje er fasit på framtidig utvikling, og at dei er forbunde med feilkjelder. I langsiktig planlegging må ein derfor bruke prognosar med varsemd. Planar må vere robuste og fleksible nok til at dei kan handtere ulike framtidsscenario, både at veksten blir høgare og lågare enn prognosane tilseier. I Fylkesprognoser.no har vi lagt oss på eit framtidsscenario som føreset høg innvandring over lengre tid enn SSB legg til grunn i sine framskrivingar. 4
Næringsstruktur historisk statistikk Næringsstruktur målt i tal sysselsette for utvalde år 2011 2007 2003 Offentleg forvalting og anna tenesteyting Finans og forretningsmessig tenesteyting Transport og kommunikasjon Varehandel, hotell- og restaurantverksemd Bygge- og anleggsverksemd Kraft- og vassforsyning Industri og bergverksdrift Råolje og naturgass, utvinning og røyrtransport Jordbruk, skogbruk og fiske 0 20,000 40,000 60,000 80,000 100,000 Figur 1: Historisk statistikk over fylket sin næringsstruktur målt i tal sysselsette. Kjelde: SSB via PANDA. Det er flest sysselsette innan offentleg forvaltning og anna tenesteyting. Det er også denne gruppa som har auka mest i perioden, med 17 %, frå 82 433 sysselstett i 2003 til 98 831 i 2011. Den minste næringa etter denne inndelinga, er kraft og vassforsyning. I denne næringa var det 1 900 sysselsette i 2003 og 1 959 i 2011. Den største relative nedgangen i tal tilsette i perioden finn vi innan jordbruk, skogbruk og fiske, med ein nedgang på 7,9 %. 5
Prognose for arbeidsstyrken 70-74 år 65-69 år 60-64 år 55-59 år 50-54 år 45-49 år 40-44 år 35-39 år 30-34 år 25-29 år 20-24 år Arbeidsstyrka i 2011 og 2030 etter alder og kjønn Kvinner 2011 Menn 2011 Kvinner 2030 Menn 2030 15-19 år 30 000 20 000 10 000 0 10 000 20 000 30 000 Figur 2: Historisk statistikk og prognose over arbeidsstyrken i fylket fordelt på aldersgrupper og kjønn. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose via PANDA (framskriving). Figur 2 viser tal menn og kvinner i yrkesaktive aldersgrupper i 2011 og prognose for 2030. Det er særleg i aldersgruppene mellom 25 til 59 at det vil vere stor vekst. 6
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 Folketal og yrkesaktive i perioden 2002-2030 Yrkesaktive Ikkje yrkesaktive Folketal 700,000 600,000 500,000 400,000 300,000 200,000 100,000 0 Figur 3: Historisk statistikk og prognose over fordelinga mellom fylket sine yrkesaktive og ikkje-yrkesaktive. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose via PANDA (framskriving). Prognosen viser at det fram mot 2030 vil vere ein liten auke i delen ikkje-yrkesaktive versus delen yrkesaktive i Hordaland. I 2002 var 50,6 % av befolkninga ikkje-yrkesaktive og 49,4 var yrkesaktive. I 2030 viser prognosen at 51,4 % vil være ikkje-yrkesaktive og 48,6 % vil vere yrkesaktive. Veksten vil vere størst i ikkje-yrkesaktive allereie etter 2014. 7
2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 2025 2026 2027 2028 2029 2030 Årleg vekst i gruppene yrkesaktive og ikkje-yrkesaktive i perioden 2002-2030, i prosent Vekst i yrkesaktive Vekst i ikkje-yrkesaktive 5.0 % 4.0 % 3.0 % 2.0 % 1.0 % 0.0 % -1.0 % -2.0 % -3.0 % Figur 4: Historisk statistikk og prognose over den årlege veksten i gruppene yrkesaktive og ikkje-yrkesaktive i fylket. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose via PANDA (framskriving). Figur 4 viser den årlege prosentvise veksten i yrkesaktive og ikkje-yrkesaktive frå 2002 til 2030. Vi ser her tydelegare enn i figur 3 at veksten i delen ikkje-yrkesaktive vil vere større enn veksten i delen yrkesaktive allereie frå 2014. I 2030 vil skilnaden vere ein vekst på 1,9 % i tal ikkje-yrkesaktive og ein vekst på 1,2 % i tal yrkesaktive. 8
Pendling historisk statistikk Inn- og utpendling i perioden 2002-2011 Innpendling Utpendling Nettopendling 25,000 20,000 15,000 10,000 5,000 0-5,000-10,000-15,000-20,000-25,000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Figur 5: Historisk statistikk over inn-, ut- og nettopendling i Hordaland. Kjelde: SSB via PANDA. Hordaland har hatt eit netto pendlingsunderskot i heile perioden. I 2002 var innpendlinga til fylket på 11 543 og utpendlinga på 17 845. I 2011 var innpendlinga 14 523 og utpendlinga 20 150. Innpendlinga var høgast i 2008 (15 114) og utpendlinga høgast i 2011. 9
2,000 Nettopendling 2002-2011 1,000 0-1,000-2,000-3,000 Oslo-Akershus Sør-Austlandet Vestlandet Midt-Noreg Nord-Noreg Sokkelen og Svalbard -4,000-5,000 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Figur 6: Historisk nettopendling mellom Hordaland og andre regionar i Noreg. Kjelde: SSB via PANDA. Regionane i figur 6 er Nord-Noreg (Finnmark, Troms og Nordland), Midt-Noreg (trøndelagsfylka og Møre og Romsdal), Vestlandet (Sogn og Fjordane og Rogaland), Oslo-Akershus, og Sør-Austlandet (resten av landet). Hordaland har i perioden 2002 til 2011 hatt ei positiv nettopendling frå tre regionar: Nord-Noreg, Midt-Noreg og Sør-Austlandet. For resten av landet er nettopendlinga negativ for Hordaland. I 2011 hadde Hordaland størst nettopendling frå Sør-Austlandet (1 616) og lågast var den til Sokkelen og Svalbard (-4 211). Av regionane i fastlands-noreg var nettoinnpendlinga lågast frå Oslo-Akershus (-2 997). Utvalde data på kommune- og regionnivå I 2011 utgjorde arbeidsstyrken 53 % av folketalet. I 2030 viser prognosen at denne delen har minska til 51 %. Arbeidsstyrken i Hordaland vil i følgje prognosen auke med 1,3 % i året. På den andre sida vil delen som står utanfor arbeidsstyrka auke meir, med 1,8 % årleg. Om vi samanliknar regionane i fylket er det Bergen som i 2030 har den største arbeidsstyrken i % av folketalet med 52 %. For Bjørnefjorden vil delen vere 51 %, i Nordhordland og Vest 50 % og for dei andre regionane viser prognosen at i 2030 vil arbeidsstyrken utgjøre 49 % av folketalet. På kommunenivå er det framleis Bergen som vil ha den største høvesvise arbeidsstyrken i 2030 (52 %) og Fedje vil i følgje prognosen vi ha den minste arbeidsstyrken med 40 % av folketalet. 10
Arbeidsstyrke Arbeidsstyrke i % av folketal Årleg vekst 2011-2030 2011 2020 2030 2011 2020 2030 Arbeidsstyrke Utanfor arbeidsstyrka Differanse Hordaland 260 435 293 337 335 688 53 % 52 % 51 % 1,3 % 1,8 % -0,5 pp Bergen 142 074 161 333 186 308 54 % 53 % 52 % 1,4 % 1,8 % -0,4 pp Sunnhordland 32 480 35 114 38 415 52 % 51 % 49 % 0,9 % 1,4 % -0,5 pp Etne 2 164 2 314 2 447 55 % 54 % 52 % 0,6 % 1,2 % -0,6 pp Sveio 2 715 3 178 3 853 52 % 50 % 49 % 1,9 % 2,5 % -0,6 pp Bømlo 5 865 6 317 6 862 51 % 50 % 49 % 0,8 % 1,2 % -0,4 pp Stord 9 450 10 528 11 796 53 % 52 % 50 % 1,2 % 1,8 % -0,6 pp Fitjar 1 563 1 720 1 932 53 % 52 % 50 % 1,1 % 1,7 % -0,6 pp Tysnes 1 375 1 235 1 007 50 % 48 % 44 % -1,6 % -0,4 % -1,2 pp Kvinnherad 6 722 6 829 6 997 50 % 50 % 48 % 0,2 % 0,7 % -0,5 pp Austevoll 2 626 2 993 3 521 55 % 53 % 52 % 1,6 % 2,1 % -0,5 pp Hardanger 11 853 11 997 12 240 52 % 51 % 49 % 0,2 % 0,6 % -0,4 pp Jondal 530 546 594 50 % 51 % 50 % 0,6 % 0,7 % -0,1 pp Odda 3 485 3 454 3 324 50 % 51 % 49 % -0,2 % 0,1 % -0,3 pp Ullensvang 1 814 1 736 1 641 53 % 52 % 51 % -0,5 % 0,0 % -0,5 pp Eidfjord 553 612 738 58 % 54 % 51 % 1,5 % 3,1 % -1,6 pp Ulvik 579 589 594 52 % 52 % 49 % 0,1 % 0,8 % -0,7 pp Granvin 492 421 332 53 % 52 % 49 % -2,0 % -1,1 % -0,9 pp Kvam 4 400 4 639 5 017 52 % 51 % 49 % 0,7 % 1,2 % -0,5 pp Voss 7 353 7 441 7 435 53 % 51 % 49 % 0,1 % 0,8 % -0,7 pp Bjørnefjorden 12 761 14 778 17 682 53 % 52 % 51 % 1,7 % 2,3 % -0,6 pp Fusa 1 976 1 946 1 811 52 % 51 % 49 % -0,5 % 0,2 % -0,7 pp Samnanger 1 237 1 222 1 187 51 % 49 % 46 % -0,2 % 0,8 % -1 pp Os 9 548 11 610 14 684 54 % 52 % 51 % 2,3 % 2,9 % -0,6 pp Vest 31 258 37 211 44 377 52 % 51 % 50 % 1,9 % 2,3 % -0,4 pp Sund 3 332 3 905 4 784 52 % 50 % 49 % 1,9 % 2,7 % -0,8 pp Fjell 11 963 14 064 16 176 53 % 52 % 51 % 1,6 % 2,0 % -0,4 pp Askøy 13 749 16 640 20 447 52 % 51 % 51 % 2,1 % 2,5 % -0,4 pp Øygarden 2 214 2 602 2 970 50 % 50 % 48 % 1,6 % 1,9 % -0,3 pp Osterfjorden 6 031 6 490 6 936 50 % 50 % 49 % 0,7 % 0,9 % -0,2 pp Vaksdal 1 973 1 995 2 009 48 % 48 % 46 % 0,1 % 0,4 % -0,3 pp Modalen 175 220 260 47 % 50 % 50 % 2,1 % 1,6 % 0,5 pp Osterøy 3 883 4 275 4 667 52 % 52 % 51 % 1,0 % 1,1 % -0,1 pp Nordhordland 16 625 18 973 22 295 52 % 51 % 50 % 1,6 % 2,0 % -0,4 pp Meland 3 681 4 706 6 051 52 % 51 % 51 % 2,7 % 3,0 % -0,3 pp Radøy 2 589 2 834 3 165 52 % 51 % 50 % 1,1 % 1,6 % -0,5 pp Lindås 7 697 8 518 9 837 52 % 51 % 50 % 1,3 % 1,9 % -0,6 pp Austrheim 1 498 1 801 2 214 54 % 54 % 54 % 2,1 % 2,1 % 0 pp Fedje 273 222 136 47 % 47 % 40 % -3,6 % -2,2 % -1,4 pp Masfjorden 887 892 892 53 % 51 % 48 % 0,0 % 1,1 % -1,1 pp Tabell 1: Statistikk og prognose over arbeidsstyrken på fylkes,- region- og kommunenivå. Kjelde: SSB via PANDA (historisk statistikk), eigen prognose via PANDA (framskriving). 11