Klimaplan for Hordaland 2010-2020 v/magnar Bjerga Spesialrådgjevar klima
Hordaland fylkeskommune - organisering Administrativ hovudstruktur i Hordaland fylkeskommune Regionalavdelinga
Regional plan Plan- og bygningsloven kap. 8 Skal leggjast til grunn for regionale organ si verksemd og for kommunal og statleg planlegging og verksemd i regionen Handlingsprogram med årleg rullering
Medlemmer av prosjektgruppa 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Arnesen, Arthur K. Bjerga, Magnar Mathisen, Gudrun Moe, Eivind Grude, Nils-Egil Styve, Svein Inge Kvingedal, Kjell Riis, Sigmund Per Vikse Aalen, Aslaug Rydland, Kari Knudsen, Tom Sælen, Rune Flatøy, Frode Skogland, Nils Tore Rongen, Astrid Hordaland fylkeskommune, Strategi- og næringsavdelinga Hordaland fylkeskommune, Strategi- og næringsavdelinga Hordaland fylkeskommune, Strategi- og næringsavdelinga Hordaland fylkeskommune, Eigedomsseksjonen Hordaland fylkeskommune, Samferdselsavdelinga Hordaland fylkeskommune, Voss jordbruksskule Fylkesmannen i Hordaland, miljøvernavdelinga Statens vegvesen, Region Vest Bergen kommune Lindås kommune Stord Fitjar landbruks- og miljøkontor NHO Hordaland BKK Bjerknes Centre for Climate Research Naturvernforbundet Hordaland Asplan Viak AS
Deltakarane på møte 2 i prosjektgruppa (21. november 2008) Foto: Stanley Hauge, HFK Bak frå venstre: Svein Inge Styve (Voss jordbruksskule), Einar Sælen (BKK), Lars Arne Nilssen (Ungdommens fylkesutval), Tom Knudsen (NHO Hordaland), Kjell Kvingedal (Fylkesmannen i Hordaland), Erling Hodneland (Statens vegvesen Region Vest), Nils-Egil Grude (HFK, Samferdselsavdelinga), Aslaug Aalen (Lindås kommune), Turid Verdal (Stord Fitjar landbrukskontor), Torild Hage (HFK, Strategi- og næringsavdelinga) og Arthur Arnesen (HFK, Strategi- og næringsavdelinga). Foran frå venstre: Magnar Bjerga (HFK, Strategi- og næringsavdelinga), Erling Moxnes (Geografisk institutt-uib), Eivind Moe (HFK, eigedomsseksjonen), Trygve Endresen (Asplan Viak), Anne Gro Ullaland (HFK, Strategi- og næringsavdelinga), Oddny Grete Råd (Asplan Viak), Gudrun Mathisen (HFK, Strategi- og næringsavdelinga), Per Vikse (Bergen kommune), Frode Flatøy (Bjerknessenteret-UiB).
Siste fase av klimaplanprosessen Desember 2009 mars 2010: Klimaplanen på høyring April 2010: Førebuing av politisk sak basert på mellom anna 39 høyringsfråsegner Mai-juni 2010: Politisk handsaming klimaplanen + førebels handlingsprogram 4. mai: Kultur- og ressursutvalet 5. mai: Samferdselsutvalet 18. mai: Opplærings- og helseutvalet 20. mai: Fylkesutvalet 8.-9. juni: Fylkestinget (klimaplanen vedtas) Juni-august 2010: Ferdigstilling av handlingsprogram 2010-2011 Inkl. førebuing av politisk sak September-oktober 2010: Politisk handsaming av endeleg handlingsprogram 14. september: Kultur- og ressursutvalet 21.-22. september: Opplærings- og helseutvalet 22. september: Samferdselsutvalet 29.-30. september: Fylkesutvalet 12.-13. oktober: Fylkestinget (handlingsprogrammet vedtas)
OBS! Denne presentasjonen er basert på klimaplanversjonen som no er til politisk handsaming.
Innhald i klimaplanen Samandrag Innleiing Mål og visjon Samarbeid og verkemiddel Klimaendringar og klimagassutslepp Energi Forbruk og avfall Bygningar Arealbruk og transport Næringsliv Klimatilpassing Tema i handlingsprogrammet
Kort om samarbeid og verkemiddel Eit hovudinstrument for samarbeid: Klimanettverk Hordaland Nokre sentrale verkemiddel: PBL Kjøp av lokale klimakutt (KS-forslag), bompengar, enovastønad, kommunale gebyr, mm Forsking
Hovudmål Klimagassutslepp: Utslepp av klimagassar i Hordaland skal reduserast med 22 % innan 2020 i høve til 1991 (30 % i høve til 2007) og 30 % innan 2030 i høve til 1991. Energi: Energibruk til stasjonære føremål og prosessføremål i Hordaland skal reduserast med 30 % innan 2020. Innan 2030 skal energibehovet til alle føremål i størst mogleg grad dekkjast av fornybare energikjelder utan tap av naturmangfald. Klimatilpassing: Hordaland skal vere best mogleg budd på klimaendringane, og klimatilpassing skal baserast på føre-varprinsippet, forsking og kunnskap om lokale tilhøve.
Strategiar for energi A Energibruken i Hordaland skal reduserast B Hordaland sin energibruk skal i størst mogleg grad kome frå fornybare energikjelder C Hordaland skal vere ein føregangsregion i produksjon av fornybar energi D Hordaland skal ha ei robust, stabil og fleksibel energiforsyning
Strategiar for forbruk og avfall A Miljømerking av varer og tenester B Miljøsertifisering av offentlege verksemder C Kunnskap, kompetanse og samarbeid med særleg vekt på ungdom D Redusere avfallsmengdene E Auka grad av materialgjenvinning og energigjenvinning av restavfall
Strategiar for bygningar A Energieffektivisering, energikonvertering, meir miljøvenleg materialbruk B Auka kompetanse og rådgjeving C Fylkeskommunale bygg som førebilete
Strategiar for arealbruk og transport A Meir effektiv arealbruk B Digital kommunikasjon C Meir offentleg transport og meir miljøvenleg transport D Avgrense biltrafikken E Redusere utslepp frå køyretøy og fartøy
Strategiar for næringsliv A Meir miljøvenleg produksjon i Hordaland B Klimavenleg utvikling av fiskeri og havbruk i Hordaland C Meir klima- og miljøvenleg landbruksproduksjon i Hordaland
Klimatilpassing Foto: M. Bjerga
Strategiar for klimatilpassing A Kunnskapsutvikling B Sikre bygningar, vegar og annan infrastruktur samt biologisk mangfald C Klimatilpassing av naturbaserte næringar D Implementering av klimatilpassing i arbeid med folkehelse og sosiale tilhøve
Venta klimautvikling i Hordaland fram mot 2100 1,9-4,2 grader auke i temperatur 75 cm (+/- 25 cm) høgare havnivå i Bergen Opp mot 240 cm stormflo i utsette kommunar Opp mot 36 % auka nedbørsmengd (størst forventa auke i Nordhordland) Opp mot 50 % auka avrenning årleg i ytre strok, mindre om sommaren, meir haust og vinter
Sannsynlege konsekvensar, nokre stikkord Forsuring av havet Temperaturauke Ekstremvind Naturmangfald og matproduksjon Nedbør, flaum og ras Samfunnsmessige konsekvensar Også positive verknadar
Klimatilpassing i handlingsprogrammet Foto: M. Bjerga
Kommunar i Hordaland 33 kommunar Landets nest største Bergen Landets nest minste Modalen
A: Kunnskapsutvikling Delmål 1: Klimatilpassing i Hordaland skal baserast på relevant og oppdatert kunnskap Aktuelle tiltak: 1) Regionalt forskingsfond 2) FylkesROS 3) Klimasårbarheit som tema i kommunale ROS-analysar 4) Klimaendringar og naturmangfald
B: Bygningar, vegar og infrastruktur Delmål 2: Eksisterande offentlege bygg, anlegg og infrastruktur i Hordaland skal innan 2013 sikrast i høve negative effektar av klimaendringar Delmål 3: Nye offentlege og private bygg, anlegg og infrastruktur skal frå og med 2011 berre etablerast i område utan kjent risiko for negative effektar av klimaendringar Delmål 4: Minimere tap av biologisk mangfald som følgje av klimaendringar Aktuelle tiltak: 1) Regional planbestemming (byggjeforbod lågare enn 2 m over middelvasstand) 2) Klimatilpassingsstrategiar i kommunal planlegging 3) Sikring mot ras, flaum og havnivåauke i kommunane 4) Regional havstigning Tiltak som vurderast seinare: - Tiltak for å unngå tap av biologisk mangfald - Rettleiar for klimatilpassing i bygg
C: Naturbaserte næringar Delmål 5: Naturbaserte næringar (landbruk, havbruk, fiskeri, fornybar energiproduksjon og reiseliv), skal førebu seg på klimaendringar og gjere naudsynte omstillingar/tilpassingar Aktuelle tiltak: 1) Regionalt utviklingsprogram 2) Utgreiing av aktuelle klimatilpassingstiltak i Hordalandslandbruket
D: Folkehelse og sosiale tilhøve Delmål 6: Hordaland skal vere ein sunn, trygg og inkluderande region å leve i uansett klimaendringar Aktuelle tiltak: 1) Folkehelse i eit klimaperspektiv (infotiltak)
Klimaplanen har særleg vekt på 1. Kartlegging og overvaking 2. Arealplanlegging 3. Sikringstiltak 4. Beredskapsplanlegging, forsikringsordningar
Hovudkontaktar i fylkeskommunen for dei ulike tema i klimaplanen Klimatilpassing Magnar Bjerga Hovudansvarleg for Klimaplan for Hordaland: Klima- og naturressurssjef Gudrun Mathisen Energi Anne-Gro Ullaland Samarbeid og verkemidlar Næringsutv. Karen Nybø Forbruk og avfall Per Svae Arealbruk og transport Magnar Bjerga Bygningar Karen Nybø
Meir info om klimatilpassing: www.klimatilpasning.no www.nou-klimatilpassing.no www.klimakommune.no
/klima Foto: M. Bjerga