HORDALAND FYLKESKOMMUNE Opplæringsavdelinga Arkivsak 200810207 Arkivnr. 111 Saksh. Haukeli,Per Viken,Karl Saksgang Opplærings- og helseutvalet Fylkesutvalet Møtedato 02.12. 2008 04.12.2008. ELEVTALSUTVIKLINGA 2009-2025 SAMANDRAG Denne saka tek for seg elevtalsutviklinga i Hordaland for perioden 2009 2025. Målet er å få fram korleis situasjonen er i dag og kva utviklinga i åra framover kan ha å seie for korleis ein skal dimensjonere det offentlege tilbodet innanfor vidaregåande opplæring. Forutan at det skal vera eit passeleg tal på elevplassar i fylket totalt, må ein også sjå på om det er regionar og kommunar som har for få eller for mange elevplassar. Tabellen bygger på tre føresetnader: 1) Elevtala i denne perioden er basert på Statistisk Sentralbyrå (SSB) sine befolkningsframskrivningar (middels vekst og middels tilflytting.) 2) Det vert lagt til grunn at det private tilbodet i perioden vert som i dag. 3) Kapasiteten i fylkeskommunen sine skular vert slik som planlagt i perioden. Hordaland - elevplassar og ungdom mellom 16 18 år for perioden 2009-2025. 2009 2010 2011 2012 2014 2016 2018 2020 2 022 2025 Elevplasser: 18174 18539 18849 19281 19551 19551 19551 19551 19551 19551 Ungdom 16-18 år: 19346 19391 19512 19686 19781 19322 19463 18923 19294 19974 For få/ for mange elevpl. -1172-852 -663-405 -230 229 88 628 257-423 Private elevplassar 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 For få/ for mange elevpl 1030 1350 1539 1797 1972 2431 2290 2830 2459 1779 Tabellen viser at det i dag er cirka 1 000 elevplassar for lite i den offentlege skulen i høve til talet på 16-18 åringar. Dette er i utgangspunktet uproblematisk i og med at tabellen viser at talet på private elevplassar er større enn fylkeskommunen sitt underskot på elevplassar. For å få ei betre dimensjonering dei neste femten åra er det tre geografiske område som fylkeskommunen bør setje fokus på.
1)I Bergen sentrum er det eit overskot på elevplassar, og dette vil auke når ein reknar med dei private elevplassane. 2) På Voss er det om lag 1200 elevplassar, og det vil seia eit overskot på cirka 300 elevplassar i dag i høve til talet på 16-18 åringar. Voss tek imot elevar frå heile fylket og har dette skuleåret 1 011 elevar. 3) På Askøy og Sotra er det for få elevplassar i høve til talet på 16-18 åringar. I 2025 vil det vere over 800 elevplassar for lite. På Sotra vil det alt i 2014 vere over 700 for få elevplassar. FORSLAG TIL INNSTILLING Fylkesutvalet tek Elevtalsutviklinga for perioden 2009 2025 til orientering. Paul M. Nilsen Svein-Erik Fjeld 2
FYLKESRÅDMANNEN, 01.11.2008: Hordaland - dimensjonering av elevtalet I Skolebruksplanen 1999 2010 som vart utarbeida i mai 1999 nyttta vi Statistisk sentralbyrå sin befolkningsframskriving. I denne prognosen brukte vi elevtal for Hordaland på 19311 for 2008. Faktisk tall i 2008 er 19260. Dette gir eit avvik på berre 51 elevar. Med bakgrunn i Statistisk Sentralbyrå si befolkningsframskriving kan vi gi slik oversikt over utviklinga av talet på personar mellom 16 18 år i høve til talet på budsjetterte elevplassar i Hordaland. I framskrivinga er det nytta tal frå Statistisk Sentralbyrå (SSB) alternativ M, (middels vekst og middels tilflytting).: 2009 2010 2011 2012 2014 2016 2018 2020 2 022 2025 Elevplasser: 18174 18539 18849 19281 19551 19551 19551 19551 19551 19551 Ungdom 16-18 år: 19346 19391 19512 19686 19781 19322 19463 18923 19294 19974 For få/ for mange elevpl. -1172-852 -663-405 -230 229 88 628 257-423 Private elevplassar 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 For få/ for mange elevpl 1030 1350 1539 1797 1972 2431 2290 2830 2459 1779 Tabellen viser at det i 2010 vil vera 852 elevplassar for lite i den offentlege skulen i høve til talet på 16-18 åringar. Dette er i utgangspunktet uproblematisk i og med at tabellen viser at talet på private elevplassar er større enn fylkeskommunen sitt underskot på elevplassar. I dimensjoneringa av det offentlege tilbodet må ein ta omsyn til dei private aktørane for å ikkje få ein unødig stor overkapasitet på elevplassar. Samstundes må fylkeskommunen ta omsyn til at det offentlege skal kunne tilby ein skuleplass til alle 16-18 åringar i fylket. I åra framover vil elevtalet auke lite samstundes som fylkeskommunen byggjer ut sitt tilbod, blant anna med to nye moderne skular. Dette fører til at fylket i 2016 har elevplassar til alle 16-18 åringar i Hordaland. Under føresetnad av at dei private opprettheld sitt tilbod i same målestokk som no vert det dermed ein aukande overkapasitet. I 2020 vil det vera ein overkapasitet på 2830 elevplassar. I og med at dei fleste private elevplassane er i Bergen sentrum, så er det her denne overkapasiteten vil finnast. I høve til den aukande overkapasiteten i Hordaland totalt må ein ta omsyn til eit par moment. For det fyrste er det slik at ein aldri vil få eit eitt til eitt tilhøve mellom elevplassar og elevar i Hordaland. Berre det at vi har fritt skuleval gjer dette umogeleg i praksis. For det andre er det som tidligare nemnt slik at fylkeskommunen berre til ein viss grad kan ta omsyn til det private tilbodet. Dette varierer frå år til år, og er avhengig av signala som til ei kvar tid vert sendt ut frå gjeldande politiske regime. Difor bør fylkeskommunen oppretthalde ein viss overkapasitet. For det tredje må fylket ta regionale, og til ei viss grad kommunale omsyn. Sjølv om det er fritt skuleval, så er det slik at ein ønskjer at elevane skal kunne få eit tilbod om elevplass lokalt. I tillegg bør det innanfor ulike regionar vera tilbod innan ulike utdanningsprogram. Dette fører til at det innanfor nokre regionar og kommunar er eit overskot på elevplassar. I fleire av nabokommunane til Bergen som opplever sterk befolkningsvekst, er situasjonen omvendt, her har fylkeskommunen altfor få elevplassar og dette underskotet vil vekse dei neste 15 åra. Samla sett for heile perioden er det slik at underskotet på elevplassar rundt Bergen vert utlikna ved at det er overskot på elevplassar i Bergen sentrum. Det negative er at dette medfører store transportkostnader. I tillegg kan ein spørje seg om det er ønskeleg å transportere ungdomar til Bergen på grunn av at vi ikkje kan gje desse ungdommane eit tilbod i deira kommune eller region. 3
Av tabellen ovanfor går det fram at Hordaland fylkeskommune manglar 886 elevplassar i 2010. Situasjonen betrar seg for kvart år, og i 2016 vil det vere nok elevplassar. Legg vi til dei private skoleplassane, får vi eit overskot på elevplassar. Ved dei private vidaregåande skulane er det godkjent 2562 elevplassar. Hovudtyngda av dei private elevplassane finn ein i Bergen sentrum på studiespesialiserande utdanningsprogram. Av tabellen går det fram at i 2011 har Hordaland 1539 ledige elevplassar. Det kan synast mykje. Men dersom ein deler dette talet på alle klassane i Hordaland så er ikkje talet for ledige elevplassar høgt. Det er 1058 klassar i Hordaland skuleåret 2008/2009. Dersom det er ledig ein plass i minst 1000 av desse klassane, vil vi ha 1 000 ledige plassar Private vidaregåande skolar Det private tilbodet innan vidaregåande opplæring i Hordaland femner om 13 private skular av ulik karakter. Tabellen under syner alle desse skulane og elevtalet ved desse skulane. Skulenamn Elevtelling 2007 Elevtelling 2008 Godkjent elevtal Danielsen videregåande skole 503 522 522 Danielsen Intensivgymnas (175) (181) (250) Akademiet i Bergen 350 387 410 Bergen Private Gymnas (John Bauer Bergen) 382 245 525 Sonans 110 116 340 Bårdar Akadmiet Bergen 10 9 15 Kristianborg vgs 46 0 * Steinerskolen i Bergen 90 90 90 Kunstskolen i Bergen (54) (49) ** Levende Ord Bibelskole 19 18 300 Kongshaug musikk gymnas 90 90 90 Krokeidesenteret (144) (142) (145) Hop videregående skole (23) (28) (32) Framnes kristne vidaregåande skole 264 261 270 Sum elevplassar 2260 2138 2989 Sum elevar mellom 16 18 år 1864 1738 2562 Sum elevar mellom 16 18 år i Bergen 1510 1369 2202 *Kristianborg vgs er lagt ned frå hausten 2008 ** Kunstskolen i Bergen er godkjent som fagskole frå 1 januar 2009. Tabellen er laga ut frå godkjent kapasitet pr 1. januar 2008 og syner at det totalt er godkjent 2989 elevplassar på desse 13 skulane. Av desse er det mange som ikkje er mellom 16-18 år, og som difor ikkje er å rekna med blant dei elevane som elles ville gått på ein vidaregåande skule. Skular som ein difor ikkje skal rekne med i denne samanheng er Hop videregående skole, Danielsen intensivgymnas, Krokeidesenteret og Kunsthøyskolen i Bergen, med til saman 427 elevar. Ein står då igjen med 2562 elevar som er av interesse i høve til dimensjoneringa av det offentlege tilbodet. Den største private aktøren er Danielsen vidaregåande skule. John Bauer, som no har skifta namn til Bergen Private gymnas, og Akademiet ligg i Bergen sentrum og tilbyr studiespesialisering. Desse to har til saman 935 godkjente elevplassar. Av andre private skular av ein viss storleik kan ein nemne Framnes kristne vidaregåande skule med 270 godkjente elevplassar. Denne skulen konkurrerer om elevane med dei to andre vidaregåande skulane i Kvam. I tillegg rekrutterer dei elevar frå andre kommunar i fylket grunna det kristne verdigrunnlaget. Når fylkeskommunen dimensjonerer skular og elevplassar i Hordaland kan han berre delvis ta omsyn til kapasiteten ved dei private skulane. Det går ikkje an å heilt sjå bort frå desse elevplassane då dette ville ført til ein unødvendig stor overkapasitet i dei offentlege skulane. Samtidig er det slik at fylkeskommunen skal kunne tilby ein skuleplass til alle 16-18 åringar i fylket. I tillegg varierer talet 4
på private elevplassar frå år til år. Dette har samanheng med gitte rammer og signal frå styrande politiske regime. Tilhøvet mellom yrkesfag og studiespesialiserande 53 % av elevane i skoleåret 2008/2009 vel fag innanfor studiespesialiserande utdanningsprogram. Idrettsfag og Musikk, dans og drama høyrer til studiespesialiserande utdanningsprogram. Etter første inntak til skuleåret 2008/2009 fekk 96 % sitt første ønske oppfylt. Bergen kommune Elevplasser: 9675 9983 10293 10725 10995 10995 10995 10995 10995 10995 Bergen 16-18 år: 9729 9703 9763 9853 9825 9531 9453 9234 9547 9868 For få/ for mange elevplassar -54 280 530 872 1170 1464 1542 1761 1448 1127 I Bergen kommune er det overskot på elevplassar i høve til talet på 16 18 åringar. Legg vi til elevplassar ved private vidaregåande skular vert overskotet større. Talet på 16-18 åringar stig fram til 2014. Etter 2014 går talet noko ned. Talet på elevplassar i Bergen vil stige frå 2010-2011 etter som vi får ein ny skule som er ferdig i 2010 og ein som er ferdig i 2011. I Bergen sør får vi 878 nye elevplassar. Nordahl Grieg vgs, vil ta i mot den store veksten på elevar frå Steinsvik Sandsliområdet. Amalie Skram videregående skole som får 903 elevar, vert erstatning for Tanks videregående skole og Lønborg videregående skole. Desse skulane har stor trong for nye lokale. Netto auke vert 400 elevplassar. Det er ein klar tendens til at mange elevar søkjer seg til Bergen sentrum. Dei private skulane plasserar seg difor i sentrum. Fylkeskommunen må også ha eit godt tilbod i sentrum. Så lenge det er fritt skuleval må vi godta at elevane flyt rundt i systemet. Bergen kommune inkl. private Elevplassar ved private vgs i Bergen 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 Fylkeskommunale elevplasser: 9675 9983 10293 10725 12364 10995 10995 10995 10995 10995 Sum elevplassar 11877 12185 12495 12927 14566 13197 13197 13197 13197 13197 Bergen 16 18 åring 9729 9703 9763 9853 9825 9531 9453 9234 9547 9868 For få/ for mange elevpl. 2148 2482 2732 3074 4741 3666 3744 3963 3650 3329 Av tabellen går det fram at det isolert sett vil vere eit overskot på elevplassar i Bergen sentrum i heile perioden 2009-2025. Dette vert forsterka når vi legg til dei private elevplassane. Når vi ser på Bergen og omegn endrar biletet seg. Bergen /omegn 16-18 åringar Bergen 9729 9703 9763 9853 9825 9531 9453 9234 9547 9868 16 18 åringar Lindås 581 580 607 616 610 620 667 642 661 707 16-18 åringar Fedje 26 18 18 24 27 18 15 19 21 13 16-18 åringar Meland 281 318 311 316 323 321 316 290 308 328 16-18 åringar Radøy 207 201 205 210 214 192 311 197 184 200 16-18 åringar Askøy 899 968 1018 1086 1173 1230 1260 1266 1320 1400 15-18 åringar Sotra 1441 1546 1616 1610 1630 1553 1611 1595 1635 1646 Sum 16-18 åringar 13164 13334 13538 13715 13802 13465 13633 13243 13676 14162 5
Elevplassar Bergen 9675 9983 10293 10725 10995 10995 10995 10995 10995 10995 Elevplassar Knarvik 915 915 915 915 915 915 915 915 915 915 Elevplassar Askøy 598 598 598 598 598 598 598 598 598 598 Elevplassar Sotra 921 921 921 921 921 921 921 921 921 921 Elevplassar totalt 12109 12417 12727 13159 13429 13429 13429 13429 13429 13429 Mangler elevplassar -1055-917 -811-556 -373-36 -204-186 -247-733 Private elevplassar Bergen 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 2202 For få/ for mange elevplassar 1147 1285 1391 1646 1829 2166 1998 2016 1955 1469 Når vi tar med dei private skulane, har vi overskot på elevplassar i Bergen med omland. Utan private skolar ville Bergen med omeign mangla elevplassar Askøy kommune Askøy vgs 598 598 598 598 598 598 598 598 598 598 Askøy 16-18 år: 899 968 1018 1086 1173 1230 1260 1266 1320 1400 For få/ for mange elevplassar: -301-370 -420-488 -575-632 -662-668 -722-802 Av tabellen går over det fram at Askøy kommune har for få elevplassar. Elevtalet som det ikkje er plass til ved Askøy vidaregåande skoler utgjer ein stor vidaregåande skule etter Hordaland-standard. Då Olsvik videregående skole vart bygd og dimensjonert for om lag 500 elevplassar, gjorde fylkestinget mellom anna eit slikt vedtak i pkt 2: I tillegg skal skolen kunne ta imot elevar frå Askøy og Sotra som ikkje får skuleplass ved skulane der. Frå inntaksstatestikken for skuleåret 2008/2009 viser det seg at det er eit fåtal av elevane som ønskjer å gå på skule i andre regionar. Ved Askøy videregående skole var det 80 % som hadde eigen skule som første ønskje. Det vil i 2009 utgjere 774 elevar. I 2020 utgjer 80 % 1012 elevar. Skulen har 598 plassar. Sotra, inkludert Sund vgs Sund 16-18 åringar 266 274 275 258 246 247 276 305 322 309 Fjell 16-18 åringar 1045 1064 1092 1152 1199 1119 1126 1113 1118 1146 Øygarden 16-18 åringar 196 208 206 200 185 187 209 177 195 191 Sotra 16-18 åringar 1507 1546 1573 1610 1630 1553 1611 1595 1635 1646 Elevplassar/ Sotra vgs 921 921 921 921 921 921 921 921 921 921 16-18 åringar 1507 1546 1573 1610 1630 1553 1611 1595 1635 1646 For få/ for mange elevpl -586-625 -652-689 -709-632 -690-674 -714-725 Av tabellen går det fram at kommunane Fjell, Øygarden og Sund manglar elevplassar tilsvarande ein middels stor skule i Hordaland. Frå inntaksstatistikken for skuleåret 2008/2009 viser det seg at det er eit fåtal av elevane som ønskjer å gå på skule i andre regionar. Ved Sotra videregåande skule var det 76 % som hadde eigen skule som første ønskje. Det vil i 2009 utgjere 1 145 elevar. I 2020 utgjer 80 % 1 212 elevar. Skulen har 921 elevplassar. 6
Område Voss/omegn Voss/Omeign Elevplasser: 1198 1198 1198 1198 1198 1198 1198 1198 1198 1198 Voss/Omegn16-18 år. 888 864 867 862 846 818 833 808 783 782 For få/ for mange elevplassar: 310 334 331 336 352 380 365 390 415 416 Voss/omeign omfattar kommunane Granvin, Ulvik, Eidfjord, Vaksdal, Modalen og Voss. Av tabellen over går det fram at det dei komande åra., vil vere om lag 300 til 400 fleire elevplassar enn 16-18 åringar i Voss/omegn. Voss tek imot elevar frå heile Hordaland, og dette skuleåret er det 1011 elevar ved dei vidaregåande skulane på Voss. Nordhordland/omeign Område Nordhordland omfattar kommunane Radøy, Lindås, Austrheim, Fedje, Masfjorden og Meland Elevplasser: 1246 1246 1246 1246 1246 1246 1246 1246 1246 1246 16-18 år 1319 1332 1333 1353 1371 1337 1395 1335 1343 1420 For få/ for mange elevpl. -73-86 -87-107 -125-91 -149-89 -97-174 Av tabellen går det fram at området har fleire 16 18 åringar enn det er vidaregåande elevplassar. Om lag 100 elevar må gå på skule i andre område enn i Nordhordland. Etter som det er fritt skoleval i Hordaland fylke må vi rekne med noko flyt i elevmassen mellom regionane. Dei vidaregåande skolane i Nordhordland har heller ikkje alle tilbod, slik at nokre elevar søkjer seg til skular i andre regionar. Osterøy Elevplasser 106 214 214 214 214 214 214 214 214 214 Tal ungdomer 16-18 år 359 333 335 343 341 328 318 342 322 323 For få/ for mange elevpl. -253-119 -121-129 - 127-114 -104-128 - 108-109 Osterøy vidaregåande skule har for få elevplassar til å kunne gi tilbod til alle mellom 16 18 år som bur i kommunen. I 2009 vil det mangle 253 plassar. Elevane har tradisjon for å søkje seg ut av kommunen og til andre vidaregåande skular. Det er planlagt at Osterøy videregåande skule skal få nytt skulebygg som skal stå ferdig hausten 2010. Den nye skulen er dimensjonert for 214 elevar og vil gi tilbod innan elektrofag, helse og sosialfag, teknikk og industriell produksjon og studiespesialisering. Omlag 110 elevar må ut av kommunen for å ta vidaregåande opplæring. Tilbodet ved Osterøy vidaregåande skule må vi sjå i sammenheng med dei øvrige skulane i Nordhordlands-regionen. Sunnhordland Sunnhordland omfattar kommunane Stord, Fitjar, Tysnes, Kvinnherad, Sveio, Bømlo, Etne og Austevoll. Elevplasser 2485 2485 2485 2485 2485 2485 2485 2485 2485 2485 Region 16-18 år totalt 2595 2604 2599 2573 2598 2569 2565 2452 2415 2513 For få/ for mange elevplassar -110-119 -114-88 -113-84 -80 33 70-28 7
Av tabellen over går det fram at regionen Sunnhordland har om lag like mange elevplassar som det er 16-18 åringar. Skulane i denne regionen har eit variert fagtilbod og kan gi tilbod innan dei fleste studieprogram. Fusa/Os/ Austevoll Elevplasser 1023 1023 1023 1023 1023 1023 1023 1023 1023 1023 Region 16-18 år 926 883 880 879 908 924 975 952 1020 1084 For mange/ for få elevplassar 97 140 143 144 115 99 48 71 3-61 Av oversikta går det fram at det er omlag like mange elevplassar som det er 16 18-åringar. Bergen Sør Ny skule Elevplassar i vidaregåande skular i Ytrebygda/Fana 2009 2010 2011 2012 2020 Fana gymnas 513 513 513 513 513 Slåtthaug vgs 549 549 549 549 549 Sandsli vgs 562 562 562 562 562 Stend vgs 350 350 350 350 350 Nordahl Grieg vgs 0 308 608 878 878 Sum elevplasssar 1974 2282 2582 2852 2852 Elevar i ungdomsskulen i Ytrebygda/Fana 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 Ytrebygda 1 830 1870 1925 1925 1825 1833 1804 1821 1835 1880 1911 1915 Fana 1148 1231 1235 1281 1245 1265 1255 1272 1295 1342 1325 1272 Sum 16 18 år 2 978 3 101 3 160 3 206 3 070 3 098 3 059 3 093 3 130 3 222 3 236 3 187 Elevplassar 1 974 2 282 2582 2852 2852 2852 2852 2852 2852 2852 2852 2852 For få/ for mange elevpl. 1 004 819 578 324 218 246 207 241 278 370 384 335 I Bergen sør (Fana og Ytrebygda) er det mange ungdommar mellom 16-18 år. Fylkeskommunen har difor starta bygging av Nordahl Grieg vidaregående skole med 878 elevplassar. Skulen skal stå ferdig til skulestart i 2010. I område Fana/Ytrebygda er det om lag 3000 elevar i ungdomsdskulen. Nordahl Grieg videregående skole vil betre tilgangen på elevplassar merkbart. Når skulen er fullt utbygd, vil talet på elevplassar i vidaregåande skule i Fana /Ytrebygda vere 2852. Bergen sentrum ny skule på Nygårdstangen Av prognosane går det fram at det er noko minkande elevtal i kommande 15 års periode. Det betyr at Bergensregionen har ein begynnande overkapasitet som vil verte større. Forutan elevtalsutviklinga er det to hovudfaktorar som gjer at ein vil få ein overkapasitet på elevplassar i sentrum. 1)Privatskulane som ligg i sentrum 2) Amalie Skram videregående skole, som skal stå ferdig i 2011. Til saman kan dette måtte krevje ei viss neddimensjonering av tilbodet på elevplassar i sentrum. Det er allereie ein oppfyllingsgrad på cirka 95 prosent i bergensregionen, og ein må ta grep i høve til dimensjonering av skular og elevplassar for at overskotet av elevplassar i sentrum ikkje skal auke. Overskotet på elevplassar i Bergen kommune vert fylt opp med elevar heimehøyrande i Bergen sine nabokommunar der det er underskot på elevplassar. Vidare ønskjer mange elevar å gå på skule i sentrum. Dette er ein av hovudgrunnane til at Amalie Skram videregående skole no skal byggast. I 8
tillegg vonar fylkesrådmannen at den nye og moderne skulen i sentrum skal vera eit attraktivt tilbod for elevar som vel private tilbod. Amalie Skram vgs vil ha ein kapasitet på 903 elevplassar samstundes som 500 elevplassar vert borte når Tanks vgs og Lønborg vgs vert lagt ned. Dermed får ein 403 nye elevplassar. 9