STYRESAK GÅR TIL: FØRETAK: Styremedlemmer Helse Vest RHF DATO: 27.05.2019 SAKSHANDSAMAR: Erik Sverrbo SAKA GJELD: Nasjonale kvalitetsindikatorar per 3. tertial 2018 ARKIVSAK: 2019/5622 STYRESAK: 071/19 STYREMØTE: 18.06.2019 FORSLAG TIL VEDTAK Styret tek tertialrapporteringa per 3. tertial 2018 til orientering.
Oppsummering Samanlikna med dei tre andre helseregionane skårar Helse Vest framleis godt på dei nasjonale kvalitetsindikatorane som nyleg er publisert for 3. tertial 2018. På helseregionnivå skårar Helse Vest samla sett «lågast» på 15 indikatorar og «høgast» på 32 av dei totalt 85 publiserte nasjonale kvalitetsindikatorane som blir presentert i denne styresaka. Helse Vest og helseføretaka har oppmerksamheit på dei indikatorane ein skårar dårleg på, for å prøve å levere betre resultat og på desse områda. Fakta Denne tertialrapporteringa bygger på dei offisielle nasjonale kvalitetsindikatorane per 3. tertial 2018, som nyleg er publisert på nettstaden til Helsedirektoratet. Kommentarar Samanstilling av tertialvise indikatorar I tabellen bakanfor er alle dei nasjonale tertialvise indikatorane samanstilt for dei fire helse-føretaka i Helse Vest, og for dei fire helseregionane. Indikatorane er forsøkt sortert tematisk i høve til akuttmedisinsk kjede, antibiotikabruk, behandling av sjukdom og overleving, infeksjonar, kreft(forløp), operasjonar, psykisk helsevern for barn og unge (BUP), psykisk helsevern for vaksne (PHV), somatisk helse, tverrfagleg spesialisert rusbehandling (TSB), og diabetes (årlege indikatorar). På regionalt nivå er det overordna biletet at Helse Vest framleis kjem godt ut på dei nasjonale kvalitetsindikatorane per 3. tertial 2018, samanlikna med dei tre andre regionale helseføretaka. Helse Vest skårar høgast av alle helseregionane på mange av indikatorane, markert med ei stjerne i kolona «plassering i landet», medan regionen skårar lågast på 15 av dei totalt 85 tertialvise indikatorane. Dei indikatorane som Helse Vest skårar lågast av regionane på i 3. tertial 2018 er: prosentdelen hjartestansar utanfor sjukehus der tilstadeverande har starta HLR før ambulanse kjem, ein av antibiotika indikatorane (marginalt høgare), prosentdelen pasientar med kronisk nyresvikt som får heimedialyse, prosentdelen nye pasientar innan pakkeforløp for lymfom, to av kreftforløpa i høve til gjennomføring innan anbefalt tid, fire av dei seks indikatorane som omhandlar bruk av tvangsmidlar innan psykisk helsevern for vaksne (tre er «delindikatorar»), epikrisetid, fristbrot for behandla, gjennomsnittleg ventetid for behandla og korridorpasientar innan somatikken og prosentdelen avbrotne behandlingsopphald innan TSB. For heimedialyse er det eit regionalt arbeid under etablering for å oppfylle kravet i Oppdragsdokumentet om 30 %. Helse Vest har allereie eit desentralisert system for dialyse, der utbygging og drift av satellittdialyse utanfor sjukehus delvis kan kome i konflikt med ønsket om heimedialyse. Helse Vest vil i samarbeid med dei fire HF-a gå igjennom kva pasientar som bør bli tilbydd heimedialyse. Talet pasientar i kontinuerleg dialyse er så avgrensa at dette vil kunne skje ved ei individuell vurdering av den einskilde pasient. På eit overordna nivå så gjer Helse Vest det godt når det gjeld inkludering av nye pasientar i kreftførløp, både sett opp mot dei andre regionene og den nasjonale målsettinga om minst 70 %. Ser ein på forløpsindikatorane 2
som omhandlar gjennomføring innan maksimalt anbefalt forløpstid, så skårar Helse Vest greitt samanlikna med dei andre regionane, men oppfyller den nasjonale målsettinga på berre fire av dei organspesifikke forløpa. Samla sett klarar Helse Vest den nasjonale målsettinga på dei to «kongeindikatorane» som gjeld delen nye pasientar i 24 pakkeforløp og gjennomføringstid for 26 kreftformar (begge med krav om >70%). Det er sett i gang eit regionale arbeid for å sikre enda betre etterleving av indikatorane innan pakkeforløp for kreft. Nasjonale indikatorar kring tvangsmiddelbruk har ikkje vore publisert tidlegare. Totalt blei det publisert seks indikatorar. Ein samleindikator og fem delindikatorar. Helse Vest ligg med høgast prosentdel på fire av desse indikatorane. I Helse Vest var 8,6 % av pasientane registert med minst eitt tvangsmiddelvedtak i 3. tertial 2018, medan prosentdelen varierte frå 3,2 % til 6,9 % i det tre andre helseregionane. Indikatoren som målar prosentdelen tvangsinnleggingar er ein indikator som blei publisert for første gong i 2015, og ein veit at det er store regionale og nasjonale variasjonar i registreringspraksis. Helse Vest starta alt i 2015 eit eige prosjekt som mellom anna omhandlar bruk og registrering av tvang, både når det gjeld innleggingar og tvangsmidlar. I 3. tertial 2018 låg Helse Vest nest høgast med 18,9 %, noko som er 0,2 prosentpoeng lågare enn Helse Sør-Aust, og 8,1 prosentpoeng høgare enn Helse Nord som hadde lågast prosentdel. Innan Helse Vest hadde Helse Bergen og Helse Stavanger den høgaste bruken av tvangsinnleggingar slik det er registrert. Det er ikkje unaturleg at dei to største helseføretaka har høgast prosentdel tvang. Helse Vest har gjennom dei siste 2-3 åra nærma seg dei andre regionane, men ligg fortsatt høgast. Det siste året har det vore ein tilbakegang og stagnasjon i resultata. Helse Vest skårar lågt på indikatoren avbrotne behandlingsopphald innan TSB. Dette er ein indikator som framleis har eit særs usikkert datagrunnlag grunna mangelfull registrering. Tala for Helse Vest er i hovudsak berre basert på registreringar hos private tilbydarar, då avslutningstype er særs dårleg registrert i HF-a. Truleg er tala høgare enn det som framkjem for heile landet. Helse Vest arbeidar aktivt for å få innført korrekt koding både HF-a og hos private aktørar, og det er viktig å få til betre kompletthet på registrering av avslutningstype. Arbeidet for å hindre avbrot «dropout» - går føre seg kontinuerleg, og omfattar og forløp som omfattar meir enn ein aktør. Eit kommande nasjonalt rusregister plassert i Helse Stavanger vil gi heilt nye moglegheiter for å følgje forløp og «dropout» over tid, både for å kartleggje svakheitar i det samla behandlingstilbodet, og betre tilbodet til den enkelte rusmisbrukar. Av alle dei områda det blir rapportert på i denne styresaka, er somatisk helse det området der Helse Vest jamt over skårar lågast. Unntaket her er trombolysebehandling. Når det gjeld tiltak innanfor dei somatiske områda som er med i den faste rapporteringa til styret, blir det vist til styresaka «Rapportering frå verksemda». Dei indikatorane som Helse Vest samla sett, og helseføretaka kvar for seg skårar dårleg på, har blitt løfta fram i oppfølgingsmøta med helseføretaka. Det er eit mål at Helse Vest over tid skal løfte seg og levere betre og på desse områda framover. I tabellane som følgjer finn ein namnet på kvalitetsindikatorane i den fyste kolona. Mål: Dette er den nasjonale målsettinga for indikatoren (der det finns). Helse Vest RHF: Gjennomsnitt for heile regionen. Heile landet: Nasjonalt gjennomsnitt. Plassering i landet: Helse Vest si rangering samanlikna med dei andre regionane o Stjerne: Nr. 1 av 4 o Kryss: Nr. 4 av 4 Når tala har oransje farge er ikkje den nasjonale målsettinga oppnådd. 3
Nasjonale kvalitetsindikatorar per 3. tertial 2018 4
Årlege nasjonale kvalitetsindikatorar (2018) Den same modellen med nasjonale kvalitetsindikatorar som saka byggjer på, blir og gjort tilgjengeleg på styringsportalen i Helse Vest, slik at helseføretaka kan sette opp sine eigne samanlikningar, og følgje utviklinga si på dei nasjonale kvalitetsindikatorane. Helsedirektoratet gjer på nettstaden sin merksemd på at mange av dei publiserte nasjonale indikatorane framleis må tolkast med varsemd. 5
Akuttmedisinske tenester utanfor sjukehus Hjarte-lunge-redning starta av tilstadeverande Når hjartet stanser er minuttane avgjørande for pasientens sjanse for å overleve. Tilstadeverande må raskt oppfatte situasjonen, varsle 113 og starte hjarte-lunge-redning (HLR). Dette er valt som ein nasjonal kvalitetsindikator fordi det er anbefalt behandling i faglige retningslinjer, og at det forbetrar sjansen for at pasienten overlever. Befolkninga er ein viktig aktør i akuttkjeda. Indikatoren seier noko om befolkninga sin vilje og evne til å gjere livreddande førstehjelp, men den vil og avhenge av 113-sentralane sin evne til å kjenne igjen hjartestans i telefonsamtalen og til å rettleia innringar i oppstart av HLR. Leiarar på alle nivå i helse- og omsorgssektoren har eit ansvar for å ta grep, dersom det er tydelege forskjellar i befolkninga sin evne til å iverksetja livreddande førstehjelp når situasjonen krev det. Variasjonar mellom helseføretaka i denne indikatoren kan skuldast at publikum sin kunnskap og ferdigheter i livreddande førstehjelp ikkje er lik i alle deler av landet. Det kan og skuldast ulike rutinar og opplæring i 113- sentralene. Data til denne indikatoren er levert frå Norsk hjertestansregister. Prosentdel hjartestansar utføre sjukehus der tilstadeverande har starta HLR før ambulansen kjem 6
Vellukka gjenoppliving etter hjertestans Delen pasientar som får tilbake eigen hjarterytme blir målt i Norsk hjertestansregister som at pasienten får tilbake eigen pulsgjevande hjarterytme i minst 20 minuttar, eller fram til pasienten blir overlevert frå ambulansen til ein annan del av helsetenesta. Denne indikatoren er avhengig av innsatsen og samspelet mellom publikum og alle aktørane i den akuttmedisinske kjeda: Publikum og tilstadeverande har avgjerande betyding for vellykka gjenoppliving. 113-sentralane tar imot meldingar om medisinsk nød, varslar, sender ut og koordinerer ambulansar og andre ressursar og rettleiar innringar fram til profesjonell hjelp kjem. Tidleg defibrillering ved bruk av hjertestarter aukar sjansen for overleving. Kvaliteten på ambulansepersonellet sin behandling bidrar til overleving. Overleving etter hjartestans, utover initial vellykka gjenoppliving, vil og være avhengig av kvaliteten på behandlinga etter innlegging i sjukehus. Sjølv om nokre forskjellar i førekomst av hjertestans utanfor sjukehus kan skuldast ulik demografi, er dei observerte forskjellane såpass store at det mest sannsynlig skuldast forskjellig rapportering frå helseføretaka til Norsk hjertestansregister. Resultata må derfor tolkast med varsemd. 7
Tal vellukka gjenopplivingar etter hjartestans per 100 000 innbyggar Antibiotika Ein utfordring i norske sjukehus er overforbruk av breispektra antibiotika. Nasjonal handlingsplan mot antibiotikaresistens i helsetenesta har satt mål om 30 % reduksjon i samla bruk av fem grupper breispektra antibiotika innan utgangen av 2020 samanlikna med 2012. Desse fem gruppene er valt fordi dei i særlig grad bidrar til spreiing av antibiotikaresistente bakteriar i sjukehus. Når slike bakteriar forårsakar sjukehusinfeksjonar er det først og fremst ein trussel mot dei mest sårbare pasientane. Med auka resistens kan ein risikere auka dødelegheit hos til dømes kreftpasientar, nyfødde, 8
intensivpasientar og dei som har gjennomgått transplantasjon eller større kirurgiske inngrep. Redusert bruk av dei utvalde antibiotika vil redusere risikoen for utbrott med og spreiing av antibiotikaresistente bakteriar. I 1. tertial 2012 var det samla forbruket definerte døgndosar per 100 liggjedøgn 19,2 i Helse Vest, medan nivået var 15,8 i 3. tertial 2018. Dette svarar til ein reduksjon på 17,7 %. Tal definerte døgn dosar (DDD) per 100 liggjedøgn for eit utval breispektra antibiotika 9
Behandling av sjukdom og overleving Del pasientar som har heimedialyse Det er fleire nivå av nyresjukdom, og dialyse er berre aktuelt ved svært redusert nyrefunksjon. Det er vanlig å skilje mellom akutt- og kronisk nyresjukdom. Akutt nyreskade er som hovudregel forbigåande, medan kronisk nyresjukdom er vedvarande. Det finns to hovudformar for dialyse: Hemodialyse (bloddialyse) Peritonealdialyse (bukdialyse) Heimedialyse er definert som dialysebehandling som ikkje blir utført på ei nyreavdeling eller ein dialysesatellitt. I utgangspunktet gjennomfører pasienten heimedialyse-behandlinga sjølv eller assistert av pårørande eller heimetenesta. Heimedialyse egner seg ikkje for alle pasientar. Heimedialyse, når det blir utført som peritoneal dialyse, er eit meir kostnadseffektivt behandlingstilbod enn dialyse ved sjukehus. I tillegg kan pasienten spare mykje tid på reising fram og tilbake til sjukehuset. Når det gjeld hemodialyse utført i heimen, føreligg det ikkje tal som viser at dette er meir kostnadseffektivt enn dialyse utført av helsepersonell i senter. Heimedialyse kan uansett gi større fridom til å bestemme når dialysen skal gjennomførast og kan tilpassast pasienten sin kvardag. Kort reisetid til dialyse er ein viktig faktor for å betre pasientane sin livskvalitet. Ved utbygging av dialysesatellittar vil hemodialyse i satellitt, nær pasientens bustad, være eit godt alternativ for pasienten og gi lågare reiseutgifter. Helse- og omsorgsdepartementet har satt som målsetting at delen dialysepasientar som får heimedialyse skal være på minst 30 prosent. Prosentdel pasientar med kronisk nyresvikt som får heimedialyse 10
Sjukehusinfeksjonar Desse kvalitetsindikatorane måler prosentdelen sjukehusinfeksjonar blant alle innlagde pasientar på eit gitt tidspunkt, og seier indirekte noko om kor sannsynlig det er at ein pasient skal få ein sjukehusinfeksjon dersom ein blir innlagd på sjukehus. Resultata er oppdatert med data frå haustens prevalensundersøking som ble gjennomført på norske sjukehus i november 2018 av Folkehelseinstituttet. Undersøkinga viser prosentdel sjukehusinfeksjonar som førekjem på registreringsdagen fordelt på type infeksjon og fordelt på infeksjonar som har oppstått på det aktuelle sjukehuset, og infeksjonar som har oppstått medan pasienten var på eit anna sjukehus. Undersøkinga gir eit augeblikksbilde av infeksjonsførekomst i sjukehusa på ein bestemt dag. Resultata må difor lesast med varsemd, spesielt gjeld dette for mindre sjukehus. Metoden gir ein god oversikt over førekomst av infeksjonar nasjonalt, men for einskilde sjukehus blir talmaterialet ofte lite. Resultata på sjukehusnivå er difor meir sårbare for variasjonar i registreringsmåter enn dei nasjonale og regionale resultata. Prosentdelen pasientar som har fått sjukehusinfeksjon består av delen pasientar som anten har fått blodforgifting, infeksjon i nedre luftvegar, sårinfeksjon eller urinvegsinfeksjon på sjukehus. Samla hadde Helse Vest 2,7 % infeksjonar ved målinga i november 2018, noko som var lågast av dei fire helseregionane. 11
Prosentdel helsetenesteassosierte infeksjonar blant pasientar Pakkeforløp kreft. Helsedirektoratet skriv at kvalitetsindikatorane for kreft gjennomført innan maksimalt anbefalt forløpstid blei innførd som nytt rapporteringskrav frå 1. januar 2015. Sidan det tar tid å implementera rutinar for registrering, kvalitetssikring og rapportering av data, tar dei atterhald om datakvaliteten. For enkelte av dei organspesifikke kreftforløpsindikatorane er pasientvoluma og låge. Samla sett klarar Helse Vest den nasjonale målsettinga på dei to «kongeindikatorane» som gjeld delen nye pasientar i 24 pakkeforløp og gjennomføringstid for 26 kreftformar (begge med krav om >70%). 12
Prosentdel nye kreftpasientar som inngår i pakkeforløp for 24 organspesifikke kreftformar Indikatoren for 26 organspesifikke kreftformer måler delen pakkeforløp som har ei forløpstid frå start av forløpet til start av kirurgisk, medikamentell eller strålebehandling, som er innan standard forløpstid, for lunge-, bryst-, prostata- og tykk- og endetarmskreft, kreft i eterøyr og magesekk, blærekreft, testikkelkreft, nyrekreft, livmorhalskreft, livmorkreft, eggstokkreft, hovud -halskreft, lymfom, primær leverkreft, gallevegskreft, skjoldbruskkjertelkreft, kreft hos barn, hjernekreft, nevroendokrine svulstar, føflekkreft, peniskreft, bukspyttkjertelkreft, myelomatose, akutt leukemi, kronisk lymfatisk leukemi og sarkom. Den nasjonale målsettinga er 70 prosent gjennomført innan normert tid. 13
Prosentdel pakkeforløp for 26 organspesifikke kreftformar gjennomført innan standard forløpstid Operasjonar Utsettingar frå operasjonsprogrammet er at ein planlagd operasjon ikkje blir gjennomført den dagen pasienten er sett opp på operasjonsprogrammet. Utsettingar frå planlagd operasjonsprogram er ein uønskt praksis. For pasienten er det ei negativ oppleving å få utsett operasjonen. Operasjonsverksemda legg i tillegg beslag på store ressursar i helseføretaka og det er viktig at aktiviteten blir planlagt og gjennomført slik at ressursane blir optimalt utnytta. For helseføretaka kan utsettinga føre med seg kostnadar i form av ekstra liggedøgn for pasienten før operasjonen. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal ikkje være over 5 %. 14
Prosentdel utsette planlagde operasjonar Hoftebrot førekjem hyppig, særlig hos eldre. Hoftebrot har alvorlige konsekvensar for pasienten med smerter og ubehag, men og i tapt evne til å bevege seg, redusert livslengd, auka behov for hjelp og institusjonsomsorg. Forskinga gir ikkje eit eintydig svar på innan kva tidsramme ein pasient bør opererast. I den nasjonal faglege retningslinja heiter det at hofteleddsbrot bør behandlast så snart som mogeleg og seinast innan eitt døgn etter brotet. Nokre studiar peikar derimot i retning av at det ikkje er nokon grunn til å forsere inngrepet innan dei første 24 timane, men argumenterer for å bruke tid til å utgreie og behandle pasienten. Den nasjonale kvalitetsindikatoren viser difor prosentdelen pasientar som har blitt operert både innan 24 og 48 timer. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 100 % operert innan 48 timar 15
Prosentdel pasientar med hoftebrot som er operert innan 48 timer Kvalitetsindikatorar innan BUP Som pasient skal du få ein frist for når behandlinga seinast skal starte. Behandlingsfristen er ein pasientrett, og skal sikre god prioritering slik at pasientane med dei mest alvorlige sjukdommane blir behandla først. Fristbrot oppstår når helsehjelpa er starta etter denne fastsette fristen. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal vere 0 %. 16
Prosentdel fristbrot for pasientar som har begynt helsehjelp innan BUP Barne- og ungdomsgarantien er ein pasientrett som seier at behandlinga seinast skal være starta innan 65 virkedagar etter at tilvisinga er vurdert, for barn og unge under 23 år med psykiske og/eller rusrelaterte lidingar. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 100 %. 17
Barne- og ungdomsgarantien: Prosentdel behandla innan 65 dagar Barne- og ungdomsgarantien seier og at tilvisinga skal vere vurdert innan ti virkedagar for barn og unge under 23 år i psykisk helsevern med psykisk og/eller rusrelatert liding, og skal sikre rask tilbakemelding både til pasient og tilvisande instans når pasienten sitt helseproblem blir tatt hand om. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 100 %. 18
Prosentdel tilvisingar vurdert innan 10 dagar (BUP) Ventetida er den tida du står på venteliste frå tilvisinga er motteke i spesialisthelsetenesta til helsehjelpa har starta. Ventetida viser tilgjengelegheita til spesialisthelsetenesta for pasientar som har fått tilvisinga si vurdert. Det er eit mål å redusere ventetida og ha god oversikt over ventetidene. Den nasjonale målsettinga er at gjennomsnittleg ventetid for behandla skal være under 60 dagar, medan det regionale målet i Helse Vest var 35 dagar innan BUP i 2018. 19
Gjennomsnittlig ventetid for behandla innan psykisk helse barn og unge Kvalitetsindikatorar innan psykisk helsevern for vaksne (PHV) Vurderingsgarantien er ein pasientrettigheit, og skal sikre rask tilbakemelding både til pasient og tilvisande instans når pasienten sitt helseproblem blir tatt hand om. Innan PHV (>23 år) skal tilvisingane bli vurdert innan 10 virkedagar, for å unngå brot på vurderingsgarantien. Vurderingstida blei endra frå 30 til 10 dagar 1. november 2015. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 0 % 20
Prosentdel brot på vurderingsgarantien for pasientar innan PHV Som pasient skal du få ein frist for når behandlinga seinast skal starte. Behandlingsfristen er ein pasientrettigheit, og skal sikre god prioritering slik at pasientane med dei mest alvorlige sjukdommane skal behandlast først. Fristbrot oppstår når helsehjelpa er starta etter denne fastsette fristen. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal vere 0 %. 21
Prosentdel fristbrot for pasientar som har begynt helsehjelp innan PHV Epikrise er ein oppdatert informasjon om sjukehusopphaldet. Den skal bli sendt til fastlege eller anna helsepersonell som treng opplysningane for å kunne gi pasienten nødvendig og forsvarlig oppfølging. Epikrisetida beskriv tida frå pasienten er utskriven til epikrise er sendt. Denne tida er eit uttrykk for samhandling og kommunikasjon mellom ulike behandlingsnivå. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 100 %. 22
Prosentdel epikriser sendt innan 7 dagar etter utskriving frå PHV Pasientar som blir tilvist til psykisk helsevern i spesialisthelsetenesta blir tilvist med grunnlag i ein tilvisingsformalitet. Dette formelle grunnlaget for tilvisinga kan være; frivillig, tvang (etter fleire ulike lovheimlar), ved dom, eller gjennomføring av straff i institusjon eller sjukehus. Det finns 10 ulike tilvisingsformalitetar. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 100 %. 23
Prosentdel nye tilvisingar med registrert tilvisingsformalitet* *Helse MN har tidlegare skåra lågt. Årsaka kan vere den tekniske løysninga for rapporteringa skriv Helsedirektoratet. Tvangsinnleggingar skjer gjennom såkalla tvungen observasjon og tvungent psykisk helsevern. Ved tvungen observasjon blir pasienten lagt inn mot sin vilje i ein tidsavgrensa periode. På denne tida blir det undersøkt om vilkåra for tvungent psykisk helsevern er oppfylt. Tvungent psykisk helsevern krev mellom anna at pasienten har ein alvorlig sinnsliding og at tvangen enten er nødvendig fordi vedkommande utgjer ein fare for seg sjølv eller andre, eller av sterke behandlingsmessige årsaker. Tvangsinnleggingar er eit alvorlig inngrep i personlig fridom. Det er difor etisk, fagleg og samfunnsmessig viktig å overvake bruk av tvang for å avgrensa dette til situasjonar der det er heilt naudsynt, noko som og er viktig for 24
pasienten sin rettstryggleik. Det er eit overordna helsepolitisk mål å redusere og kvalitetssikre bruken av tvangsinnleggingar i det psykiske helsevernet. Kvalitetsindikatoren er ikkje målsett. Prosentdel tvangsinnleggingar innan psykisk helsevern for vaksne Tvangsmiddelbruk innan psykisk helsevern for vaksne Desse indikatorane tar for seg tvangsmiddelbruk for pasientar i institusjon for døgnopphald innan PHV. Tvangsmiddelvedtak ligg til grunn for bruk av tvangsmiddel. Bruk av tvangs-middel er eit svært inngripande verkemiddel som berre kan brukast i akutte situasjonar. Det er viktig å overvake bruken av tvang. Det går fram av psykisk helsevernlov 4-8 at tvangsmiddel bare skal nyttast overfor pasienten når dette er uomgjengelig nødvendig for å hindre vedkommande i å skade seg sjølv eller andre, eller for å avverje betydeleg 25
skade på bygningar, klede, inventar eller liknande. Tvangsmiddel skal bare nyttast, når lempelegare tiltak har vist seg å være utilstrekkelege. Tvangsmiddel som kan nyttast er: Mekaniske tvangsmiddel, som belte og reimar, samt skadeførebyggande spesialklede. Kortvarig plassering bak låst eller stengt dør utan personale til stede. Enkelståande bruk av korttidsverkande legemiddel i roande eller bedøvande hensikt. Kortvarig fasthalding. Alle datauttrekk og berekningar skal gjerast likt for alle tidsseriar. Gitt at det ikkje er endringar i kodepraksis, er det mogleg å følge historisk utvikling. Samanlikning på tvers av behandlingsstader bør gjerast med varsemd. Det kan være stor variasjon i pasientpopulasjonar frå behandlingsstad til behandlingsstad. Det er ikkje definert eit konkret måltall for kvalitetsindikatoren. Det er eit overordna helsepolitisk mål å redusere og kvalitetssikre bruken av tvang innan det psykiske helsevernet, og å redusere eventuell geografisk variasjon i bruk av tvang. Prosentdel pasientar med minst eitt tvangsmiddelvedtak i perioden 26
Ventetida er den tida du står på venteliste, frå tilvisinga er motteke i spesialisthelsetenesta til helsehjelpa har starta. Ventetida viser tilgjengelegheita til spesialisthelsetenesta for pasientar som har fått tilvisinga si vurdert. Det er eit mål å redusere ventetida og ha god oversikt over ventetidene. Den nasjonale målsettinga er at gjennomsnittleg ventetid skal være under 60 dagar, medan det regionale målet i Helse Vest var 40 dagar innan PHV i 2018. Gjennomsnittlig ventetid for behandla innan psykisk helse vaksne 27
Somatiske kvalitetsindikatorar Vurderingsgarantien er ein pasientrettigheit, og skal sikre rask tilbakemelding både til pasient og tilvisande instans når helseproblemet til pasienten blir tatt hand om. Innan somatikken skal tilvisingane bli vurdert innan 10 virkedagar, for å unngå brot på vurderingsgarantien. Vurderingstida blei endra frå 30 til 10 dagar 1. november 2015. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 0 %. Prosentdel brot på vurderingsgarantien (somatikk) 28
Epikrise er ein oppdatert informasjon om sjukehusopphaldet. Den skal bli sendt til fastlege eller anna helsepersonell som treng opplysningane for å kunne gi pasienten nødvendig og forsvarlig oppfølging. Epikrisetida beskriv tida frå pasienten blir skriven ut til epikrise er sendt. Denne tida er eit uttrykk for samhandling og kommunikasjon mellom ulike nivå. Det er viktig at sjukehuset raskt sender relevant informasjon til andre deler av helse- og omsorgstenesta, slik at pasienten får best mogleg oppfølging. Dersom det går lang tid før epikrise blir sendt frå sjukehuset, så blir muligheitene til kontinuitet i behandlinga svekka. Det er eit mål at epikrise skal følgje pasienten. Det betyr at epikrise skal være klar ved utskriving. Dersom dette ikkje er mogeleg skal epikrise bli sendt innan rimeleg tid, og seinast sju virkedagar etter utskriving. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 100%. 29
Prosentdel epikriser sendt innan 7 dagar etter utskriving frå somatisk helseteneste Som pasient skal du få ein frist for når behandlinga seinast skal starte. Behandlingsfristen er ein pasientrettigheit, og skal sikre god prioritering slik at pasientane med dei mest alvorlige sjukdommane blir behandla først. Fristbrot oppstår når helsehjelpa er starta etter denne fastsette fristen. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 0 %. 30
Prosentdel fristbrot for pasientar som har starta behandling (somatikk) Symptoma på hjerneinfarkt oppstår vanlegvis akutt. Hjerneinfarkt kan føre til større eller mindre skader i hjernen. Rask og riktig behandling kan redusere nokre av dei alvorlegaste konsekvensane av eit hjerneinfarkt. Trombolyse er ein effektiv og trygg behandling for nokre av dei som får ein blodpropp i hjernen. For andre pasientar er risikoen for skade og død ved slik behandling større enn nytta. Kven som bør få trombolyse må derfor vurderast i kvart einskild tilfelle på sjukehuset på bakgrunn av pasienten sin alder, sjukehistorie og andre høve. Mange pasientar som får hjerneinfarkt vil ikkje være aktuelle for denne behandlinga. Dette gjeld til dømes eldre pasientar over 80 år. Pasientar med lette og forbigåande symptom, samt pasientar som går på blodfortynnande medikament bør heller ikkje behandlast med trombolyse, sjølv om dei 31
kjem raskt til sjukehuset. Dette fordi skaden sannsynligvis er større enn nytta, ut i frå dagens kunnskap. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen behandling med trombolyse skal være over 20 %. Prosentdel pasientar 18-80 år innlagt med blodpropp i hjernen som har fått behandling med trombolyse (akutt) Ein korridorpasient er ein pasient som ligg i ei seng i ein korridorar på sjukehuset, på eit bad, eit vaskerom, ei dagligstove eller liknande. Pasientar blir og regna som korridorpasientar når dei blir lagt på gangen for at personalet skal kunne observere pasienten. Det er ikkje ønskjeleg å ha pasientar liggande i korridorane på sjukehus. Det er vanskeleg å ivareta den lovpålagte teieplikta for pasientar som ligg i gangane eller i andre fellesrom. I tillegg opplever pasientane at det 32
går ut over deira personlege integritet og verdighet. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 0 % på korridor. Prosentdel korridorpasientar Ventetida er den tida du står på venteliste, frå tilvisinga er motteke i spesialisthelsetenesta til helsehjelpa har starta. Ventetida viser tilgjengelegheita til spesialisthelsetenesta for pasientar som har fått tilvisinga si vurdert. Går det for lang tid frå man er tilvist til helsehjelpa startar, kan det føre til at helsetilstanden og prognosen blir forverra. Difor er det er eit mål å redusere ventetida og ha god oversikt over ventetidene. Den nasjonale målsettinga er at gjennomsnittleg ventetid for behandla pasientar skal være under 60 dagar, medan den regionale målsettinga var 58 dagar i 2018, på veg mot målet om under 50 dagar innan 2021. 33
Gjennomsnittleg ventetid for behandla (somatikk) Kvalitetsindikatorar innan TSB Vurderingsgarantien er ein pasientrettigheit, og skal sikre rask tilbakemelding både til pasient og tilvisande instans når pasienten sitt helseproblem blir tatt hand om. Innan TSB (>23 år) skal tilvisingane vurderast innan 10 virkedagar, for å unngå brot på vurderingsgarantien. Vurderingstida blei endra frå 30 til 10 dagar 1. november 2015. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 0 % 34
Prosentdel brot på vurderingsgarantien for pasientar innan TSB Som pasient skal du få ein frist for når behandlinga seinast skal starte. Behandlingsfristen er ein pasientrettigheit, og skal sikre god prioritering slik at pasientane med dei mest alvorlige sjukdommane blir behandla først. Fristbrot oppstår når helsehjelpa er starta etter denne fastsette fristen. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 0 %. 35
Prosentdel fristbrot for behandla innan TSB Indikatoren nedanfor omhandlar delen behandlingsavbrot for pasientar i behandling innanfor eit planlagd opphald på døgninstitusjon innan TSB. Indikatoren blir til å byrje med rapportert på nasjonalt og regionalt nivå. Internasjonal forsking viser at om lag halvparten av pasientane innan rusbehandling avsluttar behandlinga før planlagd tidspunkt. Tala blir påverka av korleis man definerer «drop-out», type registrering med meir. I Noreg er det gjennomførd eit nasjonalt prosjekt om avbrot innan rusbehandling. Tala her ligg samla sett omtrent på same nivå som i dei internasjonale studiane. Den store delen behandlingsopphald, nær 63 prosent på landsbasis og ca. 46 % i Helse Vest (inkl. 28 % hjå private), der det ikkje er rapportert opplysningar om avslutningstype skaper stor usikkerhet i datamaterialet. Verdien av kvalitetsindikatoren vil auke gjennom betre rapportering av avslutningstype. 36
Prosentdel behandlingsavbrot for pasientar i døgnbehandling Epikrise er ein oppdatert informasjon om sjukehusopphaldet. Den skal sendast til fastlege eller anna helsepersonell som treng opplysningane for å kunne gje pasienten nødvendig og forsvarlig oppfølging. Epikrisetida beskriv tida frå pasienten blir skriven ut til epikrise er sendt. Denne tida er eit uttrykk for samhandling og kommunikasjon mellom ulike behandlingsnivå. Den nasjonale målsettinga er at prosentdelen skal være 100 %. Innan TSB er private tilbydarar inkludert i berekninga av Helse Vest sitt gjennomsnitt, utan at dette går direkte fram av biletet under. Dei private har eit stort volum av utskrivingane og ein noko lågare prosentdel av epikrisene sendt innan 7 dagar (86,2 %), noko som påverkar det samla resultatet for Helse Vest. Prosentdel epikriser sendt innan 7 dagar 37
Ventetida er den tida du står på venteliste frå tilvisinga er motteke i spesialisthelsetenesta til helsehjelpa har starta. Ventetida viser tilgjengelegheita til spesialisthelsetenesta for pasientar som har fått tilvisinga si vurdert. Det er eit mål å redusere ventetida og ha god oversikt over ventetidene. Tal for dei private tilbydarane i Helse Vest inngår og i ventelisteberekningane for regionen, sjølv om det ikkje framkjem direkte av figurane som følgjer. Den nasjonale målsettinga er at gjennomsnittleg ventetid skal være under 60 dagar, medan det regionale målet i Helse Vest var 30 dagar innan TSB i 2018. Gjennomsnittlig ventetid for behandla innan TSB 38
Diabetes (årlege indikatorar) Amputasjonar blant pasientar med diabetes Diabetiske fotsår kan i nokon tilfelle føre til amputasjonar og kan være livstruene. Amputasjon kan være eit resultat av at pasienten ikkje har fått førebyggande behandling i primærhelsetenesta, eller at den har kome for seint i gang. Og diabetessjukepleiarar og fotterapeutar er viktige i slik førebyggande behandling. Dersom fotsår allereie har oppstått, kan man unngå amputasjonar ved tett oppfølging av lege gjennom riktig sårbehandling, samt tilvising til spesialisthelsetenesta når det blir behov for det. I nokon tilfelle kan det og være at pasienten har blitt tilvist for seint til vidare behandling på sjukehus. Amputasjonar hos diabetespasientar kan derfor og være ein indikator på samhandling mellom primær- og spesialisthelsetenesta. 39
Tal amputasjonar per 1 000 diabetespasientar Blodsukkerregulering hos vaksne med type 1 diabetes Denne kvalitetsindikatoren viser delen pasientar med type 1 diabetes som ved årskontroll har HbA1c under eller lik 53 mmol/mol og delen pasientar som har HbA1c over eller lik 75 mmol/mol. Godt regulert blodsukker førebygger alvorlige komplikasjonar seinare i livet. God diabetesbehandling førebygger og forsinkar utvikling av seinkomplikasjonar. For dei fleste pasientar anbefalast det at behandlingsmålet for HbA1c bør være omkring 53 mmol/mol. Pasientar som har vedvarande HbA1c over eller lik 75 mmol/mol er i høgrisikogruppa for å utvikle alvorlige diabetes seinkomplikasjonar. Andelen pasientar i desse gruppene varierer mykje mellom landets diabetespoliklinikkar. Variasjonen indikerer eit behov for kvalitetsforbetring. 40
Prosentdel pasientar som oppnår behandlingsmålet (HbA1c <= 53 mmol/mol) 41